ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏသွမ်ꩻဟာ
"လဋုကိကောပမသုတ် (ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ သွမ်ႏဟာကိစ္စ)" အွိုးခꩻတလဲင်ႏ- နီဗွေႏဘုရာꩻအဝ်ႏအုံ 'အင်္ဂုတ္တရာပ'ခမ်း၊ ဒုံတန်'အာပဏ'နဝ်ꩻအတွင်ꩻ တွိုႏတရောဝ်ꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻလွေꩻတွုံꩻသွမ်ꩻဒုံကို၊ တွုံꩻသွမ်ꩻထွူ၊ သွုံꩻသွမ်ꩻယာထွူ ကျွꩻလွေꩻအုံရျူႏ တခြာကို၊ သေင်ႏမွူးတမွူးဆလနောဝ်ꩻသွူ။ "ဗွေႏဥဒါယီ"နဝ်ꩻတဲ့ တွုံꩻသွမ်ꩻထွူ၊ သွုံꩻသွမ်ꩻထွူ ကျွꩻလွေꩻအုံရျူႏတခြာကို သေင်ႏမွူးတမွူးဆလနေနေ၊ မွူးဟာတန်ခိန်ႏနဝ်ꩻ ကျွꩻလွေꩻဗွေႏဘုရာꩻထျꩻ၊ ဝုဲင်ႏဗွေႏဘုရာꩻထွူခါ လောဝ်းပါနုဲင်းယို- "ဩဗွေႏ ဘုရာꩻမျတ်ဗွေႏဩ- ခွေသွဉ်းယူႏလꩻချာ 'သွုံꩻသွမ်ꩻဟာလꩻတဝ်း'ကိစ္စနဝ်ꩻ ဗွေႏဩ၊ ၁။ နီဗွေႏဘုရာနဝ်ꩻ 'မာꩻထိုꩻမားဖေႏ နီထာꩻယပ်ꩻဒုက္ခဒျာႏ'မွော့ဟွေး၊ ၂။ နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ 'မာႏဖေႏနေး နီကချမ်ꩻသာႏဒျာႏ'မွော့ဟွေး၊ ၃။ နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ 'မာꩻထိုꩻမားဖေႏ နီအကုသိုလ်ႏဒျာႏ'မွော့ဟွေး၊ ၄။ နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ 'မာꩻဖေႏနေး နီကလꩻအာအာ ကုသိုလ်ႏဒျာႏ'မွော့ဟွေး၊ ယိုခါ ခွေသွဉ်းယူႏလꩻချာ သဘော်ꩻပေါက်နုဲင်းနောဝ်ꩻဗွေႏဩ။ ဩဗွေႏ ဘုရာꩻမျတ်ဗွေႏဩ- ပွိုင်းလဲင်ႏနဝ်ꩻ နီသွဉ်းသီး (ရဟန်ꩻ၊ သျင်ႏဖုံႏ)ယို 'သွုံꩻသွမ်ꩻရောဝ်ꩻ၊ သွုံꩻသွမ်ꩻယာ၊ သွုံꩻသွမ်ꩻဟာ'သွုံꩻစွဉ်ႏတနီꩻသွံတာႏ (နုဲင်းတကာႏလိုꩻလမ်းအတွိုင်ꩻ)ဗွေႏဩ။ နီဗွေႏဘုရာꩻကမိန်းစစ- 'ဘိက္ခဝေ ဝိကာလဘောဇနံ ပဇဟထ-ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- သီသွုံꩻမွုန်းဒွုမ် ဒဲဉ်ဟာဟုဲင်း'၊ ခွေသွဉ်းကထွိုင်ႏဟွူန်ငေါဝ်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ကေႏနပ်တဝ်း ဗွေႏဗုဒ္ဓ၊ သꩻဒုက္ခမွေးစွဉ်ႏဗွေႏဩ။ ခွေသွဉ်းခံႏစာꩻဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင်- စေႏတနာႏ သဒ္ဓါႏတရာꩻကအဝ်ႏဒါႏ တကာႏလိုꩻခြွေဖုံႏနဝ်ꩻ အွီႏမုဲင်ꩻရာꩻ၊ ဟောဝ်မုဲင်ꩻရꩻ ဝင်ꩻမာꩻလွဉ်၊ ဝင်ꩻထင်ႏလူႏ မွူးဟာခိုႏ၊ တွိုႏဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ သမ်းဖေႏသွုံꩻတဝ်း၊ သမ်းထွဉ်ႏပယ်ႏထိုꩻ၊ သꩻကိုနဝ်ꩻတဲတဲ့ မဉ်အံႏမွေးစွဉ်ႏ၊ ကွပ်ပွိုးရက်ငါႏ ဗွေႏဘုရာꩻ၊ ရိုႏသေႏငါႏ ဗွေႏဘုရာꩻ၊ ဝင်ꩻသꩻငါႏ ဗွေႏဘုရာꩻ၊ ငမ်းငါႏဗွေႏဘုရာꩻတဲင်တွော့ꩻ (အဟာနဝ်ꩻနဝ်ꩻ) ယွိုန်းနွိုင်ႏ၊ ယွူးန်ဆေꩻ၊ ယွုန်းအုံမနေးလဲႏကွို့ꩻဗွေႏဩ။ ဩဗွေႏ ဘုရာꩻမျတ်ဗွေႏဩ- နီသွဉ်းသီး ကအဝ်ႏသွုံꩻဗာႏ တနီꩻသွံတာႏခါနောဝ်ꩻ သွမ်ꩻရောဝ်ꩻသွမ်ꩻယာနဝ်ꩻ သွုံꩻဒျာႏပငါပရာꩻ၊ သွမ်ꩻဟာနဝ်ꩻ သွုံꩻညီꩻနေးလို့ဝင်ꩻကဲဉ်းအာအာ၊ ပေါႏလꩻဟန်ႏအိုအွီႏအွီႏတဲ့ အွဉ်ႏကုဲင်သေꩻ မွူးဟာတာႏ၊ သွုံꩻညီꩻလို့ဝင်ꩻ အောႏအောႏအာႏအာႏနဝ်ꩻ ပျောႏငါႏတဲင်တွော့ꩻ ယူႏလꩻချာ သွုံꩻသွမ်ꩻဟာနဝ်ꩻဗွေႏဩ။ ဩဗွေႏ ဘုရာꩻမျတ်ဗွေႏ- ကတွုံꩻသွမ်ꩻဟာ မော့ꩻနဝ်ꩻခါနဝ်ꩻ အယပ်ꩻအခုဲင်ႏ မော့ꩻဗာႏအာတန်ဗွေႏအော်၊ မဉ်ႏလောဝ်းချာဗာႏ ယင်ဟူးယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏ လွေꩻတွုံꩻသွမ်ꩻ မွူးဟာခိုႏ (ထာꩻခေ့ꩻလꩻ)တွော့ꩻ- 'လွေꩻနွို့မာႏဒျာႏ စွဉ်ꩻခွဉ်ႏပေႏ ခွဉ်ႏတန်ခြာ (ဆီႏအေႏခြာ)တဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ၊ ထဲ့သော့ꩻထာꩻဗျက်အောင်တဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ၊ ယမ်းဗာႏထာꩻဆူႏပုံတဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ၊ ယမ်းဗာႏဖိုးမွူး အဝ်ႏဗေင်ႏထာꩻတဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ၊ လွေꩻခွဲစွန်(စိုန်)တခွန်ꩻတဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ၊ လွေꩻမော့ꩻတွမ်ႏလိုꩻမူႏ (ကွင်ဝါꩻ-အဝ်ႏမောင်ꩻပါꩻ)ဖုံႏတဲင် ခံႏဗာႏပါꩻမူႏဟဲ့ꩻ (နဲ့စ်လွင်းထိုꩻလဲ့ꩻ)တဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့ ပါꩻမူႏဟဲ့ꩻဗေင်ႏညီꩻတဲင် (နဲ့စ်ဒဲင်ခင်ႏ)လွင်းထိုꩻဗာႏတဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ'။ ဩဗွေႏ ဘုရာꩻမျတ်ဗွေႏဩ- ခꩻတလဲင်ႏ ခွေသွဉ်းလွေꩻတွုံꩻခေ့ꩻသွမ်ꩻ၊ ပါꩻမူႏတဖြာꩻ အဝ်ႏပသေဝန်ႏ ထမ်းထန်ႏထာꩻခေ့ꩻကို ပျောႏအွော့ꩻလိက်တွော့ꩻ ထီႏစွော့ꩻခွေသွဉ်းတဲင် အသꩻဝꩻ၊ ခြောဝ်တအꩻတအိꩻစွဉ်ႏအငေါဝ်း၊ 'ဟွိုႏ-မွိုးစောဝ်းဖါဗွေႏဟွေး-ဘီလူꩻ၊ ဘီလူꩻ၊ အီႏအံႏခွေယို'ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ လွင်းသော့ꩻလွေꩻလမ်းကို။ တွိုႏနဝ်ꩻတွော့ꩻ ခွေသွဉ်းရိုꩻ- 'ဖူးမူႏ- ခွေနဝ်ꩻ ဘီလူꩻမွေးတဝ်း၊ လွဉ်လူႏခံႏသွမ်ꩻ ရဟန်ꩻတပါꩻဒျာႏ'ခွေသွဉ်းထွိုင်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ခွန်းစွဉ်ႏခွေသွဉ်းနုဲင်းယို- 'မွိုးအဲဉ်ထဝ်းနဲ့၊ ဖါအဲဉ်ထဝ်းဟောင်း၊ တွမ်ႏနꩻပေႏ ထောင်းတိုချာနာꩻဟို့ꩻနဝ်ꩻ မျတ်ထဲင်း၊ ကွပ်ပွိုးဟို့ꩻဆာႏတဲင် လယ်ႏကွီအံႏခေ့ꩻဗာႏသွမ်ꩻ နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ မျတ်တဝ်းတစိꩻစိꩻ'အဒေါ့ꩻလျားမွေးစွဉ်ႏ ခွေသွဉ်းနုဲင်းနဝ်ꩻ ဗွေႏအော်။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ယိုခါ ခွေသွဉ်းထွိုင်ႏယူႏလꩻချာ 'သွုံꩻသွမ်ꩻဟာလꩻတဝ်း'နဝ်ꩻ- ၁။ နီဗွေႏဘုရာနဝ်ꩻ 'မာꩻထိုꩻမားဖေႏဒျာႏ နီထာꩻယပ်ꩻဒုက္ခ'မွော့ဟွေး၊ ၂။ နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ 'မာႏဖေႏနေး နီကချမ်ꩻသာႏဒျာႏ'မွော့ဟွေး၊ ၃။ နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ 'မာꩻထိုꩻမားဖေႏ နီအကုသိုလ်ႏဒျာႏ'မွော့ဟွေး၊ ၄။ နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ 'မာꩻဖေႏနေး နီကလꩻအာအာ ကုသိုလ်ႏဒျာႏ'မွော့ဟွေး၊ ယိုခါ ခွေသွဉ်းသဘော်ꩻပေါက်လဲဉ်း နုဲင်းနောဝ်ꩻဗွေႏဩ"။ ဗွေႏဥဒါယီ လောဝ်းနယ်ချာ 'သွုံꩻသွမ်ꩻဟာလꩻတဝ်း'ခရာႏ ကမော့ꩻဗာႏ အယပ်ꩻအခုဲင်ႏတွမ်ႏ ဝွေꩻဗွေႏသဘော်ꩻကပေါက်ယိုခါ အခရာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏဘုရာꩻရိုꩻ- "ဥဒါယီဟွေး- အမွေးနုဲင်းနာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻသနယ်၊ 'ရဟန်ꩻသီးဖုံႏ-သီသွုံꩻမွုန်းဒွုမ် ဒဲဉ်ဟာဟုဲင်း'ခွေကဒေါ့ꩻစစနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ရဟန်ꩻဆာႏတန်ဖုံႏ၊ ဒေါ့ꩻဆန်ချာခွေ 'ကံဒဲဉ်ဟာဆေ့ꩻဆေ့ꩻပေႏ တတာႏနောဝ်ꩻ ခရာႏကဲထမုဲင်ꩻ၊ (အကျိုꩻထူꩻခေါ်ကဲထမုဲင်ꩻ) ထူႏရေꩻလွဉ်ꩻငါႏ ထာꩻကွို့ꩻသꩻယိုꩻဟနော'ရဟန်ꩻခွဉ်ႏဆေ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻတေ့ꩻချာခွေနုဲင်းနဝ်ꩻအောဝ်ႏ။ ရဟန်ꩻခွဉ်ႏဆေ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ- စွဉ်ꩻထိုꩻတဝ်း ဒဲဉ်ဟာဖုံႏ၊ ခွေတဲ့ ဝွေꩻသီးကေႏနပ်တဝ်း၊ ရဟန်ꩻဟောဝ် ကလိုႏသိက္ခာႏ၊ ရဟန်ꩻဒါႏ ကလွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻ ခွေငေါဝ်းသားနဝ်ꩻတဲ့ ဝွေꩻသီးကေႏနပ်တဝ်း၊ ဝွေꩻသီးအီႏအုံမထိုꩻဗာႏ ဒဲဉ်ဟာတတာႏပေႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးဟွိုန်ယပ်ꩻမွေးစွဉ်ႏထာꩻ၊ ဝွေꩻသီးတာႏဝွန်ႏ ဟွူန်ထွူႏမွေးစွဉ်ႏထာꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻခွဉ်ႏဆေ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻရိုꩻ- 'ကံဒဲဉ်ဟာပေႏတတာႏ ဆေ့ꩻဆေ့ꩻပေႏလွုမ်ꩻနဝ်ꩻ ခရာႏကဲထမုဲင်ꩻ၊ အကျိုꩻထူꩻခေါ်ကဲထမုဲင်ꩻ'ဝွေꩻသီးရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ဥပမာႏ- 'ဝါးလုံခုံꩻ'ပေႏတဗာႏ အခင်ႏနဝ်ꩻ သွီႏသေင်တလီး အဝ်ႏဗဲဉ်ခါꩻ၊ (အနမ်းပေႏ၊ အာႏဆေ့ꩻတဲင်) ဝါးပေႏကျံႏငင်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻငင်ႏတဲ့ယဝ်း သွီႏသေင်နဝ်ꩻ တထဲ့တဝ်း၊ ဝါႏပေႏနဝ်ꩻ သီဗာႏစွဉ်ႏနဝ်ꩻကို။ ဥဒါယီ နာꩻယူႏစံꩻဟုဲင်း- 'သွီႏဖြီပေႏလွုမ်ꩻ၊ သွီႏသေင်လဲႏကွိုꩻလူမ်ꩻ ခရာႏကဲထမုဲင်ꩻ၊ အကျိုꩻထူꩻကဲထမုဲင်ꩻ'ရိုꩻစောင်းလꩻနဲ့၊ သွီႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဗဲဉ်ဝါးပေႏခင်ႏနဝ်ꩻ ဝါးပေႏငင်ႏနွောင်ꩻတဝ်း၊ ဝါးပေႏသီထိုꩻဗာႏစွဉ်ႏ။ အနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ- ဒဲဉ်ဟာအံႏတေ့ꩻ-ရဟန်ꩻခွဉ်ႏဆေ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ သဒ္ဓါႏတရာꩻအာႏဆေ့ꩻ၊ တွမ်ႏဝါးပေႏအာႏဆေ့ꩻနဝ်ꩻ ဗွန်ဝင်ꩻ၊ ဒဲဉ်ဟာတတာႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏသွီႏသေင်တလီးနဝ်ꩻ ပီဝင်ꩻ၊ ဝွေꩻသီးရိုꩻ- 'တတာႏပေႏဒျာႏ-ဆေ့ꩻဆေ့ꩻပေႏလွုမ်ꩻ'တဲ့ ကွပ်ပွိုးဝွေꩻသီး သဒ္ဓါႏတရာꩻအာႏဆေ့ꩻတွော့ꩻ ကျံႏအုံမ-ဒဲဉ်ဟာတတာႏနဝ်ꩻ နွောင်ꩻတဝ်း၊ ကျံႏယွိုန်းနုဲင်းမုဲင်ꩻယွူးန်လꩻတဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ- ဆင်ထီးတန်တဗာႏနဝ်ꩻ သွီႏသေင်မွေးတဝ်း၊ သွီႏတသဉ် (တသီန်)ခန်းတဲ့ယဝ်း အဝ်ႏဗဲဉ်(ဗဲန်)အခင်ႏ၊ ဆင်ထီးအာႏတလာငင်ႏသွီႏနဝ်ꩻ တယပ်ꩻတဝ်း၊ ယိုꩻပေႏလွုမ်ꩻ၊ အနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ- ဒဲဉ်ဟာသွုံꩻတဝ်း ဗွေႏစောဝ်းရဟန်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ သဒ္ဓါႏတရာꩻအာႏတလာ၊ တွမ်ႏဆင်ထီးအာႏတလာနဝ်ꩻဗွန်ဝင်ꩻ၊ ဒဲဉ်ဟာပေႏတတာႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏသွီႏတလီးနဝ်ꩻ ပီဝင်ꩻ၊ သွီႏတလီးနဝ်ꩻ ဆင်ထီးအနေႏ ငင်ႏဗာႏယပ်ꩻခရာႏအဲဉ်ထဝ်း၊ ငင်ႏဗာႏပသာႏနေးလွုမ်ꩻ၊ အနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ- ဒဲဉ်ဟာသွုံꩻတဝ်း ဗွေႏစောဝ်းရဟန်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ပယ်ႏထိုꩻဗာႏ (အုံမဗာႏ) ဒဲဉ်တတာႏနဝ်ꩻ ယပ်ꩻခရာႏထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻအဲန်ထဝ်း၊ တွမ်ႏဆင်ထီး ကငင်ႏသွီႏနဝ်ꩻ ဗွန်ပီလို့ဝင်ꩻ၊ အုံဗာႏဒျာႏ သꩻချမ်ꩻသာႏသာႏ၊ အုံဗာႏဒျာႏဗွီႏဗွီႏ၊ အဝ်ႏငအွီႏဒျာႏထာꩻဖုံႏသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ- ကနာႏဗွေႏဘုရာꩻငေါဝ်း၊ ဒဲဉ်ဟာသွုံꩻတဝ်း ဗွေႏစောဝ်းရဟ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ကေႏနပ်လွဒျာႏ၊ တနယ်ꩻတဝ်း ဗွေႏဘုရာꩻတပါꩻပါꩻ၊ တွုံꩻဗာႏတဝ်းသွမ်ꩻဟာတဲင် ထာꩻမာꩻဆေ့ꩻ၊ လွေꩻခေ့ꩻဗာႏတဝ်းထာꩻတွော့ꩻ အုံဗာႏချမ်ꩻချမ်ꩻသာႏသာႏ၊ အားထွုတ်ဗာႏဟောဝ်ဟောဝ်ဒျာႏတရာꩻ၊ သဘော်ꩻပေါက်ဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ ပငါပရာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဥဒါယီဟွေး- ဥပမာႏ-အဲဉ်ထဝ်းရွဉ်မူꩻရွဉ်ပယ်ꩻ၊ ပါꩻဆင်ꩻရယ်ꩻကေန်ꩻခြော အဝ်ႏတဖြာꩻ၊ အလမ်းတဲ့ပေႏပေႏ၊ အသꩻတဲ့ တိုတိုတာတာ ရီႏရီႏရာႏရာႏ၊ အဆေင်ႏတဲ့ ဆင်ႏကွို့ꩻသေင်ႏလာႏ၊ ဗွောင်ဖွေါင်ꩻဗွောင်ဖင်ꩻ၊ အဒါတဲ့ ဒါကွို့ꩻတွာယ၊ ဖြင်းဖြင်းဖြိန်းဖြိင်း၊ အကူႏယ အဝ်ႏတဗာႏ၊ ကူႏခင်ႏနဝ်ꩻ စွိုင်ခါꩻကွို့ꩻတွမ်ႏထန်ꩻလာႏ၊ အဖွိုင်ꩻယ တဖြုံႏကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏသော့ꩻကွို့ꩻ ဗွူညမ်းထီဆေ့ခူꩻ၊ နွန်းသီးခူꩻ(တစိꩻ)လွုမ်ꩻ၊ အမာတကုဲင်သဲင် အဝ်ႏတဖြာꩻ၊ တွိုႏတလဲင်ႏတွော့ꩻ- ထင်ႏထီႏခန်း ရဟန်ꩻသီးဖုံႏ 'သွုံꩻဗာႏဒဲဉ်ဟဝ် ဟန်ႏအွီႏ၊ စွုမ်ႏစီႏအာဟာႏရ'ထွူတဲင် ပသေဝန်ႏ၊ ပသေသပိတ်၊ ဟွာႏစူ-ဟွာႏခင်ႏထွူတွော့ꩻ နွို့သော့ꩻကမ္မဋ္ဌာန်ꩻကျောင်ꩻ၊ ခွꩻခွꩻသꩻသꩻ ချမ်ꩻချမ်ꩻသာႏသာႏ၊ အားထွုတ်လွဒျာႏတရာꩻ၊ မာꩻလွဒျာႏ သမထ ဝိပဿနာႏ။ ပါꩻကေန်ꩻခြောနဝ်ꩻ- ထင်ႏထီႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ဝွေꩻယူႏတေ့ꩻနုဲင်းယို- "အော- ဗွေႏရဟန်ꩻသီးသူꩻနဝ်ꩻ အွီႏအွီႏဟောဝ်ဟောဝ်တဲ့ အဝ်ႏသွုံꩻဗာႏဒျာႏ၊ သွုံꩻထွူနဝ်ꩻ ချမ်ꩻချမ်ꩻသာႏသာႏတဲ့ အဝ်ႏအုံဗာႏဒျာႏ၊ တရာꩻတဲ့ သမ်းအဝ်ႏအားထွုတ်ဗာႏဒျာႏ၊ ရဟန်ꩻသီးဘဝနဝ်ꩻ ကျငါႏမွော့ဟွေး၊ ချမ်ꩻသာႏငါႏမွော့ဟွေး၊ ရောႏဂါႏကင်ꩻငါႏမွော့ဟွေး၊ ခွေတဲ့ အွဉ်ႏကုဲင်လမ်း၊ ဖထိုꩻမာ၊ ယိုခါခါ မဉ်ႏထင်ႏဗုဲင်ရဟန်ꩻနဝ်ꩻ 'အံႏဗာႏ၊ အုံဗာႏချမ်ꩻချမ်ꩻသာႏသာႏ-နုဲင်းဝွေꩻသီးသူꩻသနယ်'ယူႏတဲးယူႏဝါး၊ ရေႏတဲးရေႏဝါးစွဉ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ- တိန်ႏတွိုႏသဲင်ꩻအလမ်းယ၊ ထွိုင်ႏသဲင်ꩻထီႏအမာ အဝ်ႏဗေင်ႏတဗျထာꩻနဝ်ꩻ အထာꩻရေႏတဲ့ဖင်း၊ အထာꩻအင်းတဲ့ ထိုꩻမား၊ အီႏစွဉ်ꩻထိုꩻလမ်းယ-အီဖထိုꩻ အမာဖြားတကုဲင်သဲင်နဝ်ꩻ လဲဉ်းတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဥဒါယီဟွေး- ယူႏစဲင်းစဲင်းစံꩻဟုဲင်း၊ ဝွေꩻအင်ႏဗုဲင်ရဟန်ꩻ တထွာတဝ်းနဝ်ꩻ လဲဉ်းတဝ်းအလမ်းယ၊ ဖနွောင်ꩻတောဝ်း အမာတကုဲင်သဲင်၊ ကအဝ်ႏထွို့ꩻငင်ႏခါꩻဝွေꩻသꩻ၊ ဝွေꩻအွဉ်ႏစွꩻ တလꩻတဝ်းနဝ်ꩻ လမ်းယ၊ အမာတကုဲင်သဲင်၊ 'လမ်းယ၊ အမာတကုဲင်သဲင်နဝ်ꩻ တန်ႏကဲထမုဲင်ꩻ၊ ခရာႏကဲထမုဲင်ꩻ၊ ထူꩻကဲထမုဲင်ꩻ'ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻလꩻတဝ်း၊ ဝွေꩻဘဝ-ဝွေꩻအနေႏ (ကုသိုလ်ႏကံႏအာႏပေႏ၊ အာႏဆေ့ꩻ)တဲင် လမ်းယယတဲ့ ဝွေꩻအဝ်ႏဟွိုန်(ဟွူန်)ကျဒျာႏ၊ အမာမဉ်(မီန်)တကုဲင်နုဲင်းမုဲင်ꩻ တကုဲင်တဲ့ယဝ်း ဝွေꩻအဝ်ႏထီႏတရေꩻဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဥဒါယီဟွေး- အဗွန်(ဗိုန်)နုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ၊ ဒဲဉ်ဟာအံႏတေ့ꩻ ရဟန်ꩻခွဉ်ႏဆေ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးသဒ္ဓါႏတရာꩻ အာႏဆေ့ꩻငါႏ၊ (ကုသိုလ်ႏကံႏအာႏဆေ့ꩻငါႏ)တဲင် နုဲင်းကွို့ꩻဒဲဉ်ဟာတတာႏနဝ်ꩻ အုံမဒါႏတဝ်း။ 'ကံဒဲဉ်ဟာပေႏတတာႏ၊ ဆေ့ꩻဆေ့ꩻပေႏလွုမ်ꩻနဝ်ꩻ ခရာႏကဲထမုဲင်ꩻ၊ အကျိုꩻထူꩻခေါ်ကဲထမုဲင်ꩻ'ဒေါ့ꩻတေ့ꩻချာခွေ၊ ခွန်းတေ့ꩻချာခွေနုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ အဝ်ႏ၊ ခွန်းပါရဟန်ꩻဟောဝ်သီးဖုံႏတဲ့ အောဝ်ႏ။ - ပါꩻလိုꩻကေန်ꩻနဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်နွောင်ꩻတဝ်း အလမ်းယ၊ ဖနွောင်ꩻတဝ်း အမာတကုဲင်။ - ရဟန်ꩻခွဉ်ႏဆေ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်နွောင်ꩻတဝ်း အကျင်ꩻယ၊ ဖနွောင်ꩻတဝ်း ဒဲဉ်ဟာတတာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဥဒါယီဟွေး- ဥပမာႏ-ပါꩻလိုꩻခြွေတဖြာꩻနဝ်ꩻ ခံꩻယာႏခဉ်ႏ(ခီႏန်)တဲ့ အရျာꩻတန်ꩻတကာႏတဝ်း သွို့ꩻခြံဟံႏယာႏတဲ့ (အဟိုႏပေါင်ꩻ)အရျာꩻနေးတကာႏတဝ်း၊ အမာယောင်ꩻရေꩻယောင်ꩻရာꩻဖုံႏတဲ့ ပေႏတန်ဗော့ꩻညာꩻ အဖြာꩻပေါင်ꩻ အရျာꩻနေးတကာႏတဝ်း၊ ဝွေꩻသွဉ်းမူႏသွဉ်းခိုတဲ့ ဗော့ꩻဗော့ꩻညာꩻညာꩻ အဖြာꩻပေါင်ꩻအရျာꩻနေးတကာႏတဝ်း၊ ခြွေခြာႏချမ်ꩻသာႏစွဉ်ႏတကားနဝ်ꩻ။ သဌေꩻနမ်းနမ်းတရိုꩻတဝ်း၊ မွေးတဝ်းတဲ့ သဌေꩻနဝ်ꩻအပိုတရိုꩻတဝ်း တွိုႏတလဲင်ႏတွော့ꩻ- ထီႏခန်း ရဟန်ꩻသီးဖုံႏ 'သွုံꩻဗာႏဒဲဉ်ဟောဝ်၊ ဟန်ႏအွီႏ၊ စွုမ်ႏ(စူႏမ်)စီႏ အာဟာႏရ'ထွူတဲင် ပသေဝန်ႏ၊ ပသေသပိတ်၊ ဟွာႏစူဟွာႏခင်ႏထွူတွော့ꩻ နွို့သော့ꩻကမ္မဋ္ဌာန်ꩻကျောင်ꩻ၊ ခွꩻခွꩻသꩻသꩻ ချမ်ꩻချမ်ꩻသာႏသာႏ အားထွုတ်လွဒျာႏတရာꩻ၊ မာꩻလွဒျာႏ ဝိပဿနာႏ။ ကထင်ႏထီႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင်- သဌေꩻနမ်းနမ်းတရိုꩻတဝ်း၊ မွေးတဝ်းတဲ့ သဌေꩻပိုတရိုꩻတဝ်း အသꩻကို ယူႏတေ့ꩻနုဲင်းယို- "အော - ဗွေႏရဟန်ꩻသီးဘဝနဝ်ꩻ- - "(သုခံ ဝတ) - ချမ်ꩻသာႏမွေးစွဉ်ႏထာꩻဟွေး၊ - (အာရောဂျံ ဝတ) - ထာꩻဆာလွစ်ကင်ꩻ ခြွိုင်ႏသန်ꩻမွေးစွဉ်ႏထာꩻဟွေး၊ ခွေတဲ့- အွဉ်ႏကုဲင်ပိုမာ၊ စွဉ်ꩻထိုꩻတခြိုꩻဥစ္စာႏ၊ နွို့သော့ꩻသာႏသနာႏကို၊ မဉ်ႏဗုဲင်ရဟန်ꩻနဝ်ꩻ အီႏချမ်ꩻသာႏနုဲင်းဝွေꩻဗွေႏသီးယိုသနယ်ဟွေး"ယူႏတေ့ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ သဌေꩻနမ်းနမ်းတဲ့နဝ်ꩻ (မွေးတဝ်းတဲ့) သဌေꩻပိုတဲ့နဝ်ꩻ ကယူႏတေ့ꩻခါꩻအတွိုင်ꩻ ထင်ႏဗုဲင်ထွာမွေးရဟန်ꩻ၊ အားထွုတ်ပါမွေးစွဉ်ႏ ကမ္မဋ္ဌာန်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဥဒါယီ ယူႏစံꩻစဲင်းစဲင်း သဌေꩻသီးနဝ်ꩻမွိုင်ႏ- - ခံꩻအယာႏခဉ်ႏတဲ့ အရျာꩻတန်ꩻတကာႏတဝ်း၊ - သွို့ꩻခြံဟံႏယာႏတဲ့ အဟိုႏပေါင်ꩻ အရျာꩻနေးတကာႏတဝ်း၊ - အမာတန်၊ အမာပေႏ၊ အမာဗော့ꩻ၊ အမာညာꩻ အဖြာꩻပေါင်ꩻ အရျာꩻနေးတကာႏတဝ်းꩻ - သွဉ်းမူႏသွဉ်းခိုတဲ့ ဗော့ꩻဗော့ꩻညာꩻညာꩻ အဖြာꩻပေါင်ꩻ အရျာꩻနေးတကာႏတဝ်း၊ ခွုင်းကားတဲင် မာဖုံႏယောင်ꩻရေꩻ ပစ္စေꩻဥစ္စာႏ ဝွေꩻသီးကဖထိုꩻဗာႏ၊ ကစွဉ်ꩻထိုꩻဗာႏနောဝ်ꩻ တာႏဝွန်ႏတထွူႏတဝ်း၊ တွိုႏပါꩻလိုꩻကေန်ꩻလိုꩻခြောနဝ်ꩻ ယူႏတဲယူႏဝါး၊ အင်းတဲးအင်းဝါႏသွူတဲ့ ကထွိုင်ႏသဲင်ꩻတွိုႏ အလမ်းယ၊ ကထင်ႏထီႏ အမာဗေင်ႏတဗျထာꩻနဝ်ꩻ အထာꩻရေႏဖင်း၊ အထာꩻအင်းထိုꩻမား၊ အီႏဖအမာဖြား တကုဲင်သဲင်တန်နဝ်ꩻ လဲဉ်းတဝ်းဒူမ်၊ ဟွူန်တာႏဝွန်ႏထွူႏ မရေႏမရာႏ။ အနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ- ဒဲဉ်ဟာသွုံꩻတဝ်း ဗွေႏစောဝ်းရဟန်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ သဒ္ဓါႏတရာꩻခြွေ၊ ပညာႏခြွေတဲင် အွဉ်ႏကုဲင်ဒဲဉ်ဟာ တတာႏနဝ်ꩻ တာႏဝွန်ႏထွူႏတဝ်း၊ တွမ်ႏလိုꩻခြွေ ကစွဉ်ꩻနွောင်ꩻပိုမာဥစ္စာႏနဝ်ꩻ ဗွန်ဝင်ꩻ။ ဒဲဉ်ဟာအံႏတေ့ꩻ တွိုႏရဟန်ꩻခွဉ်ႏဆေ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ကေန်ꩻခြောသဒ္ဓါႏ ပညာႏအဲဉ်ထဝ်းတဲင် အီႏစွဉ်ꩻ(အုံမ)ဒဲဉ်ဟာပေႏတတာႏနဝ်ꩻ တာႏဝွန်ႏထွူႏ၊ တွမ်ႏပါꩻလိုꩻကေန်ꩻ တစွဉ်ꩻနွောင်ꩻတဝ်း အလမ်းယ၊ တဖနွောင်ꩻတဝ်း အမာတကုဲင်သဲင်တန်နဝ်ꩻ ပီလို့ဝင်ꩻ၊ 'လမ်းယလဲႏကွို့ꩻ၊ မာတကုဲင်သဲင်လဲႏကွို့ꩻ ထူꩻကဲထမုဲင်ꩻ'ရိုꩻနွောင်ꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။(သုတ္တန်ႏပိဋကတ်၊ မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသပါဠိတောႏ၊ လဋုကိကောပမသုတ်) [၁][၂]