"အနွိုးရသာႏ ကျောင်ꩻခရာႏ" ရုတ်တရာꩻ မန်ႏသမျနဝ်ꩻ တကင်ꩻတဝ်း တွမ်ႏအရသာႏ၊ အရသာႏအဝ်ႏလွဉ်းလွဉ်းသွူ။ အရသာႏယို လိုꩻသီးကသေအာ ထင်ႏသျာꩻဒါႏ အရသာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၆)ပါꩻသွူ။ အရသာႏ(၆)ပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ အနွိုး၊ အဆျာႏ၊ အဟတ်ꩻ၊ အဆိုမ်၊ အတချꩻ၊ အခါႏ ယို(၆)ပါꩻသွူ။ တသီႏပိန္တော်ꩻ လောကိုလဲ့ အွဉ်ႏရေꩻဒျာႏ အရသာႏယို (၆)ပါꩻလုမ်ꩻသွူ။ အအဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ အတဟဲ့ꩻ၊ အတဖွတ်ꩻစတဲင် အရသာႏဖုံႏနဝ်ꩻ တအွဉ်ႏတဝ်းအရေꩻသွူ။ ရုတ်ဝတ္ထုအမျိုꩻမုဲင်ꩻ၊ ထာꩻအံႏ၊ ထာꩻအွꩻအမျိုꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း မီႏအွဉ်ႏခွေါင်းဖြေꩻနဝ်ꩻ အရသာႏ ၆-ပါꩻယို ပါꩻမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ စဲင်းထင်ႏသျာꩻဒျာႏသွူ။ သေင်ႏရောင်ꩻသေင်ႏရာႏ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ အရသာႏ ၂-၃ ပါꩻရော်ꩻတဝ်းလဲ့အဝ်ႏသွူ။ အရသာႏရော်ꩻစွဉ်ႏလွဝင်ꩻတဲ့ စဲင်းစဲင်းစဲ့စဲ့ ထင်ႏထင်ႏသျာꩻသျာꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏယင်းတပါꩻလုမ်ꩻသွူ။ ကထင်ႏသျာꩻဒါႏ အရသာႏ ၆-ပါꩻယို တပါꩻတွမ်ႏတပါꩻ အစွန်ꩻသတ္တိꩻအကျိုꩻဟော်ꩻ တဗွိုန်နဝ်းလွဝင်ꩻသွူ။ အရသာႏ ၆-ပါꩻ တပါꩻစီႏအကျိုꩻဟော်ꩻယို အဝ်ႏလိုႏသေနာႏတဲင် ယိုနဝ်ꩻ အီႏတဲမ်းနယ်လွေꩻဖေႏ အနွိုးအရသာႏ အကျောင်ꩻခရာႏသွူ။ မီႏသနာႏအရသာႏ အကျိုꩻဟော်ꩻနဝ်ꩻ နီနမ်းခန္ဓာႏ နီရောႏဂါႏယို အဝ်ႏလိုႏအပ်အရသာႏ အမျိုꩻမုဲင်ꩻ၊ အဝ်ႏလိုႏတဝ်းအရသာႏအမျိုꩻမုဲင်ꩻ ခွယ်ꩻချာꩻပဲင်ႏချာꩻဒါႏတဲင် ကလိုႏအပ်ဒါႏအရသာႏယို အံႏဖေႏဗာႏ၊ ကတလိုႏတဝ်းအရသာႏယို သျောင်ႏဗာႏမꩻ အုံဟဝ်ခြွိုင်ႏသန်ꩻ ရောႏဂါႏကင်ꩻသွူ။ အနွိုးအရသာႏ ကထင်ႏသျာꩻဒါႏအမျိုꩻနဝ်ꩻ တောင်းလုဲင်(အွဲး) ဩဇာႏရာႏမဉ်၊ မောက်ကြင်ꩻရာႏမဉ်၊ တဲင်ပူႏရာႏ၊ ဥသျစ်ရာႏမဉ်၊ တဝတ်ꩻထီ (တမူထီ)၊ တသာႏသိကျာꩻ၊ တောင်းလျက်ꩻပဲဉ်၊ တောင်းလျက်ꩻထန်ꩻ၊ မောက်ꩻအွန်ရာႏထီ-စတဲင် နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ လွိုအလင် ဟန်ႏနွန်းသီးရာႏ၊ ဟန်ႏနွန်းကြိုႏရာႏ၊ ထီဆေ့ရာႏ (ယဟန်ႏ)၊ နွေႏခဲႏဒီႏ (ကန်စွန်းဥ)ဗာႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ ဟူအမျိုꩻမျိုꩻ-စတဲင် နုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ အနွိုးအရသာႏ အဝ်ႏပါဒျာႏနေနေလဲ့ ထင်ႏသျာꩻငါႏတဝ်းသွူ။ အဘိဓမ္မာတောင်သာ ခမ်းရင်ꩻသား တသီႏပညာႏနယ်ꩻအလꩻနဝ်ꩻ အနွိုးအရသာႏယို မာꩻညိမ်ꩻဖေႏဒါႏ အလျားဓာတ်နမ်းကိုရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ လိုꩻနမ်းကိုအလျားဓာတ် မီႏအာလွဉ်ꩻ၊ ဖေႏကညိမ်ꩻခွꩻခွုန်ꩻနဝ်ꩻ အံႏဖေႏဗာႏ အရသာႏနွိုးမျိုꩻသွူ။ သေင်ႏရာႏ အရသာႏနွိုး တသီႏအရသာႏ နွိုးမျိုꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရသာႏနွိုးမျိုꩻနဝ်ꩻ အလျားတအွိုဖေႏကထန်ႏပုဲင်ႏနမ်းထန်ႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻထိန်ꩻချုက်ခါꩻတဲင် လိုꩻတသိုꩻအဲဉ်ထဝ်း၊ လိုꩻတသိုꩻဆေ့ꩻဖုံႏ ချင်းအံႏဗာႏသွူ။ နဝ်ꩻလုမ်ꩻတကာႏတဝ်း အနွိုးကရိုꩻနဝ်ꩻ မာꩻပွါꩻအာအီဒါႏ တရိတ်နုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အာယုဗေဒတသီႏကျမ်ꩻကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻခါꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ မီႏချုက်ဗာႏအအဲဉ်ႏနဝ်ꩻ အနွိုးကရိုꩻနဝ်ꩻ- ၁။ မာꩻညိမ်ꩻဖေႏဒါႏ အလျားဓာတ်နမ်းကို၊ ၂။ ထိန်ꩻချုက်မာꩻပစ်ꩻဒါႏ အလျားတအွို၊ ၃။ မာꩻပွါꩻအာဒါႏတရိတ် အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻတွိုင်ႏအဝ်ႏသေ အဝ်ႏထီႏဒါႏအတွိုင်ꩻ အနွိုးနဝ်ꩻ ဟံးတဗွို့ꩻဗွို့ꩻ၊ ဟံးယုဲင်ယုဲင်တဲင် အတဗွို့ꩻအယုဲင် အစွန်ꩻသတ္တိꩻယိုနဝ်ꩻ မာꩻပစ်ꩻဒါႏတသိုꩻအို တသိုꩻဖူꩻဖုံႏသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ အနွိုးနဝ်ꩻ တလီꩻအာႏကန် ကအဝ်ႏဆွောန်သန်ဒါႏ သꩻရာႏသွီႏယို ဝွေꩻမာꩻယွိုက်ꩻမာꩻဗွီႏအီဒါႏသွူ။ နဝ်ꩻလုမ်ꩻတကာႏတဝ်း အံႏအာငါႏ အလျားအဟတ်ꩻဓာတ်၊ အဆျာႏဓာတ်တွော့ꩻ သွီႏကလွေꩻအာလွဉ်ꩻဒါႏ လိုꩻမူႏတဖြာꩻယို မီႏအံႏဖေႏယင်း အနွိုးနဝ်ꩻ သွီႏလွေꩻဟဝ်လွေꩻမဲဉ်ႏချာယင်းဒါႏသွူ။ အနွိုးနဝ်ꩻ သွီႏထီပြာယို ဝွေꩻမာꩻယုဲင် မာꩻတဗွိုးဖေႏနွောင်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ထာꩻကဲင်တသဉ်သွီႏ ဖေႏကယွုတ်ꩻနဝ်ꩻ သူႏဖေႏဗာႏ တသာႏသိကျာꩻ၊ နေ့ꩻဖူမီႏသွီႏနဝ်ꩻ တရေ့ꩻဖေႏဗာႏ တသာႏသိကျာꩻထီဖုံႏသွူ။ လိုꩻမူႏရာႏသီႏသွီႏ မီႏလွေꩻအာလွဉ်ꩻနဝ်ꩻလဲ့ မီႏအံႏဖေႏ ထာꩻနွိုးနဝ်ꩻ ဟဝ်ရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ မီႏတဲမ်းနယ်ဗာႏ သေႏသေႏချာႏချာႏနဝ်ꩻ တဲင်ပူႏမဉ်ယို ကွယ်တွမ်ႏတသာႏသိကျာꩻတွော့ꩻ မီႏအီႏကွို့ꩻကွို့ꩻ၊ မီႏဒွိုႏအံႏပါဟန်ႏအိုထီ ထီဆေ့ရာႏနဝ်ꩻ ယိန်းသေႏချာႏချာႏသွူ။ နဝ်ꩻလုမ်ꩻတကာႏတဝ်း အလျားမာꩻထွာတွော့ꩻ ကထွာဒါႏ ဆီႏရောႏဂါႏ၊ ဆီႏလျား၊ ဆီႏတသီး၊ ဆီႏတနျာႏ၊ ဆီႏဆေ့ꩻ၊ ဆီႏခြေ့ဖုံႏနဝ်ꩻ မီႏအွꩻဖေႏတသာႏသိကျာꩻထီ၊ ထောင်းလုဲင်ထီ၊ တောင်းလျက်ꩻထန်ႏထီဖုံႏလဲ့ꩻနဝ်ꩻ၊ မီႏဒွိုႏအံႏပါထီဆေ့၊ တဒွီ၊ တဲင်ပူႏ-စတဲင် အနွိုးမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဟဝ်ချာနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း အလျားမာꩻထွာ သွီႏထီပြာတွော့ꩻ သꩻမီႏတနွော့ꩻ သꩻမီႏတဖုံနဝ်ꩻ မီႏအံႏဖေႏတသီႏသွီႏ တမျိုꩻမျိုꩻတွမ်ႏ တသာႏသိကျာꩻနဝ်ꩻ ကုဲင်သားသာႏသွူ။ ပွိုးထမုဲင်ꩻနဲးတဲင် အနွိုးနဝ်ꩻ မꩻညိမ်ꩻဖေႏဒါႏ အလျားတအွို၊ အယုဲင်အတဗွို့ꩻနဝ်ꩻ မာꩻအောက်ꩻ၊ မာꩻယိုက်ꩻမာꩻထွူႏအီဒါႏ သွီႏနဝ်ꩻမꩻ သꩻတနွော့ꩻ သꩻတဖုံ (နှလုံးတုန် ရင်ခုန်)နဝ်ꩻ အံႏဗာႏတသီႏသွီႏတွမ်ႏ တသာႏသိကျာꩻသွူ။ နမ်းခိုးနမ်းလျားတွော့ꩻ အာဟာႏရ တအဲဉ်ထဝ်းဟို့ꩻကို (အဆာႏခြံကို)မီႏအံႏတသီႏတသိုꩻနဝ်ꩻ သွီႏပြာတလီꩻသန်တဲင် သꩻတနွော့ꩻတဖုံႏဒါႏသွူ။ မီႏထွာနုဲင်းယို တလီꩻဖေႏကယေန် သွီႏဖေႏကယွိုက်ꩻဗွီႏခွုန်ꩻနဝ်ꩻ အံႏဖေႏဗာႏ တသီႏသွီႏနွိုးတွမ်ႏ တသာႏသိကျာꩻသွူ။ လိုꩻနမ်းလျား (အဖျားတက်)တွော့ꩻ တသိုꩻမီႏတထန်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ လျားသဲင်ထာꩻတဲင် ခံႏယပ်ꩻခံႏခုဲင်ႏ ယူႏပက်ငါႏသွူ။ မီႏထွာနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ဒွိုႏဟံးပြာပြာ တောင်းလျက်ꩻထန်ꩻထီတဲင် မီႏအွꩻဖေႏလိုမ်ꩻလိုမ်ꩻနဝ်ꩻ တသိုꩻထန်ႏတွော့ꩻ ကုဲင်းခွꩻရျူႏယင်းဒါႏသွူ။ ပေါႏသက်သာႏသွူတဲ့ အွꩻဖေႏထဲင်းထဲင်းနဝ်ꩻ ရျူႏတငါငါဒါႏသွူ။ လိုꩻယဟန်ႏနဝ်ꩻ တောင်းလျက်ꩻထန်ꩻခြွူထီယို သော့ꩻပါသွုမ်ခြေင်၊ သော့ꩻပါပြူးလာႏတွော့ꩻ ခြွူအွꩻသွူ။ သွုမ်ခြေင်ပြူးလာႏနဝ်ꩻ အရသာႏလိုမ်ꩻဗွောင်နေနေတဲင် ယိန်းဟဝ်ဟဝ်ဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အနွိုးအရသာႏနဝ်ꩻ မာꩻယုဲင် မာꩻတဗွို့ꩻဒါႏ သွီႏဓာတ်၊ ထီဓာတ်၊ တရိတ်ဓာတ်တဲင် လိုꩻကဟေထာꩻ၊ တရိတ်မီႏတခြောင်တဝ်းနဝ်ꩻ လိုႏအံႏတဝ်း၊ တရိတ်ခံပိုႏတဲင် ယိန်းတဟေဒါႏထာꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ လိုꩻအုံဟဝ်တဝ်းနဝ်ꩻ "အံႏပုဲင်ႏထာꩻနွိုးဟုဲင်း၊ မဲ့ꩻတဟေထာꩻ"ဝင်ꩻကုဲင်းဒေါ့ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အနွိုးနဝ်ꩻ "အာလို အချိုထမင်းနောက်" ကရိုꩻဒါႏ မန်းငဝ်းအတွိုင်ꩻ အံႏဒဲဉ်ထွူ မီႏအံႏလွဉ်ထာꩻနွိုးနဝ်ꩻ ထွာအာႏရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ ဒဉ်ဆဲင်ႏမန်း (ဗမာထမင်းဆိုင်) ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ပေါႏဝင်ꩻအံႏဒဲဉ်ထွူလဲ့ ကုဲင်းအွဉ်ႏတံꩻလွဉ်ꩻ တောင်းလျက်ꩻထန်ꩻတွမ်ႏ ထထီႏဆျာႏမဉ်ဖုံႏသွူ။ ကသေဒါႏ အကျိုꩻဟော်ꩻနုဲင်းယို ဗွေႏဗွန်မန်းဆရာႏတောႏတန် ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ပေါႏသုံꩻသွမ်ꩻထွူလဲ့ ကုဲင်းသုံꩻလွဉ်ꩻပါ ထထီႏဆျာႏသွူ။ အနွိုးတကအနွိုးကို အကျိုꩻဟော်ꩻကဟဝ်လွိုဝင်ꩻနဝ်ꩻ တဝတ်ꩻ(တမူ)ထီသွူ။ နုဲင်းနဝ်ꩻ မွေးတဝ်းတွော့ꩻ လွူးနေး၊ အွဉ်ႏဖေႏနေး အဆာႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ ထေင်ဂျပန်တုဲင်ခန်ႏတွော့ꩻ ကလွေꩻဒေါင် ကလွေꩻအွဉ်ႏဒါႏတဝတ်ꩻတွိုက် ခြံကူခြံထျꩻလဲ့နဝ်ꩻ သဘာဝတမွေးတဝ်း၊ ကဝ်ႏထီတစွုမ်ႏတဝ်းတဲင် ဟဝ်ထွꩻတဝ်း သဘာဝတဝတ်ꩻထီရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ တဝတ်ꩻထီယို ယိန်းအွဉ်ႏညလဲ့ အစွန်ꩻသတ္တိꩻယိန်းဟဝ်ဟဝ် ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ အွိုးခꩻတလဲင်ႏ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကို ကထွိုင်ႏရီရောင် ထွေထောင်ထွား လိုꩻဖြားသက်တရာꩻလွိုဖုံႏနဝ်ꩻ အံႏသေႏသေႏ တဝတ်ꩻထီနေင်ႏညထီဖုံႏတွော့ꩻ သက်ဆွာꩻနဝ်ꩻလဲ့ ပါအာတန်ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ တဝတ်ꩻထီနေင်ႏညထီကရိုꩻနဝ်ꩻ မန်းဟဲ့ꩻ"နှစ်ချို့ပျားရည်"သွူ။ တဝတ်ꩻထီယို အံႏထွူတဝ်းတနေင်ႏချင်ꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏဒွိုန်းတနေင်ႏနီနေင်ႏမꩻ အံႏနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"တဝတ်ꩻထီနေင်ႏည(နှစ်ချို့ပျားရည်)"သွူ။ တဝတ်ꩻထီယို မီႏအံႏဖေႏမွူးရဝ်ꩻခိုႏ တစေားဟန်ႏအို၊ မွူးဟာခိုႏ တစေားဟန်ႏအိုနဝ်ꩻ ထွာတသီႏသက်ဆွာꩻ၊ သွီႏယာႏတရေꩻ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဟဝ်ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ တဝတ်ꩻထီနဝ်ꩻ အနွိုးရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ ဝွေꩻအတဗွို့ꩻအယုဲင်ဓာတ်နဝ်ꩻ တထွꩻတဝ်း ထာꩻလင်အနွိုးမျိုꩻတွော့ꩻ တမာꩻပွာꩻတမာꩻအာတဝ်း တရိတ်ဓာတ်သွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ အလျားမာꩻထွာတွော့ꩻ မီႏတဟေထာꩻ၊ ကထောင်ꩻမီႏစောင်းခြဲ့ꩻ၊ တရိတ်မီႏထန်ႏတထန်ႏတဝ်း၊ မီႏတဟေသဲင်ထာꩻနဝ်ꩻ တဝတ်ꩻဖီဘို ဖျောႏတွမ်ႏတသာႏငိုး (တသာႏဖို့ꩻ)တွော့ꩻ မီႏအံႏတဲစ်ꩻဖေႏခွိုꩻခွိုꩻနဝ်ꩻ တရိတ်ခြောင်တဲင် တဟေသက်သာႏလွဉ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ- ကွယ်ႏတွော့ꩻ "တန်ဆေးလွန်ဘေး"ကရိုꩻဒါႏ မန်းငဝ်းနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ လိုꩻသက်ရွယ်ႏတန်ဖုံႏနဝ်ꩻ မီႏအံႏအာငါႏအနွိုးနဝ်ꩻ ထွာဒါႏဆီႏနွိုးရောႏဂါႏ၊ လိုꩻကပြွောင်ႏထွူလဲဉ်းနဝ်ꩻတဲ့ ပြွောင်ႏလွဉ်ꩻထိုꩻဒါႏ၊ လိုꩻမူႏသွီႏတလွဉ်မဲဉ်ႏတဝ်း၊ မီႏယပ်ငုတ်ရောႏဂါႏသားဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ ရောႏဂါႏယိန်းတန်လွဉ်ဒါႏ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ချင်းအံႏဗာႏဒျာႏသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်လွေꩻဗာႏ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အနွိုးအရသာႏအကျောင်ꩻသွူ။[][]

အာႏကွိုꩻ

မွဉ်းဖျင်
  1. ခွန်ကုဝေ-မုဲင်းကောင်
  2. ခမ်းသားငဝ်း အမုဲင်-၆၊ အစဲဉ်ႏ-၇၄