စဲ့ꩻပွဲꩻအမော့ꩻ
'စဲ့ꩻပွဲꩻအမော့ꩻအကျွုံႏ(၃)" "စဲ့ꩻပွယ်ꩻအမော့ꩻအကျွုံႏ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ စဲ့ꩻသားတဖြာꩻ အမော့ꩻအကျွုံႏ တမွေးတဝ်း၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏစဲ့ꩻပွယ်ꩻတဲင် ခမ်းသားထံꩻသာꩻတဖြာꩻ အမော့ꩻအကျွုံႏဒျာႏသွူ။ စဲ့ꩻပွယ်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ပအိုႏဗွာ ပအိုဝ်ႏတနျာႏ ပꩻထွူလွဝင်ꩻ၊ ပအိုႏဗွာ ခါးလားကမာꩻညိမ်ꩻချံꩻရေꩻခိန်ႏ၊ ပအိုႏဗွာ ပအိုႏတနျာႏတွမ်ႏ နဲင်ႏငန်ႏတောႏစဲ့ꩻ ယို(၃)စွိုꩻ တတဲ့ꩻတဝ်းလွဝင်ꩻ၊ အဝ်ႏထိုမ်ႏအံႏကျံႏ အဝ်ႏရန်ႏ အဝ်ႏလွꩻထီလွဝင်ꩻခိန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ အခိန်ႏ မွူးနီꩻ နေင်ႏလာနဝ်ꩻ စဲင်းစဲ့သေႏချာႏ ဒေါ့ꩻတဒါႏတဝ်းလဲ့ နေင်ႏလာသာမည မီႏရံꩻဆꩻဗာႏနေးနဝ်ꩻ ၁၃၄၀-မာꩻကီ ၁၃၅၀-မာꩻလ အခါႏကို တနေင်ႏနေင်ႏ တလာလာ တနီꩻနီꩻ တဟာဟာသွူ။ အခိန်ႏနဝ်ꩻ မွူးဟာခိုႏ (၈)နားရီႏရပ်နဝ်ꩻသွူ။ ခွေသွဉ်း ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ ထွာဖေႏဝင်ꩻဗွေႏဗွန်တဲင် အဝ်ႏခင်ႏလမ်းကိန်ꩻလုတ်ꩻခန်ꩻကို အဝ်ႏနာႏရေဒီယို တပါꩻပါꩻဒျာႏသွူ။ ယိုအတွင်ꩻ တကာႏတဖြာꩻ ဖျော်ထင်ႏတဲင် ထင်ႏလဝ်းခန်းနုဲင်းယိုသွူ။ "ပါꩻလွဉ်ဆွမ်ꩻ လွဉ်စွိုင်ထိုꩻလဲဉ်း နီသွဉ်းသီးဖြားဒုံက မဲ့ꩻအဟဲ့ꩻလွေꩻမာꩻသီထိုꩻ နီသွဉ်းသီးဖြားဒုံယင်ဗွေႏ" ထွိုင်ႏဟွုန်ငဝ်းနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ခွန်ကုဝေလဲ့ သꩻဝီးသꩻဝꩻ သꩻတဟဝ်တဝ်းတဲင် ရီချာခန်းနုဲင်းယိုသွူ။ "ဟွူ- ပါꩻဆွမ်ꩻလွေꩻလဲဉ်း ဖြားဒုံနဲ့ရိုႏ၊ အလဲဉ်းလွေꩻညလဲဉ်းနဲ့ဟွဉ်ႏ" "ခုဲင်ႏလွေꩻတဝ်းဒွိုန်းဗွေႏ၊ ခွေသွဉ်းကထင်ႏယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏသောက်နေဒွိုန်းထာꩻလမ်းကို၊ ဖြားဒုံနဝ်ꩻ အဝ်ႏစွိုင်ဗွို့ꩻဒျာႏ တထွန်ႏလံးဟောင်းကိုဩ" ဖြားဒုံကရိုꩻနဝ်ꩻ ဝေင်ꩻနယ်ႏဟိုပုံꩻ၊ အွိုင်ႏနောင်လဲင်၊ ဒုံလဲင်းခါႏ ဖြားဒုံ "စင်ꩻဖါပျာꩻ"သွူ။ ခွေသွဉ်း ခွန်ကုဝေ ကဟွုန်ထွꩻထီႏထွꩻ ဖြားဒုံလဲင်ႏခါႏ မန်းသမျနဝ်ꩻ ဖြားဒုံစင်ꩻဖါပျာꩻယို အထီအသွီႏဗွေလွိုဝင်ꩻသွူ။ ဝွေꩻထွိုင်ႏထွာဖြားဒုံနဝ်ꩻ ဒုံသားဖုံႏလဲ့ ညီႏလွဉ်ဒျာႏ၊ ကေပ်ꩻခွယ်ꩻထာꩻ အမျိုꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ ယိုꩻဒျာႏ၊ ဒုံကိုနဝ်ꩻ လိုꩻလွꩻဖုံႏ၊ လိုꩻကျင်ꩻကုဲင်ဖုံႏလဲ့ ဆေ့ꩻလွဉ်ဒျာႏ၊ နဝ်ꩻတွော့ꩻ ဒုံသားဖုံႏ ထီႏဖြားဒုံနဝ်ꩻ ရိုႏသေႏနပ်ခန်ꩻလွဒျာႏဝင်ꩻ ပငါပရာꩻသွူ။ ထွိုင်ႏဟွုန် ဝင်ꩻလွဉ်ဆွမ်ꩻဖြားဒုံနဝ်ꩻ အီႏသဲင်ꩻထေ့တယ်ꩻတဲ့ တဗွုန်ႏတဝ်း၊ သဲင်ꩻထေ့တဝ်းလဲ့ သꩻတချံꩻသာႏတဝ်း၊ အဝ်ႏအုံစဉ်ꩻစာꩻဒျာႏထာꩻ တပါꩻပါꩻသွူ။ ထွိုင်ႏလꩻ (၁၅)မိနစ်ရပ်နဝ်ꩻ တကာႏတဖြာꩻ ဖျော်ထင်ႏဖျင်၊ ထင်ႏဒေါ့ꩻဖျင်နုဲင်းယို- "ပါꩻဟဲ့ꩻလွေꩻထိုꩻလဲဉ်း နီသွဉ်းသီးဖြားဒုံကဗွေႏ၊ အီႏမာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻယို လွေꩻလွဉ်ꩻမꩻဟဝ်မတဝ်" "အဒေါ့ꩻခါꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻအီ" "အရိုꩻ မီႏမဲဉ်လꩻချာ သီဖြားဒုံလဲ့ မွူးရဝ်ꩻမဲ့ꩻ လွေꩻလွဉ်ꩻ ပွဉ်တကွဉ်ႏဟုဲင်း နုဲင်းနဝ်ꩻအော်" "မွူးရဝ်ꩻပုဲင်ႏဒွုမ်ဟုဲင်း၊ ဟဲ့ꩻလွဝင်ꩻ လွေꩻလွဉ်ꩻခန်း ဟန်ႏဟာလုဲင်း" ခွေနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻဖေႏခန်း တကာႏနဝ်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ခွေကအဝ်ႏကုဲင်ကျောင်ꩻယိုနဝ်ꩻ ဗေင်ႏလဲ့မွေးတဝ်း၊ ထွိုင်ႏလဲ့မွေးတဝ်း၊ သꩻလဲ့ တချံꩻသာႏတဝ်းသွူ။ ထွိုင်ႏလꩻ မိနစ် (၃၀)ရပ်နဝ်ꩻ ထွိုင်ႏသဲင်ꩻခန်းဒုံ၊ သဲင်ꩻထင်ႏခန်း ဖြားဒုံလံးသွူ။ ဒုံသားယဟန်ႏနဝ်ꩻ လွေꩻလွဉ်ꩻခေ့ꩻလဲဉ်း လꩻသတင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ထွိုင်ႏတွိုႏလံးကီ ထွိုင်ႏအုံလင်ꩻလနဝ်ꩻ ဖြားဒုံလမ်းသား စင်ꩻမွိုးမွောက်ꩻနဝ်ꩻ ယွော့တွမ်ႏပိုမူႏ အဖြာꩻပေႏသွတ်ꩻ နင်ႏအုံးတဲင်၊ နဝ်ꩻတွော့ꩻ ငွိုးငွိုးတရွူꩻအနမ်း၊ ငွိုးငွိုးဒေါ့ꩻဒေါ့ꩻနုဲင်းယိုသွူ။ "မဲ့ꩻဝင်ꩻမာꩻသီထိုꩻယင်ဗွေႏ၊ တွိုႏဝွေꩻနဝ်ꩻ ကရက်ဖေႏဒျာႏ လိုꩻအမျာꩻနဝ်ꩻ၊ ဝင်ꩻလွေꩻလွဉ်ꩻနေမားမကောင်" ခွေနဝ်ꩻ ကျံႏဖေႏအာႏအမျိုꩻမျိုꩻလဲ့ စင်ꩻမွိုးမွောက်ꩻနဝ်ꩻ အလွိုးသꩻတဆွော့ꩻတဝ်းသွူ။ အုံလမ်းကီ ထွိုင်ႏလꩻမိနစ်(၂၀)ရပ်နဝ်ꩻ သꩻတစွူတဝ်းတဲင်တွော့ꩻ ဟဲ့ꩻတွမ်ႏတကာႏတဖြာꩻ ထန်ႏလွေꩻလွဉ်ꩻခန်းဒျာႏဖြားဒုံသွူ။ ပါꩻကလွဉ်ဆွမ်ꩻ ကလွဉ်ဟဲ့ꩻဒါႏ ဖြားဒုံစင်ꩻဖါပျာꩻနဝ်ꩻ မောင်ႏဖြေင်း မောင်ႏဗွာအကျောင်ꩻ ပါꩻမုဲင်ꩻလဲ့ တသေငါꩻတဝ်း၊ လိုꩻနဝ်ꩻ ဝင်ꩻသွံ၊ ဆဲင်တွမ်ႏတနတ်စွုမ်ႏဖြာꩻဖြာꩻ၊ ကထွိုင်ႏထန်ႏလွေꩻနဝ်ꩻ ထန်ႏဒွမ်ကွဉ်ႏရိုꩻနဝ်ꩻတဲင် ထန်ႏလွေꩻလွဉ်ꩻခန်းဒျာႏ တဖူꩻလင်ꩻနာꩻလွုံꩻအတွိုင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ထွိုင်ႏတွိုႏကောင်သင်ႏခဲင်ꩻ တဖူꩻဖ ဗန်းစဝ်းနဝ်ꩻ ထွားလွေꩻတကောင်ꩻနာလွုံꩻလောင်းနဝ်ꩻ မေႏဓာတ်ရောင်ႏလဲ့ တထီႏတဝ်း၊ လိုꩻငဝ်းလဲ့ တဟွုန်တဝ်းတဲင် အလွိုးလဲဉ်းညာꩻလဲဉ်း ယူႏနုဲးနဝ်ꩻတွော့ꩻ လွေꩻလွဉ်ꩻတဝ်းဒွုမ်၊ သဲင်ꩻချာခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ သဲင်ꩻတွိုႏချာကျောင်ꩻနဝ်ꩻ ခိန်ႏဗေင်ႏတွိုႏလဲဉ်းတဲင် ကျံႏဗေင်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ မဲ့တဗေင်ႏလꩻတဝ်း၊ အဝ်ႏယူႏ အဝ်ႏနန်းလွဉ်ꩻစွဉ်ႏတကာႏ ဖြားဒုံစင်ꩻဖါပျာꩻတာႏတိတ်ꩻတိတ်ꩻသွူ။ နားရီႏ (၁၂)ထွိုင်ႏအီႏထင်ႏဒုံႏခိန်ႏနဝ်ꩻ ကေားလွေꩻလွဉ်ꩻသား တကာႏ ၂-ဖြာꩻ ဖျော်ထင်ႏလွဉ်ကျောင်ꩻတဲင် နဲစ်ရီဆွုမ်ႏခန်း- "ထွꩻနေဟောင်း တကာႏသီး လွေꩻလွဉ်ꩻကရိုဟွောန်ႏ" "အော- ထွꩻအွိုးကောင်နာꩻလွုံꩻလောင်းအော၊ ထွꩻလဲ့ အသꩻတအဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်ဗွေႏ" ထွိုင်ႏဟွုန်တကာႏနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ခွေနဝ်ꩻ သꩻလွစ်ဟဝ်တစိꩻစိꩻ၊ သꩻကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏယူႏအဝ်ႏထီႏစွဉ်ႏ အလွိုးသွူ။ တကာႏဝင်ꩻနီ ထွိုင်ႏသဲင်ꩻနဝ်ꩻ ကျံႏထိန်ꩻသꩻ၊ ကျံႏကိန်ꩻကျံႏဗေင်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ မဲ့တဗေင်ႏတဝ်း၊ ထာꩻလေထံခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ယလဲင်ႏလဲင်ႏ သꩻအာႏရုံႏကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏထီႏစွဉ်ႏအမာ စင်ꩻမွိုးမွောက်ꩻလွိုးသွူ။ စဉ်ꩻစာꩻယာႏ စာႏနာႏနမ်းတဲင် ကထွာအမာ စင်ꩻမွိုးမွောက်ꩻနဝ်ꩻ အီႏတလွိုး အီႏငွိုးတခွိုင်းမုဲင်ꩻ၊ လောကလိုꩻခမ်းကိုယိုနဝ်ꩻ မွိုးအဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်၊ ဖါအဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်၊ ထာꩻအာႏကွိုꩻသꩻဆွော့ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏဝါꩻလွုမ်ꩻလဲ့ ယိုခါနဝ်ꩻ ဝါꩻလဲ့ဝင်ꩻသံးမာꩻသီထိုꩻ၊ အဝ်ႏကုဲင်တွမ်ႏပိုဖုံႏယိုနဝ်ꩻ အီႏမာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻ လွူးလွေꩻနမ်းဟောင်း။ စတဲင်နုဲင်းယို စင်ꩻမွိုးမွောက်ꩻအတာႏ စဉ်ꩻစာꩻလွေꩻဗာႏစွဉ်ႏ အမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ နုဲင်းမွူးရဝ်ꩻနီꩻနဝ်ꩻ ကျောင်ꩻလဲင်းခါႏ၊ ဒုံလဲင်းခါႏအတာႏ ထွာစွဉ်ႏဒျာႏ ထာꩻတလွိုးမွူးနီꩻ တနီꩻသွူ။ ဖြားဒုံစင်ꩻဖါပျာꩻအတာႏ ပွယ်ꩻမသာႏဒုံကိုလဲ့ လွိုးတကွုန်ꩻတဝ်း၊ ကဖျော်လွဉ်ဒါႏ လိုꩻဖုံႏယို ပါꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ လွိုးတတရေꩻတဝ်း၊ ထွာစွဉ်ႏ လိုꩻသꩻတချံꩻသာႏတဝ်း တဖြာꩻဖြာꩻသွူ။ ဗွေႏဗွန် ကအာႏကွိုꩻဒါႏ ကျောင်ꩻတကာႏတန်တဖြာꩻ၊ အမျာꩻလိုꩻဒုံပေႏတန်မူႏခို ကအာႏကွိုꩻသꩻဆွော့ꩻဒါႏ ဖြားဒုံဟဝ်တဖြာꩻ၊ သွုန်ႏစွဉ်ႏသꩻစွဉ်ႏ ရက်လိုꩻဒုံ၊ ရက်အမျာꩻ လိုꩻဟဝ်လိုꩻဒါႏတဖြာꩻယို ပါꩻမုဲင်ꩻသေတဝ်း လိုꩻတစုမ်ꩻစွိုꩻ လွဉ်စွိုင်လွဉ်ကျꩻထွူတဲင် ကအဝ်ႏဒါႏ ရွဉ်ခံꩻဥစ္စာႏဖုံႏယို ထူႏလွေꩻလို့ထွူတွော့ꩻ ငမ်းထွာစွန်မု ငမ်းဝင်ꩻတွိုင်ꩻ ငမ်းဝင်ꩻဒင်ႏတွော့ꩻ ပေ့ꩻဖြောင်းအနေႏ မာꩻလွေꩻဗာႏနုဲင်းယို အဓိပ္ပါယ်ႏ အခရာႏတွိုႏလွေꩻနုဲးနဝ်ꩻသွူ။ ဖြားဒုံ စင်ꩻဖါပျာꩻ ကတွိုႏလွေꩻဗာႏထာꩻသီ၊ ကစွဉ်ꩻလွေꩻဗာႏ သွီႏသက်နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ပွိုးအကျောင်ꩻထာꩻမုဲင်ꩻ၊ အပဲစ်ထာꩻမုဲင်ꩻအဝ်ႏ နုဲင်းနဝ်ꩻငါလဲ့ တသေတဝ်းသွူ။ အမဉ်ႏတမော့ꩻတဝ်း ရွဉ်ဖုံႏခံꩻဖုံႏ၊ မဉ်ႏတလꩻလွေꩻအာတဝ်း ရွဉ်ခံꩻဖုံႏနဝ်ꩻ မာꩻသီတဝ်းဒျာႏမကောင်း၊ လိုꩻကရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏသွူ။ ခေတ်ကာႏလအတွင်ꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ခမ်းသားတဖြာꩻ၊ လိုꩻထံꩻသာꩻ အသက်တလီးယို အာႏမခံႏချက် တအဲဉ်ထဝ်းတစိꩻစိꩻသွူ။ လိုꩻအချင်ꩻချင်ꩻ ပေါႏလွꩻထီႏတဝင်ꩻ၊ အံႏစာတဝင်ꩻနဝ်ꩻ စွမ်မွေးစွဉ်ႏထာꩻ နုဲင်းစွဉ်ႏချဲးကဏန်ꩻဟွစ်သွူ။ ခေတ်ကခန်ꩻကာႏလအတွင်ꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ခမ်းသားထံꩻသာꩻ ကခံႏဗာႏဒါႏ အသီလွင်ꩻ၊ သီပျင်ႏထာꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ အာတန်ဒျာႏသွူ။ ယမ်းဗာႏဗုံးတွော့ꩻ ကသီထိုꩻဗာႏ၊ စူတပွတ်ꩻတွော့ꩻ ကထွာထိုꩻဗာႏ ဒုက္ခိတလဲ့ အာတန်ဒျာႏသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်လွေꩻဗာႏယင်း စဲ့ꩻပွယ်ꩻအမော့ꩻအကျုံႏ တပွုတ်တတွယ်ꩻသွူ။[၁][၂]