ကိရိယာႏ

ကိရိယာႏ (အိန်းကလေတ်: Tool) ဟဲ့ꩻ ထာꩻခြွိုင်းခြိုꩻ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ထာꩻမာꩻကိစ္စအတာႏ ကသွုံꩻအီဒါႏ တခြိုꩻဝတ္ထုနောဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻမာꩻစွုမ်ႏစေ့ꩻ အမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏအတာႏ ကိရိယာႏအောဝ်ႏလွဉ်ꩻ အစားစားတဲင် အိန်ႏကလေတ် ငေါဝ်းကိုယို "ကိရိယာႏ " အဓိပ္ပါယ်ႏတမျိုꩻလွုမ်ꩻအတာႏ ကွပ်ကိစ္စတမျိုꩻစီႏအတွက် ငေါဝ်းအောဝ်ႏအာမွေးစွဉ်ႏသွူ။ ဥပမာႏ- kit ,tool,appliance, device, gadgetry, instrument, implementation ,.... (အောဝ်ႏကုဲင်နွောင်ꩻကဒွိုန်းဩ) စတဲင်ဖုံႏယို မိဉ်ႏပြန်ႏအဒွေါင်ႏသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻ "ကိရိယာႏ" တဝ်းလဲ့ "အခြွိုင်းခြိုꩻ" ဒျာႏကွေꩻကွေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၈၁ ဗာႏကိုနဝ်ꩻ Benjamin Beck ထေပြန်ႏလွေꩻခန်း ထူႏသုင်ꩻကိရိယာႏခြွိုင်းခြိုꩻခရာႏ ဖွင်ꩻနယ်အဓိပ္ပာယ်ႏအလုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

Carpentry tools recovered from the wreck of a 16th-century sailing ship, the Mary Rose. From the top, a mallet, brace, plane, handle of a T-auger, handle of a gimlet, possible handle of a hammer, and rule.

လိုꩻသီးအတာႏ အီႏဖန်ꩻဆင်ꩻ အီႏမာꩻထာꩻတမျိုꩻမျိုꩻ (မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း) အီႏဖျင်အီထာꩻတစားစားအတား ကထူႏသွုံꩻ ကမာꩻအီဒါႏ တခြိုꩻဝတ္ထု တမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ ကိရိယာႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ- ကိမ်ꩻရုဲင်ꩻ၊ စောက်လဲ့၊ ပလာယာ။ နောဝ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်း ရေႏရွယ်ႏအင်းမိုးချက်တဗာႏ ဖေႏကထွူထွာအောင်ႏမျင်ႏအတာႏ ကသွုံꩻအီဒါႏ တခြို့ꩻတစွိုးစွိုးယို ဟဲ့ꩻဗာႏ ကိရိယာႏ နေနေနောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ - ဆွမ်ꩻထပေႏ၊ ဖြုဲင်ꩻဖြီ၊ လော်ထာꩻသားတခြာကို။

သမဲင်ꩻ

အွိုးစခါ လိုꩻယေန်ႏကေႏမှုအရန်းတထိုတောဝ်းဒွိုန်းခိန်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ကိရိယာႏအနေႏ နီလိုꩻသီးသွုံꩻအီဒျာႏ တိရိစ္ဆာန်ႏဖြို့ꩻဖုံႏ တိရိစ္ဆာန်ႏဆွတ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻပွိုင်းလဲင်ႏစခါဖုံႏ ကထွုမ်ႏအီအဆာႏ ဖေႏကအံႏဗာႏအာဟာႏရအတာႏ ကိရိယာႏယိုအရေꩻတန်မွေးအကျောင်ꩻ ထွိုင်ႏသေလွဉ်ခိန်ႏ ကိရိယာႏအနေႏ သွုံꩻစလွဉ်ခန်း တိရိစ္ဆာန်ႏ ဆွတ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ မန်းခမ်းကိုယိုလဲ့ လိုꩻစခါဖုံႏ ကသွုံꩻဒါႏ ခေတ်လီꩻ ကိရိယာႏယဖုံႏ အောဝ်ႏ(မော့ꩻဗာႏ)နောဝ်ꩻသွူ။

တယ်ႏစစွဉ်ႏ လုံးခေတ်၊ တောင်ꩻခေတ်၊ ပသီႏခေတ်တဲင် ဗꩻလွေꩻ ပျူခေတ်၊ မွိုင်ꩻမော်ႏ၊ ပင်ႏလယ်ႏ၊ သရေခေတ္တရာ၊ ဗိဿနိုး၊ ဟန်လေန်း ထွူဗꩻထမ် ပုဂံႏ ခေတ် စတဲင်ခေတ်ဖုံႏကိုယို လိုꩻပွိုင်းလဲင်ႏ ကသွုံꩻဒါႏ ကိရိယာႏဖုံႏအောဝ်ႏမော့ꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကနုဲင်းဒါႏ တယ်လီဖုန်း နောဝ်ꩻလဲ့ လိုꩻတဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ ကသွုပ်သွယ်ႏအီဝါင်ꩻအတာႏ ထွာဒျာႏ တခြိုꩻအခါႏကိရိယာႏ ( Intermediary device ကြားခံကိရိယာ) တမျိုꩻနေနေနောဝ်ꩻသွူ။

စက်မှု စူမှု ထာꩻမာꩻဖုံႏအတာႏ ပသီႏတျူ(ထာꩻဆူႏ)၊ လိတ်စီꩻ၊ ထာꩻစို၊ နꩻမွူး၊ ခွာ ဖုံႏယို ထွာကိရိယာႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ အီႏတဲက်အီႏတွက် အဒွေါင်ႏအဆွာꩻတာႏ၊ အီႏမာꩻတပွတ်ꩻ တဒွေါ့ꩻအီတာႏ၊ အီႏခွဝတာႏ၊ ဒွေါင်ႏဆွာꩻဒွိုန်ဗွို ကလိုႏအတွိုင်ꩻဖေႏကလꩻ ထွားစဲစ်ဆေꩻအီတာႏ သွုံꩻအီဗာႏကိရိယာႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ကိရိယာႏအမျိုꩻမျိုꩻယို ခွဲꩻချာꩻသေꩻခါꩻက အစားစားတဲင် တောက်ꩻ ဒိုအီတာႏ၊ မာꩻတပွတ်ꩻဖျတ်အီတာႏ၊ ဖေႏကချော်ꩻထိုꩻအီလေꩻဖော်ႏတာႏ ကိရိယာႏဖုံႏ ၊ တောက်ꩻအီ ဗွုမ်အီတာႏ ကိရိယာႏဖုံႏ၊ သွင်ꩻအီပွုံႏတာႏကိရိယာႏဖုံႏ စတဲင် အောဝ်ႏကအမျိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။

ကိရိယာႏအစားစားဖုံႏယို ခွဲꩻချာꩻသေꩻကဒွိုန်း သွုံꩻအီစူတာႏ တောမ်ႏ သွုံꩻအီစက်တာႏ သွူ။ ကိရိယာႏကသွုံႏအီစက်တာႏဖုံႏယို ဖေႏကရုဲင်ꩻ မာꩻတသွိုးဗာႏတွမ်ႏစက်မꩻ သွုံႏအီလꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကိရိယာႏကသွုံꩻအီစက်ဖုံႏယို ထာꩻမာꩻအတာႏ ထွူမွိုင် ထွူယိုꩻအီ၊ လိုꩻပါတောဝ်းလဲ့ စက်အောဝ်ႏမာꩻနွောင်ꩻဒျာႏအရင်ꩻ၊ ထွဉ်ႏမာꩻတိတိကျကျ လꩻ တဲင်တွော့ꩻ အသွုံꩻဝင်ႏမွေးစွဉ်ႏ လိုꩻသီးအတာႏနောဝ်ꩻသွူ။

ကိရိယာတန်ꩻဆာႏဖုံႏအကို " တွီး " ယို အလဲဉ်းရီးရီးသွတ်ꩻ ကိရိယာႏနောဝ်ꩻသွူ။ အွိုး လုံးခေတ် ကာႏဒွေါႏ လိုꩻသီး မာꩻတွီးမာꩻတွမ်ႏ လုံးတဲင် အောဝ်ႏသွုံꩻလဲဉ်း တွီး နောဝ်ꩻသွူ။

ထွိုင်ႏတွိုႏလွဉ် လိုꩻသမဲင်ꩻထာႏဝခေတ်(အလယ်ခေတ်)နောဝ်ꩻ တွီး ယို သွုံꩻအီ စူမှုပညာႏအတာႏလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်းဒွုမ်တဲင် သွုံꩻအီပါလွဉ် စဲ့ꩻစူခွုမ်အတာႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဗꩻထမ်ခေတ်လဲင်ႏခါစွဉ်ႏလဲ့ စူမှုပညာႏကိစ္စ ထာꩻမာꩻဖုံႏအတာႏ အောဝ်ႏသွုံꩻစွူစွူကဒွိုန်း တွီး နေနေသွူ။

တွီးယို ထာꩻမာꩻကိစ္စအမျိုꩻမျိုꩻအတာႏ အပွုံႏအောဝ်ႏကအစားစားသွူ။ တွီး အမျိုꩻပေါင်ꩻအောဝ်ႏ တဆီလွိုပိဉ်တဲင် ဟဲ့ꩻဖန်လွေꩻအမိဉ်ꩻ အစားစားနေးသွူ။ တွီး ယို တယ်ႏစွဉ်ႏ စင်းခံꩻကသွုံꩻတွီးပေႏစားဖုံး ဗꩻထမ် စင်းလိတ်ကသွုံꩻ ၊ Boiler ဗွိုင်လာစက်ကရိုꩻဒါႏ ထီလျားလွီးစက် ထာꩻမာꩻသားကသွုံꩻ "တွီးတန်"ဖုံး ရိုꩻတဲင် အရွယ်ႏပေႏတန် အောဝ်ႏဖျင်အမျိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻမာꩻယင်ဟန်ႏ အတာႏနောဝ်ꩻတဲး သွုံꩻတောဝ်း တွီးပသီႏ တွီးသတ္တု ဖုံႏတဲင် သွုံꩻတောဒျာႏ တွီးသေင်ႏ တဲ့ အောဝ်ႏနေကနောဝ်ꩻသွူ။

ကွပ်ကတွယ်ႏ ကွပ်ကလဲင်းလင်ꩻ ထာꩻခြိုꩻ(ဝတ္ထု)ယိုတွော့ꩻ ထာꩻခြိုꩻဖေႏကကုဲင်ဗာႏမွိုန်းအတာႏ သွုံꩻဗာႏတွီးအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏသွူ။ တွီးကဲဉ်းအာအာနောဝ်ꩻတဲး တွီးထိုးယိုဆွော့ꩻဗာႏ၊ ခွုမ်အာႏဖေႏကလꩻ အလေꩻအထွူႏတဲ့မဲဉ်ႏဗာႏ၊ တိဉ်ႏခွေါင်ဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ စင်းလိတ် ကသွုံꩻဒါႏ တွီး ယင်ဟန်ႏနောဝ်ꩻ အထိုးပနဲဉ်ႏ အထိုႏတကောင်ႏနွောင်ꩻစား (မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း) အထိုးနောဝ်ꩻမာꩻတွမ်ႏထာꩻခြို့ꩻလင်(အခြားပစ္စည်း)တမျိုꩻမျိုꩻ တဲ့အောဝ်ႏတဲင် နေးအာႏနေးရဲင်ꩻ တွယ်ႏသန်သန် တောက်သန်သန်စွဉ်ႏလဲ့ စူတဆာတောဝ်း စူတခြေ့တောဝ်း တွီးစားတဲ့ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

တွီးစက် (Hammer Machine) နောဝ်ꩻ ဂျိမ်းနေးစမစ် ကရိုꩻဒျာႏ ပညာႏသျှင်ႏတဖြာꩻ ထွင်ႏသေꩻခါꩻနောဝ်ꩻသွူ။ တွီးစက်ယိုနောဝ်ꩻ ဆွို့ဗာႏတောမ်ႏ ထီလျားလွီးစက်တဲင် ကထွင်ႏကျာꩻနောဝ်ꩻတဲး ရေႏမာꩻဒျာႏသင်္ဘောꩻဝင်ရိုး (Ship axis) တာႏနောဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏလွဉ်ဆုဲင်ꩻခါနောဝ်ꩻ တွီးစက်ကသွုံꩻ ထီလျားလွီး လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း တွီးစက်ကသွုံꩻတျာႏမေႏစားတဲ့ ပေါႏလွဉ်လဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကပေါႏဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ (ခေတ်မှီ) တွီးစက်တဗာႏယို တွီးတဗာႏငါတယောဝ်း မာꩻပꩻအီနွောင်ꩻပသီႏဒွီႏ ၊ ဖေႏကတဗျမာꩻဖားအီနွောင်ꩻ ပသီႏပျာꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ကဒွိုႏပသီႏထီယွုံႏတန်(သံရည်ကျိုရုံကြီး) ဖုံႏကို ပသီႏထာꩻခြိုꩻအလီꩻ မာꩻအီ ပသီႏထာꩻခြိုတသာ(နုဲင်းမဲ့နာꩻဖုံႏ)နောဝ်ꩻ ပသီႏတူႏတန်ဖုံႏယို သွုံꩻအီနုဲင်း တွီး သဖော်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ပသီႏတူႏတန်ဖုံႏယို ယွုတ်အီတောမ်ႏ သံလဲက် (Magnet) ထွူ အွဉ်ႏစွꩻထဲ့လင်ꩻလူး ပသီႏထာꩻခြိုꩻလီꩻဖုံႏအလောင်းတဲင် မာꩻဖွန်ႏထိုꩻ ပသီႏတခြိုꩻလီꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကအီႏမာꩻဒါႏ အီႏတယ်ႏဒါႏ လမ်းတန်တန် (အဆောက်အအုံကြီး)ဖုံႏယို ကရီးခါ အီႏဆို့ꩻအွတ်ꩻရွီး တောမ်ႏ ပသီႏတဲင်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ညဆွာꩻမွေး ထူႏလို့အာငါႏအခိန်ႏနားရီႏနောဝ်ꩻသွူ။ တွီးစက် ထွိုင်ႏပေါ်ႏလွဉ်ယိုခါနောဝ်ꩻ ချအွတ်ꩻရွီးတာႏ အခိန်ႏလို့လယ်ႏကွို့ꩻ မိနစ်ပဲင်ꩻလွုမ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။

တွီးစက် ကဝါးဒါႏတောမ်ႏ ထီလျားလွီးကြုံႏဖုံႏယို တွီးကတူႏ နောဝ်ꩻအွဉ်ႏဒပ် အွဉ်ႏဆွို့ခါꩻတောမ်ႏတဖြွီꩻ ၊ ထွို့ꩻငင်ႏကီအီတောမ်ႏ ထီလျားလွီးကြုံႏအာႏတဲင် အွဉ်ႏထဲ့လာင်ꩻလူး ကမဲဉ်တွယ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ စက်ဒိုလုံး ၊ စက် ကတဝေ့ꩻ ကတပန်ႏအီတောမ်ႏတလီꩻအာႏ တစိုတွယ်ႏစက်၊ စက်ခူႏဟမ်ႏ စတဲင်ဖုံႏယို ထွာဒျာႏ တွီး တမျိုꩻနေနေနောဝ်ꩻသွူ။

ခွိုင်ႏကားလိုꩻသီး ကထွင်ႏလဲဉ်း ကိရိယာႏဖုံႏအကို အရေꩻပါငါႏ၊ ထာꩻမာꩻထွူအီငါႏ ကိရိယာႏတန်ꩻဆာႏတမျိုꩻနောဝ်ꩻ လေတ်ခုံႏ (Lathe:တွင်ခုံ) နောဝ်ꩻသွူ။ လေတ်ခုံႏ(တွင်ခုံ) ကရိုꩻနောဝ်ꩻ သေင်ႏ မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း သတ္တု တမျိုꩻမျိုꩻယို မိဉ်ႏမဲဉ်မာꩻထို့ မာꩻတပွတ်ꩻတယောဝ်း၊ မာꩻချော်ꩻတယောဝ်း၊ ခြွစ်ꩻထိုꩻအီတာႏတယောဝ်း၊ ထူႏသွူ(တခြိုꩻ) သေင်ႏ မိဉ်ႏမွေႏတောဝ်း သတ္တုနောဝ်ꩻတဲင် အွဉ်ႏရေိပ်ꩻ အွဉ်ႏနျပ်ꩻထွူတွော့ꩻ ဖေႏကတဝေ့ꩻ မာꩻတပန်ႏနွောင်ꩻအီ ကိရိယာႏ တမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အွဉ်ႏနျပ်ꩻထွူတခြိုꩻနောဝ်ꩻတွော့ꩻ ပေါ့ꩻအတဝေ့ꩻလွဉ်သွူနောဝ်ꩻ ခြွစ်ꩻလွေꩻ ပွစ်လွေꩻ ဖေႏကထွာ ပြောင်ႏပွုံႏ၊ အတဒွီႏပွုံႏ၊ လယ်ꩻ (ကတော့)ပွုံႏဖုံႏအတာႏ ခြွစ်ꩻပွစ် မာꩻပွစ်လွေꩻလꩻအီနွောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။

မိဉ်းမဲဉ်လꩻ အရွေꩻတဝဲဉ်ꩻပိဉ်ရွေꩻရွေꩻ(ဝက်အူရစ်)လဲ့ ဖော်ႏအီလꩻနောဝ်ꩻသွူ။ လေတ်ခုံႏ(တွင်ခုံ)ဖုံႏယို အပေႏသွတ်ꩻ တယ်ႏစွဉ်ႏစင်းခံꩻ ကသွုံꩻအီစားလေတ်ခုံႏ ဗꩻထမ်စွဉ်ႏလေတ်ခုံႏတန်စား ကမာꩻအီတနတ်တန်ပြောင်ႏဖုံႏတဲင် အောဝ်ႏအပေႏအတန် အရွယ်ႏပိဉ်စားစားဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻကပေါႏဒါႏလေတ်ခုံႏ (ခေတ်မှီတွင်ခုံ) ဖုံႏနောဝ်ꩻ အီႏအံႏပွစ်အီတာႏ ထာꩻဆူႏ ထာꩻစိုဖုံႏ အောဝ်ႏလိုႏအစားမုဲင်ꩻစွဉ်ႏလဲ့ ပြောင်လုဲင်ႏဖေႏနွောင်ꩻချာဒျာႏအရင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။

လေတ်ခုံႏ(တွင်ခုံ) ဖုံႏထွူတဲင် အလောင်ႏအလင် အရေꩻတန် ကိရိယာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ စက်ဒို (ဖောက်စက်)တောမ်ႏ စက်လောမ်ႏ (လွန်စက်)ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ထာꩻခြိုꩻတဗာႏဗာႏယို မိဉ်ႏမဲဉ်မာꩻတအိုရိုꩻရိုꩻ အီႏဒိုအီတဲ့နောဝ်ꩻ၊ မိဉ်ႏမဲဉ်မာꩻတအိုဆွာꩻနုဲင်းဝါႏဖူꩻ အီႏခူႏဒိုစွဉ်ႏတရွဉ်းနုဲင်းထမ်းဖူꩻတဲ့နောဝ်ꩻ သွုံꩻအီဗာႏ စက်ဒို တောမ်ႏ စက်လောမ်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ကအောဝ်ႏကုဲင် အရေꩻတန်ထဲင်း ကိရိယာႏတမျိုꩻနောဝ်ꩻ စက်လေꩻဖော်ႏ(စက်ရွှေဘော်)နောဝ်ꩻသွူ။ လေꩻဖော်ႏကထိုꩻဒါႏတောမ်ႏစူနောဝ်ꩻ ကအီႏမာꩻချော်ꩻဒါႏသေင်ႏ တမျိုꩻမျိုꩻ ဝတ္ထုတဗာႏဗာႏယို အွဉ်ႏသီစွူစွူပိဉ်ထွောင်းမꩻ ထိုꩻလꩻနောဝ်ꩻသွူ။

ထွိုင်ႏတွိုႏစက်လေꩻဖော်ႏယိုနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏဒပ်ꩻဆင်ပွုံႏသေႏထွူ စက်လေꩻဖော်ႏမꩻ ကအီႏထိုꩻချော်ꩻတခြိုꩻ(ဥပမာႏ သေင်ႏတစားစား)နောဝ်ꩻ ခြိချာ ခြိငါ မာꩻထိုꩻချာထိုꩻငါလုဲင်ႏတောမ်ႏစက်နောဝ်ꩻသွူ။ စက်ကထိုꩻဒါႏအအောင်ရွေꩻစွဉ်ႏ (ပျော့ကြောင်းထိုးစက်)နောဝ်ꩻ တောမ်ႏစက်လေꩻဖော်ႏယို အသဖော်ꩻဗွိုန်စွဉ်ႏလဲ့ ကအောဝ်ႏလိုႏဒါႏ အအောင်ရွေꩻ ပေႏတန် အဲဉ်ႏလုဲင်းအလꩻ အွဉ်ႏဒပ်ꩻဆင်လုဲင်ႏချာငါဗာႏ ကအီႏသွုံႏဒါႏတစို(ဆောက်သွား)ပေႏပေႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ စက်လေꩻဖော်ႏ တောမ်ႏ စက်ကထိုꩻဒါႏအအောင်ရွေꩻစွဉ်ႏ ဖုံႏယို သွုံꩻတောဝ်းဒွုမ်တစိုပျာꩻ(လေဖော်ႏတငါ)တဲင် ကတဝေ့ꩻ ကတပန်ႏနွောင်ꩻဒါႏ အဖဲ့ꩻသောင်ဖဲ့ꩻဖုံႏကထင်ဒါႏ တစိုတဝွန်ꩻ(ဆောက်လုံး)စားလဲ့ သွုံꩻအီလꩻနွောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။

ကိမ်ꩻရုဲင်ꩻကဖျတ်ကရုဲင်ꩻအီ သတ္တု စားယို တဗွိုန်ပီတောဝ်း ကိမ်ꩻရုဲင်ꩻရိုꩻရိုꩻတဲင် အသိုအောဝ်ႏနီဖဲ့ꩻစားတမွေးတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ကမာꩻထာꩻမာꩻပွုံႏနောဝ်ꩻတဲး ဗွိုန်ဒျာႏ ကိမ်ꩻရုဲင်ꩻရိုꩻရိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ သံမဏိ (ပသီႏဆွော့ꩻ ပသီႏခွေါင်စား) ထာꩻမာꩻခွင်ႏအကို ကသွုံꩻဒါႏ ကိမ်ꩻရုဲင်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ယံမွေး အာႏသန်လွဉ်ꩻ မွေးစွဉ်ႏထာꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အလျားပုံႏမှန်ႏအခေႏအနေႏကို သံမဏိ ကဒွိုန်ဒါႏ ၂ လဲက်မရပ်တယောဝ်း၊ မိဉ်ႏမာꩻလျားသေꩻခါꩻသံမဏိနောဝ်ꩻ ဒွိုန်စွဉ်ႏ ၂၅ လဲက်မခန်းတယောဝ်း ဖျတ်တွောက် မာꩻတပွတ်ꩻအီနွောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။

ထာꩻမာꩻအပေႏစားနောဝ်ꩻတဲး ကိမ်ꩻရုဲင်ꩻယို ရုဲင်ꩻကွို့ꩻတောမ်ႏစူလွုမ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ စက်မှုစူမှုဆဲင်ႏရာꩻ ထာꩻမာꩻအစားတန်ဖုံႏနောဝ်ꩻတဲး ကိမ်ꩻရုဲင်ꩻယို သွုံꩻအီနေးဒျာႏတောမ်ႏ မော်တော်စက်၊ ထီလျားလွီးစက် ဖုံႏတွော့ꩻ ရုဲင်ꩻအီနေးနောဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻမာꩻယွုံႏအစားတန်လွဉ်ꩻ မရေႏမရာႏစားဖုံႏကိုနောဝ်ꩻတဲး သွုံꩻအီနေး စက်ကဝါးဒါႏတောမ်ႏ တလီꩻနျꩻအာႏတဲင် သွုံꩻအီကိမ်ꩻရုဲင်ꩻတန်နောဝ်ꩻသွူ။

ရွာꩻစက်နောဝ်ꩻတဲး ထာꩻမာꩻအမျိုꩻအလွောက်ꩻ အောဝ်ႏဖျင်ရွာꩻအမျိုꩻမျိုꩻအစားစားနောဝ်ꩻသွူ။ ကမော့ꩻဗာႏအာသွတ်ꩻနောဝ်ꩻတဲ ရွာတဝွိုန်ꩻ ကသွုံꩻဒါႏသေင်ႏစက်ဖုံႏနောဝ်သွူ။ ယင်ဟန်ႏနောဝ်ꩻတဲ ရွာꩻထွို့ꩻတောမ်ႏစူစားဖုံႏတဲင် ထွို့ꩻငင်ႏချာငါဗာႏနေးအတွိုင်ꩻ ရွာꩻစက်ကသွုံႏအီတောမ်ႏစူစားနောဝ်ꩻလဲ့ ဗွိုန်ဗွိုန်လွဝါင်ꩻ ထွို့ꩻငင်ႏချာငါဗာႏနေးနေနေနောဝ်ꩻသွူ။ ရွာꩻစက်ကို ရွာꩻသို ရွာꩻတငါ(လွှသွား)ဖုံႏနောဝ်ꩻ အတပန်ႏလွေꩻမွိုင်ငါႏတဲင် ကမဲဉ်ရွာဒါႏတခြိုꩻဖုံႏယို ခြိတရွို့ꩻဗာႏနေးယွယွ တောမ်ႏ စက်နောဝ်ꩻသွူ။

တခြိုꩻ(ဥပမာႏ သေင်ႏ) ကတန်လွဉ်ꩻငါႏထာꩻစားဖုံႏယို မိဉ်ႏမဲဉ်ဖꩻလီတခေါဝ် မိဉ်ႏမဲဉ်ရွာꩻတခါဝ်နောဝ်ꩻ ရွာꩻဗဲဉ် (ခါးပတ်လွှ)ယို အဟောဝ်သွတ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ရွာꩻအစားယိုနောဝ်ꩻ ရွာꩻတဖဲ့တခေါဝ်စီႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ အပေဉ်တဒွီႏဖုံႏအလောင်း ရွာꩻယိုဗဲဉ်ပတ်တွော့ꩻ တပန်ႏနေးစားနောဝ်ꩻသွူ။ ရွာꩻကဖျတ်ဒါႏ ရွာꩻကဖꩻအီဒါႏ လုံးဖုံႏနောဝ်ꩻတဲ့ တောမ်ႏ ရွာꩻဗဲဉ်(ခါးပတ်လွှ)ယို အသဖောꩻဗွိုန် လွဝါင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။

ခွိုင်ႏကားကဖျတ်အီ ကမာꩻတပွတ်ꩻအီအတာႏ ကိရိယာႏကာႏကအောဝ်ႏယို အသဖော်ꩻဗွိုန်လို့ အပါနွို့လို့ တဲမ်(ထဲမ်, သပ်) ကိုနောဝ်ꩻသွူ။ သေင်ႏတယောဝ်း၊ သတ္တုတယောဝ်း ကသွုံꩻဒါႏတစိုဖုံႏယို အသွုံꩻပုံႏစံႏ ဗွိုန်ဗွိုန်လို့လွဝါင်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻသေင်ႏနောဝ်ꩻ ပနဲဉ်ႏတွော့ꩻ သတ္တုဖုံႏနောဝ်ꩻ ဆွော့ꩻတဲင် တစိုသို(ဆောက်သွား) တျူ ပွုံႏ နောဝ်ꩻတဲ တဗွိုန်တောဝ်းလွဝါင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ တစို ကအွဉ်ႏဆွို့ဒါႏ သေင်ႏ(တစိုထိုး)နောဝ်ꩻ အသိုဗွို အသိုထင်တဲင် သတ္တုအောင်ကိုကသွုံꩻဒါႏတစိုသို (ဆောက်သွား) ဖုံႏနောဝ်ꩻ ဖေႏကခွေါင်ခံႏ အသိုတန် ဒွိုန် ထွူတွော့ꩻ အွဉ်ႏတဖဲင်ဖဲင်သေꩻခါꩻတဲင် ဆင်ႏဆင်ႏမူဖေႏဗာႏ ဖေႏကအောဝ်ႏ ၃၀ ဒီႏဂရီႏ မွေးတောဝ်းလဲ့ ၆၀ ဒီႏဂရီႏ နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်း တစိုအစားနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မာꩻဗာႏတောမ်ႏ သတ္တုဆွော့ꩻ သတ္တုခွေါင်စားဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

စက်အမျိုꩻမျိုꩻ အရန်းထိုစားပေါႏတသာလွဉ်တဲင် ကိရိယာႏတန်ဆာႏဖုံႏလဲ့ ပေါ်ႏလွဉ်တသာအမျိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကပေါ်ႏလွဉ်တသာဖုံႏနောဝ်ꩻ ကိရိယာႏကသွဲအီထာꩻရုတ်(ပုံဆွဲကိရိယာ)တောမ်ႏ ကတဲက်အီတာႏကိရိယာႏဖုံႏ(တိုင်းတာရန်ကိရိယာများ)တဲင် သကရူဂေ့၊ သလဲက်ကယ်လစ်ပါ၊ မဲက်ခရိုမီတာ နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ တဲက်စဲစ်ဆေꩻအီတာႏ ကိရိယာႏတသာ ကပေါ်ႏလွဉ်ခတ်ယိုခါစားဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

"ကတဲက်စဲစ်ဆေꩻအီတာႏ ကိရိယာႏ " ခေတ်တသာကပေါ်ႏယိုခါ ဖုံႏနောဝ်ꩻ တဲက်ထွားအီနွောင်ꩻ ၁ လဲက်မ အပွန်းတရေင်ပွန်းဗꩻထမ်တပွန်းတဲင် ၊ အရန်းထိုလွဉ်ꩻမွေးခေတ်မှီကိရိယာႏဖုံႏနောဝ်ꩻတဲး အဆေꩻ့သွတ်ꩻတဲက်ထွားအီနွောင်ꩻ ၁ လဲက်မ အပွန်းတသန်ႏပွန်းဗꩻထမ်တပွန်းနောဝ်ꩻမꩻ ဖေႏကမဲဉ်ႏဗဲက်နေးစွဉ်ႏအတာႏ စဲစ်ဆေꩻတဲက်ထွား အီနွောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။