အီလက်ထရွန်းနစ်

အီလဲက်ထရွန်နေက် (Electronic)ကိုယို ရူပဗေဒ၊ အဲန်စဉ်နီယာထာꩻဒါႏ၊ ထာꩻမာနယ်ꩻပညာႏ (Technology) ဖုံႏအောဝ်ႏပါ။ ထာꩻထွောန်ႏအမ်ႏအီဒါႏ နုဲင်း ထာꩻခြိုꩻဝတ္ထု (matter) ၊ ယင်း တလီꩻအုံတောဝ်းခင်ႏလမ်း (vacuum) ကိုကအောဝ်ႏဒါႏ အီလဲက်ထရွန်ဖုံႏ ထန်ႏလွောန်ဝင်ꩻ (emission)၊ တွီထာꩻ (flow) ၊ ယင်း ရဲးကမ်းထာꩻ (control) ခရာႏယို ပါလွေꩻသော့ꩻ အီလဲက်ထရွန်နေက် ပညာႏကိုသွူ။ အီးရဲးကမ်းဖေႏ အီလဲက်ထရွန် တျာႏတွီ (current) တွီထာꩻအတာႏ ဝင်ꩻထူႏမာꩻစဲင်း (amplification)၊ မာꩻရော့ꩻ (rectification) အီလွေꩻတွမ်ႏ ထာꩻခြိုꩻပေႏမဲ့အောဝ်ႏကွိုန်ꩻ ကေားပသာတျာႏ (active devices အစွမ်းကြွပစ္စည်း) ဖုံႏ။ ထာꩻခြိုꩻပေႏ ကေားထူႏဆုမ်ႏတျာႏ(passive devices) ဖုံႏယို အရဲးခါꩻဆုမ်ႏတျာႏ (resistance)၊ ထူႏအုမ်သေꩻခါꩻတျာႏ (capacitance) ၊ ယင်း ကြုဲင်းလွေꩻဖေႏတေား တျာႏအာႏ (inductance) ဒါႏ။ ထာꩻယိုနောဝ်ꩻ လိုသီးသေနာႏခါꩻကာႏ အွိုးအစောဝ်းစောဝ်းခါ၊ တျာႏခရာႏ အဲန်စဉ်နီယာ ထာꩻသေ (classical electrical engineering) ကအောဝ်ႏစခါ ကိုကာႏသွူ။

ခေတ်တသာ လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏ ကတန်ပလွူႏလွောန်ဗာႏထာꩻအကို အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻခြိုꩻဖုံႏယို ထွာအဓိက အကျိုꩻဆွုပ် အောဝ်ႏနဝ်ꩻစပ်ꩻ (major effect) တဗာႏ။ ကထွိုင်ႏဆုဲင်းထန်ႏ မော့ꩻလꩻလွေꩻ အီလဲက်ထရွန် အွိုးခရစ်နေင်ႏ ၁၈၉၇ ဗာႏကိုထွူ ဆꩻချာနောဝ်ꩻ သမ်းမာꩻထွာနွောင်ꩻပါ ထာꩻဗုက်တလီꩻအုံတောဝ်းခင်ႏလမ်း (vacuum tube) အမာꩻစဲင်း (amplify) ၊ မာꩻရော့ꩻ (rectify)၊ အီဒါႏ တျာႏအာႏထာꩻခြောင်ꩻ(electrical signals) ဖုံႏတဲင် အီလဲက်ထရွန်နေက်ခြောင်ႏ၊ ယင်း အီလဲက်ထရွန်စိုး ထွာအောဝ်ႏလွောန်လꩻစလွေꩻသွူ။ ထာꩻခြွုင်းသားတဲ့ တမွေးတဲꩻတောဝ်း၊ ထွာဒျာႏ ရေဒီယိုထာꩻအွောန်ႏစွꩻခြောင်ꩻ(radio signals) အာႏဗွီႏဝီးဝါးတန်ယို မာꩻစဲင်း မာꩻသန်အီတွမ်ႏ တလီꩻအုံတောဝ်းတျာႏမေႏရာႏ ဒျာႏ။ တျာႏမေႏရာႏယိုစားနောဝ်ꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻ ထရုဲင်အုက်ဒ် (triode) တျာႏမေႏရာႏ၊ လိုꩻမဉ်ꩻ လီးဒီဖေားရဲတ်သ်ထ် (Lee De Forest) မာꩻထွာခါꩻဖေႏ ခရစ်နေင်ႏ ၁၉၀၆ ဗာႏကို။

အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻခြွုင်း တခေါဝ်

ခရစ်နေင်ႏ ၁၉၄၇ ဗာႏခါ ဝီလီယမ် ဆျော့ကလေ တုမ်ႏယင်း ဇျွန်ဘာဒဉ်း (William Shockley Walter Houser Brattainand John Bardeen) သီး ကထှိုင်ႏအှောန်မာꩻထွာလꩻရီးလှိုလွေꩻ ထရန်သစ်သတာ (transistor) အှိုး ဘဲးလ် ထာꩻမာꩻဖꩻဓာတ်ခင်ႏလမ်း (Bell Labs) ကိုထှူနောဝ်ꩻ ဝေါးဟာရမဉ်ꩻ အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻ ထာꩻဗှော့ꩻသေခါꩻ တျာႏစပ်ꩻအီဒါႏ ထာꩻခြိုꩻပေႏဖြီဖြစ် (solid-state electronics) ယို အောဝ်ႏလှောန်စသှူ။ ထှိုင်ႏတှိုႏခရစ်နေင်ႏ ၁၉၅၉ ဗာႏ မိုဟာမဲတ်ဒ် အဲတ်တယ်လာ ယင်း ဒါဝုန်ခဲန်း (Mohammed Atalla and Dawon Kahng) သီးမာꩻထွာ ဒါႏလꩻဖျင် The MOSFET (MOS transistor) အှိုး Bell Labs ကို။ The MOSFET ယို ထွာအရီးလှို လိုꩻကထေမာꩻလွေꩻလꩻ ထရန်သစ်သတာ (transistor) ပှိုင်ပေႏတဉ်ႏတှော့ꩻမွေးထာꩻစား၊ မာꩻထန်ႏလꩻအာအေားနေး လိုခုမ်စမ်ႏအီတာႏ (mass-produced)၊ တှူႏတဆောင်ႏငါလွေꩻဖေႏ အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻမာꩻတုင်း ၊ အုံအကဲန် အှောန်တှူႏလွေꩻ အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻဖြှီဖြစ်ထာꩻမာꩻ၊ ယင်း ဒစ်စစ်တယ် ထာꩻတှူႏတဆောင်ႏ (Digital revolution) နောဝ်ꩻသှူ။ တယ်ႏနောဝ်ခါꩻ The MOSFET ယို ထွာလꩻ ခေတ်တသာသွတ်ꩻ အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻခြိုꩻ၊ ကမ္ဘာႏဟမ်ႏလောင်း လိုꩻသီး ထူႏခုမ်အာလှိုသွတ်ꩻ အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻခြှုင်း။

အီလဲက်ထရွန်နေက်ယို မာꩻအီအာ တွက်စေ ထာꩻသေအလီအလာဖုံႏ (information processing)၊ ဆှိုပ်စပ်ꩻတာႏ (telecommunication)၊ တုမ်ႏယင်း တွက်စေထာꩻခြောင်ꩻ (signal processing)ထာꩻမာꩻကို။ အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻခြှုင်းအစွန်ꩻ ကအီးမာꩻအနမ်း နုဲင်း ထာꩻကြဲ့ (switch's) ဖုံႏယို အမာꩻဖေႏ တွက်စေဒါႏအီ ဒစ်စစ်တယ် ထာꩻသေအလီအလာသှူ။ အှောန်ႏသျခါꩻ ထာꩻနယ်ꩻပညာႏ နုဲင်း ထာꩻပျာႏ တျာႏတဖူꩻထောင် (circuit boards) ဖုံႏ၊ အှောန်ႏလောမ်အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻနယ်ꩻ (electronics packaging technology) ၊ ယင်း ပန်းဖေႏထာꩻအထျအကမ်း (communication infrastructure) အလောင်းအလင်တာႏဖုံႏယို မာꩻအီဒါႏလွေꩻ အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻခြှုင်းဗူႏ (electronic system)။ ထာꩻခြှုင်း ကီနောဝ်ꩻစား ကအောဝ်ႏဗှို့ꩻ၊ အောဝ်ႏတꩻဒပ်ꩻ၊ အောဝ်ႏပှိုင်းရောꩻရယ်ꩻဒါႏဝင်ꩻ အခြုံအဗူႏကိုနောဝ်ꩻ ဝင်ꩻရိုꩻ electronic system နောဝ်ꩻသှူ။ electronic system တဗာႏယို မဉ်ႏထွာ အဲန်ဂျင်နီယာထာꩻမာꩻ အှိုးတဗာႏခြှုင်း တဲ့ထွာ၊ မဉ်ႏထွာတောဝ်းတဲ့ ထွာဒါႏ ထာꩻခြိုꩻခေါ်ခေါ် (standalone device)။
နုဲင်းခရစ်နေင်ႏ ၂၀၁၉ ဗာႏကို အီလဲက်ထရွန်နေက်ထာꩻခြိုꩻ ကဉ်းအာအာနောဝ်ꩻ ကအီးထွာလꩻအီ electronic control အတာႏ ဝင်ꩻမာꩻခါꩻတုမ်ႏ ထာꩻတူႏပေႏ တျာႏစပ်ꩻဒါႏတခူးတခေါဝ် (semiconductor components) ဖုံႏသှူ။ ကဉ်းအာအာနောဝ်ꩻ အီလဲက်ထရွန်နေက် ထာꩻခြှုင်းဖုံႏကိုယို ထာꩻတူႏပေႏ တျာႏစပ်ꩻဒါႏတခူးတခေါဝ် ဗာႏပသာတျာႏဖုံႏ (active semiconductor)၊ ထာꩻကေားထူႏဆုမ်ႏ တျာႏအာႏဖုံႏ (passive elements) အောဝ်ႏပါသော့ꩻ။ ထာꩻယိုနောဝ်ꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻ အီလဲက်ထရွန်နေက် တျာႏတဖူꩻထောင် (electronic circuit)။ အီလက်ထရွန်နေက်ထာꩻခြှိုင်းယို အောဝ်ႏငီꩻ တျာႏတဖူꩻထောင်၊ အကိုနောဝ်ꩻ ထာꩻခြှုင်းဗာႏပသာတျာႏ နုဲင်းတလီꩻအုံတောဝ်း ထာꩻဗုက်ꩻ (vacuum tube)၊ ထရန်သစ်သတာ (transistor)၊ ဒုဲင်အုက်ဒ် (diodes)၊ တျာႏတဖူꩻခြှောန်း (integrated circuit)၊ အောပ်တိုအီလဲက်ထရွန်နေက် (optoelectronics)၊ ယင်း ထာꩻခြှုင်းဗာႏထောင်ထာꩻ (sensors)ဖုံႏ အောဝ်ႏပါသော့ꩻရောꩻ အှိုး ထာꩻခြှုင်းကေားထူႏဆုမ်ႏ တျာႏအာႏ (passive electrical components)ဖုံႏကို၊ မာꩻခါꩻတုမ်ႏ ထာꩻနယ်ꩻပညာႏ အောဝ်ႏလေပ်သှိုပ်ဝင်ꩻ ကောင်းကို(interconnection technology) သှူ။ ထာꩻခြှုင်းလွေꩻထာꩻစှောန်ႏတောဝ်း ကေားပသာတျာႏ၊ ယင်း ဝွေသီးအစွန်ꩻ ရဲးကမ်းနှောင်ꩻ အီလဲက်ထရွန် တွီထာꩻဖုံႏယို မာꩻစဲင်းဖေႏ ထာꩻခြောင်ꩻအာႏဗွီႏဖုံႏမော။ ထာꩻထောင်လှောန်ꩻ ထာꩻခြှုင်း တျာႏစပ်ꩻဒါႏ တခူးတခေါဝ်ဖုံႏ ယင်း ထာꩻနယ်ꩻပညာႏ အောဝ်ႏပှိုင်းဝွေသီးဖုံႏနောဝ်ꩻ ထိုꩻထွာ solid-state electronic ပညာႏပင် တပင်နောဝ်သှူ။