ဗွေႏဗွန်ဥဒေါင်းတောင်
လွူးဖွါꩻဇာႏတိနေင်ႏလာ
မွဉ်းဖျင်ဗွေႏဆရာႏတောႏယို ပင်လောင်ꩻဝေင်ꩻနယ်ႏ၊ ဝေင်ꩻတချတွို့ꩻ ၅-မဲင်ႏရပ် ပင်ခင်ႏဒုံကိုကအဝ်ႏအုံဒါႏ စင်ꩻဖါဦးခိုင်(ဖြဝ်ꩻ)+စင်ꩻမွိုးအွတ်ꩻသီး လွူးဖွါꩻလင်ꩻဖေႏ ၁၂၅၃-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ကံဆန်ꩻ ၁၃-နီꩻ၊ မွူးနီꩻ-တနင်္လာႏ၊ မွူးကွို့ꩻနာꩻ ၂-နားရီႏလွိုခိန်ႏသွူ၊ ဖူးဝေး(၉)ဖြာꩻအကို ထွာအတန်သွတ်ꩻ၊ ဖန်ဖေႏအမဉ်ꩻ "မောင်ႏကျာအောင်"နဝ်ꩻသွူ။
ဗုဲင်သျင်ႏ
မွဉ်းဖျင်၁၂၆၅-ဗာႏ၊ သက်(၁၀)နေင်ႏကို မွိုးဖါနီပါꩻ ခံႏထွာပစ္စေꩻလစ်ꩻပါꩻတကာႏ၊ ဗွေႏဗွန်ပင်ခင်ႏ ဘဒ္ဒန္တသာဂရနဝ်ꩻ ထွာဖေႏဥပဇ္ဈာယ်ႏတဲင် ဝွေꩻဗွေႏထွာစခန်းသျင်ႏ၊ ဘွဲ့တောႏနာႏမ ဟဲ့ꩻ"သျင်ႏကုမာရ"နဝ်ꩻသွူ။
သွဉ်ပညာႏ
မွဉ်းဖျင်ထွာသျင်ႏထွူ ရသေ့ꩻဦးခန္တီ ဖျော်သဲင်ꩻကျောင်ꩻပင်ခင်ႏတဲင် ဟဲ့ꩻလင်ꩻဝွေꩻဗွေႏ၊ တဖူꩻလောင်းတွင်ꩻနဝ်ꩻ ညသွံသာ၊ ဖျော်လင်ꩻ ရမည်းသင်းခနဝ် သိမ်ကုန်းဥယျာဉ်ကျောင်ꩻတွိုက် ချꩻလိတ်ဆရာႏ "ဘဒ္ဒန္တစာရိတ္တ"ထျꩻနဝ်ꩻ အုံလွေꩻဗာႏ (၄)ဝါႏ၊ အုန်းတောသက်ကယ်ခြံကျောင်ꩻတွိုက်နဝ်ꩻ (၃)ဝါႏ၊ နဝ်ꩻထွူနဝ်ꩻ ပြောင်ꩻသဲင်ꩻအုံယင်း ဖြဝ်ꩻခမ်း လုဲင်းခါႏ-ပင်မှီကျောင်ꩻ ဆရာႏတောႏ ဦးဂုဏထျꩻနဝ်ꩻ (၁)ဝါႏထွူတဲင် သဲင်ꩻချာဇာႏတိဒုံပင်ခင်ႏနဝ်ꩻသွူ။
ထွာစင်ꩻ
မွဉ်းဖျင်သက်တောႏ ၂၀၊ ၁၂၇၃-ဗာႏနဝ်ꩻ မွိုးဖါနီပါꩻ ပါတွမ်ႏဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻ ခံႏထွာပစ္စေꩻလစ်ꩻပါꩻထွူတဲင် နန်းနိမ်တောႏရꩻ ဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တအာနန္ဒ ထွာဖေႏဥပဇ္ဈာယ်ႏဆရာႏ ပါတွမ်ႏကာရကသံႏဃာႏ ၂၁-ပါꩻသီး မျောက်ပင်ႏလွေꩻဖေႏ ပင်ခင်ႏကျောင်ꩻခနဝ် ဥဒကုက္ခေပသိမ်ႏအကိုနဝ်ꩻမꩻ အဝ်ႏသျင်ႏဘဝ ထွာလꩻခန်းစင်ꩻ၊ ဘွဲ့တောႏနဝ်ꩻ "စင်ꩻကုမာရ"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ထွာစင်ꩻထွူနဝ်ꩻ ပြောင်ꩻအုံတေား ဝေင်ꩻပွေးလှ၊ ကျောင်ꩻတောႏရꩻကျောင်ꩻတွိုက် ဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တဣန္ဒကထျꩻနဝ်ꩻ (၁)ဝါႏ၊ ၁၂၇၅-ဗာႏနဝ်ꩻ ကျွꩻလင်ꩻခင်ႏနေး ဝေင်ꩻမန္တလေꩻ၊ တောင်ပြင်ဒက္ခိဏာရာမ ဘုရားကြီးတိုက် သံဃနာယက ဦးငြိမ်း၊ ဦးကုဏ္ဍလာဘိဝံသ (အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ) တွမ်ႏ ဦးဝိုင်းသီးထျꩻတဲင် သွဉ်ထူႏလွေꩻ သုတ္တန်ႏ'ဝိနယ်ꩻနဝ်ꩻ (၅)ဝါႏ။ နဝ်ꩻထွူနဝ်ꩻ နင်းဗန်းပြင်ႏကျောင်ꩻ(၂)ဝါႏ၊ ၁၂၈၁-ဗာႏနဝ်ꩻ ချꩻလိတ် ကေဖြေင်ꩻကျောင်ꩻ ည(၁၉)ဝါႏ၊ ၁၂၉၁-ဗာႏ လွေꩻအားထုတ်တရာꩻ ရမည်းသင်းခနဝ် ညောင်လွန့်တောႏရꩻ ဘဒ္ဒန္တမေဓာဝီထျꩻနဝ်ꩻ (၈)လာ၊ သဲင်ꩻချာယင်း ကျောင်ꩻကေဖြေင်ꩻ၊ ၁၃၀၀-ဗွေနဝ်ꩻ ကျွꩻဥဒေါင်းကောင် (ကောင်ဝါးတောင်ꩻ) ဗꩻစွဉ်ႏ (၁၃၄၀) နေင်ႏ(၄၀)ဗွေဗွေနဝ်ꩻသွူ၊
ခွုမ်မာꩻသာႏသနာႏထာꩻမာꩻ
မွဉ်းဖျင်၁၂၉၃-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်သံဆန်ꩻ (၁၄)နဝ်ꩻ လက်ခံႏထွာဖေႏ လွယ်မော်ꩻဂွိုင်ꩻချုပ်၊ ၁၂၉၄-ဗာႏ၊ ပွယ်ꩻပြန်ႏလိတ်ညောင်ႏရွီႏ၊ ၁၂၉၇-ဗာႏ၊ ပွယ်ꩻဖြေႏလိတ်ညောင်ႏရွီႏကို ထောက်လိတ်၊ ပွေါးထွား၊ အကျိုꩻဆောင်ႏ၊ အနုနာယက၊ မဟာနာယကတာႏဝွန်ႏ။ သာႏသနာႏ (၁၂၉၈)၊ ကောဇာ ၁၃၁၆-ဗာႏ၊ တဲႏဒဲဉ်ရုတ်ꩻဗွေ ဗꩻ သာႏသနာႏ(၂၅၀၀)ဗွေ၊ ၁၃၁၈-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာအတွင်ꩻ ရန်ႏကုန်ႏကမ္ဘာအေး၊ မဟာပါသာဏလှိုင်ဂူ ဆဋ္ဌသံႏဂါႏယနာႏနဝ်ꩻ ထွာဖြဝ်ꩻခမ်းဂွိုင်ꩻပေါင်ꩻစွုမ်ႏ သံႏဃာႏနမ်းခြောင်ꩻတန်တာႏဝွန်ႏနဝ်ꩻသွူ။
ဩဝါဒ
မွဉ်းဖျင်၁၃၃၀-ဗွေ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလောင်း (၂)နီꩻ၊ ဖေႏဩဝါဒ ဝေင်ꩻအောင်ႏဗန်း၊ အောင်ႏချမ်ꩻသာႏလိတ်သွဉ်တွိုက်ကို "နီနဝ်ꩻ သက်တန်လဲဉ်း၊ သာႏသနာႏဖေႏနေး ကတဉ်ႏခွေါင်၊ ဖေႏကစွစ်ꩻလီနဝ်ꩻ တမာꩻနွောင်ꩻတဝ်းဒွုမ်၊ အာႏကွိုꩻဗာႏဒျာႏ ကအီႏပေါႏလွဉ်ထဲင်းဒါႏ ကျောင်ꩻနင်းပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏ၊ ကေားချꩻလိတ်သားဖုံႏ၊ သွဉ်လိတ်သား ရဟန်ꩻပေႏသျင်ႏပေႏဖုံႏမꩻလꩻသွူ၊ သာႏသနာႏတောႏ ဖေႏနေးကတိုꩻတက်နဝ်ꩻ ပြေင်ထမ်ႏတာႏဝွန်ႏယို အီႏဖေႏအပ်လွေꩻ ကအီႏပေါႏလွဉ်ထဲင်း ကျောင်ꩻနင်းပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏ၊ ကေားချꩻလိတ်သားဖုံႏ၊ သွဉ်လိတ်သား ရဟန်ꩻပေႏသျင်ႏပေႏသီးပြေင်လောင်းနဝ်ꩻသွူ။ ပုဂ္ဂိုလ်ႏပေႏ နင်းကျောင်ꩻသားဖုံႏ၊ ချꩻလိတ်သားဖုံႏ၊ ကသွဉ်ဒါႏလိတ် သျင်ႏပေႏ စင်ꩻပေႏဖုံႏ ချꩻဖေႏလွသွော့အလိတ်၊ သွဉ်ဖေႏသွော့အလိတ်၊ သာႏသနာႏတောႏ ဖေႏနေးကတဉ်ႏခွေါင် ထင်ႏထိုစွစ်ꩻလီနဝ်ꩻ တယ်ႏထောင်ႏဗွောင်လွသွော့ လိတ်သွဉ်တွိုက်၊ တဲႏထောင်ႏလွသွော့ ပွယ်ꩻဖြေႏလိတ် ဗိုန်နုဲင်းညောင်ႏရွီႏဖုံႏ၊ အစိုႏရပထမပြန်ပွယ်ꩻရီလိတ်၊ တဲႏထောင်ႏလွသွော့ ပွယ်ꩻပြန်ႏလိတ်၊ နဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာမာꩻသာႏသနာႏထာꩻမာꩻစဲစ်စဲစ်သနယ်"။
အာနာပါနကံကျင်ꩻနယ်ꩻ
မွဉ်းဖျင်မီႏတရေ့ꩻနွို့တလီꩻ၊ တလီꩻမီႏခွေါင်းနေ့ꩻဖူ ဖေႏနေးကသေ၊ မီႏသာထန်ႏတလီꩻ၊ တလီꩻမီႏခွေါင်းနေ့ꩻဖူ ဖေႏနေးကသေ၊ ထာꩻသေမီႏအာ လောဘစင်ဗွာ၊ ထာꩻသေမီႏအာ ဒေါသစင်ဗွာ၊ ထာꩻသေမီႏအာ မောဟစင်ဗွာ၊ သေပါရုပ်တွမ်ႏနာမ်ႏ၊ နိဗ္ဗာန်ႏနောဝ်ꩻ နာစံႏထွꩻနော။ (ဗွေႏဆရာႏ ဟော်ꩻတရာꩻခွေႏကိုလွဉ်)။[၁][၂]