ဂျစ်ပဆမ်

ဂျစ်ပဆမ် (မန်း: ဂျစ်ပဆမ် / ဂေါဒန်ကျောက်) (အိန်းကလေတ်: Gypsum) စေတ်ပသမ် လုံးဆျာဗဲ့ꩻ ယို အဗွာရောင်ႏ မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း အဗွာကိုအတသီးရော်ꩻပသာႏ ဟမ်းတသီးသီးပေႏပေႏတဲင် အောဝ်ႏလုံးအောင်ထန်ႏ သတ္တုတခြိုꩻတစားနောဝ်ꩻသွူ။ ဓါတုဗေဒအလိုႏအလꩻ ဂျစ်ပဆမ်ယို ထီကရော်ꩻပေါင်ꩻစပ်ခါꩻ ကယ်လသီယမ်သာလဖိတ်ဒျာႏတဲင် ဓာတုဗေဒ ဖော်မျူလာ အနေႏ ထွာ CaSO₄·2H₂O နောဝ်ꩻသွူ။ ဂျစ်ပဆမ်ယို ကရိုꩻခါꩻဒါႏဓါတ်တသာႏပျော်ႏစိုမ်းထီဖုံႏ အလွီးကွဲကြုံႏကြုံႏထန်ႏထိုတဲင် ကအောဝ်ႏကုဲင်ဒါႏလုံး ဒျာႏ ရိုꩻတဲင် ထူႏယွုမ်းခါꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ လုံးဂျစ်ပဆမ်ယို မိုးစကေးအလꩻ အောဝ်ႏ အဆွော့ꩻအရန်း (၂)လွုမ်ꩻတဲင် ပနဲဉ်ႏလွဉ်ꩻထာꩻတွော့ꩻ ခြွစ်စမ်ꩻတောမ်ႏ စူမီႏ ငါတဲ့လꩻသွူ။ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ ဂျစ်ပဆမ်ယို ဆယ်လီနုဲက်ကရိုꩻဒါႏ ကစွူဖြွိုး ခရစ်စတယ်အတုဲင်အနေႏ ထီႏလꩻနွောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻတဲ အယ်လဗတ်စတာ လုံးဗွာအနေႏ ထီႏဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။

ဂျစ်ပဆမ်
ယေဘုယျ
ကဏ္ဍ	သာလဖိတ် ဓာတ်သတ္တု
ဖော်မျူလာ (repeating unit)	CaSO4·2H2O
Strunz classification	7.CD.40
ပုံဆောင်ခဲ စနစ်	Monoclinic
Crystal class	Prismatic (2/m) H-M symbol: (2/m)
Space group	Monoclinic Space group: I2/a
Unit cell	a = 5.679(5), b = 15.202(14) c = 6.522(6) Å; β = 118.43°; Z = 4
ခွဲꩻချာꩻအွဉ်ႏထွော့
အရောင်ႏ	အရောင်ႏအဲဉ်ထဝ်း၊ အရောင်ႏစွူ၊ အလင်မိဉ်ႏစပ်နဝ်ꩻ ထွာအရောင်ႏ ဗွာ၊ တသီး၊ အချို၊ တနျာႏအွူႏ၊ မေႏလူး။
Crystal habit	Massive, flat. Elongated and generally prismatic crystals
Twinning	Very common on {110}
Cleavage	Perfect on {010}, distinct on {100}
Fracture	Conchoidal on {100}, splintery parallel to [001]
Tenacity	Flexible, inelastic
Mohs scale hardness	1.5–2 (defining mineral for 2)
Luster	Vitreous to silky, pearly, or waxy
Streak	အဗွာ
Diaphaneity	Transparent to translucent
Specific gravity	2.31–2.33
Optical properties	Biaxial (+)
Refractive index	nα = 1.519–1.521 nβ = 1.522–1.523 nγ = 1.529–1.530
Birefringence	δ = 0.010
Pleochroism	None
2V angle	58°
Fusibility	5
အထီစွုမ်းသတ္တိ	Hot, dilute HCl
အာႏကွိုꩻ
Major varieties
Satin spar	Pearly, fibrous masses
Selenite	Transparent and bladed crystals
Alabaster	Fine-grained, slightly colored

ခြိုတ်ဖွန်ႏထွူ ဂျစ်ပဆမ်တဲင် မိဉ်ႏဖေႏအလျား (ဖို့ꩻ)မာꩻလျားလျားနောဝ်ꩻ ထီ (၇၅) ရျာꩻခဲင်ႏနှုန်ꩻ ထန်ႏထိုꩻတဲင် ထွာလွဉ် လꩻလွဉ်လုဲင်ႏ ဗွာလွားတဆားဆွူꩻ ဂျစ်ပဆမ် ဖွန်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ အဖွန်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ ပလာစတာအော့ဖ်ပဲရစ် (အင်္ဂတေဖွန်ႏ) နောဝ်ꩻသွူ။ အမိဉ်ꩻကိုကပါဒါႏ ပါရီဝေင်ꩻ(ဝေင်ꩻတန်အောဝ်ႏပျင်ႏသေတ်ခမ်း)မိဉ်ꩻနောဝ်ꩻ ကရီးခါ ပါရီဝေင်ꩻထျꩻ ခူႏအာလွဉ်ꩻမရေႏမရာႏ ဂျစ်ပဆမ်တဲင် မာꩻအင်္ဂတေ သုံꩻအီတွော့ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်ပါလွဉ်ꩻ ဝေင်ꩻမိဉ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ပလာစတာဖွန်ႏ (ဂျစ်ပဆမ်ဖွန်ႏ)ယို မိဉ်ႏသုံꩻနောဝ်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ ကြူးကွယ်ရော်ꩻဗာႏတောမ်ႏထီတဲင် တလီꩻမိဉ်ႏလꩻလွဉ်နောဝ်ꩻ ပလာစတာဖွန်ႏယို ဆွော့ꩻမွိုင်လွဉ်ထွူတွော့ꩻ ထွာလွဉ် ကဆွော့ꩻ ကခွောင်ခံႏဒါႏအင်္ဂတေတမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻတဲင် ပလာစတာအစားယိုနောဝ်ꩻ ရုပ်တုဆရာႏသီး သုံꩻအီတဲင် မာꩻအီပုံႏရုပ်တုအမျိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။

ဂျစ်ပဆမ်ခဲꩻ

သီးယုံဖုံႏအကို လိုꩻစူအော့ꩻ ခင်ႏအော့ꩻသားဖုံႏ ဆွတ်ꩻဖေႏကသွုပ်ချာ ဆရာႏဝန်ႏဖျင်ခါꩻအတွိုင်ꩻဖေႏကအောဝ်ႏစွူစွူအတာႏ သုံꩻအီ စွိုင်ထွူပတ်တီးတွော့ꩻ ဖျော်ႏလုံးအင်္ဂတေသူႏလူး (ကျောက်ပတ်တီး)အတာႏ သုံႏအီနောဝ်ꩻသွူ။ ဂျစ်ပဆမ်ယို ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ သုံꩻအီ ဟံႏဩႏဇာႏအနေႏတဲင် ကဲဉ်းအာအာနောဝ်ꩻတဲ ကမာꩻစေးဖုံႏ(စက္ကူလုပ်ငန်း)၊ တသီႏသူႏအီအရောင်ႏဖုံႏ၊ အင်္ဂတေ တောမ်ႏ မာꩻအီလမ်း မာꩻအီအဆောက် အအုံဖုံႏတာႏ သုံꩻအီလွရောင်နောဝ်ꩻသွူ။ ဂျစ်ပဆင်လုံး ကအောဝ်ႏခင်ႏလမ်းအလောင်းအထျꩻ ကကာႏဖျတ်ရီႏလင်ꩻဒါႏ ထီ အကို (အွိုးဆကီယိုဟွဉ်ႏကရိုꩻခါꩻဒါႏ) ဓါတ်တသာႏဖုံႏ အောဝ်ႏစိုမ်းသော့ꩻတဲင် ထီယုဲင်စား(ရေစေး) ယို ကဒွိုႏ ဘီယာ ၊ ဝုဲင်ဖုံႏ ကထေထာꩻမာꩻအတာႏ အဖိုꩻတန်ႏ သုံꩻအီယံမွေးစွဉ်ႏထာꩻနောဝ်ꩻသွူ။

ဂျစ်ပဆမ်ယို ခူႏလꩻအာသွတ်ꩻနွောင်ꩻ အမေႏရိကန်ႏခမ်းတဲင် ဂျစ်ပဆမ်ကထန်ႏခမ်းလင်ဖုံႏနောဝ်ꩻ ပျင်ႏသေတ်၊ အင်္ဂလန်၊ စာမနီ(ဂျာမနီ)၊ သပေင် (စပိန်) တောမ်ႏ ရုသျားခမ်း ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ရုက်ပုင်ႏ

• Unusual gypsum specimens from around the world
• 
  Green gypsum crystals from Pernatty Lagoon, Mt Gunson, South Australia - its green color is due to presence of copper ions.
• 
  Unusual selenite gypsum from the Red River, Winnipeg, Manitoba, Canada
• 
  Classic "ram's horn" gypsum from Santa Eulalia, Chihuahua, Mexico, 7.5×4.3×3.8 cm
• 
  Desert rose, 47 cm long
• 
  Gypsum from Pernatty Lagoon, Mt Gunson, Stuart Shelf area, Andamooka Ranges - Lake Torrens area, South Australia, Australia
• 
  Gypsum with crystalline native copper inside
• 
  Gypsum from Swan Hill, Victoria, Australia. The coloring is due to the copper oxide
• 
  Waterclear twined crystal of the form known as "Roman sword". Fuentes de Ebro, Zaragoza (Spain)
• 
  Bright, cherry-red gypsum crystals 2.5 cm in height colored by rich inclusions of the rare mineral botryogen
• 
  Gypsum from Naica, Mun. de Saucillo, Chihuahua, Mexico
• 
  Golden color gem, "fishtail"-twinned crystals of gypsum sitting atop a "ball" of gypsum which is composed of several single bladed crystals
• 
  Golden gypsum crystals from Winnipeg
• 
  Gypsum sand from White Sands National Park, New Mexico