အနာႏဂတ်ကိုနီပအိုဝ်ႏ
အနာႏဂတ်ကို နီပအိုဝ်ႏအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏပွိုင်ဆင်နုဲင်းမုဲင်ꩻ
မွဉ်းဖျင်နီသွဉ်းသီး ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယိုနောဝ်ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏ အောဝ်ႏတွမ်ႏဟော်၊ အောဝ်ႏတွမ်ႏနန်ꩻ၊ အောဝ်ႏတွမ်ႏယေန်ႏငဲရေꩻ၊ အောဝ်ႏတွမ်ႏစွိုးခွိုꩻအင်္ဂါႏလက္ခဏာႏ ဗွေဗွေစွုမ်ႏစွုမ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပွိုင်းလဲင်ႏ ကွပ်စွဉ်ႏသံတမန်ရေꩻရာႏ အာႏပေႏငါႏတဲင် ခွန်းထွမ်မာႏ မန်းခွန်အနောႏရထာႏတဲင်တွော့ꩻ ဝင်ꩻထွိုင်ႏလွဉ်တွိုက်ꩻခꩻနောဝ်ꩻ ခံႏဗာႏအသွုမ်ꩻ၊ ခမ်းထီလဲ့ တဆွူႏတဆုဲင်၊ ကွယ်အနာ နေင်ႏပေါင်ꩻအရျာꩻ မဲ့ငါပေႏဘဝ နီပအိုဝ်ႏ ကာႏလွဉ်ဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခေတ်နောဝ်ꩻအခိန်ႏ တမုဲင်ꩻစဲ့ꩻအာႏတလာတဲ့ တမုဲင်ꩻနွောင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻဒျာႏတဲင် ယိုꩻယာႏယေန်ႏငဲတွမ်ႏ ဗိသုကာပညာႏဖဲ့ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ အာႏတလာဒျာႏရိုꩻလဲ့ ခံႏဗာႏဝင်ꩻယား၊ ခံႏဗာႏဝင်ꩻနျꩻ၊ ခမ်းထီကုဲင်တွော့ꩻ တွိုႏလꩻစွဉ်ႏ တဆွူႏတဆုဲင် လိုꩻမျိုꩻဘဝနောဝ်ꩻသွူ၊ ယိုနောဝ်ꩻ အခေတ်တွမ်ႏအခေတ် ကအောဝ်ႏလိုႏပွိုင်ခါꩻ ကဏ္ဍဖုံႏယို ကွပ်စွဉ်ႏတပွိုင်ဆင်ခါꩻတောဝ်းတဲင်တွော့ꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻအရျာꩻ ခွိုꩻတစုပ်ထွူတစုပ်နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ ထွိုင်ႏတွိုႏတဆွူႏတဆုဲင်ဘဝ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻ ခြုဲင်းအုံပြောင်ꩻထင်ႏလွဉ် ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ကအောဝ်ႏအာဒါႏ ရပ်ရာႏကမ္ဘောဇခမ်းကောင်ဒေႏသကိုတဲင် တွိုႏလွဉ်ကမ္ဘောဇတွိုင်ႏဒေႏသကိုလဲ့ ခံႏဗာႏဒွိုန်းက ဝင်ꩻတေက်ꩻနျꩻ၊ ဝင်ꩻနိစ္စက်တဲင်တွော့ꩻ တယ်ႏစွဉ်ႏ ၁၉၂၉-ဗာႏနေင်ႏ ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏအွဉ်ငါ မာꩻလွေꩻဗာႏဒျာႏ တောႏလန်ႏရေꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ စွိုးခွိုꩻအွဉ်ငါ အစုပ်စုပ် ခံႏစွဉ်ꩻသွီႏစွဉ်ꩻသက် တွူႏတရန်ဖေႏ ဗꩻတွိုႏလွဉ်ခန်း ခေတ်ယိုခါနောဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏလွဉ်ခန်း ၂၀၁၀ နေးတွမ်ႏ ၂၀၀၈-ဖွဲ့ဗူႏပွုံႏ အခေႏခံႏဥပဒေႏအလꩻ လꩻလွေꩻခန်း ပအိုဝ်ႏနမ်းပဲင်ႏအုပ်ချွုတ်ခွင်ꩻလꩻဒေႏသ (၃)ဝေင်ꩻနယ်ႏ (ဟိုပုံꩻ၊ ပင်လောင်ꩻ၊ သီႏသဲင်ႏ)သွူ၊ ပအိုဝ်ႏဒေႏသကရိုꩻယို(၃)ဝေင်ꩻနယ်ႏလွုမ်ꩻမကာႏ တောင်ႏကီꩻ၊ မောက်ꩻမုဲင်ႏ၊ လွယ်လဲမ်၊ ပင်ႏလုံ၊ ကျောက်တလွုံꩻ၊ ညောင်ႏရွီႏ၊ ရောက်ꩻစောက်ꩻ-စစွဉ်ႏ ရပ်ရာႏဖုံႏကိုတဲ့ ထွာဒျာႏပအိုဝ်ႏခင်ႏလမ်းအုံ၊ ပအိုဝ်ႏဒေႏသဖုံႏဒျာႏတဲင်တွော့ꩻ ဖေႏနေးကထွာလွေꩻ ပအိုဝ်ႏခမ်းနယ်ႏ၊ ဖေႏကအောဝ်ႏသော့ꩻ ပအိုဝ်ႏအုပ်ချွတ်ခွင်ꩻဆꩻလနောဝ်ꩻ ခွေသီနီနာꩻ အောဝ်ႏလိုႏသောင်ႏသာ၊ အောဝ်ႏလိုႏကျိုꩻစာꩻငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ နဲင်ႏငံႏရေꩻကရိုꩻယို အောဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏတသေႏသေႏနောဝ်ꩻမꩻ ဖေႏနေးကဗွိုန်မွိုန်း ခေတ်ပွိုင်းလဲင်ႏ၊ ဖေႏနေးကထွာမွိုန်း ဝင်ꩻတေက်ꩻနျꩻခံႏဘဝနောဝ်ꩻ ခွေသီနီနာꩻ အောဝ်ႏလိုႏပွိုင်ဆင်ထွိုက် ပွိုင်ဆင်သင်ꩻဒါႏ ထာꩻမာꩻဖုံႏယိုတဲ့ အောဝ်ႏလိုႏပွိုင်၊ အောဝ်ႏလိုႏရဲဉ်ꩻခါꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ အောဝ်ႏလိုႏပွိုင်ဆင်ဗာႏတမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ-
ပညာႏရေꩻ
မွဉ်းဖျင်ခေတ်ယိုခါ ထွာဒျာႏပညာႏခေတ်တဲင်တွော့ꩻ ပညာႏအာႏ ကသန်ဒါႏခမ်းနောဝ်ꩻ နွောင်ꩻလꩻထိုꩻဒါႏ ပညာႏအာႏပေႏခမ်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ဝင်ꩻကတူႏတွမ်ႏနီကတူႏ တလူႏဒျာႏခေတ်တဲင် နီကတူႏ အထီအသွီႏမဉ်ႏဆေ့ꩻနောဝ်ꩻ ခံႏဗာႏဝင်ꩻနျꩻ၊ ထွာဒါႏဝင်ꩻသွဉ်းသွူ၊ နောဝ်ꩻမꩻ ခေတ်ယိုခါ အရေꩻကတန်နောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏပညာႏရေꩻတဲင် နီပအိုဝ်ႏစွုမ်ႏရပ်စွုမ်ႏရာႏ ဖေႏကဒါႏပညာႏနောဝ်ꩻ ဆရာႏ/တကာႏ ဆွန်ꩻဝင်ꩻစူ အောဝ်ႏလိုႏသောင်ႏသာငါႏသွူ။ လိတ်အတန်ꩻကျောင်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း ခွုမ်စာႏရင်ꩻ၊ ဖန်းဖြယ်ရေꩻ၊ သွုပ်သံႏခမ်းထန်ႏရေꩻ၊ နဲင်ႏငံႏရေꩻ၊ ဖန်းဖြယ်စီꩻပွာꩻရေꩻ၊ ခမ်းသားရေꩻရာႏ ဖန်းဖြယ်(ပြည်သူ့ရေးရာ စီမံခန့်ခွဲမှု)စစွဉ်ႏ ပညာႏဖုံႏယို အောဝ်ႏလိုႏဒါႏခါꩻငါႏသွူ၊ ခေတ်ယိုခါ အုံခေါ်အောဝ်ႏခေါ်နေး ဗွိုန်နုဲင်းပွိုင်းလဲင်ႏ တလꩻတောဝ်းဒွုမ်၊ ခေတ်အခေႏအနေႏအလꩻ နီတဲ့လွေꩻဝင်ꩻခမ်း၊ ဝင်ꩻတဲ့ လွဉ်ဒါႏနီထျꩻနောဝ်ꩻမꩻ အင်္ဂလိပ်၊ ခယ်ႏစစွဉ်ႏ ငေါဝ်းငွါတဗာႏဗာႏယိုတဲ့ အောဝ်ႏလိုႏဒါႏသေꩻခါꩻငါႏသွူ၊ လꩻဘွဲ့လွုမ်ꩻတဲ့ တလုမ်းကုမ်ႏတောဝ်းဒွုမ်၊ ကအောဝ်ႏလိုႏဒါႏထွိုက်ဒါႏသင်ꩻ ပညာႏဖုံႏယို အောဝ်ႏလိုႏသွဉ်ခါꩻ၊ အောဝ်ႏလိုႏလွူꩻခါꩻငါႏသွူ။ နီပအိုဝ်ႏအတာႏ မဉ်ႏအောဝ်ႏလိုႏဆရာႏဝွန်ႏလဲ့ အောဝ်ႏလိုႏအောဝ်ႏအထွူ၊ မဉ်ႏအောဝ်ႏလိုႏ အင်ဂျင်နီယာတဲ့ ပအိုဝ်ႏအင်ဂျင်နီယာ အောဝ်ႏအထွူ၊ မဉ်ႏအောဝ်ႏလိုႏ တရာꩻသူꩻကီꩻတဲ့ နီပအိုဝ်ႏတရာꩻသူꩻကီ စစွဉ်ႏအောဝ်ႏလိုႏအထွောင်းမုဲင်ꩻတဲ့ နီပအိုဝ်ႏပညာႏသျင်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏအောဝ်ႏငါႏအထွူတဲင်တွော့ꩻ ပွိုင်ဆင်မုꩻတဗာႏယို အရေꩻတန်ငါႏသွူ၊ နီခမ်းနယ်ႏ၊ နီတွမ်ႏနီ မဉ်ႏအုပ်ချွုတ်ချာနောဝ်ꩻ ယံတခွိုင်းမုဲင်ꩻ၊ နီအခွင်ꩻအရေꩻ နီဖန်ဆင်ꩻချာ၊ နီနယ်ႏ နီမာꩻပြွူႏဖြိုချာနောဝ်ꩻ အယံသွတ်ꩻသွတ်ꩻသွူ။
စီꩻပွာꩻရေꩻ
မွဉ်းဖျင်စီꩻပွာꩻရေꩻတဲ့ နဲင်ႏငံႏရေꩻ၊ နဲင်ႏငံႏရေꩻတဲ့ စီꩻပွာꩻရေꩻ၊ စီꩻပွာꩻရေꩻတွမ်ႏနဲင်ႏငံႏရေꩻယို ကင်ꩻဝင်ꩻတလꩻတောဝ်းတဲင် ခေတ်ယိုခါ စီꩻပွာꩻရေꩻ အာႏကတလာ ခမ်းထီသားနောဝ်ꩻ အံႏနွောင်ꩻဒါႏ စီꩻပွာꩻရေꩻ အာႏကပေႏဒါႏ ခမ်းထီသားနောဝ်ꩻသွူ၊ မာꩻတမုဲင်ꩻတယောဝ်း ရွဉ်ဘဏ္ဍာႏရေꩻယို ထွာအထျꩻနေနေတဲင် လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻအတာႏ စီꩻပွာꩻရေꩻယို ထွာအရေꩻတန် ကဏ္ဍတဗာႏသွူ၊ ကိုလိုနီခြဲ့ꩻနယ်ႏ ဟန်ႏနီꩻခေတ်တသာနယ်ꩻနောဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏစီꩻပွာꩻရေꩻ၊ နေးတွမ်ႏယေန်ႏငဲးရေꩻ၊ နေးတွမ်ႏ မီဒီယာစစွဉ်ႏ အနယ်ꩻပနဲဉ်ႏစားတဲင် မာꩻလွေꩻနေး ကိုလိုနီခေတ်တသာအနယ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဉ်းသီး ပအိုဝ်ႏအနေႏလဲ့ စီꩻပွာꩻအာႏဖေႏကတလာ အောဝ်ႏလိုႏကျံႏစယ်ႏ၊ တွမ်ႏနီသွဉ်းသီးဒေႏသလွောက်ꩻရာꩻ စီꩻပွာꩻရေꩻပညာႏယို အောဝ်ႏလိုႏသွဉ်လွူꩻ၊ ခေတ်အလွောက်ꩻ ဆို့ꩻရုဲင်ရေꩻနယ်ꩻဖုံႏ၊ ဖျင်ဟံႏနယ်ꩻဖုံႏယို အောဝ်ႏလိုႏထွားလွူꩻငါႏသွူ၊ စက်ဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ တယ်ႏထွင်ႏနွောင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻလဲ့ အောဝ်ႏလိုႏထွင်ႏငါႏသွူ၊ မာꩻလွေꩻဗော့ꩻ ခေတ်ပွိုင်းလဲင်ႏတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻတဲ့ တထွာတောဝ်း၊ အနယ်ꩻပညာႏဖုံႏယို အောဝ်ႏလိုႏထင်ႏထိုတသေႏသေႏ၊ အောဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏတသေႏသေႏတဲင် အောဝ်ႏလိုႏထုမ်ႏလွူꩻ၊ အောဝ်ႏလိုႏပြောင်ꩻတဲ့ ပြောင်ꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ စီꩻပွာꩻရေꩻယို ထွာအထျꩻတဲင် စီꩻပွာꩻရေꩻ ဖေႏကပြွူႏထိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏအွဉ်ဝင်ꩻသောင်ႏသာငါႏသွူ၊ ယိုခါ ပအိုဝ်ႏဒေႏသအနေႏ ဆို့ꩻနွေႏသားတဲ့ နွေႏအစွိုꩻအဗူႏ၊ ထောပတ်တဲ့ ထောပတ်အစွိုꩻအဗူႏ ဖွဲ့ဗူႏလွေꩻလဲဉ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် သွုပ်ဆွိုက်တွမ်ႏပညာႏသျင်ႏသားတွော့ꩻ အနယ်ꩻပညာႏဖုံႏယို လꩻယိုꩻ၊ ဝင်ꩻမဉ်ႏမဲဉ်စွဲးကမ်းတဲ့ အစွိုꩻအဗူႏယို အောဝ်ႏထွူနောဝ်ꩻမꩻ အောင်ႏမျင်ႏမုꩻယို လꩻပြွိုင်သွူ၊ နောဝ်ꩻမꩻ အလင်ဖုံႏတဲ့ အောဝ်ႏလိုႏမာꩻလွေꩻနေးတွမ်ႏ အစွိုꩻအဗူႏသွူ။
ထိန်ꩻလꩻလꩻသွော့ နီဟံႏနီဒေႏသ
မွဉ်းဖျင်နီတွမ်ႏနီ ဖေႏနေးကအုံအောဝ်ႏ ခွꩻခွꩻရျူႏရျူႏနောဝ်ꩻ နီလမ်း နီဟံႏဖုံႏယို အောဝ်ႏလိုႏထိန်ꩻလꩻလꩻငါႏ၊ အဖြေꩻအစာယို မဉ်ႏထွာတွမ်ႏနီတွမ်ႏနီနောဝ်ꩻ အဟောဝ်သွတ်ꩻသွတ်ꩻသွူ၊ လိုꩻမျိုꩻလင်မဉ်ႏအောဝ်ႏရော်ꩻအာနောဝ်ꩻ အမျာꩻထာꩻမာꩻကိစ္စ၊ ဒုံဆောင်ႏရပ်ရာႏကိစ္စဖုံႏယို တွိုင်ႏပင်ႏယပ်ꩻ၊ မာꩻညီꩻယပ်ꩻ၊ မဉ်ႏတရော့ꩻတောဝ်း နီပိုလီꩻဖုံႏတဲ့ သွီႏကုဲင်းရော်ꩻထိုꩻဒါႏ၊ နီစရဲက်တွမ်ႏ ဝင်ꩻစရဲက်ယို တဗွိုန်တောဝ်းဝင်ꩻ၊ ဝင်ꩻလိုꩻမျိုꩻလင် မဉ်ႏရော်ꩻအာနောဝ်ꩻ ဒုစရဲက်ဖုံႏယို အကုဲင်ထွာအာဒါႏသွူ၊ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုကီလဲဉ်းလဲ့ မဲ့ꩻတအုံဗာႏတောဝ်း တွမ်ႏသꩻခွꩻခွꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ လွိုက်ရွေꩻပွယ်ꩻမဉ်ႏတွိုႏ ဝင်ꩻမဲတွမ်ႏနီမဲ မဲ့ꩻဝင်ꩻမဲအာဒါႏသွူ၊ ဟောဝ်သတိꩻငါႏအတာႏဆွာꩻတာႏသွူ၊ မဉ်ႏရက်နီလိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏရက်ပါသွော့နီဟံႏသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ ပွိုင်ဆင်မုꩻယို အရေꩻတန်ငါႏ၊ မဉ်ႏတွိုႏမွေးအရေꩻ ခွေသီနီနာꩻ မဉ်ႏတပွိုင်ဆင်ခါꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻ အခွင်ꩻအရေꩻဖုံႏယို အကုဲင်းသွုမ်ꩻတန်ꩻဒါႏသွူ၊ နီယို သဲင်ꩻထွာလဲဉ်းသွူ ပအိုဝ်ႏတဲင် ပအိုဝ်ႏအရေꩻ ထွာနီအရေꩻဒျာႏနောဝ်ꩻမꩻ တလမ်းစီႏ၊ တဒုံစီႏ၊ တနယ်ႏစီႏ၊ တဝေင်ꩻနယ်ႏစီႏ အောဝ်ႏလိုႏမာꩻထွိုက်မာꩻသင်ꩻဒါႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏမာꩻ၊ ကအောဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏထွိုက် သျောင်ႏသင်ꩻဖုံႏယို အောဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏငါႏဝင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်သား မဉ်ဖေႏသေငါႏ တခွိုင်းယိုသွူ။[၁][၂]