နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ
"နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ ဟောဝ်ထူꩻချာꩻနောဝ်ꩻ" ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကဟော်ꩻခါꩻဒါႏ (၃၈)ပါꩻ မင်္ဂလာႏတရာꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဂါႏထာႏ(၁၀)သွူ။ ဂါႏထာႏ(၁၀)အကို တတိယဂါႏထာႏနောဝ်ꩻ နုဲင်းလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။ - ဗာဟုဿစ္စဉ္စ သိပ္ပဉ္စ၊ ဝိနယော စ သုသိက္ခိတော။ သုဘာသိတာ စ ယာ ဝါစာ၊ ဧတံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။
တတိယဂါႏထာႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻ (၄)ပါꩻ
မွဉ်းဖျင်၁။ အဟွိုန်အထီႏ ဗဟုသုတအာဗာႏ၊ ၂။ စက်မုꩻစူမုꩻထာꩻဒါႏပညာႏ တစွိုးစွိုးယို ဒါႏဗာႏ၊ ၃။ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ ဟောဝ်ဗာႏ၊ ၄။ နေးတွမ်ႏ ငေါဝ်းအွီႏငွါသာႏတဲင် ဒေါ့ꩻဒေါႏငေါဝ်းယေန်ႏကေႏနုညံꩻ။ မင်္ဂလာႏတရာꩻ လစ်ꩻပါꩻယိုအကို အမုဲင်(၃)မင်္ဂလာႏတရာꩻနောဝ်ꩻ "နမ်းကျင်ꩻတရာꩻဟောဝ်ဗာႏ"ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် လိုꩻလမ်းသီး နမ်းကျင်ꩻတရာꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ အထျꩻအောဝ်ႏသီႏလငတ်ꩻပါꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ နီလိုꩻသီးယို မင်္ဂလာႏဖေႏကအောဝ်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏထိန်ꩻကံနွောင်ꩻနွောင်ꩻ သီႏလငတ်ꩻပါꩻသွူ။ သီႏလငတ်ꩻပါꩻငါမဉ်ႏတဲ့ မဉ်ႏတထိန်ꩻကံနွောင်ꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻ တွမ်ႏရိုꩻပုဲင်ႏ အီႏလꩻမဂ်ဖိုလ်ႏနိဗ္ဗာန်ႏ၊ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏငါလဲ့ တဟဲ့ꩻထွိုက်တောဝ်းသွူ။ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻအောဝ်ႏ၊ စွုမ်ႏနီꩻနီꩻ ဖေႏဖလူႏတန်ꩻတွော့ꩻ ထင်ႏစံႏစာꩻဗာႏ လူꩻစေꩻစိန်ႏဝတ္ထုသက်သေႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏနုဲင်းလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။
ပကိဏ္ဏကနိပါတ်-သာဓိနဇာတ်
မွဉ်းဖျင်ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ မိတ္ထီလာႏခမ်းကိုနောဝ်ꩻ သာဓိနခွန် အောဝ်ႏအုပ်စိုꩻထွာခွန်သွူ။ သာဓိနခွန်နောဝ်ꩻ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ ဗွေပြဲ့ꩻစွုမ်ႏသွူတကာႏတောဝ်း ဝေင်ꩻတခါꩻလစ်ꩻဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻ ဆို့ꩻတွမ်ႏမဏ္ဍပ်တွော့ꩻ တနီꩻနီꩻယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဖေႏဖလူႏတန်ꩻရွဉ် (၆)သိန်ႏတာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းသားထီသားဖုံႏလဲ့ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻဖေႏကဟောဝ်နုဲင်းနုဲင်းနောဝ်ꩻ (၇)နီꩻတလဲင်ႏ လွေꩻသွူဥပုသ်တရွပ်(မဏ္ဍပ်)တွော့ꩻ လွေꩻဟော်ꩻခြုဲင်းဖေႏ လိုꩻလမ်းသီး ဝိနယ်ꩻကျင်ꩻဝွတ်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းသားထီသားဖုံႏလဲ့ ကေႏညိုႏမွေးစွဉ်ႏခွန်၊ ထီႏခွန်ယို ဝုဲင်ႏရိုႏသေႏဒျာႏ နုဲင်းကဝုဲင်ႏရိုႏသေႏ ဘုရာꩻနောဝ်ꩻသွူ။
ခံႏစာꩻဗာႏလူꩻစေꩻစိန်ႏ
မွဉ်းဖျင်သာဓိနခွန်တန်နောဝ်ꩻ ကွပ်စွဉ်ႏ ဒါႏန၊ သီႏလ အတံꩻခိုꩻတဲင် တာႏဝတိံသာႏခမ်း လူꩻအပေါင်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ မဉ်မော့ꩻခွဲ ကေႏညိုႏငါအကျောင်ꩻ လောဝ်းနယ်ခန်း ခွန်တန်သိကျာꩻထျꩻသွူ။ ခွန်တန်သိကျာꩻလဲ့ အွဉ်ႏမာတလိလူꩻပို ပင်ꩻထင်ႏတွမ်ႏ လူꩻသီးလောရထာꩻတွော့ꩻ ခွယ်ꩻဖေႏစွဉ်ႏ တာႏဝတိံသာႏခမ်း တထာႏဝသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ သာဓိနခွန်နောဝ်ꩻ ဘဝတပြောင်ꩻတောဝ်းဒွိုန်းလဲ့ ထင်ႏစံႏစာꩻဗာႏစွဉ်ႏ လူꩻစေꩻစိန်ႏ အနေင်ႏ (၇၀၀)သွူ။ ဝွေꩻစံႏစာꩻလူꩻစေꩻစိန်ႏ အနေင်ႏ (၇၀၀)ဗွေခိန်ႏနောဝ်ꩻ မိတ္ထီလာႏခမ်းယို (၇)ဆက်မျောက် နာရဒခွန်တန် အောဝ်ႏထွာခွန်အခိန်ႏသွူ။
လင်ꩻချာယင်းလိုꩻခမ်း
မွဉ်းဖျင်သာဓိနခွန်တန် ထင်ႏစံႏစာꩻလူꩻစေꩻစိန်ႏ ထွိုင်ႏလꩻ အနေင်ႏ(၇၀၀)နောဝ်ꩻ ကုသိုလ်ႏကံႏလို့၊ တပျောႏဒွုမ် လူꩻခမ်းတွော့ꩻ အွဉ်ႏခွန်သိကျာꩻ ပသာလင်ꩻယင်း လိုꩻခမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်သိကျာꩻထွဉ်ႏတွော့ꩻ မာꩻတလိလူꩻပိုနောဝ်ꩻ တွမ်ႏဝေဇယန္တာႏ လူꩻသီးလောရထာꩻတဲင် ပသာလင်ꩻချာယင်း လိုꩻခမ်း၊ လင်ꩻအွဉ်ႏချꩻသော့ꩻ မိတ္ထီႏလာႏခမ်း ခွန်ဥယျာဉ်ႏခြံကိုသွူ။ မာတလိလူꩻပိုနောဝ်ꩻ "ဥယျာဉ်ႏမူးဟွေး- ဝွေꩻယိုနောဝ်ꩻ သီမိတ္ထိလာႏခမ်းဗွေႏ သာဓိနခွန်တန်သွူ။ သာဓိနခွန်တန် အောဝ်ႏလူꩻခမ်းလင်ꩻချာလဲဉ်းအကျောင်ꩻယို လွေꩻလောဝ်းနယ်ပါ သီခွန်ယိုခါလုဲင်းနေား"ဒေါ့ꩻဖေႏထွူ ဥယျာဉ်ႏမူးနုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ ထင်ႏချာခန်းဒျာႏ လူꩻခမ်းသွူ။ ဥယျာဉ်ႏမူးလဲ့ လွေꩻထေ့သွူ နာရဒခွန်တန်ထျꩻတွော့ꩻ လွေꩻလောဝ်းနယ်ခန်း သာဓိနခွန်တန် အောဝ်ႏလူꩻခမ်းလင်ꩻချာလဲဉ်းအကျောင်ꩻသွူ။ နာရဒခွန်လဲ့ အွဉ်ႏအလိုဖုံႏ ဖျင်ဆင်စီႏရင်ႏလွေꩻဖေႏ သာဓိနခွန်အတာႏ အုံစံႏစာꩻသော့ꩻခရာႏ ခင်ႏလမ်းသေႏချောင်းသေႏချာႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ သာဓိနခွန်လဲ့ ဗွိုန်နုဲင်းကအောဝ်ႏထွာခွန်အတွိုင်ꩻ အံႏစံႏစာꩻသော့ꩻခန်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ နာရဒခွန်တွမ်ႏ မူꩻမတ်ဖုံႏနောဝ်ꩻ လွဉ်သွူဥယျာဉ်ႏခြံကိုတွော့ꩻ လွဉ်ပူႏဇောႏရိုႏသေႏခန်း သာဓိနခွန်သွူ။ လယ်ႏထွားညီꩻခန်းဝင်ꩻ ဥယျာဉ်ႏခြံကိုသွူ။ ထွိုင်ႏလယ်ႏထွား ဥယျာဉ်ႏခြံနောဝ်ꩻ စစရာႏရာႏတဗွိုန်ဒွုမ်အလီꩻတွော့ꩻ ရီလွေꩻခန်း နာရဒခွန်သွူ။ "ခွန်နာရဒဟွေး- ထာꩻမုဲင်ꩻခရာႏ စစရာႏရာႏ တဗွိုန်ဒွုမ်အလီꩻ၊ ခွေသွဉ်းသယ်ႏမူꩻမတ်လီꩻဖုံႏတဲ့ ထီႏတောဝ်းဒွုမ်အီ"ရီခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
မဲဉ်ထွာဒွုမ် ခွန်ဟော်ခံꩻ
မွဉ်းဖျင်တွိုႏနောဝ်ꩻတွော့ꩻ နာရဒခွန်နောဝ်ꩻ "ဗွေႏခွန်တန်ဟွေး- နီဗွေႏထင်ႏစံႏစာꩻ လူꩻစေꩻစိန်ႏနောဝ်ꩻ နုဲင်းစွဉ်ႏတညငါႏတောဝ်းလဲ့ လိုꩻခမ်းနောဝ်ꩻ ညလဲဉ်းအနေင်ႏ (၇၀၀)သွူ။ နီဗွေႏနမ်းကျင်ꩻသီႏလ အတံꩻခိုꩻတဲင်တွော့ꩻ နီဗွေႏသက်ထို စိုးဆွာꩻတခွိုင်းနောဝ်ꩻ၊ ခွေသွဉ်းယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏနီဗွေႏ ခွန်တန် တွက်လင်ꩻနောဝ်ꩻ (၇)ဆက်မျောက်သွူ ဗွေႏဩ။ နီဗွေႏအမူꩻအမတ် သွဉ်းသယ်ႏချွေႏရံႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ခန္ဓာႏပြောင်ꩻထိုꩻလို့လဲဉ်းသွူဗွေႏဩ၊ မိတ္ထီႏလာႏခမ်းယိုနောဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းအပ်ဒျာႏ နီဗွေႏ၊ နီဗွေႏထူႏသိမ်ꩻစိုꩻစံႏယင်းဒျာႏသွော့ နုဲင်းအလီꩻနောဝ်ꩻ ဗွေႏဩ"လောဝ်းလွေꩻခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏနောဝ်ꩻတွော့ꩻ သာဓိနခွန်တန်နောဝ်ꩻ "နာရဒဟွေး- ခွေယိုနောဝ်ꩻ မဲဉ်လꩻချာခမ်းထီတွော့ꩻ လင်ꩻချာလိုꩻခမ်း တမွေးတောဝ်း၊ လိုꩻစေꩻစိန်ႏနောဝ်ꩻ မာꩻအီထာꩻမုဲင်ꩻဟောင်း၊ လိုꩻစေꩻစိန်ႏနောဝ်ꩻ လူꩻစေꩻစိန်ႏယို မာꩻအပြုံႏတသိန်ႏတွော့ꩻ တပြုံႏငါလဲ့ တတွာတောဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ခွေနောဝ်ꩻ မဲဉ်လꩻဒျာႏ လူꩻစေꩻစိန်ႏဒျာႏတွော့ꩻ နမ်းကျင်ꩻသိက္ခာႏလဲ့ ထိန်ꩻမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏသွူတဲင် ဖေႏကတွိုႏချာယင်း လူꩻခမ်းလဲ့ အီႏကျိုꩻစာꩻဒျာႏ၊ ဖေႏကတွိုႏနိဗ္ဗာန်ႏနောဝ်ꩻ ကမ္မဋ္ဌာန်ꩻ ဘာႏဝနာႏအကျင်ꩻမျတ်ဖုံႏယိုလဲ့ ခွေအီႏပွာꩻမျာꩻအာႏထုတ်လွေꩻဒျာႏ၊ ခွေကလင်ꩻချာလိုꩻခမ်းနောဝ်ꩻ အင်းရွယ်ႏချက်အောဝ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻဒျာႏ၊ မဲဉ်လꩻခမ်းထီ တမွေးတောဝ်းသွူ"ဒေါ့ꩻလောဝ်းနယ်ခန်း နာရဒခွန်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
ကွပ်ဒါႏန သီႏလ ဘာႏဝနာႏတရာꩻတဲင်
မွဉ်းဖျင်နောဝ်ꩻထွူတွော့ꩻ သာဓီနခွန်နောဝ်ꩻ စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ၊ ဖေႏဖလူႏတန်ꩻထဲင်းထဲင်း၊ ဆောက်တယ်ႏထိန်ꩻကံထဲင်းထဲင်းသီႏလ၊ ပွာꩻမျာꩻထဲင်းထဲင်း ကမ္မဋ္ဌာန်ꩻဘာႏဝနာႏတွော့ꩻ သက်တန်ꩻကထင်ႏလို့နောဝ်ꩻ တာႏဝတိံသာႏလူꩻသီး လင်ꩻကျိုႏဆွုမ်ႏဒျာႏတွမ်ႏ ဝေဇယန္တာႏလူꩻသီး လောရထာꩻသွူ။ တာႏဝတိံသာႏလူꩻခမ်းကို အအဲဉ်ႏအလုဲင်း (၁၂)ယူႏဇနာႏကအောဝ်ႏဒါႏ လူꩻဘုံႏဗိမာန်ႏဟော်ကို တွမ်ႏသွဉ်းသယ်ႏချွေႏရံႏ လူꩻခိုလူꩻမူႏသီး စုံႏစုံႏလင်ႏလင်ႏတဲင် ထင်ႏထွာယင်းဒျာႏ လူꩻတလဲင်ႏ၊ စံႏစာꩻယင်းဒျာႏ လူꩻစေꩻစိန်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ သာဓီနခွန်တန် ကစံႏစာꩻဗာႏ လူꩻစေꩻစိန်ႏ၊ ကတွိုႏထင်ႏဗာႏ လူꩻခမ်းနုဲင်းယိုဖုံႏနောဝ်ꩻ အဓိကအထျꩻအထောင်ꩻ အကျောင်ꩻတရာꩻနောဝ်ꩻ ဒါႏန၊ သီႏလ၊ ဘာႏဝနာႏရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻလဲ့ အထျꩻသွတ်ꩻသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻဒျာႏသွူ။
ဥပဒေသ
မွဉ်းဖျင်ဝိနယော စ သုသိက္ခိတော-မင်္ဂလာႏတရာꩻအလꩻ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ၊ သီႏလကတဉ်ႏခွေါင်ဒါႏလိုꩻနောဝ်ꩻ ခန္ဓာႏမဉ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏတနီꩻခါ တွိုႏထွာစံႏစာꩻဗာႏ လူꩻသီးစေꩻစိန်ႏသွူ။ ဒါႏနတွမ်ႏဘာႏဝနာႏ မဉ်ႏပါနောဝ်ꩻ ကုသိုလ်ႏအာႏယိန်းတလာလာ၊ အီႏထင်ႏထွာ၊ ထင်ႏစံႏစာꩻဗာႏ လူꩻစေꩻစိန်ႏနောဝ်ꩻ ယိန်းသေႏချာႏချာႏသွူ။[၁][၂]