သင်ႏကဲဉ်ႏ
သင်ႏကဲဉ်ႏ (မန်း: သင်္ကြန်) (အိန်းကလေတ်: Thingyan) ကရိုꩻဒါႏ ဝေါဟာရယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ "သင်္ကန္တ" ဟဲ့ꩻ ပါဠိဘာႏသာႏ၊ "သင်္ကြန္တ" ဟဲ့ꩻ သက္ကတဘာႏသာႏကို လင်ꩻလွဉ်ဒါႏ ဝေါဟာရငဝ်းငွါဒျာႏသွူ။ "သင်္ကန္တ၊ သင်္ကြန္တ" ကရိုꩻနဝ်ꩻ အဓိပ္ပာယ်ႏလꩻ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏ(ပြောင်ꩻကာႏတေား/ အကူꩻအလုဲင်ႏ) နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အကူꩻအလုဲင်ႏ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲးကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအယအလီꩻ ကူꩻလွေꩻလုဲင်ႏလွေꩻတေား အတသာ၊ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏနေး ယိုခါအနေႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏနေင်ႏအလီꩻ ကူꩻလွေꩻနေင်ႏတသာ လꩻအဓိပ္ပါယ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဒဲဉ်သီႏလာနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ မျန်မာနေင်ႏတနေင်ႏအသွတ်ꩻတဲင် နေင်ႏလီꩻလို့ထွူ ဒဲဉ်ဟားလာနဝ်ꩻ ထွာနေင်ႏတသာအစ ထွာကာႏနေင်ႏတသာ ခိင်ႏခါႏကာႏလ နုဲင်းနဝ်ꩻဒျာႏသွူ။ ခမ်းသဲင်ရာႏသီႏ ထာꩻလျားတမ်ႏယို ဖြေႏမာꩻခွꩻအီတောမ်ႏ သင်ႏကဲဉ်ႏထီ နဝ်ꩻသွူ။ နေင်ႏလီꩻအကို ကအဝ်ႏဒါႏ အဝွေႏအဝက်ဖုံႏ ဖေႏကကြောင်းစင် ဆူပသေကြောင်းစင်အီတောမ်ႏ သင်ႏကဲဉ်ႏထီနဝ်ꩻသွူ။
| သင်ႏကဲဉ်ႏ | |
|---|---|
 ပဂံႏစိုး ပွယ်ꩻသင်ႏကဲဉ်ႏပုင်ႏ | |
| မိဉ်ꩻတရာႏဝင်ႏ | Sangken (သင်ႏကဲဉ်ႏ) |
| မိဉ်ꩻလင် | ဒဲဉ်ဟား |
| ရဲဉ်ꩻမာꩻဒါႏခမ်းထီ | မျန်မာခမ်းထီ |
| ထင်ႏသျာꩻအီ | မျန်မာကာႏနေင်ႏတသာ |
| Observances | ထင်ႏကျောင်ꩻကန်ႏ ပွာꩻတရာꩻကံသီႏလတောမ်ႏ ကန်းတော့ꩻ ဖရာꩻ၊ သင်ႏဃာႏ၊ လူႏသက်ရွယ်ႏတန် မွိုးဖါဆရာႏ၊ မွိုးဖြားဖါဖြားသီး၊ ခွုမ်ဆိုးထီ၊ဆူဝင်ꩻထီ။ |
| မာꩻစ | ဧပီ ၁၃ (အကျိုႏနီꩻ) |
| ထွူသွတ်ꩻ | ဧပီ ၁၆ (အထင်ႏနီꩻ) |
| မွူးနီꩻ | ဧပီ ၁၇ (နေင်ႏတသာ) |
| စပ်ဆွိုင်ꩻ | သောင်ရမ် ထုဲင်ꩻကာႏနေင်ႏတသာအုံပဆားနီꩻ, လာအိုကာႏနေင်ႏတသာ, Tamil New Year|တမီး ကာႏနေင်ႏတသာ, ကမ်ဗောဒီးယား ကာႏနေင်ႏတသာ |
သင်ႏကဲဉ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏတနꩻလွေꩻ အိန်းကလေတ်လာ လာဧပီထာႏဝရပ်၊ မန်း/ပအိုဝ်ႏခုနဝ်ꩻ တနꩻ လာဒဲဉ်ဟား ကိုတဲင် ထွာဒျာႏ မျန်မာ(မန်း)ပွယ်ꩻကာႏနေင်ႏတသာ ဒျာႏသွူ။ သမဲင်ꩻအလꩻ အရီးသွတ်ꩻပထမလဲင်ႏ ကမာꩻလွေꩻစဒါႏ ပွယ်ꩻသင်ႏကဲဉ်ႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ တွူးကောင်ꩻခမ်း(တကောင်းခေတ်) ခွန်ဟော်ခံꩻစိုး (ခရိစ် ၁ ရျာꩻဗူႏ - အေဒီ ၁၀၅၀) ကိုတဲင် တွိုႏ ပဂံႏစိုး (အေဒီ ၈၄၉ - အေဒီ ၁၂၉၇) အကိုနဝ်ꩻ တင်ႏသျာꩻမိဉ်ꩻတန်စွစ်ꩻလွဉ်စွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ပွယ်ꩻကာႏနေင်ႏတသာ (သင်ႏကဲဉ်ႏ/ ဒဲဉ်ဟား)နဝ်ꩻ မျန်မာခမ်းထီကို ကကိုꩻကွယ်ႏဒါႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ မန်း၊ မဲင်ꩻ၊ ရခဲင်ႏ၊ ဖြဝ်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏ စတဲင်လိုꩻမျိုꩻဖုံႏ အဝ်ႏမာꩻလွေꩻ လစ်ꩻငတ်ꩻနီရပ်တဲင် ထွာဒျာႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏထုင်ꩻစံႏ ပွယ်ꩻတန်ဒျာႏသွူ။ ပွယ်ꩻသင်ႏကဲဉ်ႏမွူးနီꩻနဝ်ꩻ တွက်ထူႏအီဒျာႏ မျန်မာပျက္ခဒိန်ႏ အလꩻ ခွန်သီကျာꩻ အဝ်ႏလူꩻခမ်း ကလင်ꩻလွဉ်ဒါႏ လိုꩻခမ်း အကျိုႏနီꩻ-အလင်ꩻနီꩻ-အကျပ်နီꩻ-အထင်ႏနီꩻ-နေင်ႏတသာဆန်ꩻ(၁)နီꩻ ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ပွယ်ꩻသင်ႏကဲဉ်ႏဒဲဉ်ဟားကိုယို ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏခွိုꩻနွယ်ႏသီး အဝ်ႏမာꩻလွေꩻ ထင်ႏကျောင်ꩻကန်ႏ ပွာꩻတရာꩻကံသီႏလတောမ်ႏ ကန်းတော့ꩻ ဖရာꩻ၊ သင်ႏဃာႏ၊ သက်ရွယ်ႏတန် မွိုးဖြားဖါဖြားသီး၊ လူႏဆရာႏ၊ လူႏမွိုးဖါ၊ လူႏမွိုးဖြားဖါဖြားသီး၊ လွူးတဲင်ဇာႏဂအစွိုးစွိုး၊ အွဉ်ႏတပယ်ႏ ဖရာꩻထီ၊ ခွုမ်ဆိုးထီ၊ ဆူလို့ဝင်ꩻထီ၊ ရဲဉ်ꩻလူႏလွေꩻပါ ကုသိုလ်ႏဒါႏန ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ပွယ်ꩻမွူးနီꩻကျာꩻနဝ်ꩻ မျန်မာခမ်းထီကိုယို ထွာတရာꩻဝင်ႏ မွူးနီꩻအုံပဆား(အားရပ်ရက်) နဝ်ꩻသွူ။ ပွယ်ꩻသင်ႏကဲဉ်ႏ(ပွယ်ꩻခွုမ်ဆိုးထီ) နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ မျန်မာ(မန်း)ခမ်းကိုလုမ်ꩻတကာႏတဝ်း နုဲင်းဒါႏ အာသျနဝ်ကို ကအဝ်ႏဒါႏ ခယ်ႏခမ်း (ယူနန်ခမ်းနယ်ႏ တုဲင်(ဖြဝ်ꩻ)လိုꩻမျိုꩻဖုံႏ)၊ လာအို၊ ထုဲင်ꩻ၊ ကမ်ဗေားဒီးယား၊ နီပေါ၊ ဗိဉ်းကလားဒေတ်၊ အေင်ဒိယ တောမ်ႏ သီရိလင်ႏကာႏ ခမ်းကိုဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏမာꩻလွေꩻနေနေတဲင် အခိင်ႏမွူးနီꩻလဲ့ ပေါင်းဗွိုန်လို့စွဉ်ႏဝင်ꩻသွူ။[၁]
ဒဲဉ်ဟားလာတွမ်ႏ ထီသင်ႏကဲဉ်ႏ
မွဉ်းဖျင်နေင်ႏလီꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်ချာ နေင်ႏတသာလဲ့အီႏကူꩻသွူတဲင် ဒဲဉ်ဟားလာသင်ႏကဲဉ်ႏတွင်ꩻ ခွန်နင်ꩻပအိုဝ်ႏသီး ထွုံꩻစံႏယိုꩻယာႏအတွိုင်ꩻ လူႏမွိုးဖါ၊ လူႏလိုꩻဖြား၊ လူႏဆရာႏ၊ လူႏသင်္ဃာႏစတဲင် အလူႏအတန်ꩻလဲ့ အီႏအောဝ်ႏအာလွဉ် ပွယ်ꩻသျင်ႏလောင်ꩻ ပွယ်ꩻထင်ႏကျောင်ꩻ ပွယ်ꩻနေင်ႏတသာ နီအောဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏကုဲင်တောဝ်း၊ နီအောဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏဖေင်ꩻတောဝ်းဝင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။
ဒဲဉ်ဟားလာ သင်ႏကဲဉ်ႏတွင်ꩻ နုဲင်းဟန်ႏနေင်ႏယို မူႏခိုခမ်းသားအမျာꩻ ကအောဝ်ႏလိုႏသေထဲင်းယင်းဒါႏ အခရာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ခွုမ်ပဆိုးထီ၊ ဆူလွဝင်ꩻ ခွန်နင်ꩻသီးတာႏ အယ်နီညိုထာꩻလျားလဲင်းဖျတ်တဲင် ရာႏသီႏလျားလွဉ်ꩻငါႏထာꩻနောဝ်ꩻမꩻ ယာလျားတိန်ႏတိန်ႏ အခိန်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏစွပ်ꩻမွုန်းဝင်ꩻတွမ်ႏထီ၊ အောဝ်ႏလိုႏအုံတင်းငါႏတောဝ်းယာလျား ခွုမ်ပဆိုးထီဖုံႏလဲ့ အန္တရာယ်ႏဖေႏကကင်ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏသတိꩻငါႏဝင်ꩻဖုံႏအကျောင်ꩻ ဖေႏသေအွဉ်ႏဟွိုန်လွေꩻဗာႏ ခမ်းသားမွိုးဖါသီးဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။[၂]
နေင်ႏတသာကူꩻအခိန်ႏယို နီနာꩻဗုဒ္ဓဘာႏသာႏဖုံႏအတာႏ ထွာဒျာႏမင်္ဂလာႏအခိန်ႏယူႏနုဲင်းနဝ်ꩻစားတဲင် မွိုက်ခွိုက်ကအဝ်ႏထွာမင်္ဂလာႏအခိန်ႏတွင်ꩻယို မင်္ဂလာႏယံဖေႏကထွာအာအာထဲင်းသွော့ သꩻကို ရေႏမိုးနုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ ထင်ႏကျောင်ꩻထင်ႏကန်ႏ ထိုမ်ႏလို့ဝင်ꩻကုသိုလ်ႏကစဒါႏ ကုသိုလ်ႏမင်္ဂလာႏတရာꩻဖုံႏယို ကျိုꩻစာꩻလွဒျာႏဝင်ꩻပငါပရာꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ အကျောင်ꩻပျုလွေꩻတွမ်ႏ နေင်ႏတသာကူꩻမင်္ဂလာႏတဲင် သူတောႏကောင်ꩻ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏခွိုꩻနွယ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ နုတ်ဆက်အွဉ်ႏကုဲင်ထိုꩻသွူ အတဟဝ်တဝ်းအလီꩻအယ အညံးဖုံႏတဲင်တွော့ꩻ ထူႏလꩻလꩻလို့ဝင်ꩻမင်္ဂလာႏတရာꩻနုဲင်းယိုစားဖုံႏသွူ။[၃]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ The Myawady Daily (7 April 2015)။
- ↑ အယ်ဒီတာ၊ မောင်းမွူးခံꩻ လိတ်လွီးလယ်ႏ အမုဲင်-၃၈
- ↑ ဗွေႏနန္ဒဝံသ၊ အောင်ႏဗန်း