ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်မွူး
ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်မွူးတဲင် ဝင်ꩻမဲန်ထွားလဲ့နဝ်ꩻ၊ မဲန်ထွားတဝ်းလဲ့နဝ်ꩻ အဝ်ႏမဲန်တဲမ်း၊ အဝ်ႏမဲန်ဒေါ့ꩻနေဒွိုန်းတွော့ꩻ တဲမ်းနယ်လွေꩻဗာႏယင်း နုဲင်းငါယိုဖုံႏအတွိုင်ꩻသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်မွူးပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ ထာꩻယူႏ၊ ထာꩻထီႏ အဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ အဝ်ႏအစားစားသွူ။ "လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ(ထီသိမ်ႏမူ)နဝ်ꩻ ဗွေႏဗွန်ဖြားကျောင်ꩻတန်၊ ဗွေႏဗွန်ဖြားကန်ဦးသီး တဲက်တွန်ꩻမေတ္တာႏရပ်ခံႏချက်အလꩻ ဗွေႏဗွန်သုနန္ဒ၊ ကျောင်ꩻထီသိမ်ႏ တဲမ်းထွင်ႏဖေႏဒျာႏတဲင် လိတ်ပအိုဝ်ႏ ထီသိမ်ႏမူယိုနဝ်ꩻ လိုႏဖျင်တဝ်း၊ လိုႏထဲမ်တဝ်း၊ လိုႏအွဉ်ႏဗော့ꩻစွူစွူတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻ"ကရိုꩻကယူႏနုဲင်းယိုသားလဲ့ အဝ်ႏသွူ။
"လိတ်-ကရိုꩻယိုနဝ်ꩻ လိုꩻတဖြာꩻပဲင်ႏ တခြိုꩻမွေးတဝ်း၊ လိုꩻအမျာꩻပဲင်ႏတခြိုꩻဒျာႏတဲင် လိုꩻတဖြာꩻအနေႏ ထဲမ်ကြွို့ꩻကြꩻ၊ ဖျင်ကြွို့ꩻကြꩻ တလꩻတဝ်း"လိုꩻကရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသားလဲ့ အဝ်ႏသွူ။ "လိတ်-ကရိုꩻယိုနဝ်ꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏတွမ်ႏရိုꩻပုဲင်ႏ၊ လိတ်မန်းခန်းတဲ့ တွိုႏယိုခါ တစွုမ်ႏတဝ်းဒွိုန်းဒျာႏနေနေ၊ လိတ်မန်းတွမ်ႏရိုꩻပုဲင်ႏ လိတ်အင်္ဂလေက်၊ လိတ်ခယ်ႏခန်းလဲ့ တွိုႏယိုခါ တစွုမ်ႏတဝ်းဒွိုန်းဒျာႏနေနေ၊ နဝ်ꩻတွော့ꩻ နီလိတ်ပအိုဝ်ႏလဲ့ အဝ်ႏတခွုင်းယိုနဝ်ꩻ လို့ခိꩻတဝ်း၊ တလိုႏထဲမ်၊ လိုႏဖျင်ထဲင်းတဝ်းဒွုမ်"ကရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသားလဲ့ အဝ်ႏဒျာႏနေနေသွူ။ "လိတ်ယိုနဝ်ꩻ အွဉ်ႏသꩻထဲမ်၊ အွဉ်ႏသꩻဖျင်မွိုင် အမျိုꩻထွူဒါႏဒွုမ်ထာꩻနဲ့၊ အွဉ်ႏထွူနေးနဝ်ꩻမꩻ သေအထွူသနဲ့"ကရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသားလဲ့ အဝ်ႏသွူ။
"နီဗွေႏသီး ဆင်ႏဆင်ႏဖျင်လိတ်၊ ဆင်ႏဆင်ႏထဲမ်လိတ်နဝ်ꩻ နီသွဉ်းသီး သွဉ်လွဉ်ꩻတခိꩻတဝ်းကွေး၊ ပေါႏနီဗွေႏသီး အဝ်ႏဖျင်တိတ်ꩻတိတ်ꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ နီသွဉ်းသီး တသွဉ်တယ်ꩻတဝ်းဒွုမ်"ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ထဲမ်ဖျင်လိတ်ခရာႏ ဗွေႏဗွန်တပါꩻ ဒေါ့ꩻသော့ꩻအစီꩻအဝွေꩻကိုနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းခွန်ကုဝေ ဟွုန်တွမ်ႏနားသွူ။ "လိတ်-ကရိုꩻယိုနဝ်ꩻ ပရမတ်တရာꩻတမွေးတဝ်း၊ ပညတ်တရာꩻဒျာႏ၊ အငဝ်းထန်ႏနုဲင်းယိုမꩻမဲဉ်ႏ၊ အငဝ်းထန်ႏနုဲင်းယိုနဝ်ꩻမာႏ၊ လိုꩻကရိုꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ တမွေးတဝ်း၊ လိတ်ကရိုꩻယိုနဝ်ꩻ ပရမတ်တမွေးတဝ်း ပညတ်ဒျာႏတဲင် လိတ်တဖြုံႏဖြုံႏယို မဲဉ်အွဉ်ႏထန်ႏအငဝ်းနုဲင်းမုဲင်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလꩻဒျာႏသွူ"လိုꩻကရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏသွူ။ "လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ ဖြွောင်ႏ-သျင်ꩻငါႏတဝ်းတဲင် သွဉ်ယပ်ꩻငါႏ၊ ကွပ်ယပ်ꩻငါႏနဝ်ꩻမꩻတဲင် ပေါႏတွိုႏသွူ လိတ်ပအိုဝ်ႏသွဉ်ခိန်ႏနဝ်ꩻ သꩻသျုတ်သꩻတရေင်ဗာႏမွေးစွဉ်ႏထာꩻ"လိတ်ပအိုဝ်ႏဆရာႏ ဗွေႏစင်ꩻတပါꩻ သောင်ခြင်ꩻနုဲင်းယိုလဲ့ အဝ်ႏဟွုန်ဗာႏသွူ။ "လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ 'လိတ်တဖြုံႏ-ငဝ်းတငွါ'၊ 'ငဝ်းတငွါ-လိတ်တဖြုံႏ'ခြီခြဝ်ရိုꩻစွဉ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ 'လိတ်တဖြုံႏ-ငဝ်းနီငွါ'၊ 'ငဝ်းတငွါ-လိတ်နီဖြုံႏ'လဲ့ အဝ်ႏဒျာႏနေနေတဲင် တွမ်ႏကခြီခြဝ်ဒါႏငဝ်းနဝ်ꩻ တမဲဉ်ႏတဝ်းသွူ။
ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏတွော့ꩻ ခွန်ကုဝေထာꩻထီႏ၊ ခွန်ကုဝေ ခံႏထူႏချက်နဝ်ꩻ အဝ်ႏနုဲင်းဆꩻလငါဖုံႏယိုအတွိုင်ꩻသွူ။
- (က) နေးတွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါတဲင် မီႏတဲမ်းအီ ပအိုဝ်ႏငဝ်းနဝ်ꩻ တဲမ်းအီတလꩻတဝ်း ပအိုဝ်ႏငဝ်းလဲ့အဝ်ႏ၊ ငဝ်းယငွါငွါနဝ်ꩻ လိတ်အဝ်ႏနီဖြုံႏလဲ့အဝ်ႏ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ "လိုမ်းတဝ်း-အဝ်ႏလွို"ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
- (ခ) လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ ကအွဉ်ႏထန်ႏဒါႏအငဝ်း အသွတ်ꩻခန်ꩻကိုဖုံႏနဝ်ꩻ ထွားနုဲင်းထိုꩻ မန်းအငဝ်းထန်ႏယဟန်ႏ၊ သရငဝ်း၊ အသွတ်ꩻငဝ်း တမဲဉ်ႏလို့တဝ်းတဲင် သွဉ်ဗာႏ မတ်တောင်ꩻဗာႏနဝ်ꩻ ယပ်ꩻပိုႏထိုꩻအာတန်သွူ။
- (ဂ) လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါ ကစဲဉ်ႏဒါႏ လိတ်မွူးရဲဉ်ႏ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ သရစဲဉ်ႏတွိုင်ꩻ အသွတ်ꩻစဲဉ်ႏတွိုင်ꩻ တမွေးတဝ်း၊ တဗူႏတဗန်ႏထိုꩻတဲင် မတ်တောင်ꩻဗာႏ ယပ်ꩻပိုႏထိုꩻအာတန်သွူ။
- (ဃ) ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ကအဝ်ႏဒေါ့ꩻဒါႏ ငဝ်းယိုခါနဝ်ꩻ ရဿသရငဝ်း အဝ်ႏလစ်ꩻရန်း၊ ဒီဃသရငဝ်း အဝ်ႏလစ်ꩻရန်း စုစုခြွဉ်း အဝ်ႏသွစ်ꩻရန်းတဲင် ပအိုဝ်ႏလိတ်လဲ့ မီႏအဝ်ႏနုဲင်းနုဲင်းသွစ်ꩻရန်းမꩻ တဲမ်းအီပအိုဝ်ႏငဝ်း အီႏလꩻလို့သွူ။
- (င) လိတ်ပအိုဝ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ စွုမ်ႏလဲ့ဖေႏကစွုမ်ႏ၊ မဲဉ်ႏလဲ့ဖေႏကမဲဉ်ႏ၊ သွဉ်လဲ့ ဖေႏကယိုꩻ၊ ဖေႏကထွာ"စွုမ်ႏ-မဲဉ်ႏ-ယိုꩻ"လိတ်မွူးနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏထဲမ်-ဖျင်ထဲင်ဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွုမ်ꩻတဲင် အဝ်ႏလိုႏဒျာႏ သဖော်ꩻတူႏ လက်ခံႏဝင်ꩻ ပငါပရာꩻလွုမ်ꩻသွူ။
- (စ) လိတ်မွူးပအိုဝ်ႏယို ဖေႏကထွာ လိတ်မွူးအထီထွူႏ၊ ဖေႏကထွာလိတ်မွူး အသွီႏဗွေနဝ်ꩻ ကလိုႏထဲမ်လဲ့ ထဲမ်ဗာႏ၊ ကလိုႏဖျင်လဲ့ ဖျင်ဗာႏ၊ ကလိုႏပယ်ႏလဲ့ ပွယ်ႏဗာႏသွူ။
"လိုႏထဲမ်"ကရိုꩻနဝ်ꩻ "ကွောတ် ကွောတ်ꩻ ကွောတ်း ကွောတ်ႏ ကွောန် ကွောန်ꩻ ကွောန်း ကွောန်ႏ"၊ "ကိုပ် ကိုပ်ꩻ ကိုပ်း ကိုပ်ႏ ကိုမ် ကိုမ်ꩻ ကိုမ်း ကိုမ်ႏ"စတဲင် လိတ်ရဲန်ႏဖုံႏ။ "လိုႏဖျင်"ကရိုꩻနဝ်ꩻ- "-ꩻ"ယိုနဝ်ꩻ မုဲင်ငါတမွေးတဝ်း၊ ပက်ငါဒျာႏတဲင် မီႏဟဲ့ꩻ"ပက်ငါ"မꩻမဲဉ်ႏ၊ ယိုခါခါ ကအဝ်ႏဟဲ့ꩻဒါႏ "မုဲင်ငါ"နဝ်ꩻ အမာႏဒျာႏတွော့ꩻ အဝ်ႏလိုႏဖျင် ဟဲ့ꩻဒျာႏ"ပက်ငါ"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "လိုႏပယ်ႏ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ-"ပအိုဝ်ႏ"အမဉ်ꩻကိုယို ကအဝ်ႏပါဒါႏ "ဝ်"သွတ်ꩻနဝ်ꩻ အပိုႏတဲင်ဒျာႏ အဝ်ႏလိုႏပယ်ႏသွူ။ ထဲင်းတမျိုꩻ။ ။ "အော်၊ အော်"ယိုနီဖြုံႏအကို ကအဝ်ႏပါဒါႏ ထွို့ꩻစွယ်ႏ"-်"ယိုနဝ်ꩻ အပိုႏဒျာႏတဲင် အဝ်ႏလိုႏပယ်ႏသွူ၊ ခွေသွဉ်းကတဲမ်းနယ်ဒါႏ "လိုႏထဲမ်၊ လိုႏဖျင်၊ လိုႏပယ်ႏ"ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ နမူႏနာႏအနေႏလွုမ်ꩻ၊ အလင်လဲ့ အဝ်ႏနေဒွိုန်း၊ ငမ်းရွမ်ဖြုဲင်ꩻဆွာꩻတွော့ꩻ တဲမ်းနယ်လို့တဝ်းဒျာႏသွူ။ ပအိုဝ်ႏပေႏယိုခါဖုံႏနဝ်ꩻ လောကီလောကုတ်အနေႏ ဒါႏပညာႏသားဖုံႏ အာငါႏလဲဉ်းတဲင် ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်ပအိုဝ်ႏ လိုႏအပ်ချက်ဖုံႏယို ကွဲးသေနာႏနာႏလွဉ်လဲဉ်းဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ ယိုခါနဝ်ꩻ လိတ်အုပ်လိတ်စောင်ႏကိုဖုံႏနဝ်ꩻ ကအဝ်ႏတဲမ်းသုံꩻလွေꩻလဲဉ်း လိတ်ဖြုံႏမဲဉ်ႏဖုံႏလဲ့ မနဲးအဝ်ႏ၊ မနဲႏပေါႏသွူနေနေသွူ၊ တွိုႏဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏယို ထဲမ်ဖျင်တဝ်း တလꩻတဝ်းသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ အခိန်ႏဖေႏကတွမ်ႏလို့အာပုဲင်ႏ၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏယို အထီအသွီႏ ဖေႏကဗွေမွိုင်မွိုင်နဝ်ꩻ အာႏဏာႏကအဝ်ႏဒါႏ ဆရာႏသမာꩻ လိုꩻဖြားလိုꩻတန်သီးနဝ်ꩻ နမ်းတသေနာႏတဝ်းလဲ့ တာႏဝွန်ႏဝွတ္တရာꩻ ထာꩻမာꩻဖုံႏယို အပ်ဖေႏခွင်ꩻဖေႏ ဝင်ꩻကသေနာႏသားတဲင် အွဉ်ႏထဲမ်၊ အွဉ်ႏဖျင်၊ အွဉ်ႏစီႏ၊ အွဉ်ႏစဲဉ်ႏခန်းနဝ်ꩻမꩻ အလွိုးအီႏလွစ်ငဝ်းနယ်ꩻသွူ။
နုဲင်းနဝ်ꩻတမွေးတဝ်း မီႏအဝ်ႏရဲးပေ့ꩻစွူစွူ နုဲင်းဟန်ႏနီꩻမာꩻချာနဝ်ꩻ အခိန်ႏလို့အာ၊ အခိန်ႏသုမ်ꩻအာငါႏသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ခွေသွဉ်းငဝ်းဖေႏသတိꩻ၊ ငဝ်းဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏယိုဖုံႏနဝ်ꩻ မီႏတစဲင်းတဝ်း၊ မီႏတသျင်ꩻတဝ်းလဲ့ ဝွေႏဖန်ႏညာꩻပုဲင်ႏထာꩻ၊ လွဉ်ရီသွဗာ့ခွေသွဉ်း၊ လွဉ်ဆွေꩻနွေꩻသွဗာ့ ခွေသွဉ်းအကျောင်ꩻ-ခွေသွဉ်းဖစ်ဟွုန်ဗာႏသွူ။ လိတ်မွူးသဘော်ꩻတရာꩻ၊ လိတ်မွူးအခရာႏယို တသေနာႏတဝ်းတွော့ꩻ ဝွေႏဖန်ႏဆုံꩻဖျတ်ညာꩻနေးထာꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻအတာႏ သုမ်ꩻငါႏအခိန်ႏ၊ သွုမ်ꩻငါႏနေင်ႏလာသွူ။ လိတ်မွူးခရာႏယိုနဝ်ꩻ တွမ်ႏအသက်အရွယ်ႏ၊ တွမ်ႏလောကီလောကုတ် ဘွဲ့ဒီဂရီ၊ တွမ်ႏအာႏဏာႏ တပွိုင်းဝွို့တဝ်း၊ တဆဲင်ႏတဝ်း၊ လွူꩻမꩻဒါႏ၊ ဝါႏသနာႏမꩻသေသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏလိတ်မွူးအဆုံꩻအဖျတ်ယိုနဝ်ꩻ အာႏကွိုꩻသꩻဆွော့ꩻဒျာႏသွော့ ကေားလွူꩻသား၊ ကေားဝါႏသနာႏသားအကျောင်ꩻ-တဲမ်းခြုဲင်းနယ်ဗာႏ တခွိုင်းယိုသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ ခွန်ကုဝေ-မုဲင်းကောင်၊ လိတ်လုဲင်ꩻဥယျာဉ်ႏ အမုဲင်-၁၁