အမော့ꩻအကျုံႏ(၁၀)

"ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ-အမော့ꩻအကျုံႏ(၁၀)"

ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ တဲႏနေင်ႏ ၁၃၅၁-ဗာႏ ဗꩻတွိုႏလွေꩻ နေင်ႏ ၁၃၆၀-ဗွေ၊ နေင်ႏဆီလုမ်းလုမ်းနဝ်ꩻ အုံချꩻလိတ် ကျောင်ꩻဇောတိကာရာမ ဝေင်ꩻဟိုပုံꩻရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ ထွိုင်ႏတွိုႏ နေင်ႏ ၁၃၅၆-မာꩻငါနဝ်ꩻ ပေါႏလိတ်ဝါႏထွူလဲ့ သဲင်ꩻအုံဒျာႏကျောင်ꩻလဲင်းခါႏ၊ သဲင်အွဉ်ဖောက်ဒျာႏကာꩻတဖူꩻသွူ။ ထွိုင်ႏတွိုႏလွေꩻ နေင်ႏ ၁၃၆၁-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာနဝ်ꩻ ကာꩻတဖူꩻဖြွဉ်ခန်းတွော့ꩻ တဲႏနေင်ႏ ၁၃၆၁-ဗာႏမာꩻငါနဝ်ꩻ သဲင်ꩻဆိုႏယင်းဝါႏ ကျောင်ꩻလဲင်းခါႏ၊ သဲင်ꩻအုံတငါယင်းခန်းဒျာႏ ကျောင်ꩻလဲင်းခါႏကိုသွူ။

ခွန်ကုဝေ အဝ်ႏအုံသွဉ်လိတ် ပခုက္ကူတွင်ꩻနဝ်ꩻ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻအမော့ꩻအကျုံႏ(၃)ကို ကတဲမ်းနယ်ဒါႏအတွိုင်ꩻ နွို့သေꩻခါꩻဝင်းဂွိုင်ꩻ၊ ဆဲ့ꩻသေꩻခါꩻဝင်းဂွိုင်ꩻ တသီႏဖုံႏတဲင် ပယောဂရောႏဂါႏ တူႏတူႏတန်ႏတန်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ လိုမ်ꩻလာꩻဒါႏသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ ထွိုင်ႏသဲင်ꩻအုံချာ ရပ်ဇာႏတိကျောင်ꩻလဲင်းခါႏကိုနဝ်ꩻ ပယောဂရောႏဂါႏဖုံႏယို လိုမ်ꩻလာꩻဗာႏမနဲးအာသွူ။ ထွိုင်ႏမော့ꩻအာအာ၊ ထွိုင်ႏလိုမ်ꩻလာꩻဗာႏအာနဝ်ꩻ လွꩻလွောန်၊ တကုဲင်းလိုမ်ꩻလာꩻတဝ်းဒွုမ်တွော့ꩻ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻလဲ့ ဖေႏကဟဝ်၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻလဲ့ ဖေႏကဟဝ် ယူႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် မဲန်အွောန်ႏနုဲးနုဲး တကာႏဖုံႏနွို့ဂွိုင်ꩻသွူ။ နွို့ဂွိုင်ꩻရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ ဝင်းဂွိုင်ꩻနဝ်ꩻ အီႏခင်ꩻဗာႏခြေင်ႏယို အကိရိယာႏလို့အာ၊ ဆဲ့ꩻဗာႏတသီႏဖုံႏတဲင် အီႏဖေႏတားဝင်ꩻ တယိုꩻတဝ်းသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ ကမဲန်အွောန်ႏဒါႏ တကာႏဖုံႏနွို့ဂွိုင်ꩻနဝ်ꩻ စဉ်ꩻစာꩻဖေႏဗာႏလုဲင်ႏ မနောမယိဒ္ဓိဂွိုင်ꩻသွူ။ မနောမယိဒ္ဓိဂွိုင်ꩻနဝ်ꩻ ဆဲ့ꩻဗာႏတဝ်းတသီႏ၊ အခြွိုင်းကိရယာႏလို့ဆေ့ꩻ၊ တဲမ်းစမစူယာꩻကိုတဲင် ပျုလွေꩻသစ္စာႏ၊ ဖေႏအပ်လွေꩻအာႏဏာႏနုဲးနဝ်ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ ပခုက္ကူခါ ကသေငါꩻဒါႏ မနောမယိဒ္ဓိဂွိုင်ꩻဆရာႏယို ဒေါ့ꩻရီတွမ်ႏဖုန်းတွော့ꩻ ဟဲ့ꩻထင်ႏခန်းဒျာႏ တောင်ႏကီꩻကိုသွူ။ တွိုႏတောင်ႏကီꩻနဝ်ꩻ အွောန်ႏခွန်ကုဝေ နွို့အွောန်ဝွေꩻဂွိုင်ꩻတဲင် ခွန်ကုဝေနွို့ဖျင်မနောမယိဒ္ဓိဂွိုင်ꩻတွော့ꩻ ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ ထွာစွဉ်ႏဂွိုင်ꩻနီဂွိုင်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻထွူ ဟဲ့ꩻသဲင်ꩻဆရာႏနမ်းခုတ်တွော့ꩻ သဲင်ꩻထိန်ꩻဖေႏခန်း နမ်းခုတ်သားသီႏလကံႏ ၂-ပါꩻနဝ်ꩻ လိုအꩻဖြာꩻတဆီလွိုလွိုသွူ။ ဆရာႏမဉ်ꩻနဝ်ꩻ ဦးစံချောတွမ်ႏ အသွꩻ ဦးကျော်စောသွူ။

စဲစ်ဆေꩻဖေႏ နမ်းခုတ်သားရောႏဂါႏ၊ ထိန်ꩻဖေႏသီႏလကံႏ လိုꩻအဖြာꩻတဆီလွိုထွူနဝ်ꩻ ခွန်ကုဝေ ဟဲ့ꩻသဲင်ꩻခန်းဒျာႏ ကျောင်ꩻလဲင်းခါႏသွူ။ တွိုႏကျောင်ꩻလဲင်းခါႏနဝ်ꩻ ရဲန်ꩻကန်းတော့ꩻပွယ်ꩻသိမ်ႏကိုတွော့ꩻ ၅-နီꩻလုမ်းလုမ်း စဲစ်ဆေꩻဖေႏရောႏဂါႏ၊ ထိန်ꩻဖေႏသီႏလကံႏနဝ်ꩻ မူႏမူႏခိုခို လိုအꩻဖြာꩻနီဆီလွိုလွိုသွူ။ ဝိဇ္ဇာႏဂွိုင်ꩻနဝ်ꩻ ဂွိုင်ꩻမုဲꩻမုဲꩻတယဝ်း ပေါႏအီႏနွို့ဂွိုင်ꩻနဝ်ꩻ စဲစ်ဆေꩻအွဉ်ဗာႏ ပယောဂရောႏဂါႏ၊ ပယောဂရောႏဂါႏမီႏအဲန်ထဝ်းမꩻ ထိန်ꩻကံႏနွို့ဂွိုင်ꩻလꩻသွူ။ ဝိဇ္ဇာႏဂွိုင်ꩻနုဲးယိုနဝ်ꩻ အမော့ꩻအကျုံႏအဲဉ်ထဝ်းတွော့ꩻ ဒါႏတဝ်းသေတဝ်း လိုမ်ꩻလာပုံႏနယ်ꩻတယဝ်း ပေါႏအပ်လဲဉ်းအာႏဏာႏနဝ်ꩻ မိစ္ဆာႏဖုံႏယို ပေါႏဟဲ့ꩻလဲ့ လွောန်ဒျာႏသွူ။ ကနွို့ဒါႏမနောမယိဒ္ဓိဂွိုင်ꩻယိုနဝ်ꩻ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻအမော့ꩻအကျုံႏ(၆)ကို ကတဲမ်းနယ်ဒါႏအတွိုင်ꩻ လဲင်းခါႏဒုံအတန်အခဝ်နဝ်ကို ကအဝ်ႏအုံဒါႏ ခွန်တယယ်ꩻလဲ့ပါသွူ။ ခွန်တယယ်ꩻနဝ်ꩻ မွူးရဝ်ꩻခိုႏနဝ်ꩻ နွို့ဂွိုင်ꩻထိန်ꩻကံႏထွူ နုဲင်းမွူးဟာထာꩻခေ့ꩻစ အံႏဒဲန်ထွူနဝ်ꩻ ဝွေꩻအာႏဏာႏ အဝ်ႏတအဝ်ႏတဝ်း မဲန်သေတဲင် ကထီႏဗာႏဒါႏ ဆရာႏလိုမ်ꩻလာꩻနယ်ꩻအတွိုင်ꩻ စံꩻထွားခန်းဒျာႏအမာ "နင်ႏဗဲ့အွန်း"သွူ။ ထွိုင်ႏဖေႏအမိန်း ဟဲ့ꩻလွောန်သွူမိစ္ဆာႏနဝ်ꩻ မိစ္ဆာႏလွောန်ပူꩻခန်းဒျာႏအမာတွော့ꩻ ရီနုဲးမုဲꩻမုဲꩻ၊ ရီထာꩻမုဲꩻမုဲꩻလဲ့ အွောန်ႏဒေါ့ꩻတဝ်း၊ အဝ်ႏတဖေင်ꩻနမ်းဗော့ꩻဒျာႏနုဲးနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ အွောန်ႏထန်ႏချာ၊ အွောန်ႏမာꩻစွုန်းချာလဲ့ တထန်ႏတဝ်း၊ အဝ်ႏတဖေင်ꩻနမ်းဗော့ꩻဒျာႏနုဲးနဝ်ꩻတွော့ꩻ စင်းမာꩻဒွုမ်တဲင် ဖျော်ထင်ႏကျောင်ꩻ၊ ထင်ႏခြုဲင်းနယ်ခန်း ဆရာတန်ဦးစံချောသွူ။ ဆရာႏဦးစံချောနဝ်ꩻ အွိုးကျောင်ꩻလဲ့ လိုꩻဆာအဝ်ႏ၊ အဝ်ႏစဲစ်ဆေꩻလိုꩻဆာ တဖြာꩻထွူတဖြာꩻတွော့ꩻ သဲင်ꩻတဖုဲင်ႏတဝ်းတဲင် အွောန်ႏခန်းအစူထောင် ဆရာႏဦးကျော်ဇောသဲင်ꩻဖေႏသွူ။

သဲင်ꩻတွိုႏလံးနဝ်ꩻ ဆရာႏဦးကျော်ဇော ရီထာꩻဆာမဉ်ꩻလဲ့ တဒေါ့ꩻတဝ်း၊ ရီဟဝ်ဟဝ်လဲ့ တဒေါ့ꩻတဝ်း၊ တွဲႏပသာႏသာႏလဲ့ တဒေါ့ꩻတဝ်းတဲင် သွီႏပယောဂနဲ့၊ မိစ္ဆာႏထန်ႏနဲ့ကရိုꩻနဝ်ꩻ သေဗာႏတဝ်းသွူ။ ရီနုဲးမုဲꩻမုဲꩻ ထွိုင်ႏတလꩻတဝ်းနဝ်ꩻ အွောန်ႏထန်ႏထိုꩻ၊ အွောန်ႏမာꩻစွုန်းချာလုဲင်ႏလဲ့ တလꩻတဝ်းဒျာႏနေနေတွော့ꩻ ဆရာႏဦးကျော်ဇောလဲ့ စင်းမာꩻတဝ်းတဲင် အွောန်ထင်ႏခန်းဒျာႏကျောင်ꩻသွူ။ တွိုႏကျောင်ꩻသိမ်ႏကိုနဝ်ꩻ ဆရာႏတန်ဦးစံချောနဝ်ꩻ ကအဝ်ႏစဲစ်ဆေꩻဒါႏ လိုꩻလင်ယို အွောန်ႏအုံပဆားထွူတွော့ꩻ စဲစ်ဆေꩻဆွုမ်ႏလုဲႏခန်း တယယ်ꩻမာ နင်ႏဗဲ့အွန်းသွူ။ ဆရာႏဦးစံချောနဝ်ꩻ ထာꩻဆာမဉ်ꩻ၊ ပယောဂမဉ်ꩻယို တရီစဲစ်ဆေꩻတဝ်းဒွုမ်၊ အွောန်ႏထိုꩻအွောန်ႏထန်ႏ၊ ထွောန်ႏအွောန်ႏစွုန်းချာဗော့ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ မဲန်ဒေါ့ꩻနုဲးမုဲင်ꩻဒေါ့ꩻ၊ မဲန်ဖေႏအမိန်းနုဲးမုဲꩻဖေႏ အဝါꩻတယယ်ꩻတွမ်ႏ ဦးကျော်ဇော ကမိန်းအွဉ်ဒါႏအတွိုင်ꩻ တစွုန်းတဝ်း၊ တသေနမ်းတဝ်းတွော့ꩻ အဝ်ႏတဖေင်ꩻစွူဖြွိုးဒျာႏတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻသွူ။ ဖေႏအမိန်းနုဲးမုဲꩻဖေႏ ထွိုင်ႏတစွုန်းချာတဝ်းနဝ်ꩻ ဆရာႏတန်လဲ့ အလွိုးမနဲးယူႏခုဲင်ႏစွဉ်ႏထာꩻသွူ။ အဝါꩻတယယ်ꩻနဝ်ꩻ စထိန်ꩻကံႏတဲင် အာႏဏာႏ ထာꩻတလာတဝ်းရိုꩻခန်းတဲ့ ဆရာႏမန်းဝင်ꩻနီလဲ့ သံးနုဲးနဝ်ꩻဒျာႏနေနေတဲင် ဗဲ့အွန်းယို မီႏတသေနမ်းချာတဝ်းနဝ်ꩻ ဝင်ꩻအီႏသွင်ꩻဖွီဝွေꩻသီးသွူ။ ဆရာႏတန်နဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏအနယ်ꩻအမျိုꩻမျိုꩻ မဲန်ရိုꩻနုဲးမုဲꩻရိုꩻ၊ မဲန်ဒေါ့ꩻနုဲးမုဲꩻဒေါ့ꩻ ဗဲ့အွန်းအဝ်ႏဒျာႏတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻသွူ။

နဝ်ꩻတွော့ꩻ ဆရာႏတန်အွဉ်ႏယွုတ်ꩻ အုံပဆားခိန်ႏနဝ်ꩻ ခွန်ကုဝေ တသွေႏငါသွူတဲင် စွီႏထွိုင်ႏခန်း ဗဲ့အွန်း ထွိုင်ႏအုံထွိုင်ႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏစူပင်စေႏ ခွုမ်သဲဉ်ခါꩻသွူ အစူပင်စေႏတွော့ꩻ စူပင်ထွေနဝ်ꩻ ခွုမ်ခွဉ်း၊ အုံထွိုင်ႏနုဲးနုဲးထွူ ဖေႏအမိန်း ပေါႏအမိန်းသွတ်ꩻတလဲင်ႏလဲ့ တွဲႏလွဉ်ꩻအငင်းတဆင်ႏ၊ မာꩻနုဲးယိုအတွိုင်ꩻ အမိန်ႏထွိုင်ႏသွတ်ꩻသိုမ်လဲင်ႏ၊ ထွိုင်ႏတွယ်ႏဗာႏအငင်းသိုမ်ဆင်ႏနဝ်ꩻ ဗဲ့အွန်းသေနမ်းလွဉ်ခန်းသွူ။ ထွိုင်ႏသေနမ်းနဝ်ꩻ ဝွေꩻအဝ်ႏအွိုးလမ်းလင်လွဉ်ကျောင်ꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻတသေနမ်းတဝ်းတဲင် "ခွေမွော့ လင်ꩻအဝ်ႏတေားတွိုး အွိုးကျောင်ꩻတန်ယိုဟွောန်ႏ"ရိုꩻခန်းနုဲးနဝ်ꩻသွူ။ နင်ႏဗဲ့အွန်းနဝ်ꩻ စွုန်းလဲန်း၊ သေနမ်းလဲန်းရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ ဝွေꩻကတဖေင်ꩻဗာႏနုဲးယိုနဝ်ꩻ ပွိုးထမုဲꩻ၊ ရောႏဂါႏအမျိုꩻမုဲꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ တသေထွꩻတဝ်းသွူ။ အဝါꩻလဲ့ တထွောန်ႏတဝ်း ဆရာႏလိုမ်ꩻလာꩻတဲင် ဆရာႏလဲ့ တမာꩻထဲင်းတဝ်းနုဲးမုဲꩻမုဲꩻတွော့ꩻ ထွူဗော့ꩻဒျာႏနုဲးနဝ်ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ ဆရာႏဖေႏအမိန်းတွော့ꩻ ကလွောန်ဗွို့ꩻ၊ ကလွောန်ပူꩻ၊ ကတဖေင်ꩻထိုꩻနုဲးယိုနဝ်ꩻ အခွꩻအလျားမာꩻထွာ သွီႏတလီꩻရောႏဂါႏရိုꩻရိုꩻ တမွေးတဝ်း၊ ပယောဂတစွိုးတဝ်းလဲ့ တစွိုးသွူ။ ပယောဂဆရာႏသီးယိုနဝ်ꩻ ပေါႏလိုꩻဆာဗွေႏ တထွဉ်ႏတဝ်း၊ တအပ်တဝ်း၊ ကထွာလိုꩻဆာလဲ့ ပေါႏတအပ်တဝ်းနမ်းခန္ဓာႏ၊ ပေါႏတအပ်တဝ်း ရောႏဂါႏနဝ်ꩻ လိုမ်ꩻလာꩻစဲစ်ဆေꩻဝါးထိုꩻ ဝါးထန်ႏပဲင်ႏခွင်ꩻ တအဲဉ်ထဝ်းသွူ။

ပယောဂကရိုꩻယိုနဝ်ꩻ ဒုံသားပယောဂ၊ ဉာဏ်ႏဒွေါင်ႏသား ပယောဂ၊ လူꩻပယောဂ-စတဲင်အဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ လူꩻပယောဂကရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ လူꩻထီ၊ လူꩻသေင်ႏ၊ လူꩻတခြောက်ꩻ၊ တောႏသူႏ၊ မြေဖုတ်၊ ကျက်-စတဲင် အဝ်ႏဖျင်အမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ ပယောဂအမျိုꩻမုဲꩻကရိုꩻယို ဆရာႏရီစဲစ်ဆေꩻစွဉ်ႏလဲ့ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻစွဉ်ႏ၊ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻစွဉ်ႏတဝ်း၊ လဲန်ဒါႏဒွိုန်းထာꩻ၊ ယွူးတရေႏဝင်ꩻလဲ့ အဝ်ႏသွူ။ ဆရာႏယဟန်ႏနဝ်ꩻ ပယောဂမျိုꩻ၊ ပယောဂမဉ်ꩻယို မီႏရီလဲ့ ငမ်းဒေါ့ꩻငီႏငါထာꩻ၊ ငမ်းထွာလိုꩻမုရေꩻပျဿနာႏတဲင် တရီတဝ်းဒွုမ်တွော့ꩻ အွဉ်ႏမာꩻဟဝ်မာꩻရေꩻဗော့ꩻ ထာꩻဆာနုဲးနဝ်ꩻလွုမ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏသွူ။ ဆရာႏပယောဂယို ပေါႏတကျင်ႏလယ်ႏတဝ်း၊ အမော့ꩻအကျုံႏ ပေါႏတအာတဝ်းနဝ်ꩻ မိစ္ဆာႏလဲန်လꩻဒါႏသွူ။ ဆရာႏကအာႏကွိုꩻဒါႏခွဉ်း၊ ကကွိုꩻတွယ်ႏနေးနဝ်ꩻ ယိန်းအဝ်ႏလိုႏ အမော့ꩻအကျုံႏအာအာသွူ။ မိစ္ဆာႏပူꩻမွေးနဲ့၊ မွေးတဝ်းနဲ့ကရိုꩻယို အဝ်ႏလိုႏသေစဲင်း၊ အဝ်ႏလိုႏခတ်ကယ်ꩻနွောင်ꩻနွောင်ꩻသွူ။ ပူꩻမွေးတဝ်းတွော့ꩻ မဉ်ႏတွယ်ႏနဝ်ꩻ တဗာႏတဝ်းမိစ္ဆာႏ၊ မိစ္ဆာႏတခံႏဗာႏတဝ်း၊ လိုꩻဆာနမ်းခံႏဗာႏဒျာႏသွူ။ မိစ္ဆာႏတပူꩻတဝ်းလဲ့ ဆရာႏထင်းအပူꩻတွော့ꩻ ဆရာႏတွယ်ႏသန် တွယ်ႏအာငါႏတဲင် လိုꩻဆာသီထိုꩻတေားနုဲးနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဟွိုန်ဗာႏအာတန်သွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ မာꩻနမ်းဆရာႏ ပယောဂနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အတွယ်ႏအဗွုမ်နယ်ꩻယိုနဝ်ꩻ ပေါႏတနွောင်ꩻတဝ်းနမ်း၊ တကျင်ႏလယ်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ လိုႏအာႏကွိုꩻတဝ်းသွူ။ ကထွာဒါႏလိုꩻဆာဖုံႏယိုလဲ့ နီနမ်းကအဝ်ႏထွာ ကအဝ်ႏခံႏစာꩻဗာႏဒါႏ ဝွေႏဒနာႏရောႏဂါႏတစွိုးစွိုး တမျိုမျိုꩻယို အံႏတသီႏ ဆဲ့ꩻတသီႏ ခင်ႏလံးဟဝ်လဲ့ မဉ်ႏတဟဝ်တဝ်း၊ လိုမ်ꩻလာꩻတွမ်ႏသွီႏတလီꩻနဝ်ꩻ မဉ်ႏတဟဝ်တဝ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏလွေꩻထေ့ ပယောဂဆရာႏ၊ အဝ်ႏလိုႏစဲစ်ဆေꩻထွား တွမ်ႏပယောဂနယ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏလွေꩻထေ့ မဉ်ႏအာႏကွိုꩻ ပယောဂဆရာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအာႏကွိုꩻ ဆရာႏအမော့ꩻအကျုံႏအာအာနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသီးယိုနဝ်ꩻ ဒါႏငါႏတွော့ꩻ မာꩻဆရာႏမွေးတဝ်း၊ ထီႏတောႏရွဉ်တွော့ꩻ မာꩻနမ်းဆရာႏလဲ့ အဝ်ႏဒါႏနေနေသွူ။