ခွန်သာဒွန်း
ခွန်သာဒွန်း (၆ အောက်တိုဘာ ၁၉၄၃–၁၄ နိုဝင်ဘာ ၁၉၇၈) ယိုနောဝ်ꩻ မျန်မာခမ်းခြွောန်းဗူးခမ်းထီသား ပအိုဝ်းလိုꩻမျိုꩻ ရွစ်ငေါဝ်းသချင်ꩻသား၊ ယင်း တိမွေးကု ဆရာဝန်ႏတဖြာꩻဒျာႏသွူ။ လိုꩻကေားအွဉ်ရွစ် ခေတ်တသာ ပအိုဝ်ႏငေါဝ်းသချင်ꩻသားဖုံးကိုယို အောဝ်ႏပါသော့ꩻ အရီးလွိုသွတ်ꩻဝင်ꩻသွူ။
| ခွန်သာဒွန်း | |
|---|---|
| လွူးဖွာꩻ | အောက်တိုဘာ ၆၊ ၁၉၄၃ ဒုံဖာမွန်း၊ တောင်ႏကီꩻနယ်ႏ |
| သီမား | နိုဝဲင်ဗာ ၁၄၊ ၁၉၇၈ (အသက် ၃၅) ဝေင်ꩻသီႏသဲင်ႏ |
| သီထိုꩻဗာႏ အကျောင်ꩻခရာႏ | ပါꩻမာꩻသီတခွန်ꩻနေး |
| လိုꩻခွိုꩻ | ပအိုဝ်ႏ |
| ပညာႏရေꩻ | တိ.မွေး.ကု တိရစ္ဆာန်ဆရာဝန်ႏဘွဲ့ |
| ထာꩻမာꩻ | တဲမ်း ရွစ်ငေါဝ်းသချင်ꩻ၊ မာꩻခမ်းထီခရာႏထာꩻမာꩻ |
| လမ်းသား(ဖုံႏ) | နင်ꩻစန်းကြည် |
| ပိုဖုံႏ | ၃ |
| မွိုးဖာ(ဖုံႏ) | ပိုလ်ႏဟိန်မောင်တောမ်ႏ နင်ꩻလွဉ်း |
ပေႏခါ
မွဉ်းဖျင်ခွန်သာဒွန်းယို ထွာ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻခြောင်ႏ၊ ဒုံဖာမွန်းကို ကအောဝ်ႏအုံဒါႏ ပအမဖ ဥက္ကဋ္ဌ ပိုလ်ႏဟိန်မောင် ယင်း နာင်ႏလွဉ်း သီးပိုခို။ ကေားဇာ သက္ကရာဇ် ၁၃၀၆ ဗာႏ တင်ႏကျွစ်လာနှို့ (၈) နီꩻ (၁၉၄၃ လာအောက်တိုဘာ ၆ နီꩻ) ကို အမှိုးဗွေႏလှူးလင်ꩻဝွေꩻ၊ တဖူးဝေး ဝင်ꩻနွတ်ꩻကို ဝွေꩻယိုထွာအတလောင်ꩻ။ ခွန်သာဒွန်း သက်လꩻ (၇) နေင်ႏကို လင်ꩻအုံသွဉ်ထူႏပညာႏ အှိုး ကဉ်းသဝုဒ် ခရစ်ဆျန်ႏစုပ်ꩻဗဉ်စင်ထီစှိုꩻကျောင်ꩻ (နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်ကျောင်း) ကလောꩻဝေင်ꩻကို။ ဝွေꩻအောဝ်ႏသွဉ်ထူႏပညာႏ ပဉ္စမရန်းကိုခါ ပါမာꩻသီတေ့ꩻထိုꩻ အဖာဗွေႏ။ ထှိုင်ႏတှိုႏ နဝမရန်းနောဝ်ꩻ သမ်းထဲ့ လိတ်ရီကဲတ်ꩻတဲင် အင်းထန်ႏတခြိုထိုꩻလဲ့ ဝွေꩻသီးဖာဖြား ဖြားထွဉ်ꩻ ဖေႏထန်ႏတောဝ်း။ သက်လꩻ (၁၈) နေင်ႏနောဝ်ꩻ ကြုဲင်းလွဉ်သွဉ်တေားလုဲင်ႏ အရန်းထိုကျောင်ꩻ အမုဲင် (၂) အှိုး ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻကို။ ၁၉၆၆ ဗာႏခါ လင်ꩻသွဉ်ထူႏပညာႏ ရန်ကုန်ႏတသီႏတက္ကသိုလ်ႏ (၂) ကို။ တှိုႏ ၁၉၇၂ နောဝ်ꩻ လꩻလွေꩻ လှူးလုမ်ꩻလာꩻတိရစ္ဆာန်ႏ ဆရာႏဝန်ဘွဲ့ (မန်း-တိမွေးကု) အှိုးတသီႏတက္ကသိုလ်ႏကို။
ဖူးဝေးကန်ပြေင်ဖုံႏ
မွဉ်းဖျင်၁။ စင်ꩻမွိုးဖြားပဉ်ႏ (ဖါမွိုန်း)၊ ၂။ (ခွန်သာဒွန်း) (၃) စင်ꩻမွိုးယိုမ်ꩻ(ဖါမွိုန်း)၊ (၄) (ခွန်မြင့်အောင်) (၅) ခွန်ထွန်းကြည် (၆) (ခွန်စိုး) (၇) ခွန်မင်းနောင်(နောင်အယ်-ထင်ꩻ)။ ၁၃၈၅-ဗာႏ၊ ဗꩻတင်ꩻကျွစ်လောင်း(၉)နီꩻ (၇-၁၁-၂၀၂၃) ဖူးဝေးအဝ်ႏကုဲင်(၄)ဖြာꩻလွုမ်ꩻ
သွဉ်ပညာႏခိန်ႏ
မွဉ်းဖျင်နေင်ႏ ၁၃၁၂ ဗာႏ ၊ သက်လꩻ (၇) နေင်ႏ အရွယ်ႏ တွင်ꩻ မွိုးဖာလွေꩻပသာအပ် သွဉ်ပညာႏ ဝေင်ꩻကလော်ꩻ ကဉ်းသဝုဒ်ကျောင်ꩻ (နှစ်ခြင်းခရစ်ယန်ႏကျောင်ꩻ) သွူ။ သွဉ်ပညာႏဝေင်ꩻကလော်ꩻ တွိုႏပဉ္စမရန်းတွင်ꩻ အဖာ ပိုလ်ႏဟေင်မောင် ကုဲင်သွုမ်ꩻထိုꩻ ၊ တွိုႏနေင်ႏ ၁၃၂၂ ဗာႏ သက်လꩻ (၁၇) နေင်ႏ အရွယ်ႏ ကို အောင်ႏလꩻပညာႏ (၉) တန်ꩻနောဝ်ꩻသွူ ။ (၉)တန်ꩻထဲ့တနေင်ႏတဲင် "ခွေသွဉ်းနောဝ်ꩻ အံႏအမျာꩻဒဲဉ်ဟန်ႏနောဝ်ꩻမꩻ အဝ်ႏလိုႏဆပ်ꩻချာ အမျာꩻကေꩻဇူꩻ"ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ထန်ႏကျောင်ꩻတွော့ꩻ ရေႏမာꩻလုဲင်ႏ ကျောင်ꩻဆရာႏ ဝေင်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻ၊ ဒုံနာꩻဗောင်ကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဝွေꩻကျံႏထန်ႏကျောင်ꩻ ရေႏရွယ်ႏချက်နောဝ်ꩻ အဖါဖြား ဖြားထွဉ်ꩻသဘောꩻတူႏတောဝ်းတဲင် သွဉ်ဆွိုက်ယင်းဒျာႏ ပညာႏနောဝ်ꩻသွူ။ တန်ꩻ(၁၀)နောဝ်ꩻ ထင်ႏသွဉ်သွုပ်ယင်း ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ အမုဲင်(၂) အရန်းထိုတန်ꩻကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ တိန်ႏတွိုႏ ခရစ်နေင်ႏ ၁၉၆၆ဗာႏနေင်ႏနောဝ်ꩻ ထင်ႏသွဉ်ခန်းပညာႏ တသီႏတက္ကသိုလ်ႏ (၂) ရန်ႏကုင်ႏကိုနောဝ်ꩻသွူ။ တိန်ႏတွိုႏ ၁၉၇၂ဗာႏနေင်ႏတဲင် လꩻခန်း (တိ.မွေး.ကု) ဆရာႏဝွန်ႏဘွဲ့နောဝ်ꩻသွူ။
အနုပညာႏထာꩻမာꩻ
မွဉ်းဖျင်အောဝ်ႏသွဉ်ပညာႏ တသီႏတက္ကသိုလ်ႏကို ၁၉၇၁-၇၂ ခါ ပအိုဝ်ႏပေႏ ကျောင်ꩻသားမူႏခို ကထေမာꩻဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻ မဲဂ္ဂသဉ်း (magazine) ပထမလဲင်ႏနောဝ်ꩻ ဝွေꩻထူႏမာꩻဖေႏ အဲဒ္ဒီတာ (editor) ထာꩻမာꩻ။ တက္ကသိုလ်ႏအာ ရန်ႏကုန်ႏ(မန်း-တက္ကသိုလ်များ ရန်ကုန်) ကို ဝွေꩻအွဉ်ဖေႏပါက ကေားရပ်ဆုမ်ႏ ကျောင်ꩻသားမူႏခိုတသာပွဲꩻ (မန်း- မောင်မယ်သစ်လွင် ကြိုဆိုပွဲ) ယမ်ကထွာလꩻတာႏ။ ပအိုဝ်ႏဂီတစှိုꩻ မျိုꩻခွန်ခွိုꩻ ယင်း ကောဝ်ႏတုဲင်မွံꩻ ယို ထွာ ခွန်သာဒွန်း လှောင်ႏဗူႏမာꩻထွာခါꩻ ဖေႏဒျာႏသှူ။ ဝွေꩻကတဲမ်းရွစ်ဒါႏ ငေါဝ်းသꩻချင်ꩻ အရီးသွတ်ꩻတာဗာႏနောဝ်ꩻ ထွာ နောင်ရွီႏ၊ ငေါဝ်းယာႏနောဝ်ꩻ ထွာ ပအိုဝ်ႏထာꩻတှူႏတဆောင်ႏ တှူႏတရမ်ꩻထာꩻ (တော်လှန်ရေး)ခရာႏ။ ဝွေꩻငေါဝ်းသꩻချင်ꩻဖုံႏကို ဗꩻတှိုႏယိုခါ ဝင်ꩻတဗှိုႏဒါႏတောဝ်းအာကို တဗာႏနောဝ်ꩻ ထွာ တီးရီးရီးရျော့ သှူ၊ ပေါႏရိုꩻလဲန်း ပွယ်ꩻပင်ꩻ ပွဲꩻလမ်ꩻ အောဝ်ႏသှူနောဝ်ꩻ ပေႏပေႏတန်တန် နာက်ရွစ် မွန်းပျောႏလွဝင်ꩻ။ ခွန်သာဒွန်း ကရွစ်ခါꩻ ငေါဝ်းသချင်ꩻနောဝ်ꩻ လို့လို့စင် အောဝ်ႏလစ်ꩻခွေႏသွူ။
ထာꩻမာꩻတုင်း
မွဉ်းဖျင်၁၉၇၂ ဗာႏ ထှိုင်ႏလꩻဘွဲ့ထှူ သဲင်ꩻလွဉ်ချာ ဇာႏတိရပ်ရာႏ။ သဲင်ꩻမာꩻဆရာႏ သွဉ်ဖေႏလိုꩻပေႏလိတ် ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻနယ်ႏ၊ ဒုံလုံးဟီႏကို တနေင်ႏ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ ကျောင်ꩻတန်ရပ်ဗူႏ (မန်း- ကျောင်းကြီးစုရပ်) ကို ကအောဝ်ႏအုံဒါႏ ဆရာႏစံတူ၊ နာင်ဗဲသီးပိုမူႏ နာင်ႏစန်းကြည်တွမ်ႏ ခွန်သာဒွန်း တောႏလမ်းတောႏပါႏဝင်ꩻ။ တယ်ႏ ၁၉၇၃ ဗာႏကို မာꩻလွေꩻ တရစ္ဆာန်ႏ ဆရာႏဝန်ႏ ဝေင်ꩻပင်ႏတရာႏနယ်ႏကို (၄) နေင်ႏ။ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻထှူ ၁၉၇၆ ကို လင်ꩻမာꩻယင်း ထာꩻဆို့ꩻရုဲင် လှူးထာꩻသားခရာႏ ကေားအွဉ် (စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးဌာန ဦးစီးမှူး) နမ်းဟူးဌာႏန ကအောဝ်ႏဒါႏ ဘန်းယဉ် ဖဲ့ꩻနောဝ်ကို။ ၁၉၇၈ ဗာႏ အုံအောဝ်ႏ ဝေင်ꩻသီႏသဲင်ႏနယ်ႏကိုခါ မာꩻလွေꩻ ထွားဖြောင်လွဉ်ꩻ ထာꩻမာꩻအစှိုꩻ (မန်း- လုပ်ငန်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့)၊ ယင်း ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏ ထာꩻယေန်ႏငဲးအစှိုꩻသား နောဝ်ꩻသှူ။
သီကုဲင်ထာꩻ
မွဉ်းဖျင်၁၉၇၈ ဗာႏ လာနိုဗဲမ်ဘာ (၁၄) နီꩻ၊ မှူးခေ့ꩻခိုႏ (၇) နာႏရီႏခိန်ႏ၊ ခွန်သာဒွန်း အောဝ်းလမ်းကိုတွင်ꩻ ပါလွဉ်ခꩻသီထိုꩻဒျာႏ နောဝ်ꩻသှူ။ ခꩻသားနောဝ်ꩻ ထွာ စဲ့ꩻတနျာႏ (ရရလဖ) စဲ့ꩻသားတဖြာꩻ၊ ကောပ်ကုမ်မျူနစ် ထာꩻယူႏလော်လယ် သွီႏဗဉ်ႏသား (ပါနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ လောင်းလှိုးမန်းဒျာႏတန်) ငေါဝ်းအော်တဲင် ခွန်သာဒွန်း ထဲ့သီထိုꩻဗာႏ။ ကသီခါနောဝ်ꩻ သက်လꩻ (၃၄) နေင်ႏကိုလုမ်ꩻ။ ဝွေꩻမာဖြား ယင်းဝွေꩻပို ခွန်သိန်း၊ ခွန်ဗညား၊ နာင်ႏသာသာထွေးသီးဖုံႏ အောဝ်ႏကုဲင်ဆချာ။