အမော့ꩻကျုံႏသူ

"ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻအမော့ꩻအကျုံႏ (၆)" ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ အနောက်တိုင်းတသီႏပညာႏနဝ်ꩻ အုံမန္တလေꩻခါ ထင်ႏဗာႏသွဉ်တန်ꩻ ဆရာႏဝွန်ႏတဖြာꩻထျꩻ ၄-လာတဲင် တကြီႏတကြွꩻ အဝ်ႏသေနာႏနေနေ၊ ခမ်းရင်ꩻသားတသီႏပညာႏ (တိုင်းရင်းဆေးပညာႏ)လဲ့ အုံမန္တလေꩻခါ ထင်ႏဗာႏသိမ်ဖြူဆရာႏတောႏ အခြေခံ ကျန်းမာရေးသင်တန်းသွူတကာႏတဝ်း ဖြေꩻထွာလိတ်အုပ်လိတ်စောင်ႏဖုံႏတွော့ꩻ တကြီႏတကြွꩻ အဝ်ႏသေနာႏနေနေ၊ ဆဲင်ႏရာꩻတွမ်ႏပယောဂရောႏဂါႏလဲ့ နွို့ဗာႏရွှေရင်ကျော်ဂိုဏ်ꩻ၊ ဝင်းဂိုဏ်ꩻ၊ မနောမဟိဒ္ဓိဂိုဏ်ꩻဖုံႏတဲင် ပယောဂတူႏတူႏတန်ႏတန်ႏနဝ်ꩻ လိုမ်ꩻလာꩻအဝ်ႏဟဝ်ဒျာႏနေနေသွူ။

နဝ်ꩻတွော့ꩻ နေင်ႏ ၁၃၆၁-ဗာႏမာꩻငါ ထွိုင်ႏသဲင်ꩻဆိုႏချာဝါႏ ကျောင်ꩻလဲင်းခါႏနဝ်ꩻ တကာႏလဲင်းခါႏ အဖြာꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း မီႏမော့ꩻဒါႏ ပယောဂရောႏဂါႏ၊ မီႏထင်ႏပင်ꩻနဝ်ꩻ ကုဲင်းသဲင်ꩻထွား၊ ကုဲင်းသဲင်ꩻဝါး၊ ကုဲင်းသဲင်ꩻလိုမ်ꩻလာꩻဖေႏတဲင် တကာႏလဲင်ႏခါႏသားနဝ်ꩻ မနဲးအာႏကွိုꩻလွဉ် ခွန်ကုဝေသွူ။ ဒုံလဲင်းခါႏကိုနဝ်ꩻ တွမ်ႏခွန်ကုဝေသီးဖါ စင်ꩻဖါအိန္တပေႏ ဖါဗွိုန်မွိုးဗွိုန်တဝ်း စင်ꩻမွိုးရွဉ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏတဖြာꩻသွူ။ စင်ꩻမွိုးရွဉ် ပိုမူႏနဝ်ꩻ မဉ်ꩻစင်ꩻမွိုးလွိုသွူ။ စင်ꩻမွိုးလွိုနဝ်ꩻ သီအွဉ်ဒျာႏ အမွိုးစင်ꩻမွိုးရွဉ်တဲင် ထွိုင်ႏသီနဝ်ꩻ ပိုမူႏအဝ်ႏကုဲင်ဝင်ꩻသိုမ်၊ ပိုခိုအဝ်ႏကုဲင်တဖြာꩻသွူ။ စင်ꩻမွိုးလွိုပိုမူႏဝင်ꩻသိုမ်အကို အတန်သွတ်ꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻ အမဉ်ꩻနင်ႏဗဲ့ꩻအွန်းသွူ။ စင်ꩻမွိုးလွိုအဝါꩻ နင်ႏဗဲ့အွန်းသီးအဖါ၊ စင်ꩻဖါပုနဝ်ꩻ စင်ꩻမွိုးလွို ထွိုင်ႏသီထိုꩻနဝ်ꩻ အခိန်ႏအရွယ်ႏအဝ်ႏမဲန်ႏနေတဲင် တောႏလံးဖျင်ဒျာႏ စင်ꩻမွိုးငံꩻ လဲင်းခါႏဒုံဒွမ်သွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ အဝ်ႏကုဲင်အပိုမူႏသိုမ်ဖြာꩻတွမ်ႏ ပိုခိုတဖြာꩻနဝ်ꩻ အမွိုးဖြား စင်ꩻမွိုးရွဉ် အဝ်ႏခွမ်ꩻအဝ်ႏလွူးပါဗာႏလို့လို့ဒျာႏသွူ။

စင်ꩻမွိုးရွဉ်လီꩻမူႏ နင်ꩻဗဲ့အွန်း ထွိုင်ႏမူႏနံꩻနဝ်ꩻ လိုꩻမူႏသွီႏတလီꩻ ရောႏဂါႏလိုႏလိုႏ၊ ပယောဂလိုႏလိုႏ၊ ရောႏဂါႏတမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ ထွာလွဉ်မော့ꩻလွဉ်ခန်းသွူ။ ဝွေꩻရောႏဂါႏနဝ်ꩻ ထွာသေႏသေႏတမွေးတဝ်း၊ ထွာညညတလဲင်ႏလွုမ်ꩻ၊ ရောႏဂါႏမီႏထွာလွဉ် ထန်ႏလွဉ်နဝ်ꩻ တဖေင်ꩻနမ်းထိုꩻ၊ သေနမ်းတဝ်းဒွုမ်၊ ဗေင်ႏစွူဖြွိုးဗော့ꩻထာꩻသွူ။ မီႏတဲက်ထွားပတာꩻနဝ်ꩻ အခွꩻအလျား တအဲန်ထဝ်းတဲင် လိုꩻလင်လိုမ်ꩻလာꩻဖေႏ တဒါႏတဝ်းသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ နင်ႏဗဲ့အွန်း မီႏထွာလွဉ်နုဲင်းယို၊ မီႏတဖေင်ꩻထိုꩻနဝ်ꩻ အမွိုးဖြား စင်ꩻမွိုးရွဉ် ကုဲင်းထင်ႏပင်ꩻ ခွန်ကုဝေ အွိုးကျောင်ꩻသွူ။ ခွန်ကုဝေ နေးတွမ်ႏပယောဂလိုမ်ꩻလာꩻနယ်ꩻတွော့ꩻ မီဖေႏအမိန်း၊ မီႏဝါးဖေႏနဝ်ꩻ သံးစွုန်း၊ သံးသေနမ်းချာ စွုမ်ႏလဲင်ႏလဲင်ႏသွူ။ နင်ႏဗဲ့အွန်း ကထွာဗာႏဗာႏ၊ ကခံႏစာꩻဗာႏ ရောႏဂါႏနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ရီစဲစ်ဆေꩻရောႏဂါႏမဉ်ꩻလဲ့ သံးတဒေါ့ꩻတဝ်း၊ သံးတဖောႏတဝ်း၊ ဟဝ်လဲ့ သံးတဟဝ်တငါတဝ်း၊ မညမမွိုင် သံးအဝ်ႏထွာ၊ မီႏထွာထွာနဝ်ꩻ သံးထင်ႏပင်ꩻ ခွန်ကုဝေတဲင် ခွန်ကုဝေလဲ့ အဝ်ႏစဉ်ꩻစာꩻခုဲင်ႏ၊ အဝ်ႏယူႏယပ်ꩻစွဉ်ႏဒျာႏထာꩻနေနေသွူ။ ခွန်ကုဝေ အဝ်ႏယူႏခုဲင်ႏထာꩻနုဲင်းယိုအတွိုင်ꩻ တွိုႏတနေင်ႏနဝ်ꩻ နင်ႏဗဲ့အွန်း အုဲင်ႏထိုꩻခန်းအဝါꩻတဲင် ခွန်ကုဝေ သꩻမနဲခွꩻထိုꩻစွဉ်ႏဒျာႏသွူ။ နင်ႏဗဲ့အွန်းဝါꩻနဝ်ꩻ သျင်ႏဖါမူꩻ+သျင်ႏမွိုးတုတ်ꩻသီးပိုခို ခွန်တယ်ꩻ၊ ပေါးရင်းတပန်သွူ။ လဲင်းခါႏဒုံတန် အခဝ်နဝ် ထီအုံႏထျꩻနဝ်ꩻ ခွန်ကုဝေ အွဉ်ငါထွူတွော့ꩻ ဖြေꩻသေꩻခါꩻလံး၊ ဗွောင်သော့ꩻ "ကျေးလက်ကျန်းမာရေးဌာနခွဲး"နဝ်ꩻအဝ်ႏသွူ။ တသီႏခန်ꩻနဝ်ꩻ ဆရာႏမူႏအုံဖေႏတနေင်ႏဒျာႏ၊ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ဆရာႏမူႏတအဲန်ထဝ်း၊ အဝ်ႏခြေင်ဒျာႏတွော့ꩻ နင်ႏဗဲ့အွန်းသီး ကွီအုံယို့ꩻတဲင် ဖေႏအုံခန်းဒျာႏဝွေꩻသီးသွူ။ ခွန်တယ်ꩻ+နင်ꩻဗဲ့အွန်းသီး အုံတသီႏခန်ꩻ (လံး)ကိုနဝ်ꩻ ထွိုင်ႏလꩻတနေင်ႏရပ် ဒဲဉ်သံလာအကိုတနီꩻ၊ မွူးရဝ်ꩻခိုႏ နားရီတဆီရပ်နဝ်ꩻ တယယ်ꩻဖျော်ထင်ႏ- "ဗွေႏ- ဗဲ့အွန်းထွာမုဲင်ꩻမကောင်၊ အရိုꩻကိုမ်ႏခြေ့၊ ကိုမ်ႏဆာငါႏတဲ့၊ အဝ်ႏတဝျာႏတဝီႏနေးစွဉ်ႏ၊ သဲင်ꩻထွားဖေႏမွိုင်ဗွေႏ"လဝ်းခန်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

ခွန်ကုဝေ ထွိုင်ႏဟွုန်တယယ်ꩻငဝ်းနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ မနဲးစဉ်ꩻစာꩻခုဲင်ႏစွဉ်ႏထာꩻသွူ။ ရောႏဂါႏနုဲင်းအလီꩻ တဖေင်ꩻနမ်း၊ နုဲင်းကအဝ်ႏမူႏခံꩻခါနဝ်ꩻလဲ့ သံးတမွေးတဝ်း၊ အီႏမာꩻဖေႏဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ခွန်ကုဝေ မနဲးစဉ်ꩻစာꩻယပ်ꩻစွဉ်ႏထာꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယဝ်း ဝင်ꩻအာႏကွိုꩻလဲဉ်း၊ ဝင်ꩻထင်ႏပင်ꩻလဲဉ်းတဲင် ရဲန်ꩻတသီႏတောင်းပွိုတွော့ꩻ သဲင်ꩻထွားခန်းဒျာႏသွူ။ ထွိုင်ႏတွိုႏသဲင်ꩻလံးနဝ်ꩻ နင်ႏဗဲ့အွန်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏမေႏဖါႏထျꩻနဝ်၊ အဝ်ႏဗေင်ႏနေးမွေးတဝ်း၊ အဝ်ႏအုံထွိုင်ႏ အုံတပုဲင်နေးဒျာႏသွူ။ ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ အုံလင်ꩻခန်း မေႏဖါႏထျꩻခိုႏတဲင် ရီစဲစ်ဆေꩻခန်း ဝွေꩻထာꩻဆာခရာႏသွူ။ နင်ႏဗဲ့အွန်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏနမ်းလောင်း လာလို့လဲန်းလဲ့ ဟို့ꩻတပေါ်ꩻတန်တဝ်းတဲင် လာလိုလဲဉ်းအကျောင်ꩻလဲ့ ခွန်ကုဝေတသေတဝ်း၊ အဝ်ႏထင်းဒျာႏ နွုတ်ꩻသွစ်ꩻလာလွုမ်ꩻသွူ။ လံးကိုနဝ်ꩻ အဝါꩻတယယ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း တယယ်ꩻသီးမွိုး သျင်ႏမွိုးုတ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏသွူ။ ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ အဝ်ႏရံꩻဆ၊ အဝ်ႏခတ်ကယ်ꩻထာꩻဆာတွင်ꩻ ဗဲ့အွန်းနဝ်ꩻ ကိုမ်ႏခြေ့တန်စွော့ꩻထာꩻ ပဉ်အာႏအာႏတဲင် ကိုမ်ႏမဉ်ႏခြေ့ခြေ့တန်နဝ်ꩻ နုဲင်းစွဉ်ႏ အီႏငွိုးထာꩻယောင်ႏယောင်ႏ၊ သောင်ပါခြင်ပါအဝ်ႏသွူ။ "ထွားလွိုပုဲင်ႏခွေသွဉ်းဗွေႏ၊ မဲ့ꩻခွေသွဉ်းသီထိုꩻ၊ ဆာလွဉ်ꩻငါႏဗွေႏ"ဒေါ့ꩻလဝ်းပါခန်း ခွန်ကုဝေနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ထွိုင်ႏခြေ့ထွိုင်ဆာငါႏနဝ်ꩻ အုံစွူစွူတဒါႏတဝ်း သောင်ခြင်ꩻပါ၊ ချာႏချာချာႏငါ ရုဲင်ꩻတသွိုးပါနမ်းဖုံႏတဲင် ခွန်ကုဝေ ထီႏလꩻခန်း အနီႏစဝ်ႏ ကွမ်ႏဖဲ့ꩻတစီꩻသွူ။ ထွိုင်ႏထီႏအနီႏစဝ်ႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းတွို့တွမ်ႏကိုမ်ႏခြေ့တွော့ꩻ ကလွူးဒါႏပိုနဝ်ꩻ ခွန်ကုဝေ မော့ꩻဗာႏဖိုလဲဉ်းတဲင်- "အနီႏဖဲ့ꩻချာစဝ်ႏ အဝ်ႏတစိꩻက အမဲဉ်လွူးဒျာႏပိုယင်ယယ်ꩻ"ရိုꩻဖေႏခန်းအဝါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အဝါꩻနဝ်ꩻ ပေါးရင်းတပန် အမာလွူးဗာႏဖိုလဲဉ်းပိုတဲင် "ခြေ့ပိုနဝ်ꩻ ခြေ့ဒျာႏဟို့ꩻ၊ ခြေ့တဝ်းကိုမ်ႏဩ၊ အလွိုးတမွေးတဝ်း"ဒေါ့ꩻချာခန်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ တယယ်ꩻသိးမွိုး သျင်ႏမွိုးတုတ်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻဖြားအမော့ꩻအကျုံႏအာ၊ အဝ်ႏလွူးအဝ်ႏတွမ်ဖေႏဒါႏ ဝင်ꩻပိုဖုံႏနေနေ၊ ဝွေꩻလဲ့သံးရိုꩻ ခြေ့ပိုနဝ်ꩻ ခြေ့ဒျာႏဟို့ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေတဲင် ခွန်ကုဝေလဲ့ စင်းမာꩻဖေႏတဝ်း နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတွော့ꩻ တမာꩻနွောင်ꩻတဝ်းမျိုꩻ ဆဲ့ꩻဖေႏဗော့ꩻတသီႏအာႏသွူ။ ထွိုင်ႏဆဲ့ꩻဖေႏထွူတသီႏနဝ်ꩻ အဗွေႏဟံးပေါင်း ယွုမ်းအံႏမကောင်း၊ သꩻဟံးပေါင်းဆွော့ꩻထိုꩻမကောင်း နုဲင်းစွဉ်ႏအခြေ့ဟံးပေါင်းစꩻထိုꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ သွမ်ꩻယာခိန်ႏလဲ့တွိုႏလဲဉ်း၊ အွိုးကျောင်ꩻနဝ်ꩻ ယာကင်ႏငဝ်းသင်ႏလဲဉ်းတဲင် ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ ထင်ႏချာခန်းဒျာႏကျောင်ꩻ၊ ထင်ႏသုံꩻခန်းဒျာႏသွမ်ꩻယာသွူ။

ခွန်ကုဝေ သုံꩻသွမ်ꩻယာထွူနဝ်ꩻ သꩻတခွꩻတဝ်းတဲင် ထူႏတသီႏတောင်းပွို ကျံႏသဲင်ꩻလယ်ႏယင်း အဝါꩻတယယ်ꩻနဝ်ꩻ အလွိုးခိုးလျားငါႏ တနီႏတနွော့ꩻတွော့ꩻ- "ဗွေႏဗွေႏ- ကျွꩻသဲင်ꩻမွိုင်မွိုင်၊ အလွူးလဲဉ်း၊ ဆင်ႏဆင်ႏကျံႏတဖေင်ꩻဩ"လဝ်းခန်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "အွူ-သဲင်ꩻဟုဲင်း၊ မဲ့ꩻခွေသဲင်ꩻ"ရိုꩻဖေႏသွူနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အဝါꩻလဲ့ သဲင်ꩻထွူခန်းဒျာႏ၊ ခွန်ကုဝေလဲ့ တွမ်ႏတသီႏတောင်းပွိုတွော့ꩻ သဲင်ꩻလွဉ်ꩻခန်း ဆꩻချာသွူ။ ထွိုင်ႏသဲင်ꩻတွိုႏလံးနဝ်ꩻ ဗဲ့အွန်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံစွူစွူဒျာႏအကခြောင် မေႏဖါႏထျꩻနဝ်၊ အဝ်ႏအုံဒင်ႏနေးတောင်းကွောန်း၊ ငမ်းအတဖေင်ꩻတဲင် ပါꩻခိုတဖြာꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံထွိုင်ႏဗော့ꩻ၊ အဝ်ႏသဲက်ꩻခါꩻအကလူꩻသွူ။ ကလွူးဒါႏအပို အွိုးထာꩻစောက်ဒွမ်နဝ်ꩻလဲ့ အသွီႏပြုံႏ၊ အပိုသွꩻဖုံႏနဝ်ꩻ တခုဲင်ႏဖျိုးထိုꩻတဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ မော့ꩻလဲ့တမော့ꩻဖိုတဝ်း၊ အီႏမာꩻဖေႏဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ ယူႏတသူႏသေတဝ်းတဲင် အုံထွိုင်ႏဗော့ꩻသွူတွော့ꩻ နေးတွမ်ႏရတနာႏသိုမ်ပါꩻ အဗွန်အဟုန်ႏ အဂုဏ်ႏကေꩻဇူꩻတဲင် ဖေႏခန်းအမိန်း၊ ရွစ်ဖေႏခန်း ငဝ်းအန္တရာယ်ႏကင်ꩻတဲင် ထွူတွော့ꩻ ဆဲ့ꩻဖေႏယင်းဗော့ꩻ တသီႏအာႏသွူ။ ဆဲ့ꩻဖေႏထွူတသီႏနဝ်ꩻ သံးတထွာထဲင်းတဝ်းနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ သꩻအဝ်ႏဟဝ်ဒျာႏ ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အွဉ်ႏအဝါꩻဒါဖေႏထာꩻဒါတွော့ꩻ အွဉ်ႏဗေင်ဟဝ်ခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ အုံထဲင်း ၁၅-မိနစ်ရပ်တွော့ꩻ ထင်ႏချာခန်းဒျာႏကျောင်ꩻသွူ။ အပိုနဝ်ꩻ အမူႏဒျာႏတဲင် ဖန်ဖေႏအမဉ်ꩻ "နင်ႏဆွဲ"နုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ ယိုခါနဝ်ꩻ မူႏနံꩻလဲဉ်းဒျာႏသွူ။ ခွန်ကုဝေ မာꩻဖေႏဝင်ꩻဗွေႏဗွန်တော်ꩻနဝ်ꩻ တဆဲင်ႏတဝ်းလိုꩻကျောင်ꩻကိစ္စအမျိုꩻနုဲင်းယိုလဲ့ မော့ꩻဗာႏဖို ကျုံႏဗာႏဖိုအကျောင်ꩻ တဲမ်းခြုဲင်းနယ်ဗာႏ "ခြွိုင်ႏသန်ꩻအမော့ꩻအကျုံႏ"နုဲင်းယိုသွူ။