ဝေင်ꩻတိုကျို
ဝေင်ꩻတိုကျို (東京) (တိုကျိုမက်ထရိုပိုလစ် - 東京都) နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဂျပန်ခမ်းထီ ဝေင်ꩻတန်တဖြုံႏဒျာႏတဲင် အဝ်ႏဒင်ႏဒျာႏ ကွန်ဟွန်းသျူး(本州)လောင်း အခဝ်ကွဉ်ႏဒေႏသ တခူးတခဝ်တောမ်ႏ ကွန်အိသု၊ အိုဂါသာဝါရာကွန်ဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻနေနေသွူ။ တိုကျို ဝေင်ꩻတန်အိုပ်ချုတ်ရေꩻ မက်ထရိုပိုလစ်နဝ်ꩻ တိုကျို အိုပ်ချုတ်ရေꩻဝေင်ꩻတောမ်ႏ တိုကျိုဝေင်ꩻတန်ဖုံႏ ခြွဉ်းဗူႏပေါ်ႏထန်ႏလွဉ်ဒျာႏ ခရိစ်နေင်ႏ ၁၉၄၃ ဗာႏကိုသွူ။ ဝေင်ꩻတိုကျိုနဝ်ꩻ ထွာဂျပန်ခမ်း ဝေင်ꩻတန်တဖြုံႏတကာႏတဝ်း မဟာႏတိုကျိုဟံႏနယ်ႏကို ထွာစွဉ်ႏအဓိက အတန်သွတ်ꩻ ဒေႏသနဝ်ꩻသွူ။ ဂျပန်အစိုႏရအစွိုꩻတောမ်ႏ ခွန်ဟော်ꩻခံꩻ ဟော်ꩻနန်ꩻဖုံႏ အဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ ဒေႏသဒျာႏတဲင် ထွာဒျာႏ ဂျပန်ခွန်ခွိုꩻဖုံႏ အဝ်ႏအုံဒါႏ ခမ်းလမ်းဒျာႏနေနေသွူ။
| ဝေင်ꩻတိုကျို 東京都 | |||
|---|---|---|---|
| အိုပ်ချုတ်ရေꩻ | |||
| တိုကျို ဝေင်ꩻတန်အိုပ်ချုတ်ရေꩻ (Tokyo Metropolis) | |||
နုဲင်းနားရီႏဗင်ကလွေꩻအတွိုင်ꩻ တယ်ႏဆꩻကီ: သဉ်စျူးခု လမ်းတွိုက်ထိုဖုံႏ တောမ်ႏ ဖူစီကောင်၊ တိုကျိုတာဝါတဲင်ႏ၊ စွိုးခွိုꩻတွိုက်တန်၊ တိုကျိုဗူတာ မာရုနိုဆီခရဲင်ႏ၊ တိုကျို အဉ်ပါယာဟော်ꩻနန်ꩻ၊ ဆီဗုယ လိုꩻကာႏတဖူꩻသီး၊ တိုကျိုသကုဲင်းထရီး၊ တောမ်ႏ တထာမေႏလင်ꩻစင်ႏ | |||
| |||
| အထိန်ꩻအမုဲင်ငဝ်းသꩻချင်ꩻ: "တိုကျိုဝေင်ꩻတန်ငဝ်းသချင်ꩻ" (Tokyo Metropolitan Song/東京都歌/Tōkyō-to Ka) | |||
 ဂျပန်ခမ်းဟံႏပုင်ႏကို တိုကျို | |||
 | |||
| ကိုဩဒိနိတ်: 35°41′23″N 139°41′32″E / 35.68972°N 139.69222°Eကိုဩဒိနိတ်: 35°41′23″N 139°41′32″E / 35.68972°N 139.69222°E | |||
| ခမ်းထီ | ဂျပန် | ||
| ဒေႏသတန် | ကန်တိုးဒေႏသတန် | ||
| ကွန် | ဟွန်းသျူးကွန် | ||
| ဝေင်ꩻတန် | တိုကျို[၁] | ||
| ဒေႏသဖုံႏ | အထူꩻရပ်ကွက် ၂၃၊ ဝေင်ꩻ ၂၆ ဝေင်ꩻ, ခရဲင်ႏ ၁ ဖြုံႏ, တောမ်ႏ ခရဲင်ႏဖြယ် ၄ ဗာႏ | ||
| အစိုႏရ | |||
| • အစိုႏရအစွိုꩻ | တိုကျိုအိုပ်ချုတ်ရေꩻ အစိုႏရ | ||
| • အိုပ်ချုတ်ရေꩻကယ်ႏ | ယုရီကို ကိုအိခဲ (TF) | ||
| • နမ်းခြောင်ꩻတန်ဖုံႏ | ၄၂ | ||
| • ကောင်သီအစွိုꩻနွို့သားဖုံႏ | ၁၁ | ||
| ဧရိယာႏ[၂] | |||
| • ခြွောန်း | ၂၁၉၄.၀၇ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၈၄၇.၁၄ စတုရန်းမဲင်ႏ) | ||
| ဧရိယာႏအရန်း | ဂျပန်ခမ်းကို အရန်း ၄၅ | ||
| အထိုသွတ်ꩻ ခင်ႏလမ်း[၃] | ၂၀၁၇ မီတာ (၆၆၁၇ ပေ) | ||
| အဖွိုႏသွတ်ꩻ ခင်ႏလမ်း | ၀ မီတာ (၀ ပေ) | ||
| လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း (2021)[၄] | |||
| • ခြွောန်း | ၁၄,၀၄၃,၂၃၉ | ||
| • အရန်း | ဂျပန်ခမ်းကို ထွာပထမ | ||
| • တချ | ၆၃၆၃/km၂ (၁၆၄၈၀/sq mi) | ||
| • ဝေင်ꩻခူꩻတန်[၅] | ၃၇,၄၆၈,၀၀၀ (2018, မဟာႏတိုကျိုဒေႏသ)၊ ကမ္ဘာႏလောင်း ထွာပထမ | ||
| • ဒေႏသငဝ်းငွါဖုံႏ | တိုကျို・တမ・အိသု ကွန်ခဝ်ထင်ꩻဖုံႏ | ||
| Demonym(s) | Tokyoite | ||
| စီဒီပီ(GDP) (2018)[၆] | |||
| • ခြွောန်း၊ လꩻအမိဉ်ꩻ | ¥106.6 ထရီလီယံ (US$1.0 ထရီလီယံ) | ||
| • တဖြာꩻစီႏ | ¥7.7 မီလီယံ (US$70,000) | ||
| အခိန်ႏအွိုင်ꩻ | ဂျပန်အခိန်ႏ (UTC+09:00) | ||
| ISO 3166-2 | JP-13 | ||
| ကဝ်ႏ | ယိုသီနို ချယ်ရီ | ||
| သေင်ႏ | Ginkgo | ||
| ဝါး | ဝါးဗွာကတူႏဖြေင်း | ||
| ဝဲက်သုဲက် | metro.tokyo.lg.jp | ||
.jpeg)
တိုကျို အိုပ်ချုတ်ရေꩻအစိုႏရနဝ်ꩻ အဝ်ႏစီႏမံႏဖန်းဖြယ် ဝေင်ꩻတိုကျိုကို ကအဝ်ႏဒါႏ အထူꩻနယ်ႏ (၂၃)ဖြုံႏတောမ်ႏ အိုပ်ချုတ်တောမ်ႏ ဝေင်ꩻနယ်ႏ တဖြုံႏ ဝေင်ꩻတဖြုံႏစီႏနဝ်ꩻသွူ။ အထူꩻနယ်ႏဖုံႏကိုနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၈)သန်းလွိုတဲင် ဝေင်ꩻတန်တဖြုံႏလုမ်းကိုနဝ်ꩻ လိုꩻအဝ်ႏစွဉ်ႏ (၁၃)သန်းရပ်သွူ။ တိုကျို အိုပ်ချုတ်ရေꩻဝေင်ꩻတန်နဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်း ထွာလိုꩻအအာသွတ်ꩻ အိုပ်ချုပ်ရေꩻဒေႏသတဗာႏတဲင် ၂၀၀၈ ဗာႏအကို စီဒီပီနဝ်ꩻ အဝ်ႏစွဉ်ႏ အမေႏရိကန်ႏဒေါ်လာ ၁.၄၇၉ ထရီလီယီတဲင် ထွာစွဉ်ႏအတန်သွတ်ꩻ စီꩻပွာꩻရေꩻအနမ်းအခြုံနဝ်ꩻသွူ။ [၇]
"တိုကျို"ကဟဲ့ꩻဒါႏ ဝေင်ꩻမိဉ်ꩻယို မူလအစနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်ဒျာႏ "အဲဒို(Edo)" နဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏခရိစ်နေင်ႏ ၁၈၆၈ ဗာႏ ထွိုင်ႏထွာလွဉ် ခွန်ဟော်ꩻခံꩻ ဟော်ꩻနန်ꩻဝေင်ꩻတန်တဲင် ပြောင်ꩻလုဲင်ႏပါအမိဉ်ꩻ "တိုကျို" နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အဓိပ္ပာယ်ႏနဝ်ꩻ "အခဝ်ကွဉ်ႏ ဝေင်ꩻတန်" ဒျာႏသွူ။ "မေစီစိုး" ခေတ်အစဝ်းခိန်ႏနဝ်ꩻ တိုကဲ(Tōkei) နုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်နေနေသွူ။
ရာႏသီႏဥတု
မွဉ်းဖျင်"ဝေင်ꩻတိုကျို" နဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻ လျားစိုႏ သဲင်ခြိစ်ꩻဒါႏ ခင်ႏလမ်းဇုန်ကိုတဲင် ထွာဒျာႏ လျားတအွိုက်ꩻ ရာႏသီႏဥတုတောမ်ႏ ခံႏဗာႏဆေ့ꩻ ထာꩻခွꩻခိန်ႏ အာႏသန်မုꩻနဝ်ꩻသွူ။ အလိုမ်ꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဩဂုတ်လာတဲင် အလျားဒီႏဂရီႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏ ၂၇.၅° ရပ်၊ အခွꩻသွတ်ꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဇန်နဝါရီလာတဲင် အလျားအဝ်ႏ ၆° ရပ်သွူ။ ဝေင်ꩻတိုကျိုနဝ်ꩻ ထေထန်ႏ ဖန်လုံအိမ် ဓာတ်လူးဖုံႏ ဖေႏကဆေ့ꩻ ဖေႏကဆွိုးထိုꩻတာႏ အဝ်ႏတဲမ်းထွို့ꩻလွေꩻ ဥပဒေႏတဲင် ၂၀၂၀ ဗာႏကို ဖေႏကမာꩻယောမ်လꩻနွောင်ꩻ ထေထန်ႏ ဖန်လုံအိမ် ဓာတ်လူး (၂၅%)တာႏ အဝ်ႏခွုမ်မာꩻခါꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။
စီꩻပွာꩻရေꩻ
မွဉ်းဖျင်ပညာႏရေꩻ
မွဉ်းဖျင်စွဲးထူႏပသာရေꩻ
မွဉ်းဖျင်အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ You must specify title = and url = when using {{cite web}}.။ Tokyo Metropolitan Government။ Shinjuku is the location of the Tokyo Metropolitan Government Office. But Tokyo is not a "municipality". Therefore, for the sake of convenience, the notation of prefectural is "Tokyo".
- ↑ Reiwa 1 nationwide prefectures, cities and towns area statistics (October 1) (in ja)။ Geospatial Information Authority of Japan (December 26, 2019)။ April 15, 2020 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ January 28, 2022 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ Mountains of Tokyo Metropolis (in ja)။ Geospatial Information Authority of Japan။
- ↑ Tokyo Metropolis' Population overview – Reiwa 3 January 1 (in ja)။ Tokyo Metropolitan Government။
- ↑ The World's Cities in 2018။
- ↑ Population economics statistics (Tokyo inner production etc.) (in ja)။ Tokyo Metropolitan Government။
- ↑ Global city GDP rankings 2008-2025။ Pricewaterhouse Coopers။ 4 May 2011 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 27 November 2009 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။