သုစရဲက်ပါꩻဆီ
"ငေါဝ်းတယ်ႏအွဉ်" ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏအစွိုꩻ လိတ်ရဲဉ်ႏအမုဲင်(၅)နောဝ်ꩻ တဲမ်းလဲဉ်း "ဒုစရဲက်ပါꩻဆီ"တဲင် အောဝ်ႏကုဲင် "သုစရဲက်ပါꩻဆီ"နောတ်ꩻတဲ့ ယံကတဲမ်းဖေႏသွော့အကျောင်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသင်္ဃာႏအစွိုꩻ မေတ္တာႏရပ်ခံႏချက်အလꩻ တဲမ်းသွုပ်ယင်း "သုစရဲက်ပါꩻဆီ"ယိုသွူ။ အခေႏအနေႏ တဖေႏတောဝ်းတဲင် ဒုစရဲက်ပါꩻဆီကို တဗွောင်နယ်၊ တသျင်ꩻနယ်ဗာႏတောဝ်း အထွောင်းဖုံႏနောဝ်ꩻတဲ့ ကားကဆဲင်ႏရာꩻ ဗွောင်နယ် သျင်ꩻနယ်ပါယင်း "သုစရဲက်ပါꩻဆီ"ကိုယိုသွူ။ ဖေႏနေးကထွာ လိုꩻအငိုꩻတန်တဖြာꩻနောဝ်ꩻ ထွားသွဉ်ဒါႏဒါႏ "သုစရဲက်ပါꩻဆီ"ယိုထွူတဲင် ခွုမ်မာꩻဒေါ့ꩻဖြောဝ်ႏ အုံအောဝ်ႏလွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻသွော့ "သုစရဲက်ပါꩻဆီ"ယိုအတွိုင်ꩻနော။ "နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ ဟောဝ်မꩻ" နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ - ဟောဝ်စွုမ်ႏဖြာꩻမꩻ ထာꩻမာꩻကုသိုလ်ႏ - လꩻလွဉ်ပိုႏတဲင် ထာꩻလိုႏဆန္ဒ - ဗွေဗိတ်လွတွော့ꩻ လောကသံသရာႏ - ထွာချမ်ꩻသာႏ ဟောဝ်ငါႏ - စွုမ်ႏမျိုꩻမျိုꩻ။ စင်ꩻတန်ကောဝိဒ (ဓမ္မာစရိယ) "အကျင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ"- (၁) အကျင်ꩻဟောဝ်တောဝ်း၊ (၂) အကျင်ꩻဟောဝ်၊ အောဝ်ႏနီမျိုꩻ နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကျင်ꩻဟောဝ်တောဝ်းနောဝ်ꩻ- ဒုစရိတ- "ဒုစရဲက်"ဟဲ့ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻ။ အကျင်ꩻဟောဝ်နောဝ်ꩻ- သုစရိတ- "သုစရဲက်"ဟဲ့ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻ။ သု-နောဝ်ꩻ "ဟောဝ်"၊ စရိတ-နောဝ်ꩻ "အကျင်ꩻ"။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ သုစရိတ-"သုစရဲက်"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ "အကျင်ꩻဟောဝ်"အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ သုစရဲက်နဝ်ꩻ အောဝ်ႏအပါꩻတဆီ။ သုစရဲက်အပါꩻ(၁၀) ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ၁။ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ - မာꩻသီတောဝ်းဝင်ꩻသက်။ ၂။ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏိ - ထူႏတခွန်ꩻတောဝ်းဝင်ꩻထာꩻ။ ၃။ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏိ - ပဲစ်မာႏတောဝ်းဝင်ꩻပိုမာ။ ၄။ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏိ - ဒေါ့ꩻလဲဉ်တောဝ်းထာꩻ။ ၅။ ပိသုဏဝါစာ ဝေရမဏိ - အံႏစာတောဝ်းဝင်ꩻမဉ်ꩻ။ ၆။ ဖရုသဝါစာ ဝေရမဏိ - ခွန်းဒေါ့ꩻတောဝ်း ငေါဝ်းကျံꩻထံꩻ။ ၇။ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏိ - ဒေါ့ꩻတောဝ်းငေါဝ်းခွဉ်ႏဆေ့ꩻ။ ၈။ အနဘိဇ္ဈာ - မဉ်လꩻတောဝ်းဝင်ꩻတခြိုꩻ။ ၉။ အဗျာပါဒ - ကျံႏတကုဲင်တောဝ်းဝင်ꩻ။ ၁၀။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ - ထာꩻယူႏမဲဉ်ႏ၊ အပါꩻ(၁၀) ယိုသွူ။ ၁။ ဗွောင်နယ် ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိခရာႏ ပါဏာတိပါတ= ပါဏ+အတိပါတ-ဖပွုဒ်နုဲင်းနောဝ်ꩻ။ ပါဏ- ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- ဝေါဟာရ (ပညတ်)အနေႏနောဝ်ꩻ သတ္တဝါႏ၊ ပရမတ္ထအနေႏနောဝ်ꩻ ဇီဝိတိန္ဒြေႏ။ အတိပါတ- မာꩻသီမွိုင် ဝင်ꩻသား၊ ဝေရမဏိ- သျောင်ႏထိုꩻ (မာꩻသီတောဝ်း။) ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ "မာꩻသီတောဝ်း သတ္တဝါႏ၊ မာꩻသီတဝ်းဝင်ꩻသက်" အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ "ပါဏာတိပါတာ-မာꩻသီဝင်ꩻသက်"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- မာꩻသီလိုꩻတွမ်ႏ သတ္တဝါႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ အံႏသွတ်ꩻ အံႏကျော် မာꩻပꩻ ယားကုဲင်ဆျာဒီႏ ဝါးဒီႏ-စတဲင် အဒီႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ ယားကုဲင်သန္ဓေႏအမျိုꩻမျိုꩻ စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ထွာမာꩻသီဝင်ꩻသက်လွဉ်းလွဉ်း၊ ထွာပါဏာတိပါတ ဒုစရဲက်လွဉ်းလွဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ-မာꩻသီတဝ်းဝင်ꩻသက်"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- မာꩻသီတောဝ်း လိုꩻတွမ်ႏသတ္တဝါႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ အံႏသွတ်ꩻတဝ်း၊ အံႏကျော်တဝ်း၊ မာꩻပꩻတောဝ်း၊ ယားကုဲင်တောဝ်း ဆာဒျာႏ ဝါးဒီႏ-စတဲင် အဒီႏအမျိုꩻမျိုꩻ ယားကုဲင်တောဝ်း သန္ဓေႏအမျိုꩻမျိုꩻ စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ထွာမာꩻသီတဝ်းဝင်ꩻသက်၊ ထွာတောဝ်း ပါဏာတိပါတ အကုသိုလ်ႏကံႏ၊ ထွာဒျာႏ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ သုစရဲက်လွဉ်းလွဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဝေရမဏိ-သျောင်ႏထိုꩻ (မာꩻသီတောဝ်း)ကရိုꩻနောဝ်ꩻ- နမ်း(ကိုႏတဲင်ႏ)တဲ့ မာꩻသီတောဝ်းဝင်ꩻသက်၊ ဝင်ꩻတဲ့ ဝွေꩻထွဉ်ႏမာꩻသီတဝ်း၊ မဉ်ႏထီႏမဉ်ႏဟွိုန် ဝင်ꩻမာꩻသီဝင်ꩻသက်တဲ့ ဆီꩻခါꩻရဲခါꩻ ဖေႏမာꩻသီတဝ်း၊ မာꩻသီဝင်ꩻသက် နုဲင်းနောဝ်ꩻနဝ်ꩻ သꩻရေꩻတဝ်း၊ သဖော်ꩻတူႏတောဝ်း၊ နစ်သက်တောဝ်း၊ ကျွိုက်တောဝ်း၊ ဟွိုန်ဟောဝ်တောဝ်း၊ မဉ်ႏမာꩻသီဝင်ꩻသက်နောဝ်ꩻ ခံႏဗာႏအပဲစ် နုဲင်းယိုနုဲင်းယို၊ သွဉ်သင်ဆွုံꩻမꩻ ချꩻနားဖေႏ စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ထွာသျောင်ႏထိုꩻ (မာꩻသီတဝ်းဝင်ꩻသက်)နောဝ်ꩻသွူ။ မာꩻသီဝင်ꩻသက်နောဝ်ꩻ ဟောဝ်တောဝ်း၊ ထွာပါဏာတိပါတ ဒုစရဲက်၊ ထွာအကျင်ꩻဟောဝ်တောဝ်း။ "နာꩻခံႏတဒွေါ့ꩻ နာꩻစူတပင်နဲ့၊ နာꩻခံႏသီ နာꩻသက်နဲ့?" မဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ခံႏတဒွေါ့ꩻဒျာႏ အစူတပင်၊ အသက်နောဝ်ꩻ ခံႏသီနွောင်ꩻတဝ်း။ မဉ်ႏစဉ်ꩻစာꩻယူႏနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ဝင်ꩻတဲ့ပီပီ နီတဲ့နုဲင်းနုဲင်း၊ ငမ်းငါႏထာꩻသီ ပငါပရာꩻ၊ သက်တလီးနောဝ်ꩻ အငိုꩻဖျတ်နွောင်ꩻတဝ်း၊ သက်တလီးယိုနောဝ်ꩻ ခံႏသီနခြေင်နွောင်ꩻတဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏမာꩻသီဝင်ꩻသက်နောဝ်ꩻ ကခံႏဗာႏသားသူꩻ သꩻယူႏပက် သꩻဒုက္ခနာႏ၊ သꩻလျားနာႏ ကောမာꩻသီသား၊ "ယိုတလဲင်ႏနောဝ်ꩻ ဝွေꩻအံႏနွောင်ꩻခွေ၊ ဝွေꩻတဲ့ ဖေႏနေးဝင်ꩻကမာꩻသီနုဲင်းနုဲင်းသွော့၊ ဝွေꩻတဲ့ ဖေႏနေးကမော့ꩻနုဲင်းနုဲင်းသွော့ ထာꩻဒုက္ခနော" ကောကခံႏဗာႏသား ဆုꩻတောင်ꩻတကုဲင်သဲင် နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ဘဝယိုခါတဲ့ ကောကမာꩻသီသားနောဝ်ꩻ မဉ်ꩻအွီႏတောဝ်း၊ မော့ꩻဗာႏထာꩻဒုက္ခ၊ တွိုႏဘဝငါတဲ့ လင်ꩻထဲ့ဗာႏငါးရုဲင်ꩻ၊ ထဲ့ငါးရုဲင်ꩻ မဉ်ႏထွူတဲ့ "နီအွဉ်ႏစွဉ်ꩻဝင်ꩻကတူႏ၊ ဝင်ꩻအွဉ်ႏပူႏနီကတောင်"ကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ တဘဝထွူတဘဝ ခံႏဗာႏတောဝင်ꩻမာꩻသီ၊ ခံႏဗာႏတော ဝိပါကဝွဋ်၊ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ နီမာꩻသီဝင်ꩻတဲ့ တဟောဝ်တောဝ်း၊ ဝင်ꩻမာꩻသီနီတဲ့ တဟောဝ်တောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ယဟန်ႏသားနောဝ်ꩻ တွိုႏသွို့ꩻခြံနောဝ်ꩻ ထွဉ်ႏဒျာႏအပိုအမာလွေꩻတွိုႏဝွေꩻနဝ်ꩻ ထုမ်ႏလော်တောဒျာႏ ထာꩻသောင်ꩻထာꩻသား၊ ထုမ်ႏယားထုမ်ႏခူႏ၊ ထုမ်ႏခူႏထုမ်ႏတခွေတောဒျာႏ တိရစ္ဆာန်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ကေအဲင်ႏ၊ ရူးအဲင်ႏ၊ ထဲ့သေင်ႏထဲ့လဲင်း၊ ထဲ့ထီတနတ်ဗာႏ၊ နꩻဗာႏ၊ သေင်ႏတနို့ထောင်း၊ လူꩻမာꩻ၊ ဆော့ဆာထာꩻ၊ သဲင်ꩻအွꩻဒေါဝ်၊ ထုမ်ႏရွို့ꩻတောဝင်ꩻ၊ တွယ်ႏဆာတော အပိုအမာစတဲင် နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏတဲ့အဝ်ႏ၊ ထာꩻမာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ခြွေခြာႏအီ၊ ချမ်ꩻသာႏအီ၊ မဉ်ꩻအွီႏအီမွေးတဝ်း။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ နေးဒျာႏတွမ်ႏ ထာꩻမာꩻကြောင်းကြောင်းစင်စင်တဲင် ထုမ်ႏကျမ်ႏခွုမ်မာꩻထွူတွော့ꩻ မဉ်ႏလꩻလွဉ်ရွဉ်နောဝ်ꩻမꩻ မဉ်ႏဖြေꩻအံႏဒျာႏအထွူ (အသီထွူ/အဒွိုႏထွူ)နဝ်ꩻ ပါဏာပါတိတ ဒုစရဲက်တဲ့ တထွာတောဝ်း၊ ဝင်ꩻတဲ့ တကဲ့ꩻရဲ့ꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏမာꩻသီတောဝ်း ဝင်ꩻသက်နဝ်ꩻ ဝင်ꩻတဲ့ သꩻချမ်ꩻသာႏ၊ နီတဲ့ သꩻချမ်ꩻသာႏ၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ မာꩻသီဝင်ꩻသက်တဲင် ယူႏပက်ဒုက္ခ၊ သောကခိုးလျားစတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻစားတဲ့ တမော့ꩻဗာႏ၊ ဝိပါကဝွဋ်တဲ့ တခံႏဗာႏတောဝ်း။ မာꩻသီတောဝ်း ဝင်ꩻသက်ဝင်ꩻသွဲတဲင် ကခံႏစာꩻဗာႏ အကျိုꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ- ၁။ မဲ့နား စူခင်ႏ၊ အင်္ဂါႏကုဲင်တဝ်း၊ ဗွေတရေꩻလို့ဒျာႏ။ ၂။ ပြွောင်ႏယွောင်၊ ဖွိုႏထို၊ နမ်းကြိုတရေꩻ၊ လွောက်ꩻညီႏလွေꩻဒျာႏ။ ၃။ တလျူ ဆတ်ꩻလတ်ꩻဒျာႏ။ ၄။ တဗွီႏ နုညံꩻဒျာႏ။ ၅။ ကောရက် ကောပဲင်ꩻသား အာဒျာႏ။ ၆။ ဝင်ꩻကျမ်ႏယား၊ ဝင်ꩻကျမ်ႏသီတဲ့ တလꩻတောဝ်း။ ၇။ ယောင်ꩻဆင်ꩻသွီႏယာႏ တရေꩻငါႏမွေး။ ၈။ ထာꩻဆာရောႏဂါႏ ဆေ့ꩻဆဲဉ်းငါႏမွေး။ ၉။ တွမ်ႏမွိုးဖါ ဖူးဝေး သွꩻပေꩻ လိုꩻရက်ဖုံႏနောဝ်ꩻ ဖဖြယ်ဗာႏတောဝ်းလို့ဝင်ꩻ။ ၁၀။ အုံဗာႏ သက်ထိုထို၊ စိုးဆွာꩻဆွာꩻ-စတဲင် အကျိုꩻဖုံႏယို ခံႏစာꩻဗာႏ(လꩻဗာႏ)နောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ မာꩻသီတဝ်း ဝင်ꩻသက်နဝ်ꩻ ခြွေခြာႏအီ၊ ချမ်ꩻသာႏအီ၊ မဉ်ꩻအွီႏအီတဲင် ဟောဝ်ငါႏ၊ ထွာပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ သုစရဲက်၊ ထွာအကျင်ꩻဟောဝ်နောဝ်ꩻသွူ။ "ထာꩻမာꩻသီ ၆-မျိုꩻ (ပယောဂ ၆-မျိုꩻ)" ၁။ နမ်း (ကိုႏတဲင်ႏ)မာꩻသီ ၂။ ထွဉ်ႏဝင်ꩻမာꩻသီ ၃။ မာꩻသီတွမ်ႏ စူခွုမ်လက်နက် ၄။ ခူႏထာꩻအောင်၊ ဒေါင်နေးမာꩻသီ ၅။ မာꩻသီတွမ်ႏ တေန်ꩻအင်ꩻ ၆။ မာꩻသီတွမ်ႏ တံꩻခိုꩻ။ "ပဉ္စာနန္တရိယကံႏ ၅-ပါꩻ" ၁။ မာတုဃာတက - မာꩻသီမွိုး ၂။ ပိတုဃာတက - မာꩻသီဖါ ၃။ အရဟန္တဃာတက - မာꩻသီရဟန္တာႏ ၄။ လောဟိတုပ္ပါဒက - မာꩻသွီဘုရာꩻ ၅။ သံဃဘေဒက - မာꩻကွယ်ႏသင်္ဃာႏ၊ (မာꩻပꩻသီသင်္ဃာႏ) အမုꩻတန် ယိုငတ်ꩻပါꩻယို မဉ်ႏပဲစ်မာႏဗာႏ တပါꩻပါꩻနောဝ်ꩻ ဘဝယိုခါ ကျိုꩻစာꩻခန်းနုဲင်းမုဲင်ꩻ ကျိုꩻစာꩻတဲ့ယောဝ်း လꩻနွောင်ꩻတောဝ်း မဂ်ဖိုလ်ႏနိဗ္ဗာန်ႏ၊ သဲစ်ကသီတဲ့ လင်ꩻထဲ့ဗာႏစွဉ်ႏ ငါးရုဲင်ꩻတလဲင်ႏချင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ပါဏာတိပါတ အင်္ဂါႏ ၅-ပါꩻ (မာꩻသီဝင်ꩻသက် အချက် ၅-ချက်) ၁။ သတ္တဝါႏတဲ့ မွေးမꩻ ၂။ သတ္တဝါႏကျောင်ꩻတဲ့ အောဝ်ႏသေမꩻ ၃။ သꩻမဉ်မာꩻသီတဲ့ အောဝ်ႏမꩻ ၄။ ဖေႏကသီတဲ့ ကျိုꩻစာꩻဗာႏမꩻ ၅။ သီအီတွမ်ႏ ကကျိုꩻစာꩻမုꩻနောဝ်ꩻမꩻ။ အင်္ဂါႏ ယို၅-ပါꩻ မဉ်ႏပြဲ့ꩻစွုံႏလို့မꩻ (အချက်ယို ၅-ချက်မဉ်ႏမဲဉ်ႏတနꩻသော့ꩻလို့မꩻ) ထွာပါဏာတိပါတ အကုသိုလ်ႏကံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကဗျာ + ဝင်ꩻယိုအသက် - ထူႏနက်လွဉ်ꩻမာႏ နုဲင်းနဝ်ꩻမာꩻမွိုန်း - မဉ်ႏယွိုန်းနောဝ်ꩻရာꩻ အကျင်ꩻဟဝ်မျတ် - စွုမ်ႏဇာတ်ချမ်ꩻသာႏ သက်ဆွာꩻဗာႏ - သေႏချာႏ ယံငါငါ ။ "ကဗျာယို မဉ်ႏပြန်ႏငေါဝ်းရိုꩻရိုꩻနောဝ်ꩻ" ဝင်ꩻအသက်ယို ထူႏနက်လွဉ်ꩻမာႏ (မာꩻသီ)နုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ တွမ်ႏမာꩻမွိုန်း၊ မဉ်ႏယွိုန်းထိုꩻနဝ်ꩻ ထွာအကျင်ꩻဟဝ်၊ ထွာအကျင်ꩻမျတ်၊ (ကွပ်အကျင်ꩻဟဝ်၊ အကျင်ꩻမျတ်တဲင်) ချမ်ꩻသာႏဗာႏ စွုမ်ႏဇာတ်ဇာတ် စွုမ်ႏပန်ပန်၊ သက်တဲ့ထို၊ စိုးတဲ့ဆွာꩻဗာႏ၊ သေႏချာႏယံလွေꩻ တငါငါစွဉ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ [၁][၂]