ဗွေႏဘုရာꩻဖေႏဩဝါဒ
"မဟာရာဟုလောဝါဒသုတ် (ဗွေႏဘုရာꩻဖေႏ ရာဟုလာႏဩဝါဒ)
အွိုးခꩻတလဲင်ႏ- နီဗွေႏဘုရာꩻ အဝ်ႏအုံသာဝတ္ထိခမ်း၊ ကျောင်ꩻဇေႏတဝွန်ႏကိုအတွင်ꩻ တွိုႏတရောဝ်ꩻနဝ်ꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻ ရွုံႏသင်္ကန်ꩻ၊ ဆဲင်သပိတ်၊ ကျွꩻလွေꩻတွုံꩻသွမ်ꩻ ဝေင်ꩻသာဝတ္ထိကိုနောဝ်ꩻသွူ။
အရောဝ်ꩻနဝ်ꩻ ရာဟုလာႏတဲ့ ရွုံႏသင်္ကန်ꩻ၊ ဆဲင်ꩻသပိတ်၊ ထွေလွဉ်ꩻနီဗွေႏဘုရာꩻဆꩻချာ၊ တွိုႏတဖူꩻလောင်း ခင်ႏလမ်းတထွောင်းကို နီဗွေႏဘုရာꩻခွယ်ႏချာထေ့ ရာဟုလာႏ၊ ဖေႏရာဟုလာႏဩဝါဒနုဲင်းယို- "ရာဟုလာႏ- 'ရုပ်ကထွာလဲဉ်းခိုႏချာ၊ ရုပ်အီႏထွာငါ၊ ရုပ်ကအဝ်ႏထွာ ယိုခါခါဖုံႏတဲ့နဝ်ꩻ၊ ရုပ်နာမ်ႏကိုတဲ့နဝ်ꩻ၊ ရုပ်နမ်းထန်ႏတဲ့နဝ်ꩻ၊ ရုပ်ကျံꩻဆွော့ꩻကတဲ့ꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ ရုပ်ချော်ꩻပနဲဉ်ႏဖဲ့ꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ ရုပ်ယွုတ်တဲ့နဝ်ꩻ၊ ရုပ်မျတ်တဲ့နဝ်ꩻ၊ ရုပ်ညာꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ ရုပ်ဗော့ꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ ရုပ်အမျိုꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း အဝ်ႏ(နုဲင်း)နောဝ်ꩻသွူ။
- - နေတံ မမ (န ဧတံ မမ)- ရုပ်နဝ်ꩻနဝ်ꩻ ခွေပဲင်ႏ ခွေတခြိုꩻမွေးတောဝ်း၊
- - နေသောဟ မသ္မိ (န ဧသော အဟံ အသ္မိ)- ရုပ်နဝ်ꩻနဝ်ꩻ ခွေမွေးတဝ်း၊
- - န မေသော အတ္တာ (န မေ ဧသော အတ္တာ)- ရုပ်နဝ်ꩻနဝ်ꩻ ခွေနမ်း(အတ္တ)မွေးတဝ်း'
နေးတွမ်ႏဉာဏ်ႏပညာႏ အမဲဉ်ႏမွေး(သမ္မာဒိဋ္ဌိ)နဝ်ꩻတဲင် ထွားဗာႏရုပ်သဘာဝ-ရုပ်သဘော်ꩻအတွိုင်ꩻနောဝ်ꩻနော"
"ဩဗွေႏ ဘုရာꩻမျတ်ဗွေႏဩ- ထွားဗာႏရုပ်လူမ်ꩻနဲ့ ဗွေႏဩ" "ထွားဗာႏရုပ်လွုမ်ꩻမွေးတဝ်း ရာဟုလာႏ- ရုပ်တဲ့ထွားဗာႏ၊ ဝွေႏဒနာႏတဲ့ ထွားဗာႏ၊ သညာႏတဲ့ ထွားဗာႏ၊ သင်္ခါႏရတဲ့ ထွားဗာႏ၊ ဝိညာဏ်ႏတဲ့ ထွားဗာႏ"ဗွေႏဘုရာꩻဖေႏဩဝါဒ (ဖေႏအားထွုတ်တရာꩻနယ်ꩻ)နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏရာဟုလာႏနဝ်ꩻ- ဗွေႏဘုရာꩻကထွိုင်ႏဖေႏ ဩဝါဒနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ဝွေꩻဗွေႏသꩻကိုနဝ်ꩻ ဆွုံꩻဖျတ်(အွဉ်ႏထွူထဲ့)စွဉ်ႏနုဲင်းယို- 'ဗွေႏဘုရာꩻနမ်းနမ်း ဖေႏခွေဩဝါဒနုဲင်းယို၊ ဟန်ႏနီꩻယို ခွေလꩻလဲဉ်း ဗွေႏဘုရာꩻဩဝါဒ၊ ဟန်ႏနီꩻယို သွမ်ꩻတတာႏ-သွုံꩻဗာႏတဝ်းတဲ့ယဝ်းဝွေꩻ၊ ခွေလွေꩻတွုံꩻတဝ်းဒူမ်သွမ်ꩻ'ချꩻသꩻဆွုံꩻဖျတ်၊ အဝ်ႏအရပ်နဝ်ꩻကို ခွယ်ချာ၊ နွို့လွေꩻစွဉ်ႏ တခြာနောဝ်ꩻသွူ။ ရာဟုလာႏ ကခွယ်ꩻချာနဝ်ꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻ အဝ်ႏထီႏဒျာႏ၊ 'ရာဟုလာႏ- လွေꩻတွုံꩻသွမ်ꩻဟုဲင်း၊ တွုံꩻကသွုံꩻ၊ သွုံꩻကထွူမꩻ လွေꩻအားထွုတ်တရာꩻလုဲင်း'နုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ နီဗွေႏဘုရာꩻ တဒေါ့ꩻတဝ်းတငွါငွါ၊ (တရဲခါꩻတဝ်းတစိꩻစိꩻ)၊ နီဗွေႏဘုရာꩻအွဉ်ႏသꩻဒျာႏ- 'ဒဲဉ်ဟန်ႏသွမ်ꩻနဝ်ꩻ ရာဟုလာႏ အံႏဗာႏလွဉ်ဘဝပေါင်ꩻအာလဲဉ်း၊ ဘဝယိုတဲ့ အဝ်ႏသွုံꩻဗာႏဒျာႏ စွုမ်ႏနီꩻနီꩻ၊ ဟန်ႏနီꩻယို တနီꩻပေႏနဝ်ꩻ ရာဟုလာႏ သွုံꩻဗာႏတဝ်းသွမ်ꩻတဲ့ယဝ်း မဲ့ꩻရာဟုလာႏ သွုံꩻဗာႏဒျာႏ 'သွမ်ꩻကမ္မဋ္ဌာန်ꩻ'(မဲ့ꩻသွုံꩻဗာႏဒျာႏ 'ကာယဂတာသတိ-အမတဘောဇန'ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာန်ꩻ) သွမ်ꩻအွီႏအွီႏနဝ်ꩻသနယ်" နီဗွေႏဘုရာꩻ အွဉ်ႏသꩻဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အဝ်ႏသေသေသွူ ရာဟုလာႏဟို့ꩻခိုးသွမ်ꩻနဝ်ꩻ တထွဉ်ႏတောဝ်း စင်ꩻသျင်ႏတပါꩻပါꩻလွေꩻပသာ၊ တဒေါ့ꩻနယ်တဝ်း တကာႏတဖြာꩻဖြာꩻ၊ တထွဉ်ႏတဝ်း တကာႏတဖြာꩻဖြာꩻလွေꩻကပ်၊ ဗွေႏမျတ်ရာဟုလာႏတဲ့ တမောင်ꩻတဝ်းဝင်ꩻပသာ၊ တပဲ့စ်တင်ႏတဝ်းဝင်ꩻတစိꩻစိꩻ၊ သွုံꩻဒျာႏတရာꩻပီတိ၊ သꩻအဝ်ႏရေꩻဒျာႏ အားထွုတ်ဗာႏ တရာꩻနောဝ်ꩻသွူ။
အနီꩻနဝ်ꩻ (သွမ်ꩻယာထွူ)- ဗွေႏသာရိပုတ္တရာႏ လွေꩻထီႏခန်း 'ရာဟုလာႏအဝ်ႏအုံ သေင်ႏမွူးဆလ၊ အုံတပန်း၊ အွဉ်ႏစွဉ်ႏနမ်း၊ အွဉ်ႏသတိꩻတိꩻ၊ အဝ်ႏအားထွုတ်စွူဖြွိုးတရာꩻ'နောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏသာရိပုတ္တရာႏရိုꩻ- 'ရာဟုလာႏ- အားထွုတ်သွော့ တရေ့ႏနွို့-သာထန်ႏ၊ အာနာပါနဿတိ ဘာႏဝနာႏနဝ်ႏဟုဲင်း၊ အလဲင်ႏပေါင်ꩻပေါင်ꩻအာအာ မဉ်ႏအားထွုတ်မွေး အာနာပါနဿတိ ဘာႏဝနာႏနဝ်ꩻ လꩻအကျိုꩻမျတ်အာတန်၊ အကျိုꩻယံအဝ်ႏသွုပ်ငါငါစွဉ်ႏဟွေး'ဗွေႏသာရိပုတ္တရာႏ ဒေါ့ꩻငေါဝ်းဖေႏအာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ မွူးဟာတန် ထာꩻခွꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ ဗွေႏရာဟုလာႏ ကျွꩻသဲင်ꩻထေ့ ဗွေႏဘုရာꩻ၊ လောဝ်းပါနုဲင်းယို- "ဩဗွေႏ- တရေ့ꩻသာ-အာနာပါနဿတိ ဘာႏဝနာႏယို မဉ်ႏအားထွုတ်ပွါꩻမျာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ မဉ်ႏအားထွုတ်အလဲင်ႏပေါင်ꩻအာအာနုဲင်းမုဲင်ꩻနဝ်ꩻ လꩻအကျိုꩻမျတ်အာတန်၊ အကျိုꩻယံအဝ်ႏသွုပ်ငါငါလွေꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း ဗွေႏဩ"ရီနီဗွေႏဘုရာꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻ။ ရာဟုလာႏကရီအတွိုင်ꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻတဒေါ့ꩻနယ်ချာတဝ်း၊ ဒေါ့ꩻသွုပ်လွေꩻဒျာႏ ရုပ်ခရာႏ၊ ပွိုးထမုဲင်ꩻနဲတဲင် ရာဟုလာႏ၊ ထွိုင်ႏထွေလွဉ်ꩻ ဗွေႏဘုရာꩻဆချာနဝ်ꩻ ဝွေꩻထွားငါလွေꩻဗွေႏဘုရာꩻ၊ သပ္ပါယ်ႏမွေး (ယောင်ꩻရေꩻမွေး)စွဉ်ႏထာꩻ။ ဝွေꩻဗွေႏ (ရာဟုလာႏ)တဲ့ ဗွေႏဘုရာꩻပိုတဲင် လွိုးဗွို့ꩻဗွေႏဘုရာꩻ၊ သပ္ပါယ်ႏမွေး(ယောင်ꩻရေꩻမွေး) စွဉ်ႏထာꩻနေနေ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ရာဟလုာႏသꩻကိုနဝ်ꩻ 'ဆန္ဒရာဂ'ထွာ၊ ထီႏတရေꩻချာအနမ်း၊ ထင်းတန်ချာ အရုပ်ခန္ဓာႏနဝ်ꩻသွူ။
နီဗွေႏဘုရာꩻ (နေးတွမ်ႏဉဏ်ႏ) အဝ်ႏသေထွꩻ ရာဟုလာႏသꩻနဝ်ꩻမꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻ အဝ်ႏကျံႏမာꩻထိုꩻမား၊ ရာဟုလာႏသꩻဗာႏ (ဆန္ဒရာဂ)နဝ်ꩻတဲင် အွီႏအဲင်သာႏယာႏ ဒေါ့ꩻနောဒျာႏနုဲင်းယို- ရာဟုလာႏ- အဇ္ဈတ္တသန္တာန်ႏနမ်းကို ကထွာဒါႏ ရုပ်ကျံꩻမျိုꩻတဲ့ ကထွာထိုꩻ ရုပ်တရꩻအကျံꩻမျိုꩻဖုံႏအဝ်ႏ၊ (ဥပါဒိန္န)ရုပ်တရာꩻကရိုꩻ ထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻဖုံႏနဲးတဲင်-
- ၁။ ကေသာ (ဆံပင်) - ကလူꩻ
- ၂။ လောမာ (အမွေး) - အဆွဉ်ႏ
- ၃။ နခါ (ခြေသည်း၊ လက်သည်း) - စူမီႏ၊ ခင်ႏမီႏ
- ၄။ ဒန္တာ - (သွား) - တငါ
- ၅။ တစော (အရေ) - အပီ (အဖြို့ꩻ)
- ၆။ မံသံ (အသား) - အဘာႏ (ယာႏ)
- ၇။ နှာရု (အကြော)- ကာႏသာႏ (ကသာႏ)
- ၈။ အဋ္ဌိ (အရိုး)- အဆွတ်ꩻ
- ၉။ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ (ရိုးတွင်းခြင်ဆီ)- ဆွတ်ꩻခီးဗဲ့ꩻ
- ၁၀။ ဝက္ကံ (အညှို့) - အလေꩻ (အလေး၊ ကျောက်ကပ်)
- ၁၁။ ဟဒယံ (နှလုံး)- သꩻရာႏ
- ၁၂။ ယကနံ (အသည်း)- သွူန်ႏ (သွုန်ႏဆꩻ)
- ၁၃။ ကိလောမကံ (အမှေး) - မဲ့ꩻတူႏ (ယပ်ꩻယား)
- ၁၄။ ပိဟကံ (အဖျဉ်း) - ပင်း (ပင်းတန်)
- ၁၅။ ပပ္ဖါသံ (အဆုတ်)- သွူန်းသိုႏ
- ၁၆။ အန္တံ (အူမ) - ဖြေ့တန်
- ၁၇။ အန္တဂုဏံ (အူသိမ်)- ဖြေ့ပေႏ
- ၁၈။ ဥဒရိယံ (အစာသစ်)- အဆာႏတသာ
- ၁၉။ ကရီသံ (အစာဟောင်း)- အဆာႏလီꩻ (ခွဉ်ႏတန်၊ အေႏ)
- ၂၀။ မတ္ထလုင်္ဂံ (ဦးဏှောက်)- ကတူႏခီး
- ၂၁။ ပိတ္တံ (သည်းခြေ)- သယ်ꩻခေႏ (သွိုန်ႏထီ)
- ၂၂။ သေမှံ (သလိပ်)- နုက်ခက်ꩻ (တခက်ꩻ)
- ၂၃။ ပုဗ္ဗော (ပြည်)- အမဉ်
- ၂၄။ လောဟိတံ (သွေး)- သွီႏ
- ၂၅။ သေဒေါ (ချွေး)- တသိုꩻ
- ၂၆။ မေဒေါ (အဆီခဲ) - အဗဲ့ꩻအောင်ႏ (အဗဲ့ꩻ)
- ၂၇။ အဿု (မျက်ရည်)- မဲ့ထီ
- ၂၈။ ဝသာ (ဆီကြည်)- အဗဲ့ꩻစွူ
- ၂၉။ ခေဠော (တံထွေး)- ယုဲင်ꩻထီ
- ၃၀။ သိင်္ဃာဏိကာ (နှပ်)- နေ့ꩻနိုꩻ (နိꩻနိုꩻ)
- ၃၁။ လသိကာ (အစေး)- အစီႏ
- ၃၂။ မုတ္တံ (ကျင်ငယ်)- ခွဉ်ႏပေႏ (ဆီႏ)
ရာဟုလာႏဟွေး- ပထဝီဓါတ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ- 'ကလူꩻ၊ အဆွဉ်ႏ၊ စူမီႏ-ခင်ႏမီႏ၊ တငါ၊ ပီဖြို့ꩻ၊ ယာႏ၊ ကသာႏ၊ အဆွတ်ꩻ၊ ဆွတ်ꩻခီးဗဲ့ꩻ၊ အလေꩻ၊ သꩻရာႏ၊ သွူႏန်၊ ဗဲ့ꩻတူႏ၊ ပင်း၊ သွူႏန်သိုႏ၊ ဖြေ့တန်၊ ဖြေ့ပေႏ၊ အဆာႏတသာ၊ (ကတူႏခီး)'ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ'ပထဝီႏ'ဓါတ်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။
ရာဟုလာႏဟွေး- ထွားနမ်းကို (အဇ္ဈတ္တသန္တာန်ႏ)တဲင် ရုပ်အမျိုꩻကထွာထိုꩻထီတဲ့ ထွာထိုꩻထီ'အာပေါဓါတ်'ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻဖုံႏနဲးတဲင်- 'သယ်ꩻခေႏ၊ နုတ်ခက်ꩻ၊ အမီဉ်၊ သွီႏ၊ တသိုꩻ၊ အဗဲ့ꩻအောင်ꩻ၊ မဲ့ထီ၊ အဗဲ့ꩻစွူ၊ နေ့ꩻနိုꩻ၊ အစီႏ၊ ခွဉ်ႏပေႏ'ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ'အာပေါဓါတ်'(ထီဓါတ်)ဖုံႏသွူ။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပထဝီဓါတ်တဲ့နဝ်ꩻ၊ အာပေါဓါတ်တဲ့နဝ်ꩻ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်ႏနမ်းကို ကထွာဒါႏ ရုပ်နဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ 'ခွေပဲင်ႏ၊ ခွေတခြိုꩻမွေးတဝ်း၊ ခွေမွေးတဝ်း၊ ခွေနမ်း (အတ္တ)မွေးတဝ်း၊ နေးတွမ်ႏဉာဏ်ႏပညာႏ အမဲဉ်ႏမွေး (သမ္မာဒိဋ္ဌိ)နဝ်ꩻတဲင် ထွားဗာႏရုပ်သဘာ၀-ရုပ်သဘော်ꩻ အတွိုင်ꩻနောဝ်ꩻနော" နေးတွမ်ႏဝိပဿနာႏဉာဏ်ႏ (ဝွေႏဖန်ႏယူႏထွား) ကွဲထွားထွား၊ ကွဲသေသေ၊ ကွဲစဲင်းစဲင်း၊ ကွဲညညနဝ်ꩻ ထင်းတန်တဝ်းဒွုမ်ရုပ်၊ အဝွေႏအဝက်-ထာꩻပသို့ꩻခရာႏတန်ဖုံႏဒျာႏမွော့ဟွေး၊ မဲ့ꩻသဘော်ꩻပေါက်လွဉ်နုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ပေါႏသဘော်ꩻပေါက်သွူနဝ်ꩻ ဗွိုႏအန်ꩻသွူရုပ်၊ ပေါႏဗွိုႏအန်ꩻသွူရုပ်နဝ်ꩻ သꩻကထီႏတရေꩻဒါႏရုပ် 'ဆန္ဒရာဂ'နဝ်ꩻ ထိုꩻမားထိုꩻစွဉ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။
ရာဟုလာႏဟွေး- 'တေဇောဓါတ်'(အလျားဓါတ်)ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထမုဲင်ꩻဖုံႏနဲတဲင်- တေဇောဓါတ်နဝ်ꩻ ယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ ထွာနမ်းခန္ဓာႏ (အဇ္ဈတ္တသန္တာန်ႏ)ကို၊ ယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ ထွာနမ်းခန္ဓာႏ အထန်ႏ(ဗဟိဒ္ဓသန္တာန်ႏ) လျားအထန်ႏဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ထွာနမ်းကို (လျားနမ်းကို)ကရိုꩻနဝ်ꩻ- ရုပ်အမျိုꩻကလျားတဲ့ ထွာဖေႏအလျား (မာꩻဖေႏထာꩻမာꩻအလျား)ဖဲ့ꩻအဝ်ႏ၊ ကအံႏ၊ ကအွꩻအာဟာႏရ အမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏယိုနဝ်ꩻ (ပါစက) တေဇောဓါတ် (အလျားဓါတ်)ဒွိုႏဆွုမ်ႏဖေႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုး (ပါစက) တေဇောဓါတ် (အလျားဓါတ်) ဒွိုႏဆွုမ်ႏဖေႏတဲင် 'အဆာႏကေႏ'၊ ပဲ့စ်ကနဲ့စ်ꩻလို့စွဉ်ႏ၊ အစီႏအဗဲ့ꩻ (အစိုꩻန်-သတ္တိ)ယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ ထွာအာႏ၊ ထွာအမာႏ၊ ထွာယာႏ၊ ထွာသွီႏ၊ ထွာတလီꩻ၊ ထွာအခွꩻ၊ ထွာအလျား၊ တလိုႏဒူမ်စားဖုံႏနဝ်ꩻ (ထွားဆီႏ၊ ထွာအေႏ) ထွာခွဉ်ႏပေႏ၊ ထွာခွဉ်ႏတန်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ထွာနမ်းခန္ဓာႏအထန်ႏ (ဗဟိဒ္ဓသန္တာန်ႏ) လျားအထန်ႏဖဲ့ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ- ယာခိုးလျား၊ မေႏခိုးလဲမ်ႏ၊ မေႏခိုးလျား၊ ခွေါင်းအလျား၊ ထီလျားရွတ်ꩻ၊ ဖြွꩻအလျား၊ သူႏအလျား၊ ဆောင်ꩻအလျား၊ ဆဲ့ꩻအလျား-စတဲင် လျားအထန်ႏဖဲ့ꩻ နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။
ရာဟုလာႏဟွေး- တေဇောဓါတ် (အလျားဓါတ်)၊ နမ်းကိုတရိုꩻတဝ်း၊ နမ်းထန်ႏတရိုꩻတဝ်း၊ တေဇောဓါတ်(ရုပ်)နဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ 'ခွေပဲင်ႏ ခွေတခြိုꩻမွေးတဝ်း၊ ခွေမွေးတဝ်း၊ ခွေနမ်း (အတ္တ)မွေးတဝ်း၊ နေးတွမ်ႏဉာဏ်ႏပညာႏ အမဲဉ်ႏမွေး (သမ္မာဒိဋ္ဌိ)နဝ်ꩻတဲင် ထွားဗာႏရုပ်သဘာဝ-ရုပ်သဘော်ꩻအတွိုင်ꩻနောဝ်ꩻနော" နေးတွမ်ႏဝိပဿနာႏဉာဏ်ႏ (ဝွေႏဖန်ႏယူႏထွား) ကွဲးထွားထွား-ကွဲသေသေ၊ ကွဲစဲင်းစဲင်း၊ ကွဲညညနဝ်ꩻ ထင်းတန်တဝ်းဒွုမ်ရုပ်၊ ကွပ်အာဟာႏရမာꩻထွာတဲင် လုမ်ꩻလျားတန်ဒျာႏ၊ ပွိုးဥတုမာꩻထွာသွော့ လိုမ်ꩻလျားတန်ဒျာႏ၊ (ကွပ်ပွိုးခွမ်ꩻလာꩻ၊ ဟွမ်တေင်-ထာꩻဒါတေင်တဲင်တွော့ꩻ လုမ်ꩻလျားတန်ဒျာႏ)၊ ရုပ်သဘာဝလုမ်ꩻလျားတန်ဒျာႏ၊ (ကွပ်ပွိုးခွမ်ꩻလာꩻ၊ ဟွမ်တေင်-ထာꩻဒါတေင်တဲင်တွော့ꩻ လုမ်ꩻလျားတန်ဒျာႏ)၊ ရုပ်သဘာလုမ်ꩻလျားတန်ဒျာႏ (ကွပ်ပွိုးခွမ်ꩻလာꩻ၊ ဟွမ်တေင်-ထာꩻဒါတေင်တဲင်တွော့ꩻ လုမ်ꩻလျားတန်ဒျာႏ)၊ ရုပ်သဘာဝလုမ်ꩻလျားတန်ဒျာႏ 'ခွေလုမ်ꩻ-နာꩻလိုမ်ꩻမွေးတောဝ်းမွော့ဟွေး'မဲ့ꩻသဘော်ꩻပေါက်လွဉ်နုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ပေါႏသဘော်ꩻပေါက်လွဉ်သွူနဝ်ꩻ ထင်းတန်ဒူမ်ရုပ်၊ ခွေလုမ်ꩻ-နာꩻလိုမ်ꩻ'ဆန္ဒရာဂ'နဝ်ꩻ ထိုꩻမားထိုꩻစွဉ်ႏ (တလဲင်ႏတစိꩻစိꩻ)နောဝ်ꩻသွူ။
ရာဟုလာႏဟွေး- ဝါယောဓါတ် (တလီꩻ)နမ်းကိုဖုံႏနဝ်ꩻ ထင်ႏကီအဝ်ႏ၊ လင်ꩻလအဝ်ႏ၊ ဟို့ꩻကိုအဝ်ႏ၊ ဖြေ့ကိုအဝ်ႏ၊ နမ်းအင်္ဂါႏပေႏတန်ကိုအဝ်ႏ၊ ခွုင်းကားတဲင် တလီꩻဖုံႏနဝ်ꩻ 'ခွေပဲင်ႏ ခွေတခြိုꩻမွေးတဝ်း၊ ခွေမွေးတဝ်း၊ ခွေနမ်း(အတ္တ)မွေးတဝ်း'ရုပ်သဘာဝတန်ဒျာႏ နေးတွမ်ႏဉာဏ်ႏ (ဝွေႏဖန်ႏယူႏထွား)ဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ကွဲညညမဲ့ꩻ ဗွိုႏအန်ꩻထိုꩻဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ရာဟုလာႏဟွေး- နမ်းကို အာကာသဓါတ် (အအို)ဖုံႏနဝ်ꩻ 'နားအို၊ နေ့ꩻဖူအို၊ ဖြောင်း၊ ကထောင်ꩻ၊ ခွဉ်ႏတန်အို၊ ခွဉ်ႏပေႏအို'နဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ 'ခွေပဲင်ႏ ခွေတခြိုꩻမွေးတဝ်း၊ ခွေမွေးတဝ်း၊ ခွေနမ်း (အတ္တ)မွေးတဝ်း'နေးတွမ်ႏဉာဏ်ႏ၊ ထွားဗာနုဲင်းနဝ်ꩻနော၊ ကွဲညညမဲ့ꩻ ဗွိုႏအန်ꩻထိုꩻဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ဘာႏဝနာႏ၊ ဥပမာႏ-နုဲင်း 'ဟံႏ-ပထဝီႏ'နဝ်ꩻလုဲင်း၊ သꩻကိန်းယူႏစံꩻ 'ဟံႏ'နဝ်ꩻမွိုင်ႏ-'ထာꩻအမျိုꩻကြောင်းတဲ့ ဝေါင်းဒင်ႏဟံႏလောင်း၊ ထာꩻအမျိုꩻဝွေꩻတဲ့ ဝေါင်းဒင်ႏဟံႏလောင်း၊ ခွဉ်ႏတန်-အေႏဒင်ႏဟံႏလောင်း၊ ခွဉ်ႏပေႏ-ဆီႏဒင်ႏဟံႏလောင်း၊ ယုဲင်ꩻထီ-ပထူဒင်ႏဟံႏလောင်း၊ ထာꩻဆာမဉ်(မီန်)ဝေါင်းဒင်ႏဟံႏလောင်း၊ သွီႏ-ရီႏဒင်ႏဟံႏလောင်း'၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ပထဝီ 'ဟံႏ'တဒေါ့ꩻတဝ်းထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့အာႏဝနာႏ၊ ဥပမာႏ- ပီနုဲင်း'ထီ-အာပေါ'နဝ်ꩻဟုဲင်း၊ သꩻကိန်းယူႏစံꩻ'ထီ'နဝ်ꩻမွိုင်ႏ-'ထာꩻအမျိုꩻကြောင်းတဲ့ ဝေါင်းသော့ꩻထီကို၊ ထာꩻအမျိုꩻဝွေႏတဲ့ ထောက်ꩻသော့ꩻထီကို၊ အေႏသော့ꩻထီကို၊ ဆီႏသော့ꩻထီကို၊ ယုဲင်ꩻထီ-ပထူသော့ꩻထီကို၊ ထာꩻဆာမီန်၊ သွီႏကုဲင် ပသေအီတွမ်ႏထီ'ကွဲႏတွော့ꩻ-'ထီ'တဒေါ့ꩻတဝ်းထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ဘာႏဝနာႏ၊ ဥပမာႏ- ဗွန်ပီနုဲင်း'မေႏ-တေဇော'နဝ်ꩻလုဲင်း၊ သꩻကိန်းယူႏစံꩻ'မေႏ'နဝ်ꩻမွိုင်ႏ- 'ထာꩻအမျိုꩻကြောင်းတဲ့ ဝေါင်းသော့ꩻမေႏကို၊ ထာꩻအမျိုꩻဝွေႏတဲ့ ဝေါင်းသော့ꩻမေႏကို၊ အေႏသော့ꩻမေႏကို၊ ဆီႏသော့ꩻမေႏကို၊ ယုဲင်ꩻထီ-ပထူသော့ꩻမေႏကို၊ တွမ်ႏစေး-တွမ်ႏထာꩻယ ဒွုတ်ꩻထာဆာမဉ်၊ ဒွုတ်ꩻသွီႏကုဲင် ဝေါင်းသော့ꩻမေႏကို'၊ ကွဲႏတွော့ꩻ 'မေႏ'တဒေါ့ꩻတဝ်းထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ။
ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ဘာႏဝနာႏ၊ ဥပမာႏ- ဗွန်နုဲင်း'တလီꩻ-ဝါယော'နဝ်ꩻဟုဲင်း၊ သꩻကိန်းယူႏစံꩻ 'တလီꩻ'နဝ်ꩻမွိုင်ႏ- 'တလီꩻနဝ်ꩻ ထာꩻကြောင်းစင်မျိုꩻတဲ့ တွူႏဖါႏဗာႏ၊ ထာꩻဝွေႏမျိုꩻတဲ့ တွူႏဖါႏဗာႏ၊ ဆီႏ၊ အေႏ၊ ယုဲင်ꩻထီ၊ အမဉ်၊ သွီႏကုဲင်၊ (မဉ်နွုမ်ꩻသေင်သေင်) တွူႏဖါႏဗာႏလို့ဗာႏ'ကွဲႏတွော့ꩻ 'တလီꩻ'တဒေါ့ꩻဝဝ်းထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ဘာႏဝနာႏ၊ ဥပမာႏ- ပီနုဲင်း 'မို့ꩻ-အာကာသ'နဝ်ꩻလုဲင်း၊ သꩻကိန်းယူႏစံꩻ 'မို့ꩻလောင်း-အအိုခြေင်ခြေင်'ကိုနဝ်ꩻမွိုင်ႏ- ထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻအဲဉ်ထဝ်း၊ အဝ်ႏခြေင်ခြေင်ဒျာႏ (အဝ်ႏသျင်ꩻသျင်ꩻဒျာႏ)။ ရာဟုလာႏဟွေး- မဉ်ႏပွါꩻမျာꩻ (သꩻမီႏန်)အွဉ်ႏနုဲင်း 'ဟံႏ၊ ထီ၊ မေႏ၊ တလီꩻ၊ မို့ꩻ'နဝ်ꩻ သꩻကိုကပေါႏလွဉ် ကခံႏစာꩻဗာႏ (လောကဓံႏ) အဟောဝ်အကုဲင်၊ နစ်သက်-တနစ်သက်တဝ်းဖုံႏ 'တတရွူႏနွောင်ꩻတဝ်းနာꩻသꩻ၊ နာသꩻတဝꩻတဝ်း၊ သꩻတကုဲင်တဝ်း၊ နာꩻသꩻကို အဲဉ်ထဝ်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ နာꩻသꩻကို ထွာတဝ်းထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ နာꩻသꩻဆွော့ꩻကတဲ့ꩻတန်ဒျာႏသနယ်"နီဗွေႏဘုရာꩻ ဖေႏရာဟုလာႏ ဩဝါဒါ-စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ 'မေတ္တာႏဘာႏဝနာႏ'ဟုဲင်း၊ ပေါႏနာꩻပွါꩻမျာꩻ မေတ္တာႏဘာႏဝနာႏနဝ်ꩻ 'ဗျာပါဒ-ဒေါသ၊ နာꩻထာꩻသꩻလျား'ထိုꩻမားကင်ꩻခြူႏ၊ နာꩻသꩻခွꩻရျူႏစွဉ်ႏသနယ်။
ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ 'ကရုဏာႏဘာႏဝနာႏ'ဟုဲင်း၊ ပေါႏနာꩻပွါꩻမျာꩻ ကရုဏာႏဘာႏဝနာႏနဝ်ꩻ 'အံႏနွောင်ꩻယူႏပက်-နာꩻသꩻမဉ်နိစ္စက်'ဝင်ꩻနဝ်ꩻ ဟူႏလင်ꩻထိုꩻစွဉ်ႏသနယ်။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ 'မုဒိတာႏဘာႏဝနာႏ'ဟုဲင်း၊ ပေါႏနာꩻပွါꩻမျာꩻ မုဒိတာႏဘာႏဝနာႏနဝ်ꩻ 'သꩻပျောႏတဝ်းစား'ထိုꩻမားစွဉ်ႏသနယ်။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ 'ဥပေက္ခာႏဘာႏဝနာႏ'ဟုဲင်း၊ ပေါႏနာꩻပွါꩻမျာꩻ ဥပေက္ခာႏဘာႏဝနာႏနဝ်ꩻ နာꩻမဉ်(မီန်)တွဲႏနက်ဒွုမ်ဝင်ꩻသနယ်။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ 'အသုဘာႏဝနာႏ'ဟုဲင်း၊ ပေါႏနာꩻပွါꩻမျာꩻ အသုဘဘာႏဝနာႏနဝ်ꩻ 'ရာႏဂတခြဲ့ꩻ-သꩻတထဲ့ꩻ'နဝ်ꩻ ထိုꩻမားစွဉ်ႏသနယ်။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ 'အနိစ္စသညာႏဘာႏဝနာႏ'ဟုဲင်း၊ ပေါႏနာꩻပွါꩻမျာꩻ အနိစ္စသညာႏဘာႏဝနာႏနဝ်ꩻ 'မာန-သꩻကျွား'ထိုꩻမားစွဉ်ႏသနယ်။ ရာဟုလာႏဟွေး- ပွါꩻမျာꩻသွော့ 'အာနာပါနဿတိ'ဘာႏဝနာႏဟုဲင်း၊ အာနာပါနဿတိဘာႏဝနာႏ (တရေ့ꩻ-သာ)ယို မဉ်ႏ(မီႏန်)ပွါꩻမျာꩻအာအာ၊ အလဲင်ႏလဲင်ႏ အခြွိုက်ခြွိုက်နဝ်ꩻ လꩻအကျိုꩻမျတ်အာတန်၊ အကျိုꩻယံ ထွာသွုပ်ငါငါလွေꩻစွဉ်ႏသနယ်။
မာꩻသွော့နုဲင်းယိုဟုဲင်း- လွေꩻအုံတခြာကို တရိုꩻတောဝ်း၊ အုံသေင်ႏမွူးခလ တရိုꩻတဝ်း၊ အုံထာꩻယေန်ယေန်ကို တရိုꩻတဝ်း၊ အုံတပန်းထွူတဲင် အွဉ်ႏတနွောင်းနွောင်းနမ်း (ငင်းဒေင်)ထွူတွော့ꩻ သꩻအွဉ်ႏမိုးလွေꩻသွော့ ကမ္မဋ္ဌာန်ꩻ 'တရေ့ꩻ-သာ'
- - သတောဝ အဿသတိ - အွဉ်ႏသတိꩻတိꩻ တရေ့ꩻ၊
- - သတောဝ ပဿသတိ- အွဉ်ႏသတိꩻတိꩻ သာ၊
- - မဉ်ႏတရေ့ꩻဆွာꩻဆွာꩻ၊ ယွယွတဲ့ သေလွဉ်ꩻသွော့ တရေ့ꩻဆွာꩻဆွာꩻယွယွ၊
- - မဉ်ႏသာဆွာꩻဆွာꩻ ယွယွတဲ့ သေလွဉ်ꩻသွော့ သာဆွာꩻယွယွ၊
- - မဉ်ႏတရေ့ꩻဒွေါင်ႏဒွေါင်ႏ မွိုင်မွိုင်တဲ့ သေလွဉ်ꩻသွော့ တရေ့ꩻဒွေါင်ႏဒွေါင်ႏ မွိုင်မွိုင်၊
- - မဉ်ႏသာဒွေါင်ႏဒွေါင်ႏ မွိုင်မွိုင်တဲ့ သေလွဉ်ꩻသွော့ သာဒွေါင်ႏဒွေါင်ႏ မွိုင်မွိုင်၊
(အားထွုတ်သွော့နုဲင်းနဝ်ꩻနော) နီဗွေႏဘုရာꩻဖေႏ ရာဟုလာႏ ဩဝါဒ-စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ [၁][၂]