ဖြော်ချာသွော့မွိုးဖါကေꩻဇူꩻ
"ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- 'ဝွေꩻသီးဝင်ꩻနီယို ဖြော်ချာကေꩻဇူꩻယိုꩻပေႏ'ခွေဟော်ꩻတဝ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻ။ 'ဝွေꩻသီးဝင်ꩻနီ'ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- 'မွိုးတွမ်ႏဖါ'နောဝ်ꩻသွူ။ "ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ကထွာအပိုခို အပိုမူႏနဝ်ꩻ ထွာအသက်တရျာꩻတန်ꩻအကိုတဲင် အသက်ဆွာꩻ တရျာꩻတွော့ꩻ ပြေင်တဖဲ့ꩻလောင်းနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏဒင်ႏမွိုးလွူးချာ၊ ပြေင်တဖဲ့ꩻလောင်းနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏဒင်ႏဖါ လွူးခွုန်ꩻ။ သူႏဖေႏနံႏသာႏ မွန်းဟွမ်၊ ထုမ်ꩻဖေႏ စိမ်ႏဖေႏ၊ အွဉ်ႏလူးဖေႏထီလုမ်ꩻ၊ ထီခွꩻ၊ ဒွူဖြွꩻဖေႏနုဲင်းနောဝ်ꩻ၊ အမွိုးဖါတဲ့ အုံဒင်ႏဗော့ꩻအပိုပြေင်လောင်းနောဝ်ꩻတဲင် ခွဉ်ႏတန်ခွဉ်ႏပေႏ၊ စွဉ်ꩻဒင်ႏသေႏသေႏဗော့ꩻနောဝ်ꩻ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ကေꩻဇူꩻဖြော်ဆပ် ဝွတ်ပတ်သွူနုဲင်းနောဝ်ꩻခန်းတဲ့ "မာꩻဖေႏမွိုးဖါကေꩻဇူꩻ၊ ဖြော်ချာမွိုးဖါကေꩻဇူꩻ"တထွာနွောင်ꩻတောဝ်းဒွိုန်း၊ (တရိုꩻနွောင်ꩻတောဝ်းဒွိုန်း)နုဲင်းနောဝ်ꩻ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- ပါꩻမုဲင်ꩻရိုꩻတောဝ်း၊ အမွိုးအဖါနောဝ်ꩻ မာꩻထွာဖေႏနွောင်ꩻစွဉ်ႏခွန်နမ်း၊ အုပ်ခမ်းစိုꩻထီ၊ အုံဟော်ကီ နေးစေꩻစိန်ႏ၊ အခိန်ႏညဆွာꩻ၊ ပါꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ မာꩻဖေႏခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့ယောဝ်း၊ တထွာတောဝ်းဒွိုန်း မာꩻဖေႏမွိုးဖါကေꩻဇူꩻ၊ တရိုꩻနွောင်ꩻတောဝ်းဒွိုန်း ဖြော်ချာမွိုးဖါကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကထွာနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ကွပ်ထမုဲင်ꩻနဲတဲင် မွိုးဖါသီးနောဝ်ꩻ ပိုဖေႏကတန်လꩻတွော့ꩻ နေးခွမ်ꩻဗာႏ၊ ဖေႏအံႏ၊ ဖေႏအွꩻဗာႏ၊ ဒေါ့ꩻနယ်သွဉ်နယ်၊ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏ၊ ကွပ်ပွိုးမာꩻဖေႏဗာႏအာငါႏ ပိုသီးအကျိုꩻကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- သဒ္ဓါႏတရာꩻတအဲဉ်ထောဝ်း မွိုးဖါဖုံႏယို သဒ္ဓါႏတရာꩻဖေႏနေးကအောဝ်ႏလွဉ်။ သီႏလတရာꩻတအဲဉ်ထောဝ်း မွိုးဖါဖုံႏယို သီႏလဖေႏနေးကအောဝ်ႏလွဉ်။ စာႏဂတရာꩻတအဲဉ်ထောဝ်း၊ တလူႏတန်ꩻတောဝ်းထာꩻ မွိုးဖါဖုံႏယို စာႏဂဖေႏနေးကအောဝ်ႏ၊ ဖေႏနေးကလူႏတန်ꩻလွဉ်။ ထာꩻသူႏသေ(ပညာႏ)တအဲဉ်ထောဝ်း မွိုးဖါဖုံႏယို ထာꩻသူႏသေ(ပညာႏ)ဖေႏနေးကအောဝ်ႏလွဉ်-နောဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻဖေႏ၊ ခြုဲင်းဖေႏ၊ ထွဉ်ႏထူႏ၊ ထွဉ်ႏယွုမ်း၊ ထွဉ်ႏမာꩻ။ ပါꩻကထွဉ်ႏမာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာမာꩻဖေႏ မွိုးဖါကေꩻဇူꩻ၊ ထွာဖြော်ချာ မွိုးဖါကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ (ဒုက၊ သမစိတ္တဝဂ်-၃၄) သျင်ꩻနယ်စဲင်းထဲင်း အဓိပ္ပါယ်ႏ- ဥပမာႏ- အသက်တန်ꩻတရျာꩻခေတ်တဲင် အပိုခိုအပိုမူႏနဝ်ꩻ အသက်အုံဗာႏစွဉ်ႏတရျာꩻလွို၊ အနေင်ႏတရျာꩻဗွေဗွေ ဖါစောဝ်းနဝ်ꩻ အွဉ်ႏဒင်ႏပြေင်အပင်စေႏ၊ မွိုးဗွေႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏဒင်ႏပြေင်အပင်ထွေ။ ခေ့ꩻလေနီꩻနာꩻ အွဉ်ႏအုံဒင်ႏ၊ အွဉ်ႏဗေင်ႏဒင်ႏ၊ အေႏဒင်ႏ၊ ဆီႏဒင်ႏ၊ ထီလူးဒင်ႏဗော့ꩻ ပြေင်လောင်းနောဝ်ꩻ၊ ဖေႏအံႏဖေႏအွꩻ၊ စိမ်ႏသူႏဒင်ႏဖြွꩻဖေႏဗော့ꩻ ပြေင်လောင်းနောဝ်ꩻ၊ ကေꩻဇူꩻဖြော်ဆပ် ဝွတ်ပတ်ချာခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့ယောဝ်း တထွာတောဝ်းဒွိုန်း မာꩻဖေႏမွိုးဖါကေꩻဇူꩻ၊ တရိုꩻနွောင်ꩻတောဝ်းဒွိုန်း ဖြော်ချာမွိုးဖါကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ယိုကိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏသေယူႏနုဲင်းယို- "အနေင်ႏတရျာꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ လွူးချာမွိုးဖါ နေင်ႏပေါင်ꩻအဆေ့ꩻအအာ၊ လွူးချာမွိုးဖါ နေင်ႏပေါင်ꩻပဉ်တရျာꩻသွူမဉ်ႏတဲ့ ကေꩻဇူꩻ မဉ်ႏတလꩻကေႏတောဝ်းဒွိုန်းဟ နီလွူးချာမွိုးဖါ နေင်ႏပေါင်ꩻပေႏ နီသွံဆီနဝ်ꩻ ယိန်းကေႏတောဝ်း၊ ထွာရာꩻတောဝ်း။ မွိုးဖါနောဝ်ꩻ ဖေႏလွေꩻတောဝ်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ အွဉ်ႏဒင်ႏဗော့ꩻပြေင်လောင်း၊ ကေꩻဇူꩻဖြော်ဆပ် ဝွတ်ပတ်သွူနုဲင်းနောဝ်ꩻမဉ်ႏတဲ့ ကေꩻဇူꩻမဉ်ႏတလꩻကေႏတောဝ်းဟ အွဉ်ႏအုံလမ်းကီ၊ အွဉ်ႏအုံခေါ်လုဲင်လမ်း၊ အောဝ်ႏညာꩻဒျာႏ လုဲင်ဒုံထဲင်းဟ ယိန်းတကေႏတောဝ်း၊ ယိန်းထွာရာꩻတောဝ်း။ စိမ်ႏဖေႏ၊ ဖြွꩻဖေႏ၊ အွဉ်ႏလူးဖေႏထီ၊ လို့ဖေႏ၊ ဖျိုးဖေႏ မွိုးဖါဆီႏအေႏ နေင်ႏပေါင်ꩻပဉ်တရျာꩻသွူမဉ်ႏတဲ့ တထွာရာꩻတဝ်းဒွိုန်းဟ မွိုးဖါယို နီစိမ်ႏဖေႏ၊ ဖြွꩻဖေႏ၊ အွဉ်ႏလူးဖေႏထီ၊ လို့ဖေႏ၊ ဖျိုးဖေႏ မွိုးဖါဆီႏအေႏ ကားမုဲင်ꩻလဲင်ႏ၊ နီကမာꩻယို ယိန်းထွာရာꩻတောဝ်း။ လောကလိုꩻအခမ်းယို အရန်းအထိုသွတ်ꩻ၊ အရာႏအထိုသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ခွန်ဘဝ၊ မဟာႏရာႏဇာႏအရာႏ၊ လမ်းအမဉ်ꩻတန်သွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ဟော်နန်ꩻ၊ စေꩻစိန်ႏအထိုသွတ်ꩻ၊ အတန်သွတ်ꩻနဝ်ꩻ ခွန်စေꩻစိန်ႏ၊ နင်ꩻစေꩻစိန်ႏ။ မာꩻဖေႏနွောင်ꩻသွူခွန်နမ်း၊ အုပ်စိုꩻခမ်းထီ၊ အွဉ်ႏနွောင်ꩻဟော်ကီ ဖေႏစေꩻစိန်ႏ၊ ညအနေင်ႏတရျာꩻသွူမဉ်ႏတဲ့ ဖြော်ချာမွိုးဖါကေꩻဇူꩻ တလꩻကေႏတောဝ်း၊ တလꩻထွာရာꩻတောဝ်းဟ။ နီယိုခါဟာ ဒင်ႏဖေႏနွောင်ꩻ မွိုးဖါအရာႏအမျိုꩻမုဲင်ꩻ၊ မာꩻဖေႏနွောင်ꩻ မွိုးဖါလမ်းဟောဝ် တကားမုဲင်ꩻ၊ ထေဖေႏနွောင်ꩻ မွိုးဖါအတာႏ ရွဉ်ခံꩻရတနာႏ တကားမုဲင်ꩻ၊ ဖေႏနွောင်ꩻစေꩻစိန်ႏအမျိုꩻမုဲင်ꩻ-စတဲင်မဉ်ႏယူႏနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏအာမွိုꩻမာꩻ၊ တလꩻထွာရာꩻတောဝ်း ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ခိုခိုမူႏမူႏ ဟောဝ်ယူႏငါႏသွူ။ မွိုးတွက်ဖါတာႏ၊ ရတနာႏအပို၊ သꩻကိုရိုႏသေႏ၊ သေမာꩻဖေႏလမ်းအွတ်ꩻတွိုက်၊ ထွိုက်ထွိုက်တန်ႏတန်ႏ၊ ဖေႏအံႏဖေႏအွꩻ၊ ဖေႏကွဉ်ဖေႏကꩻ၊ အံႏအွꩻသေဒွုမ်၊ ဖေႏခွုမ်ဖေႏမာꩻတောဝ်းထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ အွဉ်ႏအုံသာႏသာႏ၊ နန်းခီခရာႏလိုႏတောဝ်း၊ အဲဉ်ထောဝ်းတမျိုꩻ၊ လွစ်ရိုꩻလွစ်ဒေါ့ꩻ၊ ကစီႏစဲဉ်ႏရော့ꩻရော့ꩻဖေႏမွိုးဖါ၊ ကလွူးချာနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မွိုးဖါတွက်တာႏ ချမ်ꩻသာႏယိုဘဝလွုမ်ꩻ။ ဘဝငါတဲ့ ဖေႏကချမ်ꩻသာႏပါနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏ "သဒ္ဓါႏ၊ သီႏလ၊ စာႏဂ၊ ပညာႏ"သူႏတောႏကောင်ꩻသီး ဥစ္စာႏယိုဖုံႏသွူ။ "သဒ္ဓါႏ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ယွုမ်းအံႏဘုရာꩻ၊ တရာꩻ၊ သံဃာႏ၊ ကံႏ၊ ကံႏအကျိုꩻ၊ ယွုမ်းအံႏယိုငတ်ꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"သဒ္ဓါႏ"နောဝ်ꩻသွူ။ "ယွုမ်းအံႏ ဘုရာꩻ တရာꩻ သံဃာႏ ရတနာႏသွံပါꩻ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ- 'ဘုရာꩻစဲစ်စဲစ်ဒျာႏ၊ တရာꩻစဲစ်စဲစ်ဒျာႏ၊ သံဃာႏစဲစ်စဲစ်ဒျာႏ'ယူႏဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ယူႏတူႏယူႏမာႏတောဝ်း ရတနာႏသွံပါꩻအလောင်း၊ သꩻကြောင်းသꩻစင်၊ သꩻစွူဖြွိုးဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ယွုမ်းအံႏ ရတနာႏသွံပါꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။ "ယွုမ်းအံႏကံႏ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- 'ယိုနောဝ်ꩻ ထာꩻမာꩻအပဲစ်အဲဉ်ထောဝ်း ကုသိုလ်ႏကံႏ၊ ယိုနောဝ်ꩻ ထာꩻမာꩻအပဲစ်အဝ်ႏ အကုသိုလ်ႏကံႏ' ယွုမ်းအံႏထာꩻမာꩻအလောင်းနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ယွုမ်းအံႏကံႏ"နောဝ်ꩻသွူ။ "ယွုမ်းအံႏကံႏအကျိုꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ယွုမ်းအံႏကုသိုလ်ႏကံႏ(ထာꩻမာꩻဟောဝ်)နောဝ်ꩻ အကျိုꩻအီႏခံႏစာꩻဗာႏ အဟောဝ်အဒါႏ၊ ထာꩻချမ်ꩻသာႏ။ 'မဉ်ႏမာꩻအကုသိုလ်ႏကံႏ(ထာꩻမာꩻကုဲင်)နောဝ်ꩻ အကျိုꩻအီႏခံႏစာꩻဗာႏ အခိုးအလျား ထာꩻဒုက္ခ'ယွုမ်းအံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ယွုမ်းအံႏကံႏအကျိုꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။ သဒ္ဓါႏတရာꩻအောဝ်ႏမꩻ ယွုမ်းအံႏ ဘုရာꩻ၊ တရာꩻ၊ သံဃာႏ၊ ယွုမ်းအံႏ ကုသိုလ်ႏကံႏ၊ ယွုမ်းအံႏ ကုသိုလ်ႏကံႏမꩻ မာꩻထာꩻမာꩻဟောဝ်၊ မာꩻကုသိုလ်ႏ၊ မာꩻကုသိုလ်ႏမꩻ လꩻလိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏနောဝ်ꩻသွူ။ သဒ္ဓါႏတရာꩻမဉ်ႏအဲဉ်ထောဝ်းနောဝ်ꩻ ယွုမ်းအံႏတောဝ်း ဘုရာꩻ၊ တရာꩻ၊ သံဃာႏ၊ ယွုမ်းအံႏတောဝ်းကံႏ၊ ယွုမ်းအံႏတောဝ်းကံႏအကျိုꩻ၊ ပေါႏယွုမ်းအံႏတောဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ လꩻနွောင်ꩻတဝ်း လိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏနောဝ်ꩻသွူ။ သီႏလအောဝ်ႏမꩻ၊ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻဟောဝ်မꩻ လꩻနွောင်ꩻလိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏ၊ သီႏလမဉ်ႏအဲဉ်ထဝ်း၊ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ မဉ်ႏတဟဝ်တဝ်းနောဝ်ꩻ လꩻနွောင်ꩻတဝ်း လိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏနောဝ်ꩻသွူ။ စာႏဂအောဝ်ႏမꩻ လူႏတန်ꩻထာꩻ၊ မာꩻဒါႏနမꩻ လꩻနွောင်ꩻလိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏ၊ စာႏဂမဉ်ႏအဲဉ်ထောဝ်း၊ မဉ်ႏလူႏတောဝ်းထာꩻ၊ မဉ်ႏမာꩻတောဝ်းဒါႏနနောဝ်ꩻ လꩻနွောင်ꩻတောဝ်း လိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏနောဝ်ꩻသွူ။ "ပညာႏ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ထာꩻသူႏသေ၊ ထာꩻသူႏသေ(ပညာႏ)အောဝ်ႏမꩻ သေဆယ်ꩻကပ် ဘုရာꩻ၊ တရာꩻ၊ သံဃာႏ၊ သေထင်ႏကျောင်ꩻ၊ သေနာႏတရာꩻ၊ သေမာꩻကုသိုလ်ႏ၊ သေမာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻမꩻ လꩻနွောင်ꩻလိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏနဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻသူႏသေ(ပညာႏ)မဉ်ႏအဲဉ်ထဝ်းနဝ်ꩻ သေဆယ်ꩻကပ်တဝ်း ဘုရာꩻ၊ တရာꩻ၊ သံဃာႏ၊ သေထင်ႏတဝ်းကျောင်ꩻ၊ သေနာႏတဝ်းတရာꩻ၊ သေမာꩻတောဝ်းကုသိုလ်ႏ၊ ပေါႏသေမာꩻတောဝ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ လꩻနွောင်ꩻတဝ်း လိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏနောဝ်ꩻသွူ။ အားထုတ်တရာꩻ၊ မာꩻဘာႏဝနာႏတဲင် ကထီႏလွဉ်၊ ကသေလွဉ် ရုပ်နာမ်ႏဓမ္မ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ ဝိပဿနာႏဉာဏ်ႏပညာႏနဝ်ꩻ ပညာႏအယံသွတ်ꩻ၊ ထာꩻထီႏထာꩻသေ အယံသွတ်ꩻ၊ ပေါႏလꩻဝိပဿနာႏဉာဏ်ႏပညာႏနဝ်ꩻ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏခန်းတဲ့ လꩻယိုꩻပေႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ မွိုးဖါဖုံႏယို "သဒ္ဓါႏ၊ သီႏလ၊ စာႏဂ၊ ပညာႏ"သူႏတောႏကောင်ꩻဥစ္စာႏ မဉ်ႏအဲဉ်ထဝ်းနဝ်ꩻ လꩻနွောင်ꩻတောဝ်း လိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏတဲင် မွိုးဖါဖေႏကလꩻ ချမ်ꩻသာႏသွံပါꩻနောဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏ"သဒ္ဓါႏ၊ သီႏလ၊ စာႏဂ၊ ပညာႏ"။ ကွပ်ပွိုးအောဝ်ႏလိုႏနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် သဒ္ဓါႏတရာꩻတအဲဉ်ထောဝ်း မွိုးဖါယို သဒ္ဓါႏတရာꩻ ဖေႏနေးကအောဝ်ႏလွဉ်။ သီႏလတအဲဉ်ထောဝ်း မွိုးဖါသီးယို သီႏလဖေႏနေးကအောဝ်ႏလွဉ်။ စာႏဂတအဲဉ်ထောဝ်း၊ တလူႏတန်ꩻတောဝ်းထာꩻ မွိုးဖါယို စာႏဂဖေႏနေးကအောဝ်ႏ၊ ဖေႏနေးကလူႏတန်ꩻလွဉ်။ ထာꩻသူႏသေ(ပညာႏ)တအဲဉ်ထောဝ်း မွိုးဖါဖုံႏယို ထာꩻသူႏသေ(ပညာႏ)ဖေႏနေးကအောဝ်ႏလွဉ်တဲင် မဉ်ႏဒေါ့ꩻဖေႏ၊ ခြုဲင်းဖေႏ၊ မဉ်ႏထွဉ်ႏထူႏ၊ ထွဉ်ႏယွုမ်း၊ မဉ်ႏထွဉ်ႏမာꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻမꩻ ထွာမာꩻဖေႏမွိုးဖါကေꩻဇူꩻ၊ ထွာဖြော်ချာမွိုးဖါကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုးထမုဲင်ꩻနဲတဲင် မွိုးဖါဖုံႏယို သဒ္ဓါႏ၊ သီႏလ၊ စာႏဂ၊ ပညာႏ ဖေႏကအဝ်ႏလွဉ် ကမာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တွမ်ႏကဖြော်ချာ မွိုးဖါကေꩻဇူꩻတွမ်ႏသူႏတောႏကောင်ꩻသီးတရာꩻနဝ်ꩻ ဗွိုန်ပီလို့ဝင်ꩻ။ ကွပ်ပွိုးမွိုဖါသီး လꩻသဒ္ဓါႏ၊ သီႏလ၊ စာႏဂ၊ ပညာႏ သူႏတောႏကောင်ꩻသီးဥစ္စာႏနောဝ်ꩻတဲင် မွိုးဖါသီး လꩻသွုပ်တငါစွဉ်ႏ လိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏ၊ တွမ်ႏကဖေႏမွိုးဖါသီး လိုꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏနောဝ်ꩻ ဗွန်ပီလို့ဝင်ꩻတဲင် ထွာမာꩻဖေႏမွိုးဖါကေꩻဇူꩻ၊ ထွာဖြော်ချာမွိုးဖါကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏဒွေါင်ႏဒွေါင်ႏနောဝ်ꩻ- ဖေႏအံႏ၊ ဖေႏအွꩻ၊ ဖေႏကွဉ်၊ ဖေႏကꩻ-စတဲင် ကဖြော်ချာတွမ်ႏရွဉ်ခံꩻဥစ္စာႏ၊ လောကီꩻရတနာႏအမျိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻ အကျိုꩻချမ်ꩻသာႏ အောဝ်ႏဒျာႏဘဝယိုလွုမ်ꩻ။ ကဖြော်တွမ်ႏသဒ္ဓါႏ၊ သီႏလ၊ စာႏဂ၊ ပညာႏ သူႏတောႏကောင်ꩻဥစ္စာႏ ရတနာႏနောဝ်ꩻ ဘဝအဆက်ဆက် တိုꩻတက်ငါငါ လꩻပါစွဉ်ႏ နိဗ္ဗာန်ႏ၊ ယိန်းထွိုက်ယိန်းတန်ႏငါႏနဝ်ꩻမꩻတဲင် ထွာမာꩻဖေႏမွိုးဖါသီးကေꩻဇူꩻ၊ ထွာဖြော်ချာ မွိုးဖါကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ မွိုးဖါခရာႏယိုနောဝ်ꩻ အရေꩻတန်ငါႏတဲင် ပေႏတန်စွုမ်ႏဖြာꩻ အောဝ်ႏလိုႏစဉ္စာꩻဟောဝ်ဟောဝ်၊ နီလိုꩻတဘဝကိုယိုနောဝ်ꩻ "မွိုးယာႏယာႏ"နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဒျာႏတမွိုးဒျာႏ၊ မွိုးယာႏယာႏ တမွိုးယို မဉ်ႏသီထိုꩻနဝ်ꩻ မွိုးယာႏယာႏအဲဉ်ထောဝ်းဒွုမ်၊ တဲဉ်ꩻသော့ꩻအခြောင်ꩻ လꩻတောဝ်းဒွုမ်သွူ။ အနုဲင်းနောဝ်ꩻနေနေ "ဖါယာႏယာႏ"တဲ့ အောဝ်ႏတဖါဒျာႏ၊ ဖါယာႏယာႏ တဖါယို မဉ်ႏသီထိုꩻနောဝ်ꩻ ဖါယာႏယာႏအဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်၊ တဲဉ်ꩻသော့ꩻအခြောင်ꩻ လꩻတောဝ်းဒွုမ်သွူ။ မွိုးယာႏယာႏ ဖါရင်ꩻရင်ꩻ မဉ်ႏအဲဉ်ထောဝ်းဒွုမ်နောဝ်ꩻ မဉ်ဒေါ့ꩻရီလဲ့ ဒေါ့ꩻရီဗာႏဒွုမ်၊ မဉ်ဖေႏအံႏ၊ ဖေႏအွꩻတဲ့ ဖေႏအံႏဖေႏအွꩻဗာႏဒွုမ်၊ မဉ်ဖေႏကွဉ် ဖေႏကꩻတဲ့ ဖေႏကွဉ်ဖေႏကꩻဗာႏဒွုမ်၊ ကမဉ်ခြွေခြွေ ဖါတာႏပါဒွုမ် တစွိုးစွိုး၊ မွိုးတာႏပါဒွုမ် တမျိုꩻမျိုꩻ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ မွိုးကအဝ်ႏနေယိုခါ ဖါကအဝ်ႏနေယိုတွင်ꩻနဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏလွူးခွုန်ꩻဖါ၊ အောဝ်ႏလိုႏလွူးချာမွိုး၊ ယိုလဲင်ႏ ပေါႏတလွူးတဝ်းမွိုးဟ အီႏလွူးဒွုမ်မုဲင်ꩻခါ၊ ယိုခါ ပေါႏတလွူးတဝ်းဖါဟ အီႏလွူးဒွုမ်အခိန်ႏမုဲင်ꩻ၊ တွိုႏဆုဲင်ꩻတနီꩻခါ သေနန်းဖါတဲင် ငွိုး၊ ယူႏလꩻမွိုးတဲင် ယီႏ၊ မဲ့ထီရီႏဆုဲင်ꩻထာꩻနဝ်ꩻ မွိုးစောင်းအီႏသဲင်ꩻချာ၊ ဖါစောင်းအီႏသဲင်ꩻပြန်ႏနဲ့၊ ခရာႏထန်ႏကဲဒွုမ်ထမုဲင်ꩻ။ "မွိုးဖါရက်ပိုနဲ့၊ ပိုရက်မွိုးဖါနဲ့" မဉ်ႏယူႏယွယွချာနောဝ်ꩻ ပိုကအုံစသန္ဓေႏနဝ်ꩻ မွိုးဗွေႏဖါစောဝ်း မဉ်ႏတရက်တောဝ်းနဝ်ꩻ အမွိုးအဖါ ယားထိုꩻအွိုးနောဝ်ꩻခါကာႏ လꩻဒျာႏ၊ ကွပ်မွိုးဖါရက်ငါႏပိုမꩻ ယားကုဲင်တောဝ်း။ ကထွာမွိုးနဝ်ꩻ အုံထွိုင်ႏ၊ အုံလင်ꩻ၊ လွေꩻထင်ꩻ၊ လွေꩻနဝ် ဟဝ်ဟဝ်ဒါႏဒါႏ ဆဲင်ꩻလွေꩻဗာႏပို၊ မွိုးမာꩻဒုက္ခပိုနဲ့၊ ပိုမာꩻဒုက္ခမွိုးနဲ့၊ မွိုးခံႏဒုက္ခဖေႏပိုနဲ့၊ ပိုခံႏဒုက္ခဖေႏမွိုးနဲ့၊ ယူႏယွယွသွော့။ ကထွာဖါဗွေႏတဲ့ ယာခိုးခမ်းလော့၊ မဲ့ꩻဆော့မဲ့ꩻဆာ တသေယူႏယာႏဒွုမ်၊ ကထွာပိုပေႏ ဖေႏကအံႏဗာႏ၊ ဖေႏကကွဉ်ကꩻဗာႏ၊ ဖေႏကတန်လꩻ၊ ဖေႏကသေ၊ ဖေႏကဒါႏ၊ ဖေႏကသာႏ၊ ဖေႏကတိုꩻတက်နောဝ်ꩻ ကျိုꩻနက်ထုမ်ႏကျမ်ႏဗာႏ၊ စူပွစ်ꩻခင်ႏဆာ၊ ယာလဲမ်ႏလျားကတစ်ꩻ၊ တမွစ်သစ် တသိုꩻလီ၊ ခံႏအသီစွဉ်ꩻသက်၊ ကနက်ကကျိုꩻဖေႏ ပိုပေႏအတာႏနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဖါရက်ပိုနဲ့၊ ပိုရက်ဖါနဲ့၊ ဖါယပ်ꩻလဲဉ်းပိုနဲ့၊ ပိုယပ်ꩻလဲဉ်းဖါနဲ့၊ ဖါမာꩻဒုက္ခပိုနဲ့၊ ပိုမာꩻဒုက္ခဖါနဲ့၊ ယူႏချာယွယွသွော့ ပငါပရာꩻ။ ကလွူးပိုပေႏနောဝ်ꩻ မွိုးဗွေႏနောဝ်ꩻ ခံႏစွဉ်ꩻနေးအသက်၊ လွူးထွူတဲ့ အွဉ်ႏနဲဉ်းဗာႏ၊ လွမ်ဗာႏ၊ စေဗာႏ၊ ယွော့ဗာႏ၊ ဗဗာႏ၊ လို့ဗာႏအေႏ၊ ဒွုတ်ꩻဗာႏဆီႏ၊ ပိုမဉ်ႏဆော့မဉ်ႏဆာတဲ့ နန်းခီဗာႏ၊ အဲဉ်ထောဝ်း မာꩻအအောဝ်ႏ၊ ဟဲ့ꩻဗာႏဆရာႏ လွမ်ꩻလာꩻဗာႏ၊ ခိန်ႏအံႏ အံႏဗာႏတဝ်း၊ ခိန်ႏဗေင်ႏ ဗေင်ႏဗာႏတောဝ်း၊ မွိုးစောဝ်းဖါဗွေႏ ယပ်ꩻဖေႏဗာႏ ပိုပေႏတာႏတကားမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ယူႏစဲင်းစဲင်းဗဲင်းသွော့ ပငါပရာꩻ။ ကွပ်မွိုးကေꩻဇူꩻအာ၊ ဖါကေꩻဇူꩻအောဝ်ႏငါႏနောဝ်ꩻမꩻတဲင် "မာတာပိတုဂုဏော အနန္တော""မွိုးဖါဂုဏ်ႏကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻ"(ကားယိုမွော့၊ ကားနောဝ်ꩻမွော့ အွဉ်ႏထွော့ လꩻတောဝ်း၊ ကားယိုသွူ၊ ကားနောဝ်ꩻသွူ အွဉ်ႏထွူတလꩻတောဝ်း)အသွတ်ꩻအပဲင်ꩻချာꩻ အဲဉ်ထောဝ်း" ဗွေႏစောဝ်းဘုရာꩻ ဟော်ꩻခါꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻယဖြာꩻဖြာꩻနောဝ်ꩻ မွိုးကေꩻဇူꩻအာ၊ ဖါကေꩻဇူꩻအောဝ်ႏတဲ့ သေတောဝ်း၊ "မာတာပိတု ဥပဋ္ဌာနံ-လွူးချာမွိုးဖါနောဝ်ꩻ ထွာထာꩻချမ်ꩻသာႏ မင်္ဂလာႏတပါꩻ"နုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ သေတဝ်း၊ ကသေသားတဲ့ တလွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻတောဝ်း၊ တလွူးချာတောဝ်း မွိုးဖါ။ ယဟန်ႏသားနောဝ်ꩻ လိန်ꩻတောႏလမ်းတောႏပါႏသွူတဲ့ လိုႏထာꩻတမျိုꩻမျိုꩻတဲ့ သဲင်ꩻအံႏခြွꩻချာမွိုး၊ လိုႏထာꩻတစွိုးစွိုးတဲ့ သဲင်ꩻအံႏရိမ်ချာဖါ၊ စာတခွန်ꩻ၊ ယားထာꩻ၊ ကမာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ အဝ်ႏ၊ မာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ မာꩻမွေးစွဉ်ႏထာꩻ၊ ဟဝ်မာꩻတဝ်းတစိꩻစိꩻ။ ခိုခိုမူႏမူႏ အောဝ်ႏလိုႏယူႏနုဲင်းယို- နီဖေႏနေး ကထွာလꩻလိုꩻတဲင် မွိုးဖါကကျိုꩻစာꩻဖေႏ၊ မွိုးဖါကယပ်ꩻဖေႏနီနောဝ်ꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻအာ၊ လာပေါင်ꩻညလဲဉ်း၊ ကွပ်ပွိုးမွိုးစောဝ်းဖါဗွေႏ ဖေႏအံႏ၊ ဖေႏအွꩻနီမꩻ နီတန်လꩻ၊ နီထွာလꩻလိုꩻ။ နီယိုခါနောဝ်ꩻ တန်လဲဉ်း၊ ခိုဗင်ႏလဲဉ်း၊ မူႏနံꩻလဲဉ်း၊ ပိုမွိုးလဲဉ်း၊ ပိုဖါလဲဉ်း၊ ကွပ်ယွုမ်းအာႏမꩻ တောႏလမ်း၊ ပွိုးယွုမ်းနမ်းမꩻ တောႏပါႏ၊ နီတွမ်ႏနီ ထုမ်ႏကျမ်ႏဒျာႏမꩻထွာ၊ သဲင်ꩻအံႏနွောင်ꩻချာဗော့ꩻ မွိုးဖါနောဝ်ꩻ မွေးတောဝ်း။ မွိုးဖါကလွူးနီနဝ်ꩻ ထွူလဲဉ်း၊ အောင်ႏလဲဉ်း၊ အဝ်ႏကုဲင်တောနီခꩻလဲ့ꩻ၊ နီအောဝ်ႏလိုႏလွူးချာတော မွိုးဖါ၊ ကတောႏလမ်းလဲဉ်းသားတဲ့ ကံႏအွဉ်ႏပေါင်ꩻ၊ အကျောင်ꩻအွဉ်ႏဆွိုက်၊ ထွိုက်လဲဉ်းလို့ဝင်ꩻတဲင် ထွာလဲဉ်းတဆွိုင်ꩻချင်ႏနုဲင်းမောင်း၊ တပြောင်ႏချင်ႏနုဲင်းဝါႏ။ ကွပ်ထွာလဲဉ်းဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် အမူႏမွိုးဖါတဲ့ ထွာလဲဉ်း အခိုမွိုးဖါ၊ အခိုမွိုးဖါတဲ့ ထွာလဲဉ်းအမူႏမွိုးဖါ၊ အဗာႏလွူးချာနုဲင်းနုဲင်းဝင်ꩻ၊ နေးတွမ်ႏသွုန်ႏစွဉ်ႏသꩻဗွာတဲင် ကျိုꩻစာꩻတဲတဲ၊ မာꩻမွေးမွေး၊ လွူးခွုန်ꩻသွော့ဖါ၊ လွူးချာသွော့မွိုး။ တွိုႏမွိုးကအောဝ်ႏခါ ဖါကအောဝ်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ခွေထွားတဝ်း၊ နာꩻထွားတောဝ်း၊ မွိုးတိန်ႏသီငါ ဖါတိန်ႏသီထိုꩻတဲင် ရိမ်လို့ဝင်ꩻတခြိုꩻ၊ ရိမ်လို့ဝင်ꩻအမွေႏနဝ်ꩻ တရေႏတမောႏ အဲဉ်ထဝ်း။ ကွပ်ပွိုးနောဝ်ꩻမꩻ အွဉ်ႏသꩻဗွာဗွာ နွိုင်းမွုန်းလို့ဝင်ꩻ၊ တေꩻမွုန်းလို့ဝင်ꩻ၊ နီမွိုးဒျာႏ၊ နီဖါဒျာႏ၊ ပါꩻမုဲင်ꩻလွူးထွိုက် ပါꩻမုဲင်ꩻအကျိုꩻလꩻအာ၊ ပါꩻမုဲင်ꩻလွူးချာ ပါꩻမုဲင်ꩻအကျိုꩻလꩻပိုႏ၊ ထွာဒျာႏကုသိုလ်ႏလွဉ်းလွဉ်း၊ ယူႏဒါႏဒါႏလွသွော့နုဲင်းနောဝ်ꩻ။ ယူႏဒါႏဒါႏ အွဉ်ႏသꩻဗွာဗွာ မဉ်ႏလွူးချာမွိုးဖါနုဲင်းနောဝ်ꩻနဝ်ꩻ ကောကလွူးသားတဲ့ ထွာပိုရတနာႏ၊ ကထွာမွိုးဖါတဲ့ နမ်းသꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လူႏဗာႏတန်ꩻဗာႏ မာꩻဗာႏဒါႏန၊ ဆောက်တယ်ႏကံကျင်ꩻဗာႏဟောဝ်သီႏလ၊ အားထုတ်ပွါꩻမျာꩻဗာႏဟောဝ် ဘာႏဝနာႏတဲင် ဘဝယိုတာႏ၊ ဘဝငါတာႏ အကျိုꩻအဝ်ႏအာငါႏတွော့ꩻ ရော့ꩻယံဖေႏထာꩻဟ မရမကစွဉ်ႏ၊ ဒေါ့ꩻခရာႏအဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်နောဝ်ꩻသွူ။ "ဖြော်ချာသွော့မွိုးဖါကေꩻဇူꩻ ကဗျာ" - ကေꩻဇူꩻတန်အာ - မွိုးဖါအတာႏ အွဉ်ႏဒင်ႏပြေင်လောင်း - နေင်ႏကောင်းတရျာꩻ ပိုလွူးချာဟွေး - ရိုꩻမွေးယံငါႏ ဘုရာꩻစောဝ်း - ရိုꩻတောဝ်း ကေꩻဇူꩻထွာ ။ - မွိုးယိုတွမ်ႏဖါ - မာꩻထွာရာႏဇာႏ အွဉ်ႏဒင်ႏဟော်လောင်း - ခွꩻရောင်းညဆွာꩻ ပိုလွူးချာဟွေး - ရိုꩻမွေးယံငါႏ ဘုရာꩻစောဝ်း - ရိုꩻတောဝ်း ကေꩻဇူꩻထွာ ။ - မွိုးဗွေႏဖါစောဝ်း - အဲဉ်ထောဝ်းသဒ္ဓါႏ ပညာႏသီႏလ - စာႏဂတရာꩻ ယံဖေႏအောဝ်ႏလွဉ် - ဒေါ့ꩻသွဉ်မာꩻဒါႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻမꩻ - ရိုꩻလꩻ ဆပ်ဖြော်ချာ ။ - ဘဝယိုခါ - မွိုးဖါရင်ꩻယာႏ အောဝ်ႏတဖြာꩻဒျာႏ - သေႏချာႏစဉ်ꩻစာꩻ မွိုးဖါသီနꩻ - ပေႏသꩻအခါႏ ယူႏဖါငွိုး - နီမွိုး အောဝ်ႏမုဲင်ꩻဟာ ။ - နီယိုပေႏခါ - မွိုးဖါခွမ်ꩻဗာႏ ဖေႏအံႏကွဉ်ကꩻ - ခိꩻသꩻကမာꩻ လို့အေႏယွော့ဗ - စစရာႏရာႏ ဖါကရွိုး - နီမွိုး ယပ်ꩻကအာ ။ - ထင်ႏတန်ယိုခါ - မွိုးဖါမယူႏ လွိုမွိုးဖါငေါဝ်း - သေတောဝ်းကေꩻဇူꩻ မွိုးဖါနောဝ်ꩻအီ - မဲ့ထီလင်ꩻဟူႏ ငါးရုဲင်ꩻဆာႏ - ဆုဲင်ꩻမာႏ ဒုက္ခသွူ။ - မွိုးဖါအောဝ်ႏတွင်ꩻ - နွိုင်းဝင်ꩻအာငါႏ မွိုးဖါသီမꩻ - မဉ်လꩻဝင်ꩻထာꩻ ခွေနေးနာꩻနေး - ဖူးဝေးတန်ဒျာႏ ကုဲင်မေတ္တာႏ - သစ်မာႏ ဟွုန်ဗာႏအာ ။ - အွဉ်ႏသꩻဗွာဗွာ - ယူႏငါလွေꩻဗာႏ လွူးခွုန်ꩻဖါမွိုး - အာစွိုးကမာꩻ ကုသိုလ်ႏလꩻအာ - မွိုးဖါချမ်ꩻသာႏ ရျူႏစုံမော့ꩻ - လွစ်ဒေါ့ꩻ စားယံထွာ ။ "ရဟန်ꩻသီးဖုံႏဟွေး- လောကကိုယို ပုဂ္ဂိုလ်ႏစားယိုနီမျိုꩻနဝ်ꩻ အောဝ်ႏကြွို့ꩻတောဝ်း၊ နီမျိုꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏအစားမုဲင်ꩻနဲတဲင်- ၁။ ကမာꩻဖေႏရီးဒါႏ ဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻ တမျိုꩻ၊ ၂။ သေဝင်ꩻကေꩻဇူꩻတဲင် ကဖြော်ချာဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻတမျိုꩻ ယိုနီမျိုꩻသွူ" (ဒုက၊ အာသဒုပ္ပဇဟဝဂ်၊ ပုဒ်-၁၂၀) သျင်ꩻနယ်စဲင်းထဲင်းအဓိပ္ပါယ်ႏ- "ကေꩻဇူꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ ဖေႏနေးကသေနာႏနောဝ်ꩻ "အတွက်တာႏ၊ အကျိုꩻ"ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ- နီကအုံသန္ဓေႏ နီမွိုးဗွေႏနမ်းလောင်းကီနောဝ်ꩻ နီဖေႏနေး ကထွာလꩻလိုꩻတဲင် မွိုးဗွေႏနောဝ်ꩻ ယားထိုꩻတောဝ်း၊ အုံထွိုင်ႏပါ၊ အုံလင်ꩻပါ၊ လွေꩻပါ၊ သဲင်ꩻပါ၊ ကွတ်ꩻလာမာꩻကီ အလာတဆီ ကထင်ႏလꩻတဲင် မွိုးဗွေႏလုဲင်ႏတွမ်ႏသက် လွူးလင်ꩻနီ၊ မွိုးနောဝ်ꩻ နုဲင်းစွဉ်ႏအီသီ၊ နောဝ်ꩻထွူတွော့ꩻ အွဉ်ႏနဲဉ်း၊ ဖေႏအံႏ၊ ဖေႏအွꩻ၊ ဖျိုးဆီႏ၊ ဖျိုးအေႏ၊ မာꩻဖေႏပိုအတွက်တာႏ အမျိုꩻမျိုꩻ၊ မာꩻဖေႏအပိုအကျိုꩻအစားစား။ ယိုကိုနောဝ်ꩻ စဉ်ꩻစာꩻယူႏယွယွသွော့၊ မွိုးမာꩻဖေႏ ပိုအတွက်တာႏနဲ့၊ ပိုမာꩻဖေႏ မွိုးအတွက်တာႏနဲ့၊ မွိုးမာꩻဖေႏ ပိုအကျိုꩻနဲ့၊ ပိုမာꩻဖေႏ မွိုးအကျိုꩻနဲ့၊ မွိုးခံႏယပ်ꩻဖေႏပိုတာႏနဲ့၊ ပိုခံႏယပ်ꩻဖေႏ မွိုးတာႏနဲ့၊ မွိုးမာꩻဖေႏ ပိုတာႏနဲ့၊ ပိုမာꩻဖေႏ မွိုးတာႏနဲ့၊ မွိုးမာꩻဒုက္ခ ပိုနဲ့၊ ပိုမာꩻဒုက္ခမွိုးနဲ့ မဉ်ႏစဉ္စာꩻယူႏယွယွ ပဉ်ချက်ပဉ်ချက်နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ- "မွိုးမာꩻဖေႏ ပိုအတွက်တာႏဒျာႏ၊ မွိုးဗွေႏမာꩻဖေႏ ပိုအကျိုꩻတာႏဒျာႏ၊ မွိုးဗွေႏခံႏယပ်ꩻဖေႏ ပိုအတွက်တာႏဒျာႏ၊ ပိုမာꩻဒုက္ခ မွိုးဒျာႏ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ စဲင်းစဲင်းစဲ့စဲ့ သေဗာႏစွဉ်ႏသွူ။ ဖါဗွေႏကထုမ်ႏဖေႏ အအံႏအအွꩻ၊ အကွဉ်အကꩻ-စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏတဲ့ ပိုပေႏအတွက်တာႏဒျာႏ၊ ပိုပေႏအကျိုꩻဖုံႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ၊ ယိုကိုနောဝ်ꩻ မွိုးဖါ မာꩻဖေႏရီး ပိုပေႏသီးအတွက်တာႏ၊ မွိုးဖါမာꩻဖေႏရီး ပိုပေႏအကျိုꩻတဲင် မွိုးဖါယိုနောဝ်ꩻ ထွာခန်း "ပုဂ္ဂိုလ်ႏမာꩻဖေႏရီးဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ"အစားနောဝ်ꩻသွူ။ ပိုမူႏတန်ထို၊ ပိုခိုတန်လဲဉ်း၊ မဉ်ႏတွိုႏအခိန်ႏနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မွိုးဖါကေꩻဇူꩻယို ပိုခိုတဲ့ အောဝ်ႏလိုႏယူႏ၊ ပိုမူႏတဲ့ အောဝ်ႏလိုႏသေချာ။ သေချာ မွိုးဖါကေꩻဇူꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻထွူတဲင် အောဝ်ႏလိုႏဖြော်ချာ မွိုးဖါကေꩻဇူꩻ၊ ဖြော်ဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ အင်္ဂုတ္တိုရ်ႏအမုဲင်(၂) တယ်ႏစလိတ်မဲ့ငါ(၈၁)ဗꩻလွေꩻ (၉၆)နဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်ထွူလဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကေꩻဇူꩻတရာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ မွိုးဖါကေꩻဇူꩻလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မွိုးဖြားဖါဖြားကေꩻဇူꩻ၊ ဆရာႏသမာꩻကေꩻဇူꩻ၊ လိုꩻလောင်ႏလိုꩻလင်ကေꩻဇူꩻ-စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏ ကေꩻဇူꩻတရာꩻ အဝ်ႏအာတန်သွူ။ ဖေႏနေးကသေတဲင် ဝင်ꩻဒေါ့ꩻဖေႏ၊ ဝင်ꩻသွဉ်ဖေႏ၊ ကောကဒေါ့ꩻ၊ ကသွဉ်ဖေႏသားနောဝ်ꩻ ထွာနီကေꩻဇူꩻဗွေႏ။ နီဖေႏနေးကဒါႏတဲင် သွဉ်ဖေႏ၊ ကျိုꩻစာꩻဖေႏ၊ ထောက်ပမ်းဖေႏ၊ ကသွဉ်ဖေႏ၊ ကကျိုꩻစာꩻဖေႏ၊ ကထောက်ပမ်းဖေႏ၊ ကသွဉ်ဖေႏ၊ ကကျိုꩻစာꩻဖေႏနီ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာနီကေꩻဇူꩻဗွေႏ။ ဖေႏလ၊ ဖေႏငါး၊ ဖေႏငါ၊ ဖေႏအံႏ၊ ဖေႏအွꩻ၊ ဖေႏကွဉ်၊ ဖေႏကꩻ၊ ဖေႏအုံ၊ ဖေႏတယ်ꩻ-စတဲင် ကမာꩻဖေႏသား ကားကအဝ်ႏနောဝ်ꩻတဲ့ ထွာနီကေꩻဇူꩻဗွေႏ။ နမ်းဖေႏကချမ်ꩻသာႏ၊ သꩻဖေႏကချမ်ꩻသာႏ၊ ဖေႏနေးကစီꩻပွါꩻ၊ ဖေႏနေးကတိုꩻတက် ကမာꩻကဆောင်ႏရွက်ဖေႏသားတဲ့နဝ်ꩻ၊ ကကယ်ႏဖေႏ ဘေꩻရန်ႏ၊ ကထွို့ꩻထန်ႏဖေႏ ထာꩻဒုက္ခကို၊ ကလုမ်ꩻလာꩻ၊ ကဖေႏအံႏတသီႏ၊ ကကူႏညီႏကစွဲကို စတဲင်ပုဂ္ဂိုလ်ႏစားနောဝ်ꩻဖုံႏတဲ့ ထွာနီကေꩻဇူꩻဗွေႏ။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏဒွေါင်ႏဒွေါင်ႏနောဝ်ꩻ ပါꩻမုဲင်ꩻတဲ့ယဝ်း ပေါႏမာꩻဖေႏ နီအကျိုꩻအဟောဝ်စားနောဝ်ꩻ ထွာနီကေꩻဇူꩻဗွေႏလွဉ်းလွဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏကေꩻဇူꩻ အခန်ꩻကဏ္ဍယိုနောဝ်ꩻ- ၁။ ပုဗ္ဗကာရီ ၂။ ကတညူ ၃။ ကတဝေဒီ အောဝ်ႏ (၃)ရန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ "ပုဗ္ဗကာရီ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- "မာꩻဖေႏရီးကေꩻဇူꩻ"အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ "ကတညူ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- "သေချာဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ"အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ "ကတဝေဒီ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- "ဖြော်ချာဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ"အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏနေးကစဲင်းစဲ့နောဝ်ꩻ ဥပမာႏ- ပါꩻခြွေတဖြာꩻနောဝ်ꩻ ထေဖေႏခန်း ပါꩻခြေားတဖြာꩻ အနီꩻအရင်ꩻ၊ ကထေဖေႏရီး အနီꩻအရင်ꩻ၊ ကမာꩻဖေႏရီး(ကေꩻဇူꩻ)နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ပုဗ္ဗကာရီ"နောဝ်ꩻသွူ။ ပါꩻလိုꩻခြွေ ကထေဖေႏ အနီꩻအရင်ꩻနုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ပါꩻလိုꩻခြေား အောဝ်ႏယူႏလꩻဒျာႏ၊ အဝ်ႏသေချာဒျာႏ၊ ကယူႏလꩻ ကသေချာ(ကေꩻဇူꩻ)နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ကတညူ"နောဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻနောဝ်ꩻ ပါꩻလိုꩻခြော ဖြော်ချာယင်း ပါꩻလိုꩻခြွေရွဉ်၊ ကဖြော်ချာ(ကေꩻဇူꩻ)နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"ကတဝေဒီ"နောဝ်ꩻသွူ။ နီဗွေႏဘုရာꩻရိုꩻ "လောကကိုယို လိုꩻကအီႏမာꩻဖေႏရီးဝင်ꩻ ကေꩻဇူꩻ (ပုဗ္ဗကာရီ-ပုဂ္ဂိုလ်ႏ)တဲ့ အောဝ်ႏကြွို့ꩻတောဝ်း။ ကအီႏသေချာဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ၊ ကအီႏဖြော်ချာ ဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ(ကတညု၊ ကတဝေဒီ-ပုဂ္ဂိုလ်ႏ)တဲ့ အောဝ်ႏကြွို့ꩻတောဝ်း"ဗွေႏစောဝ်းဘုရာꩻ ဟော်ꩻခါꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကမာꩻဖေႏရီး ကေꩻဇူꩻသားတဲ့ အောဝ်ႏသွံစား- ၁။ မာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻ အတန်စားသား ၂။ မာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻ အတလောင်ꩻစားသား ၃။ မာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻ အပေႏစားသား အောဝ်ႏသွံမျိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ "မာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻအတန်စား"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- နေးတွမ်ႏထာꩻရက်မေတ္တာႏ၊ နေးတွမ်ႏထာꩻသညင်ꩻ ကရုဏာႏတဲင် ဖေႏကလꩻစွဉ်ႏ မဂ်ဖိုလ်ႏနိဗ္ဗာန်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊ ကယ်ႏဆယ်ႏဖေႏစွဉ်ႏ သက်တလီးတဲ့နောဝ်ꩻ၊ ထီႏတောႏတောဝ်းဝင်ꩻထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ ကော့ꩻမောင်ꩻဆုဲင်ꩻ အွဉ်ႏတောဝ်းတစျꩻစျꩻ၊ နေးတွမ်ႏသꩻဗွာ သꩻကြောင်းတဲင် ကမာꩻဖေႏဝင်ꩻအတွက်တာႏ၊ ကမာꩻဖေႏဝင်ꩻအကျိုꩻ၊ ကမာꩻဖေႏဝင်ꩻကေꩻဇူꩻအစားနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ထွာမာꩻဖေႏဝင်ꩻကေꩻဇူꩻအတန်စား၊ ထွာမာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻ အယံစားတန်နောဝ်ꩻသွူ။ "မာꩻဖေႏဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ အတလောင်ꩻစား"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ဖေႏနေးကလꩻစွဉ်ႏ လူꩻချမ်ꩻသာႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊ ကယ်ႏဆယ်ႏဖေႏ လွစ်စူထို့ခင်ႏထို့၊ မဲ့ကုဲင်တဲ့နောဝ်ꩻ မာꩻဖေႏဝင်ꩻအတွက်တာႏ၊ မာꩻဖေႏဝင်ꩻအကျိုꩻတဲ့ မာꩻဖေႏလို့လို့တောဝ်း၊ မာꩻဖေႏတောႏတောႏတန်ႏတန်ႏလွုမ်ꩻ၊ ထီႏတောႏဝင်ꩻတခြိုꩻတမျိုꩻမျိုꩻ၊ မဲ့ꩻလꩻချာဒျာႏ ယင်ဟူးယင်ဟန်ႏ အွဉ်ႏသꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ကမာꩻဖေႏဝင်ꩻအတွက်တာႏ၊ ကမာꩻဖေႏဝင်ꩻအကျိုꩻ၊ ကမာꩻဖေႏဝင်ꩻကေꩻဇူꩻစားနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ထွာမာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻ အတလောင်ꩻစား၊ ထွာမာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻတောႏတောႏတန်ႏတန်ႏစားနောဝ်ꩻသွူ။ "မာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻအပေႏစား"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ဖေႏကလꩻငါ လိုꩻချမ်ꩻသာႏငါတဲ့နောဝ်ꩻ၊ ကယ်ႏဆယ်ႏဖေႏလယ်ႏကွို့ꩻ အကဲင်အလောက်ပေႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊ မာꩻဖေႏဝင်ꩻအတွက်တာႏ၊ မာꩻဖေႏဝင်ꩻအကျိုꩻအတဲ့ မာꩻဖေႏတစိꩻပေႏဒျာႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊ ထီႏတောႏဝင်ꩻတခြိုꩻတမျိုꩻမျိုꩻ၊ ဖေႏကလꩻသော့ꩻထာꩻမျတ်၊ ထာꩻလွိုတမျိုꩻမျိုꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ တွိုႏဆုဲင်ꩻချာ ဖေႏကထွာချာဝွေꩻလိုꩻ၊ ဖေႏကထွာချာ ဝွေꩻထာꩻထွဉ်ႏအံႏ၊ တွိုႏတနီꩻခါ ဖေႏကလꩻချာဗာႏ အရင်ꩻယင်၊ အတိုꩻယင်၊ ရေႏရွယ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ ကအွဉ်ႏသꩻ လောဘ မာꩻဖေႏဝင်ꩻအတွက်တာႏ၊ ကမာꩻဖေႏဝင်ꩻအကျိုꩻ၊ ကမာꩻဖေႏဝင်ꩻ ကေꩻဇူꩻအစားနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ထွာမာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻအပေႏစား၊ ထွာမာꩻဖေႏကေꩻဇူꩻ အဆေ့ꩻစားလွုမ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ယိုကိုနောဝ်ꩻ ထောက်ထွားအကျိုꩻတရာꩻ အရန်းဖွိုႏထိုတွမ်ႏ ကမာꩻဖေႏသား သꩻကိုကြောင်းစင်မုꩻအလောင်းနောဝ်ꩻတဲင် ကေꩻဇူꩻအတန်စား၊ ကေꩻဇူꩻအတလောင်ꩻစား၊ ကေꩻဇူꩻအပေႏစား ခွယ်ꩻထွားနုဲင်းနောဝ်ꩻဒျာႏသွူ။ ကေꩻဇူꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဆေ့ꩻဆေ့ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အာအာတဲ့နောဝ်ꩻ ထွာကေꩻဇူꩻလွဉ်းလွဉ်း၊ အာမꩻတမွေးတောဝ်း၊ ဆေ့ꩻဆေ့ꩻပေႏငါတဲ့ယောဝ်း ကေꩻဇူꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ သေချာဗာႏ၊ ယူႏလꩻဗာႏ၊ ဖြော်ချာဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကသေချာ၊ ကယူႏလꩻချာကေꩻဇူꩻ(ကတညူ)သားတဲ့ အောဝ်ႏသွံမျိုꩻနေနေ၊ သွံမျိုꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ၁။ သေချာမွေးကေꩻဇူꩻ ၂။ သေချာတောႏတောႏတန်ႏတန်ႏကေꩻဇူꩻ ၃။ သေချာပေႏပေႏကေꩻဇူꩻ အောဝ်ႏသွံမျိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ "သေမွေးကေꩻဇူꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ယူႏလꩻသေႏသေႏမွေး ဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ၊ သꩻရေꩻမွေး၊ ကေꩻဇူꩻတင်ႏမွေးဝင်ꩻ၊ ရေႏဖြော်ချာမွေးမွေး ဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ၊ အချက်ယို(၄)ချက်ကဗွေဒါႏလိုꩻနောဝ်ꩻ ရိုꩻဗာႏ"သေချာမွေးကေꩻဇူꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။ "သေချာတောႏတောႏတန်ႏတန်ႏကေꩻဇူꩻ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ- ယူႏလꩻဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ ညညမꩻတလဲင်ႏလွုမ်ꩻ၊ သꩻပေါႏရေꩻတဝ်း၊ ကေꩻဇူꩻပေါႏတင်ႏတောဝ်း၊ ဝင်ꩻကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့ ရေႏဖြော်ချာ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့ ရေႏဖြော်ချာတောဝ်း အချက်ယို(၄)ချက် ကဗွေဒါႏလိုꩻနောဝ်ꩻ ရိုꩻဗာႏ "သေချာတောႏတောႏတန်ႏတန်ႏကေꩻဇူꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။ "သေချာပေႏပေႏကေꩻဇူꩻ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ- ဝင်ꩻမဉ်ႏဒေါ့ꩻ၊ ဝင်ꩻမဉ်ႏခြုဲင်းမꩻ ယူႏလꩻဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ၊ သꩻရေꩻတောဝ်း၊ ကေꩻဇူꩻတင်ႏတောဝ်းဝင်ꩻ၊ ရေႏဖြော်ချာတောဝ်း ဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ အချက်ယို(၄)ချက်ကဗွေဒါႏလိုꩻနောဝ်ꩻ ရိုꩻဗာႏ "သေချာပေႏပေႏကေꩻဇူꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။ "မာꩻရီးကေꩻဇူꩻ၊ သေကေꩻဇူꩻ"ကဗျာ - နီဖါနီမွိုး - အာစွိုးကယူႏ
အံႏတာႏအွꩻတာႏ - မာꩻဗာႏအထူꩻ ယပ်ꩻခုဲင်ႏအာမျိုꩻ - တသိုꩻလင်ꩻဟူႏ မွိုးဖါသီး - မာꩻရီးဂုဏ်ႏကေꩻဇူꩻ။
- ကထွာလီꩻပို - သꩻကိုဟောဝ်ယူႏ
မွိုးဖါယပ်ꩻငါႏ - မာꩻဗာႏအထူꩻ ယပ်ꩻခုဲင်ႏအမျိုꩻ - တသိုꩻလင်ꩻဟူႏ ပိုလီꩻတာႏ - သေဗာႏဖြော်ကေꩻဇူꩻ။[၁][၂]