ဒေဝဒတ်အီႏထဲ့ငါးရုဲင်ꩻ
"ပုရိသိန္ဒြိယသုတ် (ဘုရာꩻဟော်ꩻတောက်သတ် ဒေဝဒတ် အီႏထဲ့ဗာႏငါးရုဲင်ꩻ)" အွိုးခꩻတလဲင်ႏ- နီဗွေႏဘုရာꩻတွမ်ႏသံဃာႏ ကျွꩻလွေꩻကောသလခမ်းကို၊ တွိုႏလွေꩻ 'ဒဏ္ဍကပ္ပက'ဒုံတန်ထျꩻ၊ ချꩻအုံပဆား တဖူꩻသောင်၊ နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ အုံသေင်ႏမွူးတမွူးဆလ ထာꩻဒါကို၊ ရဟန်ꩻယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ နွို့သဲင်ꩻဒုံ၊ သဲင်ꩻထုမ်ႏထွားရီး အီႏတယ်ꩻခိုႏခင်ႏလမ်း။ ဗွေႏအာႏနန္တာႏတွမ်ႏ ရဟန်ꩻစွိုꩻအာဖုံႏနဝ်ꩻ လွေꩻသပ္ပါယ်ႏထီ 'အစိရဝတီ'ထီခြောင်ကို၊ ဗွေႏအာႏနန္တာႏနဝ်ꩻ သပ္ပါယ်ႏထီထွူ အုံတင်းယာခိုး၊ ဒေဝဒတ်သွꩻ ရဟန်ꩻတပါꩻလွဉ်ထေ့ ဗွေႏအာႏနန္တာႏ၊ ရီစဲစ်နုဲင်းယို- "ဗွေႏအာႏနန္တာႏ- နီဗွေႏဘုရာꩻ သေနောက်နောက်နောင်ꩻနောင်ꩻ ဒေဝဒတ်သꩻတဲင် 'ဒေဝဒတ်နဝ်ꩻ အီႏတွိုႏဗာႏအပါယ်ႏ၊ အီႏထဲ့ဗာႏငါးရုဲင်ꩻ၊ အအီႏခံႏဗာႏငါးရုဲင်ꩻ အာယုကပ်တကပ်လုမ်းလုမ်း၊ မာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း လဲ့ꩻတလွစ်တဝ်းဒွုမ်'ကရိုꩻနဝ်ꩻ ဗွေႏဘုရာꩻဒေါ့ꩻမွေးဒျာႏဟောင်း၊ ဝါလွော်တွော့ꩻ ဒေါ့ꩻလောက်ꩻဒျာႏဟောင်း" "နီဗွေႏဘုရာꩻ ဒေါ့ꩻမွေးဒျာႏ၊ ဒေါ့ꩻလောက်ꩻမွေးတောဝ်း" အဝ်ႏနဝ်ꩻထွူတွော့ꩻ ဗွေႏအာႏနန္တာႏ လွေꩻလောဝ်းနယ် ဗွေႏဘုရာꩻ၊ ဗွေႏဘုရာꩻရိုꩻ- "အာႏနန္တာႏ- ရဟန်ꩻကလွဉ်ရီသားနဝ်ꩻ အစဗုဲင်ဟောင်း (အသေစဲင်းတဝ်း ဒေဝဒတ်ခရာႏဟောင်း)သနယ်၊ မဉ်ႏထွာဒျာႏလိုꩻလီꩻ ရဟန်ꩻတန်နဝ်ꩻ ရဟန်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻမွိုက်တန်၊ လိုꩻလိန်ႏမာႏမွေးတဝ်း၊ သူႏသေတဝ်းထာꩻမꩻ 'ဒေါ့ꩻမွေးနဲ့၊ ဒေါ့ꩻလောက်ꩻနဲ့'နဝ်ꩻ ဝွေꩻတခွယ်ꩻဒါႏတဝ်းနဝ်ꩻသနယ်။ "အာႏနန္တာႏ- သေနောက်နောက်နောင်ꩻနောင်ꩻ ဒေဝဒတ်သꩻတဲင် အီႏဒေါ့ꩻတောက်သတ်ဗာႏ-နုဲင်းဒေဝဒတ်ယိုနဝ်ꩻ လိုꩻလင်နဝ်ꩻ ထီႏတဝ်း(ဒေါ့ꩻဖိုတဝ်း)၊ ခွေမဉ်ႏထီႏ ဒေဝဒတ်သꩻ(သဘော်ꩻ)အကြောင်းအစင် 'တတျာငါ-ကလူꩻနာ'ငါနဝ်ꩻ 'ဒေဝဒတ်နောဝ်ꩻ အီႏတွိုႏဗာႏငါးရုဲင်ꩻ၊ အီႏထဲ့ဗာႏငါးရုဲင်ꩻ၊ အအီႏခံႏဗာႏငါးရုဲင်ꩻ အာယုကပ်တကပ်လိုမ်းလိုမ်း၊ မာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း တလွစ်နွောင်ꩻတဝ်းဒွုမ်'ခွေတဒေါ့ꩻစွဉ်ႏတရွဉ်းတဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ဒေဝဒတ်သꩻ(သဘော်ꩻ) အကြောင်းအစင် 'တတျာငါ-ကလူꩻနာ'ငါနဝ်ꩻ တထီႏတဝ်းလာꩻလာꩻမꩻ ဒေါ့ꩻတောက်သတ်၊ ဒေါ့ꩻစွဉ်ႏတရွဉ်းဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အာႏနန္တာႏ- ဖေႏနေးကသေနာႏ မဉ်ႏဥပမာႏနဝ်ꩻ- အေႏအောင်တအောင်နဝ်ꩻ ယော့တထွိုင်ႏလိုꩻ၊ အေႏအောင်နဝ်ꩻ ဗွေတွောင်းတဲ့လဲဉ်း၊ ပါꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻ ထဲ့သော့ꩻအေႏအောင်နဝ်ꩻ အေႏဗဉ်ႏစွဉ်ႏအကတူႏ၊ ပါꩻခꩻတဖြာꩻ မဉ်ကယ်ႏထန်ႏဝွေꩻတဲင် လောႏလေပ်အေႏအောင်ထွား၊ ပါꩻကထဲ့သားနဝ်ꩻ တွေꩻအီႏစံႏ၊ ဝွေꩻအီႏငင်ႏ 'အေႏတဗွို့ꩻတဝ်း ပါꩻထဲ့အေႏအောင်သားနမ်းနဝ်ꩻ တတျာ-ကလူꩻနာငါ'တဲ့ တထီႏတဝ်း။ အဗွန်ပီနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ- ဒေဝဒတ်သꩻ(သဘော်ꩻ) အကြောင်းအစင်နောဝ်ꩻ တတျာ-ကလူꩻနာငါတဲ့ တထီႏတဝ်းလာꩻလာꩻမꩻ ဒေါ့ꩻစွဉ်ႏတရွဉ်းဗာႏစွဉ်ႏ 'ဒေဝဒတ်အီႏထဲ့ငါးရုဲင်ꩻ'နောဝ်ꩻသွူ။ "ဗွေႏဘုရာꩻဉာဏ်ႏတောႏသေ သတ္တဝါႏသီးဣန္ဒြေႏ အဆားအဖြား" "အာႏနန္တာႏ- သီမီႏမဉ်နာႏတရာꩻနဝ်ꩻ ခွေအီႏဟော်ꩻဖေႏသီ 'ပုရိသိန္ဒြိယဉာဏ်ႏ'တောႏခရာႏ၊ ကသေသတ္တဝါႏသီး ဣန္ဒြေႏအဆားအဖြားနဝ်ꩻ ကွပ်ဉာဏ်ႏတောႏနောဝ်ꩻသွူ"။ "မဉ်နာႏငါႏဗွေႏ၊ အခိန်ႏယိုနဝ်ꩻ အခိန်ႏနာႏတရာꩻ၊ ဟော်ꩻကျာꩻဖေႏသွော့ နီသွဉ်းသီးဗွေႏဩ" "မွေးသွူအာႏနန္တာႏ-နာႏလွသွော့ဟုဲင်း၊ ၁။ လောကကိုယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ 'ကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့အဝ်ႏ၊ အကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့အဝ်ႏ'၊ နေးတွမ်ႏခွေသꩻတဲင် သေစဲင်းစဲ့ဝွေꩻသီးသꩻ၊ တွိုႏတလဲင်ႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ကုသိုလ်ႏတရာꩻ ထိုꩻမားလို့၊ အဝ်ႏကုဲင် အကုသိုလ်ႏတရာꩻလွုမ်ꩻ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ကုသိုလ်ႏအရွီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏနေကတဲင် အဝ်ႏအရွီးနဝ်ꩻ အီႏထွာယင်းကုသိုလ်ႏ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တွိုႏဆုဲင်ꩻမဲ့ꩻ ကုသိုလ်ႏထွာချာ၊ (အသꩻဗွာ)ယင်းဒျာႏ၊ နေးတွမ်ႏခွေသꩻ (ခွေဉာဏ်ႏ)ဝွေႏဖန်ႏသေနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ-အခြွီဆꩻဆꩻနဝ်ꩻ လွေꩻဆို့ꩻသော့ꩻ ဟံႏဟောဝ်ဟောဝ်ကို၊ ဖျိုးထိုꩻထာꩻအီႏ၊ ဆူဖေႏထီမွိုင်၊ အခြွီဖုံႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အမွူးအီႏဒေါ့ꩻသေႏချာႏ၊ သေရီးဒျာႏ၊ ကုသိုလ်ႏရွီး (ကုသလမူလ) ကအဝ်ႏနေက ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻတဲ့ 'တွိုႏဆုဲင်ꩻချာ ကုသိုလ်ႏအီႏထွာယင်းဒျာႏ'ကရိုꩻနဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏခွေသꩻ (ခွေဉာဏ်ႏ)ဝွေႏဖန်ႏ သေရီးနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အာႏနန္တာႏဟွေး- ၂။ လောကကိုယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ 'ကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့အဝ်ႏ၊ အကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့အဝ်ႏ'၊ နေးတွမ်ႏခွေသꩻတဲင် သေစဲင်းစဲ့ဝွေꩻသီးသꩻ၊ တွိုႏတလဲင်ႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အကုသိုလ်ႏတရာꩻ ထိုꩻမားလို့၊ အဝ်ႏကုဲင် ကုသိုလ်ႏတရာꩻလွုမ်ꩻ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အကုသိုလ်ႏအရွီးနဝ်ꩻ အောဝ်ႏနေကတဲင် အဝ်ႏအရွီးနဝ်ꩻ အီႏထွာယင်းအကုသိုလ်ႏ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တွိုႏဆုဲင်ꩻမဲ့ꩻ အကုသိုလ်ႏထွာချာ၊ ဝွေꩻသꩻဗွာ တဒေါ့ꩻနွောင်ꩻတဝ်း၊ နေးတွမ်ႏခွေသꩻ (ခွေဉာဏ်ႏ)ဝွေႏဖန်ႏသေနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ-အခြွီဆꩻဆꩻနဝ်ꩻ လွေꩻအွဉ်ႏဒင်ႏလုံးလောင်း (အွဉ်ႏတင်းသဲင်ယာခိုး)၊ အခြွီဖုံႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အမွူးတဒေါ့ꩻနွောင်ꩻတဝ်း'ကရိုꩻနဝ်ꩻ သေရီးစွဉ်ႏ၊ အနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ-အကုသိုလ်ႏရွီး (အကုသလမူလ) ကအဝ်ႏနေက ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻတဲ့ 'တွိုႏဆုဲင်ꩻချာ အကုသိုလ်ႏအီႏထွာယင်းဒျာႏ'၊ (ကုသိုလ်ႏသꩻဗွာ-တထွာနွောင်ꩻတဝ်း၊ သꩻဗွါတဒေါ့ꩻနွောင်ꩻတဝ်း)ကရိုꩻနဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏခွေသꩻ (ခွေဉာဏ်ႏ)ဝွေႏဖန်ႏ သေရီးနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အာႏနန္တာႏဟွေး- ၃။ လောကကိုယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ 'ကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့အဝ်ႏ၊ အကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့အဝ်ႏ'၊ နေးတွမ်ႏခွေသꩻတဲင် သေစဲင်းစဲ့ဝွေꩻသီးသꩻ၊ တွိုႏတလဲင်ႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တရာꩻဗွာ(သꩻဗွာ) တတွာငါ-ကလူꩻနာငါတဲ့ အဲဉ်ထဝ်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ အကုသိုလ်ႏဖြေင်းကရစ်ꩻဖုံႏလွုမ်ꩻ၊ ခန္ဓာႏကုဲင်လီမဉ်ႏသီသူꩻနဝ်ꩻ 'အီႏထဲ့ဗာႏငါးရုဲင်ꩻ'ကရိုꩻနဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏခွေသꩻ (ခွေဉာဏ်ႏ)ဝွေႏဖန်ႏသေနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ-အခြွီသေင်(အခြွီသိုႏ)နဝ်ꩻ လွေꩻဆို့ꩻသော့ꩻ ဟံႏကိုတဲ့ယဝ်း တဒေါ့ꩻနွောင်ꩻတဝ်းနဝ်ꩻ သေရီးစွဉ်ႏဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ "သေရီး သတ္တဝါႏသီး ကုသိုလ်ႏ အကုသိုလ်ႏ" အာနန္တာႏဟွေး- ၄။ လောကကိုယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ 'ကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ အကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ' နေးတွမ်ႏခွေသꩻတဲင် သေစဲင်းစဲ့ဝွေꩻသီးသꩻ၊ တွိုႏတလဲင်ႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ကုသိုလ်ႏတရာꩻ ထိုꩻမားလို့၊ အဝ်ႏကုဲင် အကုသိုလ်ႏတရာꩻလွုမ်ꩻ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ကုသိုလ်ႏအရွီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ၊ အဝ်ႏဒျာႏကရိုꩻကီတဲ့ 'အဝ်ႏခြေင်ထာꩻလွုမ်ꩻ၊ အတပွါꩻထဲင်းတဝ်း၊ အဝ်ႏဆွုတ်ယွုတ်တိတ်တိတ်ꩻလွုမ်ꩻ'ကရိုꩻနဝ်ꩻ သေရီးစွဉ်ႏသွူ။ ဥပမာႏ-မေႏအူတနျာႏတဲ့က်ꩻတဲ့က်ꩻနဝ်ꩻ လွေꩻအွဉ်ႏဒင်ႏ လုံးဖါးဖါးလောင်းနဝ်ꩻမွိုင် 'မေႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အတိုꩻထဲင်းတဝ်း၊ အဝ်ႏအဖေ့သဲင်ꩻလွုမ်ꩻ'သေရီးစွဉ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ-ခꩻတမျိုꩻနဝ်ꩻ ပေါႏမွူးပြေ့ꩻသွူတဲ့ 'အဝ်ႏကုဲင် အခေ့ꩻသဲင်ꩻလွုမ်ꩻ'သေရီးစွဉ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အာႏနန္တာႏဟွေး- ၅။ လောကကိုယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ 'ကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ အကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့နဝ်ꩻ အောဝ်ႏဒျာႏ' နေးတွမ်ႏခွေသꩻတဲင် သေစဲင်းစဲ့ဝွေꩻသီးသꩻ၊ တွိုႏတလဲင်ႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အကုသိုလ်ႏတရာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထိုꩻမားလို့၊ အဝ်ႏကုဲင် ကုသိုလ်ႏတရာꩻလွုမ်ꩻ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အကုသိုလ်ႏအရွီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ၊ အဝ်ႏကရိုꩻကီတဲ့ 'အဝ်ႏခြေင်ထာꩻလွုမ်ꩻ၊ အတပွါꩻထဲင်းတဝ်းတဲင် တွိုႏဆုဲင်ꩻချာသူꩻ ကအဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ 'ကုသိုလ်ႏတရာꩻနဝ်ꩻ အီႏပွါꩻတောတောဒျာႏ'သေရီးဗာႏစွဉ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ ဥပမာႏ-မေႏအူ-မေႏပျော်ꩻပါနဝ်ꩻ လွေꩻအွဉ်ႏဒင်ႏ မီꩻသဲင်ပွုမ်ႏလောင်းတရိုꩻတဝ်း၊ သိုႏပြုံႏလောင်းတရိုꩻတဝ်းမွိုင်၊ 'မေႏယိန်းတင်ႏအာအာ၊ မေႏခိုးငါငါ'ကရိုꩻနဝ်ꩻ သေရီးနွောင်ꩻစွဉ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ အာႏနန္တာႏဟွေး- ၆။ လောကကိုယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ 'ကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ အကုသိုလ်ႏတရာꩻတဲ့နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ' နေးတွမ်ႏခွေသꩻတဲင် သေစဲင်းစဲ့ဝွေꩻသီးသꩻ၊ တွိုႏတလဲင်ႏတွော့ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အကုသိုလ်ႏတရာꩻနဝ်ꩻ တတွာငါ-ကလူꩻနာငါတဲ့ အဲဉ်ထဝ်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အပဲ့စ်အဲဉ်ထဝ်း၊ အဝ်ႏဒျာႏကုသိုလ်ႏ စင်ဖြွိုးဗွာနဝ်ꩻလွုမ်ꩻတွော့ꩻ 'ဘဝယိုစွဉ်ႏဒျာႏ အီႏထွာရဟန္တာႏ'ကရိုꩻနဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏခွေသꩻ (ခွေဉာဏ်ႏ) ဝွေႏဖန်ႏသေရီးနွောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ-မေႏအူနဝ်ꩻ မေႏအဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်၊ ထွာလဲဉ်းမေႏသွာႏခြေင်ခြေင် ခွꩻကဒဲ့ꩻထိုꩻလဲဉ်း၊ မေႏသွာႏခွꩻကဒဲ့ꩻနဝ်ꩻ လွေꩻအွဉ်ႏဒင်ႏခန်း မီꩻသဲင်ပွုမ်ႏလောင်းတဲ့ယဝ်း၊ လွေꩻအွဉ်ႏဒင်ႏခန်း သိုႏပြုံႏလောင်းတဲ့ယောဝ်း 'မေႏတခိုးနွောင်ꩻတဝ်းဒွုမ်၊ တခိုးငါငါတဝ်းဒွုမ်'ကရိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေႏဖန်ႏသေရီးနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။ ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏ နဝ်သူဖြာꩻကို- အရီးသွံဖြာꩻကိုနဝ်ꩻ တဖြာꩻနောဝ်ꩻ ဆွုတ်ယွုတ်တဝ်း၊ တဖြာꩻနောဝ်ꩻ ဆွုတ်ယွုတ်၊ တဖြာꩻနောဝ်ꩻ ထဲ့ငါးရုဲင်ꩻ၊ အဆုဲင်ꩻသိုမ်ဖြာꩻကိုနဝ်ꩻ တဖြာꩻနဝ်ꩻ ဆွုတ်ယွုတ်၊ တဖြာꩻနဝ်ꩻ ဆွုတ်ယွုတ်တဝ်း၊ တဖြာꩻနဝ်ꩻ ထွာရဟန္တာႏနောဝ်ꩻသွူ။ (သုတ္တန်ႏပိဋကတ်၊ အင်္ဂုတ္တရပါဠိ၊ ဆက္ကနိပါတ်၊ ပုရိသိန္ဒြိယဉာဏသုတ်)[၁][၂]