ဗေင်ႏတွိုင်ꩻလဲ့ တထွာတဝ်းအာႏ
"ဗေင်ႏတွိုꩻလဲ့ တထွာတဝ်းအာႏ" လိုꩻစတဲင် သꩻအဝ်ႏသတ္တဝါႏ မန်ႏသမျယိုနဝ်ꩻ ဗေင်ႏဒါႏထာꩻ၊ ဗေင်ႏဗာႏထာꩻလွဉ်းလွဉ်းသွူ။ သꩻအဝ်ႏသတ္တဝါႏမန်ႏသမျယို ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻမွော့ ဗေင်ႏဗာႏတွိုးထာꩻဟောင်း မီႏရီနဝ်ꩻ- ကဗေင်ႏဗာႏထာꩻယိုနဝ်ꩻ "အွဉ်ႏအုံပဆားနမ်း၊ အွဉ်ႏအုံပဆားသꩻ"ဖြေႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ နီနမ်းခန္ဓာႏယိုနဝ်ꩻ ပေါႏတဗေင်ႏတဝ်းထာꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏလွေꩻအဝ်ႏသဲင်ꩻ၊ အဝ်ႏအုံထွိုင်ႏ အုံလင်ꩻ၊ အဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုး၊ အဝ်ႏဒေါ့ꩻထာꩻတဲင် နမ်းအာႏယိုနဝ်ꩻ ဆေ့ꩻတွမ်ႏအာ ယွမ်ꩻထိုꩻဗာႏ၊ ရွိုးလွားပင်ႏပန်ꩻဗာႏသွူ။ သꩻယိုလဲ့ နုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ၊ ပေါႏတဗေင်ႏတဝ်းထာꩻ၊ ပေါႏမဲ့တဗေင်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ တွမ်ႏမဲ့ကအဝ်ႏထီႏ၊ တွမ်ႏနားကအဝ်ႏဟွုန်၊ တွမ်ႏနေ့ꩻဖူကအဝ်ႏနွုမ်ꩻ၊ တွမ်ႏဖြေꩻကအဝ်ႏခွေါင်း၊ တွမ်ႏနမ်းကအဝ်ႏခွေါင်းယို အဟဝ်အကုဲင်၊ အကျိုꩻအကျောင်ꩻ၊ အခရောင်ꩻခရာႏသေဗာႏ၊ ဆုံꩻဖျတ်ဗာႏ၊ မတ်တောင်ꩻဗာႏတဲင် ရွိုးလွားပင်ႏပန်ꩻဒျာႏနေနေသွူ။
ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ သဘာဝတရာꩻယိုနဝ်ꩻ သꩻအဝ်ႏသတ္တဝါႏသီး လွူးနမ်းမွီႏသက်၊ ထိုမ်ႏအံႏထိုမ်ႏအွꩻအီတာႏ၊ အွဉ်ႏထန်ႏဖေႏမွူး၊ အွဉ်ႏဖေႏထာꩻလေ(၁၂)နားရီႏ၊ တထာဝသွူ၊ အွဉ်ႏအုံပဆား၊ အွဉ်ႏဗေင်ႏထာꩻတာႏ အွဉ်ႏပြေ့ꩻဖေႏမွူး၊ အွဉ်ႏခေ့ꩻဖေႏ(၁၂)နားရီႏ၊ တထာဝသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ ထာꩻသောင်ꩻထာꩻသား ယူးဝါးတိရစ္ဆာန်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ သေတဝ်း၊ လိုꩻနဝ်ꩻ တနာꩻနာꩻယို ဗေင်ႏဗာႏထာꩻ၊ အဆေ့ꩻသွတ်ꩻ (၇)နားရီႏရပ်နဝ်ꩻမꩻ အာႏဗွေချာ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဟဝ်သွူ။ လိုꩻသီးယိုနဝ်ꩻ ပေါႏဗေင်ႏဗာႏကွို့ꩻတဝ်းထာꩻလဲ့ အာႏဗွေတဝ်း၊ အုံထာꩻစွုန်းတဝ်းတဲင် အံႏလဲ့အွီႏတဝ်း၊ ထာꩻအံႏလဲ့ကုဲင်ပါဒါႏသွူ။ ပေါႏထာꩻအံႏကုဲင်၊ ထာꩻဗေင်ႏကုဲင်နဝ်ꩻ အာႏဗွေတဝ်းတဲင် ရောႏဂါႏဝွေႏဒနာႏ တစွိုစွိုးတမျိုꩻမျိုꩻယို နွို့လွဉ်ယိုꩻလွုမ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ ဖေႏကဟဝ်နဝ်ꩻ လိုႏဗေင်ႏကွို့ꩻကွို့ꩻ၊ အဝ်ႏလိုႏအံႏအွီႏအွီႏသွူ။ ထာꩻဗေင်ႏကရိုꩻယိုနဝ်ꩻ 'စောစောအိပ်ထ ပြုကျင့်က၊ တွင်းပကိုယ်ခန္ဓာ။ ရောဂါခပ်သိမ်း၊ ရှောင်ခွါတိမ်း၊ ကင်းငြိမ်းလွန်ချမ်းသာ'ကရိုꩻဒါႏ မန်းငဝ်းသံပေါက်လင်္ကာႏအတွိုင်ꩻ ဗေင်ႏထာꩻကရိုꩻလဲ့ ဗေင်ႏလွုက်ꩻထွိုင်ႏလေနဝ်ꩻ အနယ်ꩻတမဲန်ႏတဝ်း၊ ဗေင်ႏစဝ်းစဝ်းမꩻ အနယ်ꩻမဲန်ႏသွူ။
အနယ်ꩻမဲန်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲးတဲင် ဗေင်ႏထာꩻယိုနဝ်ꩻ ဗေင်ႏဗာႏ အညအမွိုင် အနားရီႏဆေ့ꩻအာ ဗွိုန်ဗွိုန်လွဝင်ꩻလဲ့ ဗေင်ႏလွုက်ꩻထွိုင်ႏလေတွော့ꩻ ကလꩻဒါႏအာႏရဲင်ꩻယိုနဝ်ꩻ တတွာတဝ်း ဗေင်ႏစဝ်းထွိုင်ႏစဝ်းရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ- ပါꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻ ဗေင်ႏမွူးဟာခိုႏ (၈)နားရီႏ၊ မွူးရဝ်ꩻခိုႏ ထာꩻခုဲင်ႏလေတဝ်းဒွိုန်း (၄)နားရီႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻထွိုင်ႏ၊ ပါꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻ ဗေင်ႏလွုက်ꩻနားရီႏ(၁၂)နားရီႏ၊ နုဲင်းမွူးရဝ်ꩻ (၈)နားရီႏမꩻ ဝွေꩻထွိုင်ႏ၊ ပါꩻဝင်ꩻနီ ကဗေင်ႏထာꩻယိုနဝ်ꩻ (၈)နားရီႏနုဲင်းနုဲင်းလဲ့ ကလꩻဒါႏ အာႏရဲင်ꩻနဝ်ꩻ ပါꩻဗေင်ႏလွုက်ꩻနားရီႏ (၁၂)နဝ်ꩻ တထွꩻတဝ်းပါꩻဗေင်ႏစဝ်း (၈)နားရီႏနဝ်ꩻ ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ဗေင်ႏထာꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ အမျိုꩻထာꩻခေ့ꩻတဲင် ဗေင်ႏထာꩻခိန်ႏယို လာလေတဝ်း၊ မေႏလေတဝ်း၊ လေတဝ်းတစွိုးစွိုးတွော့ꩻ မီႏခေ့ꩻကရစ်ꩻရစ်ꩻနဝ်ꩻ မဲ့ဗေင်ႏဟဝ်၊ အာႏအဝ်ႏပိုႏရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ဗေင်ႏထာꩻမွူးဟာခိုႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏဗွောင်လေတဝ်းမေႏ၊ အဝ်ႏလိုႏလဲ့ꩻလေတဝ်းမေႏသွူ။ ခေတ်ယိုခါ ကအဝ်ႏဒါႏဖုန်း၊ တီဗီ-စတဲင် စက်အမျိုꩻမျိုꩻယိုလဲ့ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏဗွောင်တဝ်း၊ လိုႏပေ့ꩻလို့လို့ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကဗေင်ႏဒါဒါႏ ထာꩻဒါယိုလဲ့ အဝ်ႏလိုႏဒွုန်ငါႏတဝ်း၊ ကဒို့ꩻဒါႏဟွမ်ယိုလဲ့ ဒွုန်ꩻလွဉ်ꩻထွူႏလွဉ်ꩻမွုန်း၊ မွဉ်လဲ့ ထိုငါႏမွုန်းတဝ်းနဝ်ꩻ သွီႏတလီꩻလောႏဟဝ်၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဟဝ်ပိုႏ ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။
ကဗေင်ႏဒါႏထာꩻယို လိုႏဗေင်ႏတဝ်း တပုံႏစံႏချင်ႏ၊ လိုႏဗေင်ႏတဝ်း တဖဲ့ꩻချင်ႏ၊ ဗေင်ႏတအာခါႏခါႏ၊ ဗေင်ႏခါႏခါႏတွမ်ႏရွို့ဖဲ့ꩻစေႏ၊ ဗေင်ႏခါႏခါႏတွမ်ႏရွို့ဖဲ့ꩻထွေ၊ စေႏထွေတအာ သိုမ်မျိုꩻယို ပေါႏမဲ့သေတလဲင်ႏလဲ့ အဝ်ႏလိုႏပြောင်ꩻ အဝ်ႏလိုႏချာႏသွူ။ ဗေင်ႏထာꩻယို ခင်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏပတိုပ်ꩻတဝ်း၊ လိုႏယောင်းစွဉ်ႏစွဉ်ႏသွူ။ လိုꩻယဟန်ႏနဝ်ꩻ ကဗေင်ႏထာꩻယို ဗေင်ႏထာꩻခေ့ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ဗေင်ႏပါတွမ်ႏထာꩻလေ၊ ကျင်ꩻဗေင်ႏယာပါတွမ်ႏထာꩻလဲ့ အဝ်ႏသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ထာꩻဗေင်ႏယာတဲင် အမေရိကန်ႏခမ်း သꩻရာႏဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ နေင်ႏခွပ်အစီꩻဝွေꩻကို တလဲင်ႏနဝ်ꩻ သုတေသနစွိုꩻ ဆရာႏဝွန်ႏသီး ဆွေꩻနွေꩻဒင်ႏပျꩻလွေꩻနုဲင်းယုသွူ။ အမေရိကန်ႏဆရာႏဝွန်ႏသီး သုတေသနစမ်ꩻထွားလိုꩻ အဖြာꩻပေါင်ꩻ (၃)သိန်ႏနဝ်ꩻ မွူးယာခိုႏ လိုꩻကဗေင်ႏယာညထာꩻ မိနစ်(၄၀)မာꩻကီနဝ်ꩻ သက်ဒွေါင်ႏပိုႏထဲင်း လိုꩻတဗေင်ႏယာတဝ်းထာꩻ ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻကဗေင်ႏယာညထာꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ဇီဝကမ္မဆဲင်ႏရာꩻ လိုꩻသီးနမ်းကို သွီႏကို ထာꩻမာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ယွိုက်ꩻထိုꩻ၊ ထွူႏထိုꩻပိုႏတဲင် သွီႏကို ကိုလက်စထရောဓာတ် ထင်ႏတလာပိုႏတွော့ꩻ သွီႏထင်ႏပိုႏ၊ သွီႏတိုꩻအာႏတလာပိုႏတိုꩻ ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻကဗေင်ႏယာဒါႏထာꩻ မိနေစ်(၄၀)မာꩻကီသား ပြွောင်ႏလွဉ်ꩻဒါႏထာꩻတဲင် သက်ကဒွေါင်ႏအီဒါႏ ရောႏဂါႏမျိုꩻ၊ ဆီႏနွိုး သွီႏနွိုးရောႏဂါႏဖုံႏ၊ သွီႏတိုꩻရောႏဂါႏဖုံႏ၊ နှလုံꩻ (သꩻရာႏ)ရောႏဂါႏဖုံႏ ထွာပိုႏလွိုထဲင်း လိုꩻတဗေင်ႏ(ယာ)တဝ်းသားရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻဗေင်ႏယာညထာꩻယိုနဝ်ꩻ ဗေင်ႏထွိုင်ႏသွူတဲ့ တစွုန်းတဝ်း၊ ကနောက်ꩻတသျင်ꩻတဝ်း၊ တငွို့ည သꩻထွူႏညထိုꩻ ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ လိုꩻယဟန်ႏနဝ်ꩻ ဗေင်ႏယာကျင်ꩻထာꩻလဲ့ တဗေင်ႏညတဝ်း၊ ပေါႏမဲ့ဗေင်ႏသွူ မိနေစ် (၃၀) တခွယ်ꩻရပ်နဝ်ꩻတဲ့ ကွို့ꩻလဲန်း၊ စွုန်းလဲန်းတဲင် လိုꩻတဗေင်ႏယာညတဝ်းနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ သက်တဒွေါင်ႏပိုႏတဝ်း၊ အဝ်ႏတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻဒျာႏ ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ မွေးတဲ့ မွေးဒျာႏရင်ꩻ၊ လိုꩻယဟန်ႏနဝ်ꩻ မဲန်ဗေင်ႏသွူတဲ့ ပေါႏတဗေင်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ တစွုန်းတဝ်း၊ မာꩻထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတဲ့ တကုဲင်းတဝ်းတဲင် ဗေင်ႏဗာႏမꩻသွူ၊ ပေါႏမဲ့ဗေင်ႏသွူ ၁၅ မိနေစ်၊ မိနေစ်(၂၀)ရပ်နဝ်ꩻတဲ့ ကွို့ꩻလဲန်းဒျာႏ၊ စွုန်းလဲန်းဒျာႏ၊ မာꩻထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ ကုဲင်းဒျာႏ၊ သꩻနိုꩻဒျာႏ၊ အာႏအဝ်ႏဒျာႏသွူ။ လိုꩻနုဲင်းယို ကဗေင်ႏယာထာꩻနဝ်ꩻ တွမ်ႏကအံႏသော့ꩻဖေႏ တသီႏအာႏနဝ်ꩻ ဗွိုန်ဝင်ꩻတဲင် ဗေင်ႏမꩻဟဝ်သွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ထာꩻဗေင်ႏကရိုꩻယိုနဝ်ꩻ ပေါႏဗေင်ႏနယ်ꩻတမဲန်ႏတဝ်း၊ ဗေင်ႏခိန်ႏတမဲန်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ ဗေင်ႏတွိုင်ꩻလဲ့ အာႏတဗွေတဝ်း၊ ကနောက်ꩻတသျင်ꩻဟဝ်တဝ်းအကျောင်ꩻယို တဲမ်းခြုဲင်းနယ်ဗာႏ ထာꩻဗေင်ႏခရာႏနုဲင်းယိုသွူ။ မွူးယာခိုႏ ဗေင်ႏယာထာꩻနဝ်ꩻ ဗေင်ႏဆေ့ꩻဆေ့ꩻတယဝ်း၊ ဗေင်ႏအာအာတယဝ်း ပေါႏဗေင်ႏလဲ့ အခိန်ႏလို့ထိုꩻ၊ ထာꩻမာꩻခိန်ႏယွမ်ꩻထိုꩻလဲန်းတဲင် မီႏဗေင်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ အဟဝ်သွတ်ꩻသွူ။ "အံႏအွီႏ ဗေင်ႏအွီႏ သွီႏယာႏလွိုင်ႏအာ ဉာဏ်ႏတသာပေါႏ"တဲ့။ အာႏကွိုꩻ။ စန္ဒကူး-အရှင်ပညာနန္ဒရေး အွန်လှိုင်းပေါ်က ဆေးစွမ်းများ။[၁][၂]