ပျူခမ်းဝေင်ꩻတန်ဖုံႏ

ပျူခမ်းဝေင်ꩻတန်ဖုံႏ (အဲင်းကလေတ်: Pyu city-states) (မန်း: ပျူမြို့ပြနိုင်ငံများ) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ယီးနယ်လွေꩻ တယ်ႏဗီသီ ၁၀၀ ဗꩻတွိုႏ အေဒီ ၈၄၀ နေင်ႏအခိန်ႏကျာꩻ ပျူခွိုꩻသီး ကတယ်ႏထောင်ႏဒါႏခမ်းဝေင်ꩻဖုံႏ ခေတ်ယိုခါ မျန်မာခမ်းထီ အခဝ်ထာႏဝတောမ်ႏ အခဝ်ထင်ꩻကို ကထီႏမော့ꩻဒါႏ "ဝေင်ꩻအစုအဗူႏ" ဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။  "ပျူ " ယို ယဟန်ႏတဲ့ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဒျာႏPyuu (ပျူး )၊ Pyus (ပျူ စ်) တောမ်ႏ ခယ်ႏသီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဒျာႏ Pyao (ဖျောဝ်) အဝ်ႏဒင်ႏမုဲင်ခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ပျူသမဲင်ꩻယို အီႏထီႏထွားလွေꩻဗာႏ အဓိက သမဲင်ꩻခြောင်ꩻ နီဗာႏအနေႏ ကထွာဒါႏ လိတ်လုံးကို ကအဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ ပျူသီး ယေန်ႏငဲးရေꩻအလꩻ တောမ်ႏ ခယ်ႏခမ်းထီ အဉ်ပါယာခွန်စိုး ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ တဖူꩻလွေꩻသားတောမ်ႏ ကွန်ႏသယ်ႏသား ကထိန်ꩻသိမ်ꩻခါꩻဒါႏ သမဲင်ꩻမတ်တန်ꩻအလꩻတဲ့နဝ်ꩻ ထောင်ထွားလွူꩻသေဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ယိုခါ မျန်မာခမ်းထီကို ကအဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ ပျူခမ်းဝေင်ꩻယစခါဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻဟန်လိဉ်း၊ ဝေင်ꩻသရေႏခေတ္တရာႏ၊ ဝေင်ꩻဗိဿနိုး၊ ဝေင်ꩻပဂံႏ၊ ဝေင်ꩻမွိုင်းမေားဖုံႏဒျာႏသွူ။

ပျူခမ်းဝေင်ꩻတန်ဖုံႏ Pyu city-states, ပျူ မြို့ပြ နိုင်ငံများ
အခေႏနေႏယိုခါ	ဝေင်ꩻ
ဝေင်ꩻတန်	သာရေႏခေတ္တရာႏ, ဟန်လိဉ်း, ဗိသာနိုး, ပဉ်လယ်, ဗဉ်နက(ဘိန္နက)
ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ	ပျူဘာႏသာႏ
ကိုꩻကွဲႏ	ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ, မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ, တန္တရအယူဝါႏဒ
အစိုႏရ	ခွန်ဟော်ခံꩻစနိစ်
တယ်ႏထောင်ႏ
• အရီးသွတ်ꩻ ပျူခွိုꩻနွို့အုံအဝ်ႏ မျန်မာခမ်းအခဝ်ခိုႏခိန်ႏ	c. 2nd century BCE
• တယ်ႏထောင်ႏဝေင်ꩻဗိသာနိုး	c. 180 BCE
• ပျူကိုꩻကွဲႏပြောင်ꩻလွေꩻ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ	4th century
• မန်းပျကဒိန်ႏ ထွာစခိန်ႏ	22 March 638
• တယ်ႏထောင်ႏ ဒုတိယသရေႏခေတ္တရာႏခွန်စိုး	25 March 739
• ပဂံႏခမ်းအဉ်ပါယာ ထွန်ꩻကာꩻထင်ႏထိုခိန်ႏ	c. 1050

ပျူဝေင်ꩻစခါဖိုင်ႏ

ယူနဲတ်သကို ကမ္ဘာႏအမွီႏဟဝ်ခင်ႏလမ်း
အဝ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်း	မျန်မာခမ်းထီ
ကနွို့ပါဒါႏခင်ႏလမ်းဖိုင်ႏ	ဟန်လိဉ်း ဗိသာနိုး သရေႏခေတ္တရာႏ
လွိုက်ရွေꩻဒါႏ စံအထီအသွီႏ	ယေန်ႏငဲးရေꩻ: (ii)(iii)(iv)
ရေႏမိုးယီးနယ်	1444
ဧရိယာႏ	၅,၈၀၉ ha (၁၄,၃၅၀ ဧက)
Buffer zone	၆,၇၉၀ ha (၁၆,၈၀၀ ဧက)
ကိုဩဒိနိတ်	22°28′12″N 95°49′7″E

သမဲင်ꩻကို ပျူခွိုꩻယိုတန်နဝ်ꩻ အဝ်ႏတောမ်ႏခမ်း အဝ်ႏတောမ်ႏထီ အဝ်ႏတောမ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻ ခွိုꩻတန်တခွိုꩻအနေႏ အဝ်ႏထင်ႏသျာꩻဒျာႏရိုꩻလဲ့ တွိုႏယိုခါ အလဲဉ်းထိုꩻမုဲင်ꩻ အထွာထိုꩻတမုဲင်ꩻ ထိုမ်ႏလွဉ်ꩻအဆွုမ်ႏမွော့လဲင်ꩻ တလꩻနေးဒုမ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ သမဲင်ꩻပညာႏသျင်းသီးလဲ့ ရိုꩻဒျာႏဖြာꩻမျိုꩻမျိုꩻ ထင်းဒျာႏဖြာꩻစားစားတဲင် သေႏချာႏစဲင်းစဲ့ဒါႏ အဖြေႏတဗာႏလဲ့ မော့ꩻတဝ်းဒွိုန်းလဲ့ ရိုꩻလꩻဒျာႏသွူ။