ဝီခီပီးဒီးယား

ခမ်းစွုမ်ႏနုဲင်ငံတကာ အာကာသစခန်ꩻ

ခမ်းစွုမ်ႏနုဲင်ငံတကာ အာကာသစခန်ꩻ (အိန်းကလေတ်: International Space Station, ISS) အုဲင်အဲစ်အဲစ် နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ကမ္ဘာႏဟံႏမဲ့ငါခိုႏဆꩻကီ ကီလိုမီတာ ၂၀၀၀ ဆꩻကီ တဖူꩻလေပ်အဖွိုႏလောင်း ကအဝ်ႏဒပ်ꩻဆင် အွောန်ႏစွꩻထင်ႏခါꩻဒါႏ ခမ်းစွုမ်ႏနုဲင်ငံတကာ သိပ္ပံသုတေသန အနမ်းအခြုံတဖြုံႏဒျာႏတဲင် အဝ်ႏထွာဒျာႏ အတန်သွတ်ꩻ မော်စျုလာ(Modular) အာကာသစခန်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ စခန်ꩻယိုနဝ်ꩻ ခမ်းစွုမ်ႏကအဝ်ႏခွုမ်မာꩻဆောင်ႏရွက်ငီꩻဒါႏဝင်ꩻ ပရောစဲစ်ထာꩻမာꩻတဗာႏဒျာႏတဲင် အစွိုꩻတန်အာကာသအေစိဉ်သီ(၅)စွိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ နာသာ(အမေႏရိကန်ႏ)၊ ရော့သကို့သမို့(Roscosmos)(ရသျား)၊ ဂျပန် အာကာသတလီꩻရဲဉ်ႏ ထောင်ထွားရေꩻအေစိဉ်စီ/JAXA(ဂျပန်)၊ ဥရောပ အာကာသအေစိဉ်သီ/ESA(ဥရောပ) တောမ်ႏ ကနေဒါ အာကာသအေစိဉ်သီ/CSA(ကနေဒါ) ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။[၈][၉]

ခမ်းစွုမ်ႏနုဲင်ငံတကာ အာကာသစခန်ꩻ
International Space Station
The International Space Station as seen from Space Shuttle Endeavour during STS-134.
စခန်ꩻ စာႏရင်ꩻချုတ်
COSPAR ID1998-067A
SATCAT no.25544
ဖန်ဟဲ့ꩻဒါႏအမိဉ်ꩻAlpha, Station
အစွိုꩻနွို့ထေင်းထမ်ႏတာႏဝွန်ႏသားအဗွေ: ၇
ကျာꩻယိုကအဝ်ႏဒါႏစက်လောင်းသား: ၇
(en:Soyuz MS-22, Crew-5)
Expedition: 68
Commander: Sergey Prokopyev (en:Roscosmos)
အွောန်ႏစွꩻထင်ႏ၂၀ နိုဝဲင်ဗာ ၁၉၉၈ (၂၅ နေင်ႏ ကာႏ) (၁၉၉၈-၁၁-20)
အွောန်ႏစွꩻဒင်ႏအီဒါႏအကင်း
ဒြပ်နမ်း၄၄၄,၆၁၅ kg (၉၈၀,၂၀၈ lb)[၁]
အနားဆွာꩻ၇၃.၀ m (၂၃၉.၄ ft)[၁]
အလုဲင်း၁၀၉.၀ m (၃၅၇.၅ ft)[၁]
ဖိအားပေး ထုထည်၉၁၅.၆ m3 (၃၂,၃၃၃ cu ft)[၁]
တလီꩻနမ်းနျꩻအာႏ၁၀၁.၃ kPa (၁၄.၇ psi; ၁.၀ atm)
79% nitrogen, 21% oxygen
Perigee အထို၄၁၃ km (၂၅၆.၆ mi) AMSL[၂]
Apogee အထို၄၂၂ km (၂၆၂.၂ mi) AMSL[၂]
တဖူꩻလေပ်တခေင်ႏအာႏ51.64°[၂]
တဖူꩻလေပ်အမွိုင်အာႏ၇.၆၆ km/s[၂][စဲစ်ဆေꩻအွဉ်ႏအတီႏ အောင်ႏတဝ်း]
(၂၇,၆၀၀ km/h; ၁၇,၁၀၀ mph)
တဖူꩻလေပ်ကာႏလ၉၂.၉ မိနိစ် [၃]
တနီꩻတာႏတဖူꩻလေပ်15.49[၂]
Orbit epoch12 October 2022 14:25:10 [၃]
တဖူꩻလေပ်ကိုကအဝ်ႏဒါႏမွူးနီꩻခြွောန်း25 years, 4 months, 12 days
(၁ အေပီ ၂၀၂၄)
ကတွိုႏလွေꩻဒါႏမွူးနီꩻခြွောန်း23 years, 4 months, 30 days
(၁ အေပီ ၂၀၂၄)
တဖူꩻလေပ်ဆေ့ꩻအာ133,312 as of ဇွန် 2022[၄]
တဖူꩻလေပ်အကုဲင်2 km/month
၂၀၁၁ မတ်လာ ၉
(unless noted otherwise) အလꩻ စာႏရင်ꩻချုတ်
အာႏကွိုꩻ: [၁][၂][၅][၆][၇]
Configuration
The components of the ISS in an exploded diagram, with modules on-orbit highlighted in orange, and those still awaiting launch in blue or pink
Station elements as of ဒီသဲဥ်ဗာ 2022
(exploded view)

ပဲင်ႏဆဲင်ႏတောမ်ႏထူႏသုင်ꩻ အာကာသစခန်ꩻတာႏနဝ်ꩻ ခမ်းထီအစိုႏရအချင်ꩻချင်ꩻ အဝ်ႏတယ်ႏထောင်ႏခွုမ်မာꩻလွေꩻနေး သဖော်ဗွိုန်လိတ်ချုတ်ဖုံႏတောမ်ႏသဖော်ꩻဗွိုန် အချက်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။[၁၀] ခမ်းစွုမ်ႏနုဲင်ငံတကာ အာကာသစခန်ꩻယို သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏထူႏသုင်ꩻအီနေး ထွို့ꩻငင်ႏအာႏ(ဆွဲငင်အား) ကဆေ့ꩻမွေးဒါႏ မိုက်ခရို ဂရဗ်ဗီတီ (microgravity) ခွယ်ꩻဓာတ်ခန်ꩻ(ဓာတ်ခွဲခန်း)တဖြုံႏအနေႏတဲင် အဝ်ႏခွုမ်မာꩻ စမ်ꩻထွားလွေꩻဒျာႏ ဇီဝဗေဒ၊ ဇီဝကမ္မဗေဒ၊ ဓာတုဗေဒ၊ ရူပဗေဒတောမ်ႏ တသီႏဆဲင်ႏရာꩻ ထာꩻထောင်ထွား သိပ္ပံခရာႏဖုံႏသွူ။ အဝ်ႏပွေားလွူꩻထွားပါ အာကာသထာꩻခြေင် တောမ်ႏ ရာႏသီႏဥတုမိုးလေဝသ ဖုံႏသွူ။[၁၁][၁၂] စခန်ꩻ(ISS)ယိုနဝ်ꩻ ထောင်ထွားစမ်ꩻထွားအီ လာတောမ်ႏ မားဂျိုဟ်ႏ(Mars)သီးထျ့ꩻ ခွုမ်ꩻမာꩻနွောင်ꩻအီ အနာႏဂါတ်အတာႏဆွာꩻ သိပ္ပံထာꩻမာꩻဖုံႏတာႏ ကအဝ်ႏလိုႏဒါႏ အာသာသကာꩻစနိစ်ဖုံႏ(spacecraft systems) တောမ်ႏ စက်ခြွိုင်းခြိုꩻဖုံႏအတာႏ ရော့ꩻသင်ꩻအီမွေးနဝ်ꩻသွူ။

စခန်ꩻယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဖဖြယ်ခါꩻတောမ်ႏ နီခဝ်တဲင် တခဝ်နဝ်ꩻ ရသျားသီး ကအဝ်ႏခွုမ်မာꩻဖေႏဒါႏ ရသျားတဖူꩻလေပ်အခဝ်(Russian Orbital Segment / ROS) တောမ်ႏ အမေႏရိကန်ႏတောမ်ႏခမ်းလင်သီး ကအဝ်ႏခွုမ်မာꩻဖေႏဒါႏ အမေႏရိကန်ႏတဖူꩻလေပ်အခဝ်(United States Orbital Segment / USOS) သွူ။ ရသျားဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ မော်စျူး(module)အဝ်ႏ (၆)ဗာႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏဖဲ့ꩻ ကအဝ်ႏစွဲးကမ်းဖေႏနဝ်ꩻ နာသာ(NASA)တာႏ အဝ်ႏ ၇၆.၆%၊ JAXA တာႏ ၁၂.၈%၊ ESA တာႏ ၈.၃% တောမ်ႏ CSA တာႏ ၂.၃% ဖုံႏတဲင် အမေႏရိကန်ႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ မော်စျူး(module)အဝ်ႏ (၁၀)ဗာႏသွူ။ ဝွေꩻနဝ်ꩻ တောမ်ႏမဲ့ရိုꩻရိုꩻလဲ့ ထီႏထွားလꩻနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။[၁၃][၁၄] ဒင်ႏဆင်မာꩻစခါꩻဒျာႏ ၁၉၉၈ ဗာႏတဲင် တွိုႏ ၂၀၁၁ ဗာႏနဝ်ꩻ အီႏထွူသွတ်ꩻဆွိုးထိုꩻတဲင် လွိုးအီႏလေပ်ဗဲဉ်နွောင်ꩻ ဗꩻတွိုႏဒါႏ ၂၀၁၅ ဗာႏအကျောင်ꩻ အဝ်ႏရမ်ꩻခါꩻလွ့နဝ်ꩻသွူ။[၁၅][၁၆] အာကာသစခန်ꩻ ယိုခါကျာꩻတဗာႏနဝ်ꩻ ထွာအနားဆွာꩻလွိုထဲင်း စခန်ꩻအရီးဖုံႏတဲင် ထွာဒျာႏ ကအဝ်ႏလေပ်ခူဒါႏ ကမ္ဘာႏဟံႏ ဂျိုလ်ႏတု(ဂြိုဟ်တု)တဖြုံႏဒျာႏတဲင် ထီႏထွားနွောင်ꩻတောမ်ႏ မဲ့ဖြုံႏရိုꩻရိုꩻသွူ။[၁၇]

အာႏကွိုꩻ မွဉ်းဖျင်

  1. ↑ ၁.၀ ၁.၁ ၁.၂ ၁.၃ ၁.၄ Garcia၊ Mark (9 May 2018)။ About the Space Station: Facts and Figures။ NASA။
  2. ↑ ၂.၀ ၂.၁ ၂.၂ ၂.၃ ၂.၄ ၂.၅ Peat၊ Chris (21 May 2021)။ ISS – Orbit။
  3. ↑ ၃.၀ ၃.၁ Holman၊ Joseph (12 October 2022)။ ISS (ZARYA)။
  4. ↑ celestrak။
  5. ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named OnOrbit
  6. ↑ STS-132 Press Kit။ NASA (7 May 2010)။ 25 December 2018 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 22 December 2022 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
  7. ↑ STS-133 FD 04 Execute Package။ NASA (27 February 2011)။ 25 December 2018 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 22 December 2022 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
  8. ↑ Gary Kitmacher (2006)။ Reference Guide to the International Space Station။ Apogee Books Space Series။ Canada: Apogee Books။ pp. 71–80။ ISBN 978-1-894959-34-6။ ISSN 1496-6921။
  9. ↑ Human Spaceflight and Exploration – European Participating States။ European Space Agency (ESA) (2009)။
  10. ↑ International Space Station legal framework။ European Space Agency (ESA) (19 November 2013)။
  11. ↑ Fields of Research။ NASA (26 June 2007)။ 23 January 2008 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 15 October 2010 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
  12. ↑ Getting on Board။ NASA (26 June 2007)။ 8 December 2007 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 15 October 2010 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
  13. ↑ Central Research Institute for Machine Building (FGUP TSNIIMASH) Control of manned and unmanned space vehicles from Mission Control Centre Moscow။ Russian Federal Space Agency။ 26 September 2011 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။[လိဉ့်သီ]
  14. ↑ NASA Sightings Help Page။ Spaceflight.nasa.gov (30 November 2011)။ 5 September 2016 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 1 May 2012 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
  15. ↑ "Statement by Charlie Bolden, NASA Budget Press Conference" (PDF) (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ NASA။ 1 February 2010။ 1 February 2010 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 February 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  16. ↑ Nations Around the World Mark 10th Anniversary of International Space Station။ NASA (17 November 2008)။ 6 March 2009 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
ထူႏ "https://blk.wikipedia.org/w/index.php?title=ခမ်းစွုမ်ႏနုဲင်ငံတကာ_အာကာသစခန်ꩻ&oldid=28121" ကို