အနယ်ꩻပညာႏ
အနယ်ꩻပညာႏ (အဲင်းကလေတ်: Technology) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ဖေႏကသေနာႏအီ၊ ထူႏသွုံꩻအီဒါႏ အခြွိုင်းကိရိယာႏ (tool) တွမ်ႏ ထာꩻဒါႏပညာႏ (craft) ဖုံႏဒျာႏသွူ။ လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏကို အနယ်ꩻပညာႏနဝ်ꩻ သိပ္ပံတွမ်ႏ အိဉ်စိဉ်နီယာထာꩻဒါႏဖုံႏ သွုပ်ဆွိုင်ꩻထွာလွဉ်ထွူ အဝ်ႏပညာႏရပ်နဝ်ꩻနီဗာႏတဲင် ပွာꩻထန်ႏလွဉ်ထဲင်းယင်း အနယ်ꩻပညာႏအစွိုးစွိုး ဖုံႏသွူ။ အနယ်ꩻပညာႏ(Technology)ကရိုꩻဒါႏ ငဝ်းငွါလိတ်ဖြုံႏယို မူလအစနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ ဂရိငဝ်းငွါ "τέχνη, techne" တောမ်ႏ "λογία, -logia"၊ "Technologia" ထွာလွဉ်နဝ်ꩻသွူ။[၁]
လိုꩻဖုံႏ ကထူႏသွုံꩻခေးဒါႏအနယ်ꩻပညာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏ သဘာႏဝအရွီးအခိုႏဖုံႏယို ခြုဲင်းလုဲင်ႏထိုꩻ ကိရိယာႏအနေႏနဝ်ꩻသွူ။ ခလားကတွိုႏသမဲင်ꩻခေတ်ကို လꩻလွဉ်ထိုꩻ ထိန်ꩻချုတ်နွောင်ꩻ မေႏအာႏစွန်ꩻထီတဲင် မာꩻနွောင်ꩻလွဉ် ထာꩻအံႏအွꩻခရာႏဟဝ်ဖုံႏသွူ။ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ မာꩻဒါႏလွဉ်ပါ ပေင်(ရာႏ (Wheel)တဲင် လိုꩻဖုံႏ လွေꩻချာငါအီတဖူꩻတာႏ ပေါင်းယိုꩻဖစွဉ်ႏသွူ။ သမဲင်ꩻတလီးလွုမ်း ခေတ်အလွောက်ꩻ ထင်ႏထိုပြောင်ꩻလုဲင်ႏမုꩻကထွာဒါႏ စက်နျꩻလိတ်၊ ဖုံး၊ အိဉ်တာနဲက် ဖုံႏ အနယ်ꩻပညာႏ ထင်ႏထိုလွဉ်တဲင် သွုပ်ဆွိုက်ရေꩻဖဲ့ꩻ လိုꩻဖုံႏကမော့ꩻဒါႏ ရုတ်ဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ အရဲးအကမ်းဖုံႏလဲ့ ယွမ်လွဉ်ထွူ တွမ်ႏတကမ္ဘာႏလွုမ်းအနေႏလဲ့ သွုပ်ဆွိုက်နွောင်ꩻလွဉ်လဲဉ်းဝင်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ကထူႏသွုံꩻဒါႏ အနယ်ႏပညာႏကားကအဝ်ႏယို အင်းရေႏချက်နဝ်ꩻ သွုံꩻအီ ထာꩻငိမ်ꩻချံꩻတာႏလွုမ်ꩻ မွေးတဝ်းသွူ။ တယ်ႏစွဉ်ႏ တွီး ခွဉ်း နꩻ ဗင် ဗꩻတွိုႏလွဉ် နျူးကလီးယားစူခွုမ် အကုဲင်စွန်ꩻထီစူခွုမ်ဖုံႏတဲ့ အဝ်ႏတန်လွဉ် အဝ်ႏပေါ်ႏဆန်ꩻထဲင်း အနယ်ꩻပညာႏတဲ့ အဝ်ႏထင်ႏထိုထဲင်းထဲင်း တနေင်ႏထွူတနေင်ႏနဝ်ꩻသွူ။
အနယ်ꩻပညာႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏအနယ်ꩻအစွိုးစွိုးဖုံႏတွော့ꩻ ဒို့ꩻတခြို့တွိုႏလꩻလွေꩻ လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏတွမ်ႏ အသောင်ရင်ꩻလောင်းသွူ။ အစွိုꩻအဗူႏကဲဉ်းအာအာနဝ်ꩻ အနယ်ꩻပညာႏယို ဖေႏကထွာလွဉ်အီ စီꩻပွာꩻလွိုင်ႏကွိုန်ꩻတာႏ အစွဲးကမ်းထွူတကာႏတဝ်း သက်သက်သာႏသာႏ လိုꩻအဆင်ႏရန်းထို ဖေႏကထွာလွဉ်တာႏလဲ့ ပါသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ အနယ်ꩻပညာႏ ကဲဉ်းအာအာနဝ်ꩻ မာꩻဝွေႏ (pollution)အီ တလီꩻနမ်း၊ ထီနမ်း၊ ဟံႏနမ်းဖုံႏ ကထွာဒါႏ တခြိုꩻဘေꩻဝွေႏဖုံႏလဲ့ သမ်းအဝ်ႏထေထန်ႏပါတဲင် ခွိုက်ဗာႏယားကုဲင်ထိုꩻပါ သယံဇာတဖုံႏသွူ။
အာႏကွိုꩻ မွဉ်းဖျင်
- ↑ Liddell၊ Henry George; Scott၊ Robert (1980)။ A Greek-English Lexicon (Abridged ed.)။ United Kingdom: Oxford University Press။ ISBN 978-0-19-910207-5။