အလံႏ
အလံႏ (အဲင်းကလေတ်: Flag) ကရိုနဝ်ꩻ ခမ်းထီ (မိဉ်ႏတမွေးတဝ်း) ခမ်းနယ်ႏတဗာႏ ၊ ဒေႏသတဗာႏ ၊ လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏတစွိုꩻ သီးနမ်းပဲင်ႏအမုဲင် တွမ်ႏ သꩻဓာတ်ဖုံႏ ဖောႏထန်ႏအီ အထိန်ꩻအမုဲင်တဗာႏဒျာႏသွူ။ နီလိုꩻမျိုꩻ နီခွိုꩻ ၊ ပဲင်ႏဆဲင်ႏခွင်ꩻဟံႏနယ်ႏ ဖုံႏယို ဖောႏထန်ႏနယ်တွမ်ႏ အမုဲင်အလံႏဒျာႏသွူ။ အလံႏယို အွိုႏကရီးစခါ မဟာမစာႏကာႏ လိုꩻမျိုꩻဗူႏဖုံႏ ကတွိုက်ꩻတောႏလန်ႏဝင်ꩻခါကာႏ အဝ်ႏသွုံꩻလဲဉ်းတဲင် အလံႏယိုထွာဒျာႏ အရီးသွတ်ꩻ အစဝ်းသွတ်ꩻ ခမ်းထီရေꩻ၊ စွိုးခွိုꩻ အမျိုꩻသာꩻရေꩻ အသွုံꩻအဆောင်ႏဒျာႏအကျောင်ꩻ အွဉ်ႏထွော့ဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကထွားသွဉ်ဒျာႏ အလံႏခရာႏဘာႏသာႏနဝ်ꩻ ရိုꩻဒျာႏ အလံႏဗေဒ သွူ။
အလံႏ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ အခေႏခံႏတွမ်ႏ အကျောင်ꩻတစွိုးစွိုး၊ ရေႏမိုးလွေꩻအကျိုꩻတမျိုꩻမျိုꩻအတာႏ ဖေါႏနယ်လွေꩻအီ အဓိပ္ပါယ်ႏအခရာႏ၊ အွဉ်ႏထွာလွေꩻအီ အထိန်ꩻအမတ်အနေႏတဲင် အလံႏပေါႏထွာလွဉ်ဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ (တစွိုး) အလံႏ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ အကျောင်ꩻတစွိုးစွိုး၊ ရေႏမိုးချက်တမျိုꩻမျိုꩻအတာႏ အမုဲင်သင်္ကေတ အထိန်ꩻအမတ်အနေႏ (နမ်းခြောင်ꩻတင်အနေႏ) ကသွုံꩻယွိုင်ႏဒါႏ အရောင်ႏစွုမ်ႏ ပိတ်၊ စေးဖုံႏနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်လွ"အလံႏ"သွူ။ အလံႏ-ကရိုꩻဒါႏငဝ်းယို အဝ်ႏဝင်း၊ အဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုး ခင်ႏလမ်းထို တလီꩻကို (တနယ်ꩻ) ဒင်ႏတွမ်ႏအရောင်ႏအမျိုမျိုꩻတဲင် ကယွိုင်ႏဝင်းတလီꩻခြာ၊ တထွန်ႏနာ၊ ခွဉ်းနာ ပိတ်၊ စေးဖုံႏနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"အလံႏ"ဗွောင်လွေꩻဗာႏ အဓိပ္ပါယ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ သာႏသနာႏအလံ၊ ခမ်းထီနဲင်ႏငန်ႏအလံႏဖုံႏယို ထွာလွေꩻအီ စွိုးခွိုꩻအမုဲင်သင်္ကေတ၊ ခမ်းထီနဲင်ႏငန်ႏအမုဲင်သင်္ကေတဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ခေတ်ယိုခါ တွမ်ႏလိုꩻမျိုꩻ တွမ်ႏခမ်းထီနဲင်ႏငန်ႏ သေန်ႏလျာႏရာꩻရာꩻ ကအွဉ်ႏထွော့ ပျဌာန်းလွေꩻဒါႏ စွိုးခွိုꩻလိုꩻမျိုꩻ(အမျိုꩻသာꩻ)အလံႏ၊ ခမ်းထီနဲင်ႏငန်ႏအလံႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဆဲင်ႏရာꩻလိုꩻမျိုꩻတွမ်ႏ ခမ်းထီနဲင်ႏငန်ႏ ခမ်းသားသီး ဇာႏတိသွီႏ၊ ဇာႏတိမာန်ႏ ပေါႏထန်ႏလွံးဗွေအီအတွက်ဖုံႏလွဉ်းလွဉ်းသွူ။ နဲင်ႏငန်ႏတောႏအလံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏဆဲင်ႏရာꩻနဲင်ႏငန်ႏခမ်းထီ၊ ခမ်းသားထီသား၊ နဲင်ႏငန်ႏအစိုႏရတွမ်ႏ အစိုႏရအင်းရွယ်ႏချက်ဖုံႏ နမ်းခြောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဲင်ႏငန်ႏခမ်းသား ပငါပရာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ နီအလံႏဂုဏ်ႏယံထဲ့ဖွိုႏလင်ꩻဗာႏမွိုန်း၊ အရောင်ႏယံတမို့ ယံတညိုႏမွိုန်းအတွက် လုဲင်ႏတွမ်ႏသက်တဲင် အဝ်ႏရဲးကမ်း ထိန်ꩻသိမ်ꩻရောင်ဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ ကအီႏအွဉ်ႏရေꩻ ထူႏဂုဏ်ႏဗာႏ အလံႏတောႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏဆဲင်ႏရာꩻ ခမ်းသားတွိုင်ꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻတွိုင်ꩻသီး အရေꩻတန်တာႏဝွန်ႏတဗာႏသွူ။ အလံႏယို ခမ်းထီနဲင်ႏငန်ႏအလံႏ၊ စွိုးခွိုꩻအလံႏလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း စဲ့ꩻတပ်၊ ကျောင်ꩻသား၊ ထာꩻခွုမ်ဆိုး၊ ခွန်၊ အယူႏဝါႏဒဆဲင်ႏရာꩻ၊ ဘာႏသာႏရေꩻ၊ အစွိုꩻအဗူႏဆဲင်ႏရာꩻ၊ ပျꩻအီအချက်ဆဲင်ႏရာꩻ-စစွဉ်ႏအမုဲင်သင်္ကေတ အမတ်အသာꩻဖုံႏ အဝ်ႏအာတန်သွူ။ ဆဲင်ႏရာꩻလိုꩻမျိုꩻ၊ ဆဲင်ꩻရာꩻခမ်းထီဖုံႏ ကထီႏကထွားချာ အလံႏနဝ်ꩻ စွိုးခွိုꩻသꩻဓာတ်၊ စွိုးခိုꩻအာႏမာန်ႏဖုံႏ ဗွေထင်ႏမွန်ဗန်ရောင်အီနဝ်ꩻသွူ။
အလံႏသမဲင်ꩻ
မွဉ်းဖျင်တယ်ႏစွဉ်ႏ လိုꩻယေန်ႏငဲးရေꩻ ကပေါႏလွဉ်စကာႏ အလံႏသဘော်ꩻကဆောင်ႏဒါႏ ယူးဝါးတိရစ္ဆာန်ႏရုတ်ပုံႏစစွဉ်ႏ အမတ်အသာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်း အရပ်စွစ်ꩻစဲစ်ꩻအကို အဝ်ႏယွိုင်ႏသွုံꩻလွေꩻလဲဉ်းဒျာႏရင်ꩻ၊ တံꩻခွဉ်ႏ၊ ကုက္ကား၊ ကျက်သာႏဖုံႏနဝ်ꩻ ဗွေႏဘုရာꩻဂေါတမစိုးကာႏလတွင်ꩻနဝ်ꩻကာႏ အဝ်ႏထူႏသွုံꩻလွေꩻအီလဲဉ်းဒျာႏရင်ꩻ၊ တယ်ႏစွဉ်ႏ တံꩻခွဉ်ႏ၊ ကုက္ကား၊ ကျက်သာႏဖုံႏတဲင် ကွဲးညည တလဲင်ႏတစိꩻစိꩻတွော့ꩻ ကွဲးတိုꩻငါငါ၊ ကူꩻပြောင်ꩻထွာလွဉ်အလံႏ၊ အဝ်ႏထူႏသွုံꩻအီ ဗꩻတွိုႏစွဉ်ႏခေတ်ယိုခါနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ တံꩻခွဉ်ႏ၊ ကုက္ကား၊ ကျက်သာႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာအွဉ်ရီး အလံႏနိမိတ်ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ခါးလားခရစ်ကပေါႏ ဘီစီ-၉၀၀ ကို အာဆီးရီးယားခမ်းသား ကထူႏသွုံꩻဒါႏ တံꩻခွဉ်ႏတွမ်ႏ စဲ့ꩻအလံႏပုံႏဖုံႏနဝ်ꩻ အောဝ်ႏဖေါႏနယ်ခါꩻ ခေတ်နဝ်ꩻအကို ကထုဒါႏ လုံးရုတ်ထုတွမ်ႏ ဖွိုင်ꩻဝန်ႏလောင်းဖုံႏသွူ။ အလံႏယို ကဆꩻတွမ်ႏပိတ်ယာႏနဝ်ꩻ ရောမခမ်းသားဖုံႏ တယ်ႏအွဉ်ရီးဝင်ꩻ၊ ကယွိုင်ႏသွုံꩻဒါႏ အလံႏဖုံႏယို တယ်ႏစွဉ်ႏဆာရာသိဉ်လိုꩻမျိုꩻတဲင် စွစ်ꩻတိုးထံလွေꩻစွဉ်ႏ ဥရောပတွိုက် ခမ်းနဲင်ႏငန်ႏဖုံႏအကျောင်ꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဘီစီ ၆၀၀-ကိုတွင်ꩻ ရောမဧကရာဇ် ကသွုံꩻယွိုင်ႏဒါႏ အလံႏနဝ်ꩻ ဗော့ꩻဗော့ꩻဗွိုန်စွဉ်ႏ အလံႏခေတ်ယိုခါ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ အလံႏယို ကမ္ဘာႏအခဝ်ကွဉ်ႏကို ခယ်ႏတွမ်ႏ အိန္ဒိယခမ်းနဝ်ꩻ သွုံꩻအွဉ်ရီးဝင်ꩻတဲင် ကူꩻငါငါလွေꩻ မန်းခမ်း၊ ထုဲင်ႏခမ်းစစွဉ်ႏ အာရှခမ်းအခဝ်ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်ꩻဖဲ့ꩻဖုံႏသွူ။[၁]