မုဲင်းခြုဲင်းရောႏဂါႏ

မုဲင်းခြုဲင်းရောႏဂါႏ(Herpes labialis/cold sores)နဝ်ꩻ ယာႏယွုံႏဗုဲင်းရဲတ် (Herpes simplex virus) မာꩻထွာလွဉ်ဒျာႏတဲင် ကူꩻရယိုꩻမွေးစွဉ်ႏဝင်ꩻသွူ။ မုဲင်းခြုဲင်းရောႏဂါႏနဝ်ꩻ နာႏဒီႏပသꩻဖုံႏပေါႏဖြောင်းဗီႏလောင်း၊ ညညတလဲင်ႏ မီႏတဝ်နဝ်ꩻ ပေါႏပါဖြောင်းဆꩻကီဆꩻလ၊ ဖြောင်းအသောင်အရင်ꩻဖုံႏတဲင် အပေါႏနေးပိဉ်စုစုပိဉ်ဗူႏဗူႏတဲ့အဝ်ႏ၊ ပေါႏနေဒျာႏတဖြုံႏစီႏတဲ့အဝ်ႏသွူ။ နာႏဒီႏပသꩻပေါႏ မီႏညပသာႏသွူနဝ်ꩻ အပꩻဖောက်ထိုꩻတဲင် တယ်ႏလုဲင်ႏအမင်ꩻတွော့ꩻ ဖြောင်းဗီႏပသꩻသဲင်လꩻစွဉ်ႏခွုင်းမုဲင်ꩻနီꩻနီꩻသွူ။ ကဲဉ်းအာနဝ်ꩻ (၂)ပတ် (၃)ပတ်ရပ်ခါ အခြောင်ꩻထိုꩻမားတဲင် ဟဝ်သက်သာႏချာဒျာႏသွူ။ မုဲင်းခြုဲင်းရောႏဂါႏနဝ်ꩻ ကုꩻလွမ်ꩻလာꩻဖေႏကထိုꩻမားစွဉ်ႏတလꩻတဝ်းသွူ။ ဖေႏနေးကသက်သာႏမွိုင်မွိုင်တဲင် ကုလွမ်ꩻလာꩻယွယွဗာႏနေးဒျာႏသွူ။

ရောႏဂါႏထွာအီဗာႏအကျောင်ꩻ

မုဲင်းခြုဲင်းနဝ်ꩻ ယာႏယွုံႏဗုဲင်းရဲတ် အမျိုꩻအသာꩻ (၁) မာထွာဒျာႏသွူ။ ခွေါင်းစာႏဗာႏတွမ်ႏဖြောင်းတဲင် ရကူꩻအီဒျာႏကဲဉ်းအာတဲင် ကုဲင်းထွာအာဖြောင်းဗီႏတွမ်ႏ ဖြောင်းဗီႏအသောင်အရင်ꩻသွူ။ သွုံꩻငီꩻတဝင်ꩻ နမ်းကြောင်းစင်ရေꩻတခြိုꩻတဲ့ ကုဲင်းရကူꩻအီဒါႏသွူ။ မုဲင်းခြုဲင်းဖောက်တွော့ꩻ အထီမီႏထန်ႏတဲင် လိုꩻအသောင်ရင်ꩻမီႏခွေါင်းဗာႏနဝ်ꩻ ကူꩻရအမွိုင်သွတ်ꩻသွူ။ သေ့ꩻဗုဲင်းရဲတ်စားယို မီႏကူꩻရလꩻသွူနဝ်ꩻ ရောႏဂါႏသေ့ꩻတသီတဝ်း အုံသော့ꩻတငါစွဉ်ႏ ပီခါႏ အာႏရွုံႏဖြွီꩻသဲလ်းခါႏတဲင် နမ်းခုခံႏအာႏမီႏယွမ်ꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ ကုဲင်းပေါႏချာႏဒါႏ အလဲင်ႏလဲင်ႏသွူ။

ပေါႏထဲင်းအီဒါႏအကျောင်ꩻ

1. ဆော့ထာꩻ
2. နမ်းကို ဟော်မုန်းပြောင်ꩻလုဲင်ႏ (ဥပမာႏ–လိုꩻမူႏအလာဖျော်)
3. သꩻသျုတ်တရေင်
4. နမ်းပင်ႏပန်ꩻ
5. နမ်းခုခံႏအာႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏခိန်ႏ
6. ပီတဖြို့ꩻဗာႏခွေါင်းမုꩻ

ရောႏဂါႏလက္ခဏာႏ

မုဲင်းခြုဲင်းမီႏပေါႏနဝ်ꩻ ထွာလွဉ်နေးအရန်းရန်းနုဲင်းလꩻယိုအတွိုင်ꩻသွူ။ အရန်း (၁) ပသꩻ၊ ဆာ၊ စောင်းခြဲ့ꩻ နာႏဒီႏပသꩻခါးလားကပေါႏ ဖြောင်းဗီႏလောင်း၊ ဖြောင်းဗီႏထျခိန်ႏ တနီꩻနီနီꩻအတောႏတွင်ꩻကိုနဝ်ꩻ ကုဲင်းခံႏစာႏရီးရီးဗာႏ ဖြောင်းဗီႏပသꩻဆာထာꩻသွူ။ အရန်း (၂) နာႏဒီႏပသꩻပေါႏ နာႏဒီႏထီအပေႏစားပေါႏလွဉ်။ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏ ပေါႏပါစွဉ်ႏ နေ့ဖူ၊ ဗုဲင်ႏ၊ ဖြောင်းအကိုဖဲ့ဖုံႏသွူ။ အရန်း(၃) အထီစွူဖောက်လွဉ်၊ အထီစွူစွိုမ်းထန်ႏလွဉ်း၊ တယ်ႏလွဉ်အမင်ꩻ၊ နာႏဒီႏပသꩻပေါႏ မွူးနီꩻမီႏဆွာꩻသွူနဝ်ꩻ နာႏဒီႏပသꩻပꩻဖောက်တဲင် အထီစွူစွိုမ်းထန်ႏတွော့ꩻ တယ်အီစွဉ်ႏအမင်ꩻသွူ။

မုဲင်းခြုဲင်းမီႏကူꩻရလွဉ်ထွူနဝ်ꩻ လꩻစွဉ်ႏခွုင်းမုံင်ꩻပတ်ပတ်တဲ့ ရောႏဂါႏလက္ခဏာႏတလွဉ်ꩻပျꩻတဝ်းသွူ။ ရောႏဂါႏလက္ခဏာႏမီႏပျꩻစသွူနဝ်ꩻ ညစွဉ်ႏ (၂) ပတ် (၃) ပတ်မꩻ ကုဲင်းသက်သာႏချာသွူ။ ပေါႏစဖိုအရီးသွတ်ꩻလဲင်ႏသားနဝ်ꩻ

1. ဆော့ထာꩻ
2. တပြွူဆာ
3. ကထောင်ꩻဆာ
4. ကတူႏဆာ

ပေါႏဗာႏထွူလဲဉ်း မီႏပေါႏသံးထဲင်းယင်းနဝ်ꩻ ကုဲင်းပေါႏချာဒျာႏအခြောင်ꩻလီꩻတဲင် လွဉ်ꩻဟုဲင်း(တဝ်)ထွꩻဒွုမ်နုဲင်းအလီꩻသွူ။ လိုꩻပေႏသက်(၅)နေင်ႏမာꩻလနဝ်ꩻ ကုဲင်းပေါႏဒျာႏဖြောင်းကိုတဲင် ကုဲင်းထင်းမာႏဒါႏဖြောင်းအလျားဖောက်သွူ။

ထွာဆုဲင်ꩻအီဒါႏပျဿနာႏဖုံႏ

မုဲင်းခြုဲင်းကပေါႏအီဒါႏ သေ့ꩻယာႏယွုံႏယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ ဖြောင်းဗီလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ကုဲင်းပေါႏဆုဲင်ꩻဒါႏ နမ်းခန္ဓာႏအလင်လောင်းသွူ။

ပေါႏစူနာ

လိုꩻပေႏကခံႏစာꩻဗာႏ မုဲင်းခြုဲင်းဝွေႏဒနာႏသားဖုံႏနဝ်ꩻ ကုဲင်းအွံချာဒါႏစူမွူးစူနုံတဲင် ရောႏဂါႏသေ့ꩻကုဲင်းဗွို့ꩻကူꩻထဲင်းဒါႏ စူမွူးစူနုံးနာသွူ။

ထိခွိုက်မဲ့

ရောႏဂါႏသေ့ꩻယိုနဝ်ꩻ ကုဲင်းမာꩻဆာဒါႏမဲ့ꩻ၊ မဲ့ကုဲင်းဆာအီဒါႏ၊ မဲ့မီႏဆာအီခွိုꩻငါႏတဲင် မဲ့ကုဲင်းကုဲင်အီဒါႏသွူ။

ယာႏယွုံႏပေါႏစွစ်ꩻစဲစ်လွဉ်ပီလောင်း

လိုꩻထာꩻပသꩻဟွေး မန်းကဟဲ့ꩻဒါႏ(နှင်းခူ)မီႏအဝ်ႏထွူလဲဉ်းတွော့ꩻ မုဲင်းခြုဲင်းမီႏသံးလွေꩻပေါႏသော့ꩻနဝ်ꩻ ကုဲင်းပေါႏတိုꩻစွစ်ꩻစဲစ်ဒါႏနမ်းတဗာႏလွုမ်းသွူ။ မီႏထွာလွဉ်နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏလွေꩻစွဉ်ႏတသီႏယွုံႏတလဲင်ႏချင်ꩻသွူ။

အွဉ်ႏပျꩻနယ် တသီႏယွုံႏ တသီႏခန်ꩻ

မုဲင်းခြုဲင်းရောႏဂါႏနဝ်ꩻ တလွမ်ꩻလာꩻတဝ်းတဲ့ ဟဝ်သက်သာႏချာနွောင်ꩻဒျာႏ။ ကွဲတွော့ꩻ မီႏမဲဉ်မာꩻဟဝ်သက်သာႏမွိုင်မွိုင်ဒါႏ၊ နမ်းခုခံႏအာႏဆေ့ꩻယွမ်ꩻအီဒါႏ ရောႏဂါႏအခံႏအဝ်ႏထွူလဲဉ်းသားနဝ်ꩻ (၂)ပတ်အတောႏတွင်ꩻ ထာꩻဆာမီႏသက်သာႏတဝ်း မီႏတဝ်ထဲင်း၊ ရောႏဂါႏယိန်းထွာခွိုꩻ၊ မဲ့ဖြုံႏတဲ့မီႏဆာလွဉ်လဲဉ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏထူႏငါႏ ကုလွမ်ꩻလာꩻမုꩻ ဆရာႏဝွန်ႏထျꩻသွူ။

ထွံႏရောႏဂါႏ

မုဲင်းခြုဲင်းရောႏဂါႏနဝ်ꩻ ရီစဲင်းလိုꩻဆာရောႏဂါႏရာႏဇဝင်ႏ၊ စဲစ်ဆေꩻလိုꩻဆာအခေႏနေႏတဲင် သေနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။

ကုလွမ်ꩻလာꩻနယ်ꩻ

ခွေသွဉ်းကတဲမ်းနယ်ဒါႏ အွိုးကီယိုဟွဉ်ႏအတွိုင်ꩻ မုဲင်းခြုဲင်းရောႏဂါႏနဝ်ꩻ တကုꩻလွမ်ꩻလာꩻဗာႏတဝ်းတယဝ်း နီပတ်အတွင်ꩻ ဟဝ်သက်သာႏချာနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။ ကွဲတဲင်တွော့ꩻ မီႏမဲဉ်ဟဝ်မွိုင်မွိုင်နဝ်ꩻ လွေꩻအွဉ်ႏပျꩻနယ်ဆရာႏဝွန်ႏတဲင် အွဉ်ႏဆရာႏဝွန်ႏဖေႏတသီႏသူႏမာꩻသီရောႏဂါႏသေ့ꩻမꩻသွူ။ မီႏထွာလွဉ်အီရောႏဂါႏအလင်နဝ်ꩻ ဆရာႏဝွန်ႏဖေႏဒျာႏတသီႏအံႏ၊ ဆဲ့ꩻဖေႏဒျာႏတသီႏထိုးသွူ။

ကာႏကွယ်ႏနယ်ꩻ

ယံဖေႏနေး ကရကူꩻဗာႏမွိုန်းဝင်ꩻလင်ꩻနဝ်ꩻ ရောႏဂါႏပေါႏတွင်ꩻ (အထီစွူ အဒီႏ)အဝ်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ဖြောင်းချင်ꩻချင်ꩻနို့ꩻမွုန်းဝင်ꩻ၊ သွုံꩻငီꩻမွုန်းတဝ်းတဝင်ꩻ နမ်းကြောင်းစင်ရေꩻတခြိုꩻဖုံႏ၊ ရောႏဂါႏအဝ်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏဟွာႏကြောင်းသေႏသေႏစူသွူ။

ရောႏဂါႏဖေႏနေးကထွာခွိုꩻမွုန်း ဖေႏနေးကထွာဆုဲင်ꩻအီမွုန်း ရောႏဂါႏအလင်နဝ်ꩻ တွိုင်ႏပင်ႏတွမ်ႏဆရာႏဝွန်ႏတဲင် အဝ်ႏလိုႏအွꩻစွယ်ꩻဖေႏငါႏ တသီႏမာꩻသီရောႏဂါႏသေ့ꩻသွူ။

အဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏငါႏ မုဲင်းခြုဲင်းကထွာအီဒါႏမျိုꩻ

1. နွို့မွုန်းယာခိုး မီႏနွို့ယာခိုးခိန်ႏတဲ့ အဝ်ႏလိုႏသူႏခါꩻ တသီႏရဲမွူးရောင်ႏ။
2. သျောင်ႏသွော့ သꩻသျုတ်တရေင်အီဒါႏမျိုꩻ