ခွန်စိန်ႏ
သထုံႏသီႏသဲင်ႏ စောက်ꩻဖါးခွန်အိုး ထွိုင်ႏလယ်ꩻထိုꩻထွူ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ပိုခိုတန် ခွန်လော်ꩻ လက်ခံႏသော့ꩻလုဲင်ႏ အဖါခွန်ခြောင်ꩻ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ခွန်လော်ꩻ အဝ်ႏထွာခွန် သက်ထွိုင်ႏလꩻ (---)နေင်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ဖူးလုဲင်ဟို့ꩻ ကျမ်ႏတကုဲင်ချာတဲင် လယ်ꩻထိုꩻဗာႏခန်းဒျာႏတွော့ꩻ (ခွန်လော်ꩻ)အဖူး ခွန်စိန်ႏနဝ်ꩻ ထွာသော့ꩻသထုံႏသီႏသဲင်ႏခွန်နဝ်ꩻသွူ။ လက်ခံႏဝေင်ꩻဗွေႏအရာႏနဝ်ꩻ သက္ကရာဇ် (၁၂၆၇)နေင်ႏကို၊ ဝွေꩻစိုးယိုနဝ်ꩻ ဟော်နန်ꩻယို ပြောင်ꩻလင်ꩻအုံသီခန်းဒျာႏ သထုံႏသီႏသဲင်ႏကို၊ ဝွေꩻကလင်ꩻဆို့ꩻပြောင်ꩻယင်း ဟော်နန်ꩻယိုအတွင်ꩻ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏညောင်ႏရွီႏ ပြောင်ꩻထင်ႏလဲဉ်းတောင်ႏကီꩻ၊ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသား ထွဉ်ႏခံႏသစ္စာႏတဲင် ခွန်စိန်ႏလဲ့ ထင်ႏဖေႏဒျာႏ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားဖုံႏ သေထွꩻလဲဉ်း အဖါခွန်အိုး ရုဲင်းဟန်သတ္တိꩻနဝ်ꩻတဲင် ခွန်အိုးပို ခွန်စိန်ႏယိုနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးဖေႏစွဉ်ႏ ရုဲင်းဟန်နꩻရွဉ်တံꩻတွမ်ႏ သထုံႏ-စမ်ႏဖက်ꩻ-လက်ꩻမွိုင်ꩻ သိုမ်ဝေင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခံႏဗာႏခန်း ဝင်ꩻမျောက်ပင်ႏ အံႏဖြာႏနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ တမဉ်ခံႏထူႏတဝ်း ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားထာꩻအုပ်ချုပ်၊ ပေါႏတမွေးတဝ်းနဝ်ꩻ ခံႏတဝ်းတွော့ꩻ ဆင်ႏဆင်ႏလွိုဆန် ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားအာႏဏာႏဖုံႏ၊ ကွပ်ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ နေင်ႏ(၁၉၃၇)ဗာႏ အင်္ဂလိပ်သီး ချꩻအရာႏတွော့ꩻ ခံႏဗာႏဝင်ꩻပသာထန်ႏခမ်း မောႏလမျင်ႏ-ဒီစတြိတ် သထွုံႏခရဲင်ႏကိုသူꩻသွူ။
ခွန်စိန်ႏနဝ်ꩻ လွꩻထီႏမွေးစွဉ်ႏခြဲ့ꩻနယ်ႏအင်္ဂလိပ်သီး၊ လိုꩻကအုံဒါႏ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားဖဲ့ꩻယိုလဲ့ ဝွေꩻယိန်းလွꩻထီႏ၊ ခွိုꩻရက်သꩻဓာတ် တလာသန်ငါႏတဲင် ကုဲင်းမာꩻတသွိုးဒါႏ အင်္ဂလိပ်သီး အုပ်ချုပ်မုꩻ၊ အမျိုꩻသာꩻအလောင်းဖုံႏလဲ့ သွင်ꩻသꩻဖေႏ ယံကလွꩻထီႏခြဲ့ꩻနယ်ႏသား၊ "တနီꩻနီꩻတခိန်ႏခိန်ႏ အီႏဝါးထန်ႏက ပါꩻစားယိုမꩻ"အဝ်ႏဒိုႏသေႏသေႏစွဉ်ႏထာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်စိန်ႏလဲ့ ဗွန်နုဲင်းအဖါခွန်အိုးအတွိုင်ꩻ ခွုမ်မာꩻဖေႏ လိုꩻအမျာꩻအကျိုꩻဖေႏကအဝ်ႏထာꩻမာꩻဖုံႏ၊ ဆေꩻတန်သီႏသဲင်ႏ(ယိုခါ)လဲ့ တဲႏဖေႏ၊ သီႏသဲင်ႏ၊ လွယ်ပွတ်ꩻ၊ သီႏသဲင်ႏ-နောင်ဟဲင်း၊ သီႏသဲင်ႏ-စံကာꩻ လွေꩻသဲင်ꩻဖေႏကယိုꩻလဲ့ အွဉ်ခူႏဖေႏတဖူꩻ၊ ဆေꩻလဲ့ ဗွောင်ဖေႏငတ်ꩻနီꩻတလဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ စမ်ႏဖက်ꩻခြောင်ယိုလဲ့ ထီဖေႏကထွတ်ꩻဟဝ်ဟဝ် အွဉ်ဖျင်ခူႏကိုကဒွိုန်း၊ ကွပ်ပွိုးအွဉ်မာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် စမ်ႏဖက်ꩻခြောင်ထျ လိုပ်ꩻဗာႏဟဝ်လုဲင်း၊ ဗွူလဲ့ ထန်ႏပိုႏအာမွေးစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ ထီႏခြဲ့ꩻနယ်ႏသားနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻသေႏသေႏ"မိစ္ဆူႏမိစ္ဆာႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻဟွုန်ဟဝ်မွေးစွဉ်ႏ၊ အမျိုꩻသာꩻရေꩻသꩻဓာတ် ဖေႏကတလာလွဉ်၊ အမျိုꩻသာꩻဖေႏကထင်ႏထိုလွဉ်နဝ်ꩻ အွဉ်ဖေႏ၊ ဒေါ့ꩻခြုဲင်းနယ်ဖေႏ၊ ဆုံꩻမꩻသွဉ်သင်ဖေႏမွေးစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ။
နဝ်ꩻမꩻ သထုံႏသီႏသဲင်ႏ စောက်ꩻဖါးတန်ခွန်စိန်ႏ အဝ်ႏအွဉ်ဖေႏနုဲင်းနဝ်ꩻအတွင်ꩻ ထွိုင်ႏတွိုႏ (၁၉၅၅)ဗာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ လယ်ꩻထိုꩻခန်းဒျာႏ၊ ကလယ်ꩻထိုꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏကုဲင်သေꩻ အမာနင်ꩻဒေႏဝီႏ ဖွါးစိန်တွမ်ႏ အပိုခို ခွန်စီသီးနဝ်ꩻသွူ၊ စောက်ꩻဖါးခွန်စိန်ႏယိုနဝ်ꩻ တောႏလမ်းဒျာႏတွမ်ႏ လိုꩻမူႏစံကာꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏထွာနင်ꩻမိဖရာꩻနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻဖါးခွန်စိန်ႏ ဒုတိယနင်ꩻတန်နဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏမူႏပင်စုံ နင်ꩻလွဉ်း၊ တွမ်ႏနင်ꩻလွဉ်းနဝ်ꩻ လွူးလင်ꩻယင်း ခွန်စိန်ႏ၊ တတိယနင်ꩻတန်နဝ်ꩻ စမ်ႏဖက်ꩻလက်ꩻမွိုင်ꩻ ဒုံဝမ်းဟေး ဖြဝ်ꩻမူႏ နင်ꩻစင်ခံꩻ၊ တွမ်ႏနင်ꩻစင်ခံꩻယိုနဝ်ꩻ လꩻညီꩻဝင်ꩻ ပိုတဖြာꩻ၊ မဉ်ꩻ"နင်ꩻစောမြခင်"နုဲင်းနဝ်ꩻ၊ နင်ꩻစောမြခင်ယို လꩻအဖါလွိုဆန်ꩻခြဲ့ꩻနယ်ႏသားသꩻဓာတ်တန်သွူ။ စောက်ꩻဖါးခွန်စိန်ႏယို ကွိုက်ꩻတွမ်ႏ ပအိုဝ်ႏအွဉ်ငါတန် ဖြားဗွာလှဖေသီး တောင်ႏကီꩻကို ဦးဖိုးခင်သီးတဲင် ခွုမ်မာꩻလွေꩻ စွိုးခွိုꩻအကျိုꩻတာႏနဝ်ꩻသွူ၊ အတွင်ꩻနဝ်ꩻ နွို့သော့ꩻငီꩻဒွိုန်း ပအိုဝ်ႏအစွိုꩻအဗူႏ (ပအဖဖ)အစွိုꩻကိုထွူတွော့ꩻ ခွုမ်မာꩻရုဲင်ꩻတသွိုးလွေꩻ အမျိုꩻသာꩻနဲင်ႏငံႏရေꩻနဝ်ꩻသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ ဖြားခွန်ရဲမောင်၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသားစော်ဘွားကြီးများ