လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻ

"လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻရောႏဂါႏတွမ်ႏ တသီႏနယ်ꩻဖုံႏ" သွီႏတလီꩻပုံႏမဲန်ႏ လိုꩻမူႏသီးနဝ်ꩻ တဲႏစွဉ်ႏကမူႏနံꩻစ သက် ၁၃-၁၄ မာꩻငါ ဗꩻတွိုႏလွေꩻစွဉ်ႏသက်လစ်ꩻဆီ၊ ငတ်ꩻဆီမာꩻလ အခါႏကိုနဝ်ꩻ တလာတလဲင်ႏ အဝ်ႏပိုခြုံကို သွီႏထန်ႏလင်ꩻဗာႏသွူ။ လိုꩻမူႏသီးပိုခြုံ (သားအိမ်)နဝ်ꩻ နေးအီသန္ဓေႏတာႏ တလာတလဲင်ႏ အဝ်ႏဖျင်ဆင်သေꩻခါꩻလဲ့ ပိုဝါꩻကတအဲန်ထဝ်းလိုꩻခိုစွိုး ထွိုင်ႏတနွို့သော့ꩻတဝ်းနဝ်ꩻ ကဖျင်ဆင်ꩻသေꩻခါꩻယို အမွူးနီꩻလွဉ်ꩻ၊ အသက်တန်ꩻလို့ထိုꩻတွော့ꩻ သွူꩻကုဲင်ပြင်ꩻထိုꩻဗာႏ သွီႏကုဲင်အနေႏနဝ်ꩻသွူ။ တလာတလဲင်ႏ သွီႏကလွေꩻကလင်ꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ သဘာႏဝသဖော်ꩻ ဓမ္မတာႏဒျာႏတဲင် "ဓမ္မတာႏသွီႏ"လဲ့အဝ်ႏဟဲ့ꩻ၊ "ဥတုသွီႏ"လဲ့ အဝ်ႏဟဲ့ꩻသွူ။ ဥတုသွီႏနုဲင်းယို အခိန်ႏလွေꩻ အခိန်ႏလင်ꩻမွူးနီꩻတွိုႏသွူလဲ့ မီႏလူးခွꩻငါႏထီ၊ မီႏအံႏအာငါႏ အရသာႏတချꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ သွီႏတလီꩻတပြင်ꩻနွောင်ꩻတဝ်းတွော့ꩻ သေင်ခံသော့ꩻဒါႏ ပိုခြုံကိုသွူ။

သွီႏမီႏသေင်ခံသော့ꩻ ပိုခြုံကိုနဝ်ꩻ သꩻတနွော့ꩻ သꩻတဖုံဒါႏ၊ တအော့ꩻထွူႏသီးမူꩻဒါႏ၊ သꩻတစွူတဝ်း၊ သꩻတဟဝ်တဝ်းသွူ။ မီႏအံႏအာငါႏ အရသာႏလျားဟတ်ꩻမျိုꩻဖုံႏ၊ အရသာႏဆျာႏမျိုꩻဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ လိုꩻမူႏသွီႏယာႏသေ့ꩻတဲင် လိုꩻမူႏယွောင်ပဲင်ဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ လိုပ်ꩻမာꩻရွိုးလွား ယာလျားခမ်းလော့ တသျောင်ႏတဝ်း လိုꩻမူႏအာႏရဲင်ꩻဆေ့ꩻဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ ဓမ္မတာႏသွီႏပုံႏမဲန်ႏ တလွဉ်တဝ်းတွော့ꩻ ကုဲင်းလွဉ်ကုဲင်းလင်ꩻတေားဒါႏ သွီႏဗွာဖုံႏသွူ။ ဓမ္မတာႏသွီႏဗာႏ ကလင်ꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ လင်ꩻလစ်ꩻငတ်ꩻနီꩻ နုဲင်းသွီႏတနျာႏနဝ်ꩻ တမွေးတဝ်း၊ အမွူးနီꩻပဲင်ႏချာꩻတအဲန်ထဝ်း၊ မဲန်လင်ꩻမုဲင်ꩻခါလဲ့ လင်ꩻဒျာႏတဲင် ထွာထိုꩻဥတုကုဲင်၊ ဓမ္မတာႏကုဲင်မျိုꩻသွူ၊ သွီႏဗွာကလွေꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ မန်းဟဲ့ꩻ"မီးယပ်ဖြူဆင်း"၊ "ဥတုပျက်နာ"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻမူႏသီးယို သွီႏဗွာမီႏလွေꩻညလွေꩻအာနဝ်ꩻ အာႏအဲန်ထဝ်း၊ အွန်းဖူးဒါႏ၊ ဟွီဟဲင်ညောင်ꩻညာႏဒါႏ၊ လွꩻရုဲင်ꩻလွꩻလွေꩻဒါႏ၊ ဖြောင်းကုဲင်ဒါႏ၊ သꩻပေႏသꩻနွဲးဒါႏ၊ သꩻဒွေါင်ႏသꩻတပွတ်ꩻဒါႏ-စတဲင် လက္ခဏာႏဖုံႏယို ထွာလွဉ်ဒါႏ၊ ခံႏစာꩻဗာႏဒါႏသွူ။ သွီႏဗွာမီႏလွေꩻအာနဝ်ꩻ တလာတလဲင်ႏ ကအဝ်ႏလွေꩻဒါႏ သွီႏပုံႏမဲန်ႏယို တလွေꩻကြွို့ꩻတဝ်းဒွုမ်သွူ။ မီႏလွေꩻလဲ့ အမွူးနိꩻဗွေဗွေ တလွေꩻကြွို့ꩻတဝ်းသွူ။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာ ကလွေꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ အရသာႏလျားဟတ်ꩻမျိုꩻယို သျောင်ႏထွူတဲင် အံႏဖေႏဗာႏ အရသာႏနွိုးဆိမ်ꩻဗွမ်ႏ၊ အချꩻဗွမ်ႏမျိုꩻဖုံႏသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ အေင်၊ ခဲန်ႏ၊ မဆလာ၊ ဗင်ႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ မက်ဖစ်ပွမ်း-စတဲင် အရသာႏလျားမျိုꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ မောက်ꩻဖါးဆျာႏ၊ စောက်ꩻသွီဆျာႏ၊ တခေါ့ꩻရာႏမိုဆျာႏ၊ မရန်းရာႏဆျာႏ-စတဲင် အရသာႏဆျာႏမျိုꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ ကမာꩻထွိုင်ႏမာꩻပွါꩻအီဒါႏ တလီꩻလျား ဗွူအဲန်မျိုꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ အရသာႏလျား ဆျာႏမျိုꩻနုဲင်းယိုဖုံႏ ကပါဒါႏ တခိုးထာꩻအံႏမျိုꩻလဲ့နဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအံႏတဝ်း၊ သျောင်ႏလꩻလꩻဗာႏသွူ။ ခေတ်ယိုခါ လိုꩻကအဝ်ႏသုံꩻအာဒါႏ "ဟင်းချိုမုန့်"နဝ်ꩻလဲ့ တတဲ့ꩻတဝ်း အဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏနေနေသွူ။

လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻရောႏဂါႏ ကထွာဗာႏယိုနဝ်ꩻ ပိုခြုံ (သားအိမ်)ယို အလျားဓာတ်လွဉ်ꩻ၊ အလျားဓာတ်မာꩻထွာတဲင် ထွာလွဉ်ဗာႏတွော့ꩻ သွီႏဗွာလင်ꩻရောႏဂါႏ ဖေႏကဟဝ်သက်သာႏနဝ်ꩻ ပိုခြုံအာႏကအဝ်ႏအီဒါႏ၊ ပိုခြုံကခွꩻအီဒါႏ နွိုးဆိမ်ꩻအရသာႏ ကအဝ်ႏဒါႏ ထာꩻအံႏမျိုꩻဖုံႏယို အံႏဖေႏဗာႏသွူ။ ကတဲ့ꩻသင်ꩻဒါႏ သွီႏဗွာရောႏဂါႏ ထာꩻအံႏမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထထီႏဆျာႏမဉ်၊ ဖိုးနဲန်းထီ၊ စတုမဓူ၊ ဒဲန်ထောပတ် သေင်ႏရာႏအရသာႏနွို့ခွꩻမျိုꩻ ညိုးတုဲင်-စတဲင်နုဲင်းယိုဖုံႏသွူ။ တသီႏကရိုꩻလဲ့ တိုင်းရင်းဆေးအမုဲင်(၁၅) သည်းခြေဆေး၊ အမုဲင်(၁၆) အပူငြိမ်းဆေး၊ မွေးတဝ်းလဲ့ တသီႏသွီႏအရသာႏနွိုးခွꩻ၊ တချꩻဗွမ်ႏတမျိုꩻမျိုꩻယို တနီꩻ ၂-၃လဲင်ႏ အံႏဖေႏဗာႏသွူ။ မီႏတမွေးတဝ်းလဲ့ ကတဲမ်းနယ်ဒါႏ တသီႏနယ်ꩻဒွေါင်ႏ နုဲင်းဆꩻလယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ကျွိုက်နေစ်သက်ရာꩻအနယ်ꩻယို ထူႏသုံꩻအံႏနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။

တသီႏသွီႏဗွာလင်နယ်ꩻဖုံႏ

• ၁။ လိုꩻမူႏကထွာဒါႏ သွီႏဗွာလင်ꩻရောႏဂါႏနဝ်ꩻ ညိုးတုဲင်ယို အွဉ်ႏသဲင်မာꩻဖွန်ႏထွူတွော့ꩻ တွမ်ႏတသာႏသိကျာꩻ၊ ထောပတ် ရောꩻတတွာတဝင်ꩻတဲင် အံႏဖေႏသွော့ တနီꩻ ၂-လဲင်ႏ၊ တလဲင်ႏ တစေားနေင်းထီနွိုးနေား။

မွေးတဝ်းလဲ့ ညိုးတုဲင်ဖွန်ႏယို တွမ်ႏတသီႏသွီႏရသာႏတွောင်း (ခွꩻတဝ်းလျားတဝ်း)ယို စပ်ရော်ꩻသွူတဝင်ꩻတွော့ꩻ အံႏဖေႏသွော့ တွမ်ႏတသာႏသိကျာꩻ တလဲင်ႏတစေားနေင်းထီနွိုး၊ တနီꩻ ၂-လဲင်ႏနေား။

• ၂။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလွေꩻနဝ်ꩻ လံးထျꩻကျောင်ꩻထျꩻ ဘုရာꩻစေႏတီႏထျꩻဖုံႏ ဝင်ꩻကကုဲင်းဆို့ꩻဒါႏ ကဝ်ႏခေါင်ရန်း "ခေါင်ရန်းပန်း"အတုဲင်ယို ခြွူးဟံးညညထွူ ပေါႏအီႏလင်းလဲ့ သော့ꩻတသာႏသိကျာꩻတွော့ꩻ အွꩻခွိုꩻခွိုꩻ အွꩻအာအာသွော့ မုဲင်ꩻလဲင်ႏလဲင်ႏ မုဲင်ꩻနီꩻနီꩻနေား။
• ၃။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻနဝ်ꩻ ခမ်းဒဲင်ဖေ့ꩻ (တရော်ခေါက်) လိုꩻမူႏကပသွူႏအီဒါႏကတူႏယို အွဉ်ႏသဲင်ထောင်းဖွန်ႏသွူတွော့ꩻ တွမ်ႏတသာႏသိကျာꩻလဲ့ဟဝ်၊ တွမ်ႏတသီႏသွီႏလဲ့ဟဝ်၊ တွမ်ႏသွီႏနွိုး (နွယ်ချို)ဖွန်ႏလဲ့ဟဝ် ရော်ꩻတတွာတဝင်ꩻတွော့ꩻ အွꩻဖေႏအံႏဖေႏ တနီꩻနီသိုမ်လဲင်ႏ၊ တလဲင်ႏတစေားနေင်းထီနွိုးနဝ်ꩻလဲ့ ဟဝ်သက်သာႏနွောင်ꩻအီဒါႏနေနေသွူ။
• ၄။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻနဝ်ꩻ ဒုတိယဟူပသေထီယို စဲစ်ကြောင်းကြောင်းသွူတွော့ꩻ ဟူထီ ၃-ဝန်ႏနေင်းရပ်ယို အံႏညီꩻသွော့တဝင်ꩻ တွမ်ႏတောင်းလျက်ꩻထန်ꩻ တလုံꩻနေား၊ အံႏဖေႏသွော့ တနီꩻ ၂-၃လဲင်ႏနေား။
• ၅။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻနဝ်ꩻ မဲးသက်ꩻဖေ့ꩻ (ကျွန်းခေါက်)ယို ပသကြောင်း တဒွေါ့ꩻပဲစ်ꩻထွူတွော့ꩻ စဲးထီတနာတဲင် နုဲင်းမွူးရဝ်ꩻနဝ်ꩻ စဲစ်ကြောင်းကြောင်း အွꩻဖေႏသွော့ တနီꩻ ၂-၃လဲင်ႏနေား၊ ချင်းစဲးချင်ႏအွꩻဒျာႏသွော့နေား၊ မဲသက်ဖေ့ꩻ မဲသက်ရွီးခြွူထီနဝ်ꩻ ဆီႏခြောက်ရောႏဂါႏဖုံႏလဲ့ နွောင်ꩻသွူ။
• ၆။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻနဝ်ꩻ ဆင်မနွယ်ႏထောင်ꩻယို သွယ်ꩻပဉ်ဗေင်ႏဗေင်ႏတွော့ꩻ ခြွူအထီ (မွေးတဝ်းလဲ့) စဲးဖေႏအထီတနာꩻတွော့ꩻ အွꩻနဝ်ꩻလဲ့ ဟဝ်သက်သာႏနေနေရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ချင်းခြွူချင်းစဲး ချင်းအွꩻဗာႏဒျာႏသွူ။
• ၇။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻနဝ်ꩻ ဖက်ꩻဗိုႏဒီႏယို သွယ်ꩻဗွိုဗွိုထွူတဲင် အွဉ်ႏလိုသဲင်သွော့နေား၊ မီႏသဲင်သွူနဝ်ꩻ ကွယ်ရော်ꩻတွမ်ႏတသာႏသိကျာꩻတွော့ꩻ ယိုႏသေꩻခါꩻ သော့ꩻသေꩻခါꩻသွော့ ပလဲင်ꩻငွါလုဲင်းကိုနေား၊ ဖက်ꩻဗိုႏဒီႏယိုႏယို မီႏအံႏဖေႏ တနီꩻတစေားအံႏဟန်ႏအိုနဝ်ꩻ ဟဝ်နွောင်ꩻအီသွူ။

ဖက်ꩻဗိုႏဒီႏယိုႏယိုနဝ်ꩻ သွီႏဗွာလင်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ဆီႏတဟဝ်တဝ်း၊ ဆီႏဆေ့ꩻ၊ ဆီႏလျားꩻ ဆီႏတနျာႏ၊ ဆီႏရိဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ ကျောက်ကပ်တဟဝ်တဝ်း၊ ကျောက်ကပ်အာႏပေႏ၊ ကျောက်ကပ်ကို ခြောက်တဲႏဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ ဟဝ်အီနွောင်ꩻသွူ။

• ၈။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻနဝ်ꩻ တခေါ့ꩻခူꩻအကဲန်ဗွာယို အွဉ်ႏလိုသဲင်ထောင်းဖွန်ႏသွူတွော့ꩻ အံႏဖေႏတနီꩻ နီသိုမ်လဲင်ႏ၊ တလဲင်ႏ တစေားနေင်းထီနွိုးရပ်နဝ်ꩻလဲ့ သွီႏဗွာရောႏဂါႏ ဟဝ်နွောင်ꩻအီသွူ။
• ၉။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻနဝ်ꩻ ဖက်ꩻဗိုႏဗွာဒီႏ အယာႏခဉ်ႏ ၂၅ိ၊ တောင်းလျက်ꩻထန်ꩻဖြေင်း (ထန်းဖိုထန်းလျက်) အယာႏခဉ်ႏ ၁၅ိ၊ ဖက်ꩻဗိုႏဗွာဒီႏယို သွယ်ꩻဗွိုဗွို၊ တောင်းလျက်ꩻထန်ꩻယို တောက်ꩻပဲစ်ꩻသွူတွော့ꩻ ကြူးရော်ꩻတဝင်ꩻ အံႏအာအာ အံႏကွို့ꩻကွို့ꩻသွော့နေား။
• ၁၀။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻနဝ်ꩻ မောက်ကြဲင်ႏခူꩻယို စဲးထီ ၁၂-နားရီႏတွော့ꩻ အိုႏသွော့အပီနောဝ်ꩻ ကလꩻဒါႏ မောက်ကြဲင်ႏခူꩻပီယို ခြွုတ်ရော်ꩻတဝင်ꩻ တွမ်ႏဖိုးနဲန်းထီတွော့ꩻ အံႏဖေႏသွော့ တလဲင်ႏတစေားနေင်းထီနွိုး၊ အံႏဖေႏသွော့ တနီꩻ ၂-လဲင်ႏနေား။
• ၁၁။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻနဝ်ꩻ တိုင်းရင်းဆေးအမှတ် (၁၆) အပူငြိမ်းဆေးတွမ်ႏ တိုင်းရင်းအမတ် (၂၁)ဆီးဆေးဖြူ ၂-မျိုꩻယိုရော်ꩻတဝင်ꩻတွော့ꩻ အံႏသွော့ တနီꩻတစေားနေင်းထီနွိုး၊ အံႏသွော့ တနီꩻ ၃-လဲင်ႏ၊ အံႏတွမ်ႏထီခွꩻနေား။

တိုင်းရင်းဆေးတသီႏနုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဆဲင်ႏရာꩻဝေင်ꩻနယ်ႏ တိုင်းရင်းဆေးတသီႏခန်ꩻကိုနဝ်ꩻ လꩻနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။

• ၁၂။ လိုꩻမူႏသွီႏဗွာလင်ꩻသားအတာႏ ကမဲန်အွဉ်ႏသေပါဗာႏနဝ်ꩻ သွီႏဗွာလင်ꩻရောႏဂါႏယို မာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ အံႏတသီႏနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ မဉ်ႏတဟဝ်တဝ်း၊ ခွပ်နေင်ႏခွပ်လာ မီႏအဝ်ႏထွာစွူစွူနဝ်ꩻ လွေꩻထေ့ဆရာႏဝွန်ႏဝေင်ꩻကိုတွော့ꩻ အွဉ်ႏဆရာႏဝွန်ႏသီး လိုမ်ꩻလာꩻနဝ်ꩻ အဟဝ်သွတ်ꩻသွူ။