ထီ
| |||
| |||
| Names | |||
|---|---|---|---|
| IUPAC name
Water
| |||
| Systematic IUPAC name
Oxidane | |||
| Identifiers | |||
| ECHA InfoCard | 100.028.902 | ||
PubChem CID
|
|||
CompTox Dashboard (EPA)
|
|||
| Properties | |||
| H2O | |||
| Molar mass | ၁၈.၀၂ g·mol−1 | ||
| Appearance | Nearly colourless liquid or nearly colourless solid (blue if looked through thick layers of water) or colourless gas | ||
| Density | Liquid: 0.9998396 g/mL at 0 °C 0.999972 at ~4 °C (Max.) 0.9970474 g/mL at 25 °C Solid: 0.9167 g/mL at 0 °C | ||
| Melting point | ၀.၀၀ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (၃၂.၀၀ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်; ၂၇၃.၁၅ ကယ်လ်ဗင်) | ||
| Boiling point | ၉၉.၉၈ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (၂၁၁.၉၆ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်; ၃၇၃.၁၃ ကယ်လ်ဗင်) | ||
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |||
.jpg)
ထီအလောင်း နီလိုꩻသီးထာꩻထီႏ
မွဉ်းဖျင်
- ထီနမ်း
- ထီနမ်းအတန်စား: ထီပင်ႏလယ်ႏ၊ ထီဝကောင်၊ ထီဝခြောင်၊ ထီဟံႏခꩻလ့၊ ခြောင်တန်၊ ခြုံꩻ။
- ထီနမ်းအပေႏစား: ထီဗဲက်ꩻ၊ မို့ꩻအေႏ၊ တဆံꩻထီ၊ ဝလင်ꩻ၊ ပသီႏမွူးရာႏ။
- ထီအွꩻတာႏ: ထီကြောင်း(မန်း: သောက်ရေသန့်)နဝ်ꩻ အွꩻခေါ်ခေါ်တဝင်ꩻတာႏ ဝင်ꩻစာပြွယ်နေးဒျာႏသွူ။
- ထီဖူꩻကိုကထန်ႏလွဉ်ဒါႏထီ: အဝ်ႏထီဖူꩻကို ကထန်ႏလွဉ်ဒါႏထီယို ဝင်ꩻစဲစ်ကြောင်းထဲင်း မွေးတဝ်းလဲ့ ဝင်ꩻမွဉ်းဖျင်ထဲင်းယင်းတွော့ꩻ ထွာလွဉ်ထီကြောင်း(မန်း: သောက်ရေသန့်)သွူ။[၁]
- ထီပဲက်: ထီကတွယ်ꩻနေးပဲက်(ထီပြောင်ႏ)နဝ်ꩻ လိုꩻအမျာꩻသွုံꩻညီꩻအီဝင်ꩻတာႏ ထီအွꩻတမျိုꩻဒျာႏသွူ။[၂]
- ကာဗွန်နေက်ထီ: ကာဗွန်ဒိုင်အောက်သိုက်လူးယို ဝင်ꩻမာꩻစွိုမ်းသော့ꩻထီကိုတွော့ꩻ ကလ့ꩻလွဉ်ဒါႏ ဖျော်ႏထီဖုံႏ။
- ထီအထီအသွီႏ: ထီဓာတုဗေဒ၊ ထီရူပဗေဒ၊ သီဝရုပ်၊ သီဝဗေဒ တွမ်ႏ ဓာတ်ရောင်ႏတဆဝ်ဖုံႏ။[၃]
- ဆွော့ꩻခြေင်းအာႏ: ထီကိုနဝ်ꩻ ကယ်လသီယံ (ထွန်ဓာတ်) တွမ်ႏ မဂ္ဂနီသီယံ စုစုခြွဉ်းပါသော့ꩻအဆေ့ꩻအအာအလွောက်ꩻ။[၄] ခွဲꩻထဲင်းယင်း: ထီပနဲဉ်ႏ၊ ထီခြေင်းတန်ႏတန်ႏ၊ ထီခြေင်း၊ ထီအခြေင်းသွတ်ꩻ နုဲင်းယိုဖုံႏသွူ။
- အဆွံဓာတ်ဆေ့ꩻအာ: ထီ(၁)ကီႏလိုႏအကို ထာꩻရာꩻဝတ္ထုဖုံႏ စွိုမ်းသော့ꩻညီꩻအဆေ့ꩻအအာအလွောက်ꩻ။ ထေခွယ်ꩻနေးယင်း: ထီအွꩻလꩻ (ထီအစင်ႏကြယ်ႏသွတ်ꩻ၊ ထီစင်ႏကြယ်ႏ၊ ထီစဲစ်ထွူ)၊ ထီအွꩻလꩻတဝ်း ထီဆွံ ( ထီဆွံပေႏပေႏ၊ ထီဆွံ၊ ထီအဆွံသွတ်ꩻ) နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
အုံမဒဲဉ် မွန် (၇)နီꩻ၊ အုံမထီ မွန် (၁)ရဝ်ꩻ ကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းယိုအတွိုင်ꩻ နီနာꩻလိုꩻသီး တွမ်ႏ သ့ꩻအဝ်ႏသားကားကအဝ်ႏအတာႏ ထီယို အဝ်ႏတဝ်းတထွာတဝ်း အရေꩻတန်မွေးငါႏသွူ။ ထာꩻမွူးထာꩻမုဲင်သီးဖုံႏအတာႏလဲ့ ထီနဝ်ꩻ အဝ်ႏတဝ်းတလ့ꩻတဝ်းသွူ။ လိုꩻကအာႏကွိုꩻအံႏအွꩻအီ သွို့ꩻလုဲင်းခြံယာႏသား နုဲင်း မျန်မာခမ်းထီသားယိုနဝ်ꩻ သွို့ꩻလုဲင်းခြံယာႏဖုံႏဖေႏကထွာအတာႏ အာႏကွိုꩻဗာႏမွေးစွဉ်ႏဒျာႏ ခမ်းထီ(ထီခမ်း)နဝ်ꩻသွူ။
နီနာꩻလိုꩻသီးနဝ်ꩻ အွꩻတာႏလဲ့ အဝ်ႏလိုႏထီ၊ ဟွာႏတာႏလဲ့အဝ်ႏလိုႏထီ၊ လူးအီတာႏ၊ ဒွိုႏအီဒဲဉ်ဟန်ႏတာႏလဲ့ အဝ်ႏလိုႏမွေးငါႏထီသွူ။ ပေါႏလွိုသွူ နီနာꩻလိုꩻတွမ်ႏသတ္တဝါႏသီး ကသာနွို့သာထန်ႏဒါႏ တလီꩻမိဉ်ႏထွူနဝ်ꩻ ထီယိုဒုတိယအရေꩻတန်သွတ်ꩻ မိဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အလွိုးရတမာႏတဝ်းသွူ။ ထီမိဉ်ႏတအဝ်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ သ့ꩻအဝ်ႏသားကားကအဝ်ႏ အီႏသီထိုꩻလို့စွဉ်ႏဒျာႏသွူ။ သ့ꩻအဝ်ႏတိရစ္ဆာန်ႏ တွမ်ႏ အမွူးအမုဲင်ဖုံႏအကောင်းကိုသူꩻနဝ်ꩻ ထီပါသော့ꩻအာလဲဉ်းဝင်ꩻသွူ။ နီနာꩻလိုꩻသီး နမ်းကြိုခန္ဓာႏတဗာႏလွုမ်းလွုမ်းအကိုယိုနဝ်ꩻ ထီဓာတ်အဝ်ႏပါသော့ꩻ (၇၃ရျာꩻခဲင်ႏ)သွူ။ မိဉ်ႏအဝ်ႏလိုႏဒင်ႏကူꩻကားချာငါဒါႏ ကွန်ႏဖုံႏလဲ့ မာꩻနေးသင်္ဘောꩻတွော့ꩻ မိဉ်ႏကူꩻလွေꩻနေး ခြောင်ကို၊ ခြုံꩻကို၊ ပင်ႏလယ်ႏသမုဒ္ဒရာႏကိုဖုံႏနဝ်ꩻ စရိပ်လို့ဆေ့ꩻလွိုအီငါႏသွူ။ ကမ္ဘာႏဟံႏတန်အကိုယို ထီမိဉ်ႏတအဝ်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ ဗွိုးစန်းခရာႏတန်သွူ။ ခြုံꩻ၊ ခြောင်ꩻ၊ ထီနောင် စတဲင် ကဟဲ့ꩻဗာႏနုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ ကွပ်စွဉ်ႏဒျာႏ ဝွေꩻသီးအကို ထီယိုအဝ်ႏသော့ꩻနဝ်ꩻမ့ꩻ ဟဲ့ꩻအီလꩻဗာႏသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမ့ꩻတဲင် ထီနဝ်ꩻ သꩻသားသတ္တဝါႏသီးအတာႏ အရေꩻတန်ငါႏ မရေႏမရာႏသွူ။ မိဉ်ႏထွားနေးတွမ်ႏ ဓာတုဗေဒအလိုႏနဝ်ꩻ ထီယို အရောင်ႏတအဲဉ်ထဝ်းဒါႏ အထီတမျိုꩻဒျာႏတဲင် ထီဓာတုဗေဒအမုဲင်နဝ်ꩻ H2O ဒျာႏသွူ။
ဓာတ်တန်လစ်ꩻပါꩻအကို အာပေါဓာတ်ကရိုꩻဒါႏ ထီယိုနဝ်ꩻ ခွုင်းတဲင်ကမ္ဘာႏတန်အလောင်း ထွာနေးအထီအာလွိုလဲဉ်းဝင်ꩻသွူ။ ထီနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒို့ꩻတခြို့ꩻခါꩻကမ္ဘာႏဟံႏတန် လစ်ꩻပွန်းသွံပွန်းရပ်သွူ။ ထီမိဉ်ႏကြောင်းစင်ႏကြယ်ႏမွေးနဝ်ꩻ အရောင်ႏတဲ့တအဝ်ႏတဝ်း အရသာႏတဲ့တအဝ်ႏတဝ်းသွူ။ ထီခြောင်၊ ထီနောင်၊ ပင်ႏလယ်ႏ၊ သမုဒ္ဒရာႏဖုံႏအကိုသူꩻနဝ်ꩻ အီႏထီႏမော့ꩻနွောင်ꩻဗာႏထီအာတန်သွူ။ ခမ်းထီဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏထီလူးထွာမို့ꩻအေႏ၊ အဝ်ႏမို့ꩻအေႏစွိုမ်းလင်ꩻထွူမꩻ ကွဲးထွာလွဉ်ထီဗဲက်ꩻဖုံႏသွူ။ မိဉ်ႏခွꩻလွဉ်ꩻထာꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ ထီခယ်ꩻလွဉ်တဲင် ထွာလွဉ်စွဉ်ႏဒျာႏ ထီဝဖုံႏသွူ။ အခွꩻကလွဉ်ꩻဒါႏ အရပ်ဒေႏကိုနဝ်ꩻ ခမ်းကုဲင်းလော့လင်ꩻနေးဒါႏ ပသီႏမွူးရာႏဖုံႏ၊ ဝဖုံႏသွူ။ အလျားမိဉ်ႏလွဉ်ꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ ထီဗို့ꩻထန်ႏတဲင် ထွာလွဉ်စွဉ်ႏအလူးသွူ။
နီနာꩻလိုꩻသတ္တဝါႏသီး တွမ်ႏ အမွူးအမုဲင်သီးဖုံႏ သက်တလီးမွန်ဗန်ရေꩻအတာႏ အဓိကအဟာႏရဓာတ်နဝ်ꩻ အာႏကွိုꩻဗာႏဒျာႏထီသွူ။ ထီနဝ်ꩻ မာꩻအီဓာတ်အတာႏ ထွာ အဓိကဒြပ်အခါႏလယ်ႏကိုတမျိုꩻထွူတကာႏတဝ်း နီနာꩻလိုꩻ တွမ်ႏ သတ္တဝါႏသီး သွီႏယာႏအကိုယိုတဲ့ သမ်းထွာ အဓိကကပါသော့ꩻဒါႏ တခြိုꩻတမျိုꩻနေနေသွူ။
နီနာꩻလိုꩻ တွမ်ႏ သတ္တဝါႏသီးအပီအဖြို့ꩻနဝ်ꩻ စဲစ်ထန်ႏထွူထီမꩻ ထွာလွဉ်တသိုꩻတဲင် မာꩻရျူႏဖေႏနီနာꩻလိုꩻသတ္တဝါႏသီး အနမ်းကြိုခန္ဓာႏသွူ။ နီနာꩻကအံႏဒါႏ အဟာႏရဓာတ်ဖုံႏယို သွီႏဖေႏနေးကပသာဖေႏနွောင်ꩻ နီနာꩻနမ်းခန္ဓာႏအကွို့ꩻကွို့ꩻအခဝ်ခဝ်ကိုအတာႏ ထီနဝ်ꩻကူႏညီႏဖေႏဗာႏသွူ။ အောက်သီစိဉ်ဓာတ်ကအဝ်ႏဒါႏအသုတ်ကို ဖေႏနေးကတွိုႏလွေꩻနွောင်ꩻအီ နီနာꩻနမ်းကြိုခန္ဓာႏလောင်းတွော့ꩻ သွီႏကပသာဖေႏဒါႏနဝ်ꩻလဲ့ ထီကူႏညီႏဖေႏနေနေသွူ။ သတ္တဝါႏသီး ကတꩻနီႏ(ယုဲင်း)ဒါႏအဆာႏသူꩻနဝ်ꩻလဲ့ ထီဓာတ်ကပါဒါႏ ယုဲင်ꩻထီမိဉ်ႏအဝ်ႏမꩻ တꩻနီႏ(ယုဲင်း)အဆာႏလꩻနေနေသွူ။ နီနာꩻလိုꩻသီး နမ်းကြိုခန္ဓာႏအကိုကအဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ ဓာတ်ဝွေႏဓာတ်ကုဲင်မျိုꩻဖုံႏ ဖေႏနေးကထိုꩻမားထိုꩻတဲင် ကစဲစ်ထေထန်ႏထိုꩻဒါႏတွမ်ႏဆီႏနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလိုႏငါႏထီနေနေသွူ။ နီနာꩻလိုꩻသီး နမ်းခန္ဓာႏတန်အကိုယိုနဝ်ꩻ ထီဓာတ်အဝ်ႏပါသော့ꩻ ၆၀-၇၀ရျာꩻခဲင်ႏရပ်သွူ။
ဖိုးနဲဉ်းထီဖုံႏ၊ အရောင်ꩻအရာႏဖျော်ႏထီဖုံႏ၊ ဝိုင်ဖုံႏ စတဲင် သွုံꩻအွꩻခရာႏနုဲင်းယိုဖုံႏအကို ကပါသော့ꩻဒါႏ အဓိကတခြိုꩻနဝ်ꩻ ထီဒျာႏသွူ။ ထီကအဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ ပင်ႏလယ်ႏသမုဒ္ဒရာႏကိုဖုံႏနဝ်ꩻ ထီဆွံဒျာႏတဲင် ကအဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ ခြုံꩻကို၊ ခြောင်ကိုဖုံႏနဝ်ꩻ ထီအွီႏဒျာႏသွူ။ ခွုင်းတဲင် ကမ္ဘာႏတန်အကိုယို ထီအွီႏ၊ ထီအွꩻလꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏကွို့ꩻ (၃)ရျာꩻခဲင်ႏလွုမ်ꩻ ပေါႏလွိုတဲင်ထီအွီႏ (၃)ရျာꩻခဲင်ႏထွူနဝ်ꩻ အဝ်ႏကုဲင်ဒျာႏ ထီဆွံလွဉ်းလွဉ်းသွူ။[၅][၆].
ထီမော်လီစျူးနဝ်ꩻ ဖွဲ့ဗူႏအီဒျာႏ ဟိုက်ဒရိုစိဉ်အဲတ်တမ်နီဗာႏ တွမ်ႏ အောက်သီစိဉ်အဲတ်တမ်တဗာႏစီႏသွူ။ ထီတာႏ ဓာတုသင်္ကေတအမုဲင်နဝ်ꩻ H2O နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ထီခိုႏနဝ်ꩻ အတိဉ်ႏခြေင်းအာႏအဝ်ႏတဲင်တွော့ꩻ အမိဉ်ႏတလူႏထာꩻတမျိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ အလီဒင်ႏတဝ်းထာꩻလင်လောင်း နီနာꩻအဝ်ႏထီႏဗာႏ ထီတဒွီႏဒွီႏဖုံႏ တထဲက်ꩻထန်ႏချာထာꩻဖုံႏသွူ။
ထီကအဝ်ႏသော့ꩻ ကမ္ဘာႏတန်အကို
မွဉ်းဖျင်သွုံꩻစွယ်ꩻပွုံႏ
မွဉ်းဖျင်ဆို့ꩻရုဲင်ရေꩻအတာႏ
မွဉ်းဖျင်
ထီအွꩻတာႏ
မွဉ်းဖျင်
အမဲဉ်ႏတဗာႏနဝ်ꩻ ထီဓာတ် ၂၀ % ယို လꩻလွဉ်အီဒျာႏ အအံႏအအွꩻကိုသွူ။ ပေါႏလွိုနဝ်ꩻ အွꩻထီ တွမ်ႏ ဖျော်ႏထီဖုံႏတွော့ꩻ လꩻလွဉ်အီဒျာႏသွူ။ ထီဓာတ်လိုꩻနမ်းအကိုယိုနဝ်ꩻ အစဲစ်ထန်ႏချာယင်း ဆီႏ၊ တသိုꩻ မွေးတဝ်းလဲ့ ထာꩻသာထန်ႏအကို ပါထန်ႏလွဉ်ꩻနေးအလွီးနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ ခွုမ်ပဆိုးလွူꩻထာꩻဖုံႏ၊ အလျားတံႏဖုံႏတွော့ꩻ ထီဓာတ်သွုမ်ꩻတေင်ꩻမုꩻအအလွောက်ꩻ တနီꩻတာႏ ကလိုႏအပ်ဒါႏထီနဝ်ꩻတဲ့ ကွဲအာအာလွဉ်ꩻသွူ။
နီနာꩻလိုꩻသီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏဒျာႏ အဝွေႏအဝက်တပါတဝ်း ထီစင်ႏစင်ႏကြယ်ႏကြယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ထီတစင်ႏကြယ်ႏတဝ်းကိုဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏထီႏဗာႏအာ သတ္တုတသာႏဓါတ်၊ ဗဲတ်တီးရီးယားဖုံႏ ပါသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။[၁၂]
-
ထီမဲ့ငါ(ထီခိုႏ)နဝ်ꩻ အရောင်ႏထောင်ႏချာဒါႏထာꩻ နုဲင်းတမွန်းသွူ။
တဟဝ်သွုံꩻအွꩻတဝ်း ထီ(၅)မျိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ထီလျားကဖွောင်ဗို့ꩻညခါꩻဒါႏမေႏလောင်း။
- ထီလွံꩻကုဲင် ကအွဉ်ႏသော့ꩻခါꩻညဒါႏ ဓာတ်ဗူးကို။
- ထီလွံꩻ ကဖွောင်ခါꩻဒါႏ ခွုင်းမုဲင်ꩻလဲင်ႏလဲင်ႏ။
- ထီလွံꩻလꩻလဲဉ်းတဟာတွော့ꩻ ဖွောင်ချာယင်းတလဲင်ႏ (မွေးတဝ်းလဲ့) ဖွောင်ချာယင်းတဝ်းတယဝ်း။
- ထီကမောင်းခြောင်အီဒါႏ ဒဲဉ်၊ ဟန်ႏအိုဖုံႏ။
ထီယိုစားဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုးတမုဲင်ꩻမွော့ꩻ သွုံꩻအွꩻသင်ꩻတဝ်းနဲးတဲင်တွော့ꩻ ထီယို မိဉ်ႏဖွောင်ဗို့ꩻသွူခွုင်းမုဲင်ꩻလဲင်ႏလဲင်ႏနဝ်ꩻ ကယ်လသီယံ၊ မဲက်ဂနီသီယံ၊ ကရိုရဉ်း တွမ်ႏ သတ္တုအလင်ဖုံႏ ပါသော့ꩻအာလဲဉ်းတဲင် မိဉ်ႏအွꩻနဝ်ꩻ ထိခွိုက်ဒါႏ နီလိုꩻသီးစျောက်ကပ်သွူ။[၁၃]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်
- ↑ တမ်းပလေက်:Cite GB
- ↑ 臺北自來水事業處 ─ 淨水場淨水處理။ 2015-08-09 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ Diersing, Nancy (2009). "Water Quality: Frequently Asked Questions." တမ်းပလေက်:Wayback Florida Brooks National Marine Sanctuary, Key West, FL.
- ↑ AS (2022-09-29)။ 實驗動物中心的用水管理（上） - 國衛院電子報 (in zh-TW)။
- ↑ Percentage of water။ 14 December 2013 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 5 April 2009 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ Fresh water percentage (2)။ 15 July 2007 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 5 April 2009 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဂျာနယ်၊အမှတ်(၂)၂၀၀၅၊ နိုဝင်ဘာလ
- ↑ WBCSD Water Faacts & Trends။ 1 March 2012 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 9 April 2009 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ Healthy Water Living။ BBC။ 23 April 2008 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 2007-02-01 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ Rhoades RA, Tanner GA (2003)။ Medical Physiology (2nd ed. ed.)။ Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins။ ISBN 0781719364။ OCLC 50554808။CS1 maint: extra text (link)
- ↑ "Drink at least eight glasses of water a day." Really? Is there scientific evidence for "8 × 8"? Archived 2010-04-20 at the Wayback Machine. by Heinz Valdin, Department of Physiology, Dartmouth Medical School, Lebanon, New Hampshire
- ↑ {{cite book | last = Maton | first = Anthea | authorlink = | coauthors = Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright | title = Human Biology and Health | publisher = Prentice Hall | date = 1993 | location = Englewood Cliffs, New Jersey, USA | pages = | url = | doi = | id = | isbn = 0-13-981176-1 | oclc = 32308337}}
- ↑ နိုင်းနိုင်းစနေ