ပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးနီမျိုꩻ

ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ တပါႏအာငါႏတဝ်းလဲ့ ကွပ်ပွိုးအဝ်ႏစွစ်ꩻအဝ်ႏလီတဲင် လွောင်ႏဗူႏမုꩻအာႏရဲင်ꩻ တပေါႏအဝ်ႏငါႏတဝ်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ လွောင်ႏဗူႏမုꩻအာႏရဲင်ꩻ တပေါႏအဝ်ႏငါႏတဝ်းအကျောင်ꩻယို မီႏအွဉ်ႏနယ်ဗာႏတွမ်ႏ သက်သေႏတဗာႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏ"လိတ်ပအိုဝ်ႏ"သွူ၊ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ ခမ်းကောင်လဲ့ပအိုဝ်ႏ၊ ခမ်းဒေါမ်လဲ့ပအိုဝ်ႏ၊ အဝ်ႏတအိုႏလွုမ်ꩻရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ လိတ်နဝ်ꩻ လိတ်ခမ်းကောင်၊ လိတ်ခမ်းဒေါမ် အဝ်ႏနီမျိုꩻသွူ။

လိတ်အဝ်ႏနီမျိုꩻတဲင် ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻ ရုဲင်ꩻတသွိုးမုနဝ်ꩻ အာႏလꩻတဝ်း၊ အာႏပေႏထိုꩻဗာႏကရိုꩻနဝ်ꩻ သꩻကဗော့ꩻ ခမ်းကောင်သားလဲ့ ဖေႏအာႏလိတ်ခမ်းကောင်၊ သꩻကဗော့ꩻခမ်းဒေါမ်သားလဲ့ ဖေႏအာႏလိတ်ခမ်းဒေါမ်တဲင် လိတ်လုဲင်ꩻအာႏရဲင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာထိုꩻနီအာႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို ဟန်ႏနီꩻမာꩻချာ နေင်ႏပေါင်ꩻအာနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပျဿနာႏ၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏအံႏသက်လွစ်ပျဿနာႏ၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အရိမေတ္တေယျ ဘုရာꩻပျဿနာႏတဲင် ခမ်းကောင်ခမ်းဒေါမ် ထွာလွဝင်ꩻပဋိပက္ခပျဿနာႏဖုံႏ အလဲင်ႏလဲင်ႏအခြွိုက်ခြွိုက်သွူ၊ ပျဿနာႏအလင်နဝ်ꩻ ယေန်ထိုꩻလဲန်းတဲ့ လိတ်နဝ်ꩻ တွိုႏယိုခါ အဝ်ႏစွူစွူဒျာႏနီမျိုꩻသွူ။ လိတ်ပအိုဝ်ႏနီမျိုꩻ ဖေႏကထွာတမျိုꩻယို ပအိုဝ်ႏလိုꩻကျောင်ꩻ၊ လိုꩻလမ်းတပါꩻပါꩻ တဖြာꩻဖြာꩻလဲ့ တမာꩻဖေႏနွောင်ꩻတဝ်း၊ တစေသျင်ꩻဖေႏနွောင်ꩻတဝ်းနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို ညမ်းငါႏ၊ သꩻပေႏခရာႏဟဝ်ငါႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏနီမျိုꩻ ဖေႏကထွာတမျိုꩻချင်ႏနဝ်ꩻ သထုံႏဝေင်ꩻနယ်ႏကို လိုꩻ(၉)ဖြာꩻ တဲမ်းစူမုဲင်တဲင် (မွူးနီꩻစွယ်ꩻပါတဝ်း) နေင်ႏ ၁၃၇၄-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ဟားလာရပ်နဝ်ꩻ ထေလိတ်စောင်ႏတဲင် တောင်ꩻပြန်ႏလွေꩻ ခမ်းကောင်ခမ်းဒေါမ် ဗွေႏသံႏဃာႏသီးသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်တောင်ꩻပြန်ႏယိုတဲင် နေင်ႏ ၁၃၇၅-ဗာႏ၊ လာဒဲဉ်ရုတ်ꩻဆန်ꩻ (၂)နီꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံႏဃာႏစွိုꩻ ဥက္ကဋ္ဌ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဗွေႏဗွန်သီႏသဲင်ႏ တဲမ်းထေကျောႏညာႏချက်လိတ် ဖေႏအကျံႏဉာဏ်ႏတစောင်ႏသွူ။ တွိုႏလွေꩻ ၂၀၁၃-ဗာႏ၊ ဇွန်လာ(၅)နီꩻ (၅-၆-၂၀၁၄)နဝ်ꩻ မိုးထေ့ဥက္ကဋ္ဌ ဗွေႏဗွန်သီႏသဲင်ႏတဲင် "သုဝဏ္ဏခမ်းသားစွိုꩻ" တဲမ်းတုတ်ꩻလွေꩻယင်း လိတ်တစောင်ႏသွူ။ ၂၀၁၃-ဗာႏနေင်ႏ၊ ဇွန်လာ(၆)နီꩻနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏ ဖေႏကထွာတမူချင်ႏအရေꩻယို ဝေင်ꩻသထုံႏ ခွန်သန်းဝေတဖြာꩻအနေႏ တဲမ်းတုတ်ꩻလီလွေꩻဖျင် လိတ်တစောင်ႏသွူ။ ၂၀၁၃-ဗာႏနေင်ႏ၊ ဇွန်လာ(၁၂)နီꩻနဝ်ꩻ သထုံႏဒေႏသ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏ ယေန်ႏကေႏမုꩻအစွိုꩻ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးသိန်းရွှေအွဉ်ငါထွူတဲင် လိုꩻအဖြာꩻ(၁၁)နဝ်ꩻ ထေယင်းလိတ်တောင်ꩻပြန်ႏ တစောင်ႏနေနေသွူ။ ခမ်းဒေါမ်သားနဝ်ꩻ တဖြာꩻအနေႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ အစုမ်ꩻစွိုꩻအနေႏလဲ့နဝ်ꩻ ထေတုတ်ꩻလဲန်းလိတ်(၄)စောင်ႏရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ ခမ်းကောင်သားနဝ်ꩻ ပေါႏလွိုဥက္ကဋ္ဌ ဗွေႏဗွန်သီႏသဲင်ႏလိတ်တစောင်ႏနဝ်ꩻ ကအီႏထေတုတ်ꩻလိတ်ယို ထီႏဗာႏတဝ်းသွူ၊ နဝ်ꩻတွော့ꩻ ခမ်းဒေါမ်သား ကမဲန်လꩻဒါႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏတမူချင်ႏယို ခမ်းကောင်သား မာꩻဖေႏနွောင်ꩻတဝ်း-ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ တနယ်ꩻမဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏတပါꩻတဖြာꩻအနေႏနဝ်ꩻ ဆုံꩻဖျတ်ပဲင်ႏခွင်ꩻအဲဉ်ထဝ်း-ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

နဝ်ꩻတွော့ꩻ ခမ်းကောင်၊ ခမ်းဒေါမ်ပေါင်ꩻစပ်တဝင်ꩻ ကတလꩻတဝ်းဒွိုန်း၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏနီမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ ပွိုင်းကွာႏလွဝင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻယို ကေားဝါႏသနာႏသား ဖေႏကသေနဝ်ꩻ တဲမ်းတဲက်ဆဲင်ႏနယ်လွေꩻဗာႏ နုဲင်းဆꩻလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။

ခမ်းကောင် သရ(၁၆)ဖြုံႏ"-

• အ အာ အိ အီ အု အူ အေ့ အေ အဲ့ အဲ အုဲင့် အုဲင် အော့ အော် အို့ အို။

ရဿဒီဃပေါင်ꩻဝင်ꩻနဝ်ꩻ သရအဝ်ႏ(၁၆)ဖြုံႏနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အလွိုးအငုဲင်ꩻနဝ်ꩻ တဗွိုန်တဝ်းတဝင်ꩻသွူ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ မီႏထူႏအကဲန်အဗဲ့ꩻအအဲဉ်ႏသွတ်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၁၁)ဖြုံႏလွုမ်ꩻနုဲင်းနုဲင်းသွူ။ (၁၁)ဖြုံႏကရိုꩻနဝ်ꩻ-

(ကောင်)

• အ အာ အိ အီ အု အူ အေ အဲ အုဲင် အော အို။

(ဒေါမ်)

• အ အာ အိ အီ အု အူ အေ အဲ အှဲ အော အို။

ယို(၁၁)ဖြုံႏအကို ကတဗွိုန်တဝ်း ခမ်းကောင်နဝ်ꩻ အဝ်ႏ"အဲ"သရတဖြုံႏလွုမ်ꩻသွူ၊ လိတ်ခမ်းကောင်နဝ်ꩻ ဗီးယို ပအိုဝ်ႏ ပါဠိ တခွယ်ꩻချာꩻတဝ်း အဝ်ႏ(၃၃)ဖြုံႏသွူ၊ ခမ်းဒေါမ်နဝ်ꩻ ပါဠိဗီး၊ ပအိုဝ်ႏဗီး ခွယ်ꩻချာꩻနေး(၂)မျိုꩻသွူ၊ ပါဠိဗီးနဝ်ꩻ ဗွိုန်ခမ်းကောင် အဝ်ႏ(၃၃)ဖြုံႏတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻလဲ့ ပအိုဝ်ႏဗီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၂)မျိုꩻ နုဲင်းငါယိုအတွိုင်ꩻသွူ။

ခမ်းဒေါမ်ဗီး (၂၆)ဖြုံႏ"-

• က ခ င စ ဆ ဉ တ ထ ဒ န ပ ဖ ဗ မ ယ ရ လ ဝ ဟ ဆ -ံ -့ -,-း -ံး။

ခမ်းဒေါမ်သားဗီးယိုနဝ်ꩻ ပါဠိဗီး(၃၃)ဖြုံႏအကို လွိုက်ထူႏပအိုဝ်ႏငဝ်းတာႏ သဲတ်သဲတ်ထွူတဲင် မုဲင်ကီ၊ မုဲင်လ၊ မုဲင်တဖြုံႏ၊ မုဲင်နီဖြုံႏ၊ မုဲင်သိုမ်ဖြုံႏယိုလဲ့ သွင်ꩻငီꩻသော့ꩻ ပအိုဝ်ႏဗီးကိုသွူ။ ငဝ်းရန်းနဝ်ꩻ ခမ်းဒေါမ်၊ ခမ်းကောင် ဗွိုန်ဗွိုန်တဝင်ꩻ၊ ရဿငဝ်းရန်း(၂)ဖြုံႏ၊ ဒီဃငဝ်းရန်း(၄)ဖြုံႏ၊ (၆)ဖြုံႏ(၆)ရန်းနုဲင်းနုဲင်းသွူ။ ဗီးမဉ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ခမ်းကောင်နဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻအရီးအဆုဲင်ꩻ၊ ခမ်းဒေါမ်နဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻအပေႏအတန်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

အရေအတွက်ဂဏန်ꩻနဝ်ꩻ ခမ်းကောင်နဝ်ꩻ စူꩻမန်းဂဏန်ꩻအတွိုင်ꩻလဲ့ ခမ်းဒေါမ်နဝ်ꩻ တဲႏထွင်ႏခေါ်ခေါ်ဒျာႏ နုဲင်းဆꩻငါယိုအတွိုင်ꩻသွူ။

• =ခမ်းကောင် ၁ ၂ ၃ ၄ ၅ ၆ ၇ ၈ ၉ ၀
• =ခမ်းဒေါမ်

ကမာꩻထူꩻအီဒါႏငဝ်းရန်းယို ခမ်းကောင်နဝ်ꩻ ပက်ငါ (မုဲင်ငါ)(- ꩻ)၊ မုဲင်နီဖြုံႏ (- း)၊ မုဲင်ပက်ငါ(- ႏ)ဟဲ့ꩻနုဲင်းယို၊ တဲမ်းနုဲင်းယိုလဲ့ ခမ်းဒေါမ်သားနဝ်ꩻ (-.)၊ အခံႏနီဖြုံႏ (- း)၊ အခံႏသွံဖြုံႏ(- း့)ဟဲ့ꩻလွနုဲင်းယို၊ တဲမ်းဒျာႏနုဲင်းယိုသွူ။

"အု အူ အော့ အော် အို့ အို"သရယို(၆)ဖြုံႏ ဖေႏကထန်ႏထူꩻချာထဲင်း ပအိုဝ်ႏငဝ်းနဝ်ꩻ ခမ်းကောင်သားနဝ်ꩻ သော့ꩻဝဟွဲးတဲင် "အွု အွူ အွော့ အွော် အွို့ အွို"ထွာနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ ခမ်းဒေါမ်သားနဝ်ꩻ တွဲꩻဒျာႏတောမ်ႏ ထိုမ်းပြာႏ(-ှ)နုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ "အှု အှူ အှော့ အှော် အှို့ အှို"ထွာလွေꩻလုဲင်ႏပုံႏယိုသွူ။ လိတ်ခမ်းကောင် ရ-ဗဲန်လဗဲန်ခန်ꩻကို "ခ၊ ဖ"ဗီးနီဖြုံႏယိုနဝ်ꩻ ဗဲန်တွမ်ႏရ-တဲင် "ခြ-ဖြ"ထွာလွေꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ "က-ပ"ဗီးယိုနီဖြုံႏနဝ်ꩻ ဗဲန်တွမ်ႏလ-တဲင် ထွာလွေꩻ"ကြ-ပြ"နုဲင်နဝ်ꩻလဲ့ လိတ်ခမ်းဒေါမ်နဝ်ꩻ ဗဲန်ရ-လွုမ်ꩻ၊ လနဝ်ꩻဗဲန်တဝ်း၊ အွဉ်ႏပယ်လွေꩻ အဖဲ့ꩻလတွော့ꩻ ထွာလွေꩻ"က္လ(_)၊ ပ္လ"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

ထွိုင်ႏတွိုႏအသွတ်ꩻခန်ꩻကိုနဝ်ꩻ လိတ်ခမ်းကောင်နဝ်ꩻ သရငဝ်း၊ အသွတ်ꩻငဝ်းမဲန်ႏလို့တဝ်း၊ သရငဝ်း၊ အသွတ်ꩻငဝ်းပြောင်ꩻထိုꩻယဟန်ႏသွူ၊ လိတ်ခမ်းဒေါမ်နဝ်ꩻ တဲႏအထျꩻ ဗꩻအနာ သရငဝ်း၊ အသွတ်ꩻငဝ်းမဲန်ႏလို့တဲင် ယိုတချက်နဝ်ꩻ မဲန်ႏလွိုကယ်ꩻလဲန်း လိတ်ခမ်းကောင် ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကအဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ ပေါင်ꩻအီလိတ်ဖြုံႏ အဟဲ့ꩻအဟောင်ဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းကွာႏလွဝင်ꩻ နုဲင်းငါယိုအတွိုင်ꩻသွူ။

• စဲန်ႏ အနမ်း မန်းဟဲ့ꩻ ခမ်းကောင်ဟဲ့ꩻ ခမ်းဒေါမ်ဟဲ့ꩻ
• ၁ - ာ ရေးချ ငေါ်ꩻလ ထွို့ꩻလင်ꩻ
• ၂ - ါ် ရေးချရှေ့ထိုး ငေါ်ꩻလထွို့ꩻစွဲႏ ထွို့ꩻလင်ꩻဝုဲင်းငါ
• ၃ -ိ လုံးကြီးတင် ဒင်ႏဝွိုန်ꩻ ဒင်ႏဒွီႏ
• ၄ -ီ လုံးကြီးတင်ဆံခတ် ဒင်ႏဝွိုန်ꩻခတ်ꩻကဲဉ် ဒင်ႏဒွီႏမဲ့ပါ
• ၅ -ု တစ်ချောင်းငင် ထွို့ꩻခင်ႏတလီး ငင်ႏလီး
• ၆ -ူ နှစ်ချောင်းငင် ထွို့ꩻခင်ႏနီလီး ငင်ႏလင်ꩻနီလီး
• ၇ -ေ သဝေထိုး အေလျာ ဧဆဲ့ꩻ
• ၈ -ဲ နောက်ပစ် ထေင်းခွဉ်း ထမ်ႏဗင်
• ၉ -ံ သေးသေးတင် မုဲင်ကီ ဒင်ႏနမ်ခူꩻ
• ၁၀ -့ အောက်မြစ် မုဲင်လ ထိုမ်းနမ်ခူꩻ
• ၁၁ -း ဝစ္စပေါက် မုဲင်နီဖြုံႏ အခံႏနီဖြုံႏ
• ၁၂ -ျ ယပင့် ယပယ် ယပင်ႏ
• ၁၃ -ြ ရရစ် ရဗဲန်လဗဲန် ရဗဲန်
• ၁၄ -ွ ဝဆွဲ ဝဟွဲး (-ှ)ဟထိုးဒျာႏ
• ၁၅ -် ရှေ့ထိုး ထွို့ꩻစွဲႏ လမ်ႏထွိုင်ႏ

ထွားသွူ ကတဲမ်းနယ်ဒါႏ အချက်နုဲင်းဆꩻချာယိုဖုံႏတဲင် လိတ်ခမ်းကောင်တွမ်ႏလိတ်ခမ်းဒေါမ်နဝ်ꩻ ပွိုင်းကွာႏလါဝင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ လဲင်ꩻသေနာႏသဘော်ꩻဗွောင်လဲန်းဒျာႏသွူ၊ ဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻမဲန်ႏ ဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻမွေးကရိုꩻယိုလဲ့ စဉ်ꩻစာꩻအီလꩻလဲန်းဒျာႏသွူ။

ခမ်းဒေါမ်ဗီးမဉ်ꩻဖုံႏ

ဝေင်ႋသထွုံတန် အခြဲမ်တရျာႋပအိုဗီးမဉ်ႋ
က (ကတန်)	ခ (ခပေႏ)	ဂ (ကပေႏ)	ဃ (ခတန်)	င (င)
စ (စတန်)	ဆ (ဆပေႏ)	ဇ (စပေႏ)	ဈ (ဆတန်)	ဉ (ဉ )
ဋ (ဋတန်)	ဌ (ဌပေႏ)	ဍ (ဍပေႏ)	ဎ (ဌတန်)	ဏ (ဏတန်)
တ (တတန်)	ထ (ထပေႏ)	ဒ (ဒပေႏ)	ဓ (ထတန်)	န (နပေႏ)
ပ (ပတန်)	ဖ (ဖပေႏ)	ဗ (ဗပေႏ)	ဘ (ဖတန်)	မ (မ)
ယ (ယ)	ရ (ရ)	လ (လ)	ဝ (ဝ)	သ (သ)
	ဟ (ဟ)	ဠ (ဠတန်)	အ (အ)

ငဝ်းတလီꩻရန်း
အမုဲင်	အမဉ်ꩻ	ငဝ်းရန်း
ံ	ဒင်ႏနမ်ခူꩻ	1
့	ထိုမ်းနမ်ခူꩻ	2
ႋ	အခမ်းတဖြိုင်ႏ	3
း	အခမ်းနီဖြိုင်ႏ	4
	အခမ်းသိုမ်ဖြိုင်ႏ	5