မျိုꩻခွန်ခွိုꩻ
"မျိုꩻခွန်ခွိုꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ" မျိုꩻခွန်ခွိုꩻ-ခွန်ခွိုꩻခွန်-ခွန်မျိုꩻခွိုꩻ-ခွန်ခွိုꩻမျိုꩻ ငဝ်းယိုလစ်ꩻငွါနဝ်ꩻ ပအိုႏငဝ်းသိုမ်ဖြုံႏယို ချာႏချာချာႏငါတွော့ꩻ ထွာလွေꩻဗာႏ မဉ်ꩻလစ်ꩻဖြုံႏလစ်ꩻငွါနဝ်ꩻသွူ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻတဲး အဝ်ႏသေဒျာႏပငါပရာꩻ၊ ဗွိုန်ဗွိုန်လွဝင်ꩻ၊ အနမ်းလꩻ (အရကောက်) တပြောင်ꩻလုဲင်ႏတဝ်း၊ လꩻဒျာႏပအိုႏလိုꩻမျိုꩻစွူစွူသွူ။ ယိုကိုနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်း မဲဉ်ဗွောင်နယ်လုဲင်းပသာႏ "ခွန်"ကရိုꩻဒါႏ ပအိုႏငဝ်းယို အဓိပ္ပါယ်ႏသွူ။ "ခွန်"ကရိုꩻဒါႏ ပအိုႏငဝ်းယိုနဝ်ꩻ ပါဠိငဝ်း "ရာဇ"အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ "မာꩻနေစ်သက်ဒါႏ ခမ်းသားထီသား အသꩻတဲင်တွော့ꩻ"ဟဲ့ꩻဗာႏ "ရာဇ"ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ကရိုꩻနဝ်ꩻ ကွပ်အဓိပ္ပါယ်ႏအဝ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ထွာဝင်ꩻတန်၊ ထွာဝင်ꩻကဲႏ၊ ထွာဝင်ꩻဆရာႏ၊ ထွာဝင်ꩻဗွေႏ၊ ထွာဝင်ꩻထာꩻအာႏကွိုꩻ မီႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလꩻဒျာႏသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ လိုꩻကထွာဝင်ꩻတန်၊ ထွာဝင်ꩻကဲႏ၊ ထွာဝင်ꩻဆရာႏ၊ ထွာဝင်ꩻဗွေႏ၊ ထွာဝင်ꩻထာꩻအာႏကွိုꩻယိုနဝ်ꩻ စစရာႏရာႏ အဟဝ်ဖဲ့ꩻယို မီႏလွဉ်ꩻကယ်ꩻဝင်ꩻမꩻ ထွာနွောင်ꩻသွူ။ စစရာႏရာႏကရိုꩻနဝ်ꩻ ပညာႏ(ထာꩻသေ)၊ ထာꩻသညင်ꩻ၊ ထာꩻသယ်ꩻခံႏ၊ သꩻမဲန်စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ၊ သောင်ႏသာကျိုꩻစာꩻမုꩻ၊ ထာꩻရက်-စတဲင်နုဲင်းယိုဖုံႏသွူ။ အချက်ယိုဖုံႏ မဉ်ႏလွိုကယ်ꩻဝင်ꩻမꩻ ထွာနွောင်ꩻခွန်အစဲစ်အမဲန်ႏသွူ။ အချက်နုဲင်းယိုဖုံႏ တလွိုကယ်ꩻနွောင်ꩻတဝ်းဝင်ꩻ၊ မွိုက်တွော့ꩻ၊ ကုဲတွော့ꩻ၊ ရုဲင်းတွော့ꩻ ထွာခွန်နဝ်ꩻ ခွန်တရာꩻတဝင်ႏတဝ်း၊ ထွာဒျာႏ အဓမ္မခွန်နဝ်ꩻသွူ။ ပအိုႏလိုꩻမျိုꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါနဝ်ꩻ အုပ်ချုတ်ပွိုင်ႏစိုꩻဗာႏ သထုံႏခမ်း၊ ထွာခွန်သထုံႏခမ်းတဲင် ယိုခါနဝ်ꩻ ပအိုႏလိုꩻမျိုꩻယို ဟဲ့ꩻဖန်ချာအနမ်း "မျိုꩻခွန်ခွိုꩻ"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်မနုဟာႏစိုး သက္ကရာဇ် ၄၁၉-ဗာႏနေင်ႏကိုနဝ်ꩻ ပုဂံႏခမ်း ခွန်မန်းအနောႏထာႏ လွဉ်တွိုက်ꩻတွော့ꩻ သထုံႏခမ်းကုဲင်ပြင်ꩻထိုꩻဗာႏ ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်မနုဟာႏလဲ့ ခွန်မန်းအနောႏရထာႏ ဆွမ်ꩻသဲင်ꩻပါခန်းဒျာႏ ပုဂံႏခမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။ ပုဂံႏခမ်းနဝ်ꩻ မနုဟာႏထောင်ႏ၊ မနုဟာႏဘုရာꩻ အဝ်ႏထင်ႏသျာꩻတွိုႏယိုခါတဲင် သမဲင်ꩻကိုနဝ်ꩻ အမွေးမဲန်ႏဒျာႏ၊ အသေႏချာႏဒျာႏရင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။ ကွဲးတွော့ꩻ ခွန်မနုဟာႏနဝ်ꩻ ခွန်ပအိုႏစဲစ် တမွေးတဝ်း၊ ပအိုႏတွမ်ႏမဲင်ꩻ ရောꩻ(ကပျား)လင်ꩻလဲန်းသွူ အသွုပ်သွုပ်တဲင် မဲင်ꩻလဲ့ရိုꩻဒျာႏ ဝွေꩻသီးလိုꩻမျိုꩻ၊ ဝွေꩻသီးခွန်သွူ။ ပုဂံႏခမ်း မန်းလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ ထွိုင်ႏအောင်ႏလꩻသထုံႏခမ်း၊ ထွိုင်ႏလꩻသဲင်ꩻ ပိဋကတ်ဖုံႏနဝ်ꩻမꩻ ဝွေꩻသီးလိတ်ယို ထွန်ꩻကာꩻဖြဲႏလီ စွစ်ꩻလီတိုꩻတက်လွဉ်တဲင် ဗꩻတွိုႏယိုခါ မန်းလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးလိတ်ယို လꩻလွဉ်ဒျာႏမဲင်ꩻထျꩻ အဝ်ႏဝွန်ႏခံႏ ယွုမ်းအံႏဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "ခွန်မနုဟာႏနဝ်ꩻ မဲင်ꩻလိုꩻမျိုꩻဒျာႏ"၊ "မန်းလိတ်နဝ်ꩻ လꩻသဲင်ꩻလွဉ်မဲင်ꩻထျꩻ"ကရိုꩻဒါႏ သမဲင်ꩻမတ်တန်ꩻယိုနဝ်ꩻ သမဲင်ꩻအစောင်ႏစောင်ႏကို အဝ်ႏပါတဲင် လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ သေထွꩻလွဒျာႏဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ ပအိုႏလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ သမဲင်ꩻမတ်တန်ꩻ သေႏခေါင်းသေႏချာႏ တအဝ်ႏတဝ်း နုဲင်းမဲင်ꩻတဲင် ခွန်မနုဟာႏယို ပအိုႏဒျာႏကရိုꩻနဝ်ꩻ အာႏတအဲန်ထဝ်း၊ လိုꩻတသငါꩻတဝ်းသွူ။ "ပအိုႏလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏခါ ထွာပျူလိုꩻမျိုꩻဒျာႏ"ကရိုꩻယိုလဲ့နဝ်ꩻ- "ဟန်လင်း၊ ဗိဿနိုး၊ သရေခေတ္တရာ ဝေင်ꩻယယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏခါ ပအိုႏလိုꩻမျိုꩻခမ်းထီဒျာႏ"ကရိုꩻယိုလဲ့နဝ်ꩻ- "ခွန်မနုဟာႏနဝ်ꩻ ခွန်ပအိုႏဒျာႏ"ကရိုꩻလဲ့နဝ်ꩻ သမဲင်ꩻအစောင်ႏစောင်ႏကို တဉ်ႏတဉ်ႏခွေါင်ခွေါင် တအဲန်ထဝ်းတဲင် အီႏဒေါ့ꩻသန်သန်၊ ခြဝ်ရုဲင်းရုဲင်းနုဲးဝင်ꩻလဲ့ အာႏတအဲန်ထဝ်းသွူ။ မီႏဒေါ့ꩻနွိုင်ႏနွိုင်ႏ ရိုꩻနွိုင်ႏနွိုင်ႏလဲ့ သမဲင်ꩻအထောက်အကမ်း ထွိုင်ႏတအဝ်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ နုဲးစွဉ်ႏတရိမ်နွိုင်ႏဝင်ꩻသမဲင်ꩻ၊ မပ်နွိုင်ႏဝင်ꩻရာႏဇဝင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ပအိုႏ ကအဝ်ႏရိုꩻဒါႏနမ်း "မျိုꩻခွန်ခွိုꩻ၊ မျိုꩻခွန်ခွိုꩻ"ယိုနဝ်ꩻ မျိုꩻခွန်ခွိုꩻဒျာႏ ပအိုႏခြာလွုမ်ꩻသွူ။ ပေါႏဝင်ꩻလိုꩻမျိုꩻ တမျိုꩻခွန်ခွိုꩻနုဲးတဝ်း၊ တထောက်ခံႏတဝ်းနဝ်ꩻ မျိုꩻခွန်ခွိုꩻအစဲစ်မဲန်ႏလဲ့ ရိုꩻတလꩻတဝ်းသွူ။ ကွဲးတွော့ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ ပအိုႏလိုꩻမျိုꩻယို မီႏအဝ်ႏမွေး တွမ်ႏခမ်းထီ၊ မီႏထွာဗာႏမွေးခွန်သထုံႏခမ်းနဝ်ꩻ ထောက်ထားထွာအီႏသွူ မျသပိတ်ဘုရာꩻဖုံႏ၊ ရွှေစရံႏဘုရာꩻဖုံႏ၊ ကျိုက်ထိုႏနယ်ႏကို ကျိုက်ထီးရိုးဘုရာꩻဖုံႏယိုတဲင် ပအိုႏလိုꩻမျိုꩻ ကိုꩻကွယ်ႏမုꩻ မူလဘာႏသာႏနဝ်ꩻ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏဒျာႏကရိုꩻနဝ်ꩻ ယွုမ်းနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။ ပွိုင်းလဲင်ႏခါနဝ်ꩻ သုဝဏ္ဏဘူမိတွိုင်ႏ ကဟဲ့ꩻဒါႏ သထုံႏခမ်းယို သူရိယစန္တာႏခမ်းစတဲင် လိုꩻမျိုꩻယို ထွာဗာႏဖိုမျိုꩻခွန်ခွိုꩻမွေးဒျာႏခန်းခန်းလုဲင်း။ ထွာဗာႏဖိုမျိုꩻခွန်ခွိုꩻလဲ့ ကွပ်ပွိုးချို့ꩻယွင်ꩻချက်အဝ်ႏ၊ တောႏလမ်းညီႏငါ မဲင်ꩻလိုꩻမျိုꩻ၊ စူꩻကာႏမဂွုဏ်ႏအာႏရုံႏတရာꩻ၊ ကွပ်ပွိုးလွောင်ႏဗူႏမအဲန်ထဝ်း၊ ရဲးကာႏကွယ်ႏနွောင်ꩻတဝ်းခမ်းထီတဲင် ခမ်းထီကုဲင်ပြင်ꩻဗာႏ၊ ထိုꩻတေားတေားလွေꩻငါငါ၊ အဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻဗာႏ နုဲင်းယိုခါနဝ်ꩻသွူ။ ယိုခါနဝ်ꩻကာ ထူႏဂုဏ်ႏစွူစွူ မျိုꩻခွန်ခွိုꩻနဝ်ꩻတွော့ꩻ ကအဝ်ႏထင်းတန်နမ်းနဝ်ꩻ သေန်ႏလျောႏမု အဝ်ႏနေဟောင်း-မီႏရီနဝ်ꩻ ပအိုႏယိုခါနဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းကတဲမ်းနယ်ဒါႏ အထီအသွီႏချာနဝ်ꩻဟွောန်ႏအတွိုင်ꩻ ပညာႏ၊ ထာꩻသညင်ꩻ၊ ထာꩻသယ်ꩻခံႏ၊ ထာꩻရက်၊ သောင်ႏသာကျိုꩻစာꩻမု၊ လွောင်ႏဗူႏညီႏညွတ်မု-စတဲင် အထီအသွီႏဟဝ်ဖုံႏ တဗွေစွုမ်ႏတဝ်းတဲင် ကရိုꩻဒါႏအနမ်း မျိုꩻခွန်ခွိုꩻယို မီႏနုဲင်းခွန်ကုဝေအနေႏနဝ်ꩻ ဝင်ꩻသꩻမွေးစွဉ်ႏဝင်ꩻသွူ။ မွေးတမွေးတဝ်းနဝ်ꩻ ထွားစံꩻယိုခါမွိုင် ပအိုႏလိုꩻမျိုꩻယို အဝ်ႏစွစ်ꩻစွစ်ꩻစဲစ်စဲစ်ꩻသွူတကာႏတဝ်း နဲင်ႏငန်ႏရေꩻပါတီလဲ့ အဝ်ႏကားမုဲင်ꩻပါတီတီ၊ လိတ်လဲ့ အဝ်ႏကားမုဲင်ꩻမျိုꩻမျိုꩻ၊ မီႏထွားယင်း အထီအသွီႏလင်ဖုံႏလဲ့ လွိုကယ်ꩻဝင်ꩻတအဲန်ထဝ်း၊ အဝ်ႏအညံးလဲန်းဝင်ꩻလွုမ်ꩻတဲင် ကရိုꩻဒါႏအနမ်း မျိုꩻခွန်ခွိုꩻနဝ်ꩻ------။[၁][၂]