ဝီခီပီးဒီးယား

တုဲင်တေနီယမ်

တုဲင်တေနီယမ် (အိန်းကလေတ်: Titanium) ယို ထွာ သင်္ကေတ Ti တွမ်ႏ အဲတ်တမ်အမုဲင် ၂၂ ကိုကအောဝ်ႏဒါႏ ဓာတုဗေဒ ဒြတ်စင်တဗာႏသွူ။ တုဲင်တေနီယမ်ယို အဉ်းကလစ်ဆျ်လိုꩻခွိုꩻ အမဉ်ꩻ ဝီလီယမ်ကရဲဂ္ဂါ မော့ꩻရီး ၁၇၉၁ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ။ ဇျာမန်လိုꩻခွိုꩻ အမဉ်ꩻ အမ် အိတ် ကလပ္ပရုပ် ထေဗဲ့ꩻလꩻလွေꩻ တုဲင်တေနီယမ် အောက်သုဲက် ကအောဝ်ႏသော့ꩻ ရူတုဲင်းထာꩻအောင်ကို၊ အမဉ်ꩻနောဝ်ꩻ ဖေႏခါꩻ ဂရိဒဏ္ဍာရီကို ကပါဒါႏ ယူရေးနတ် ပို တုဲင်တန် မဉ်ꩻသွူ။ ကမ္ဘာႏဟမ်ႏဖဲန် မော့ကီကို တုဲင်တေနီယမ်အောဝ်ႏပါ ၀.၆၅% ၊ ကမ္ဘာႏဟမ်ႏလောင်းကို ထွာ နဝမ အအာသွတ်ꩻ ဒြတ်စင်တဗာႏ။ ဒြတ်စင်ယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏသော့ꩻ ကမ္ဘာႏဟမ်ႏခိုႏကီ တွမ်ႏ လစ်တိုသဖီးယားခြာကိုကအောဝ်ႏဒါႏ ရူတုဲင်း တွမ်ႏ အီလမဲန်နုဲတ်ကိုသွူ။ တုဲင်တေနီယမ် ဖာရတ် မဲဂ္ဂနဲတ်တုဲတ်၊ တုဲင်တဉ်နုဲတ်၊ ပီရော့သကုဲတ် တွမ်ႏယင်း ထာꩻအောဝ်ႏဟမ်ႏကိုထန်ႏ ဖုံႏကိုတဲ့ သတ္တုယိုဗာႏ အောဝ်ႏပါငီꩻဒါႏနေနေ။ အမေႏရိကန်ႏခမ်းခြွဉ်းဗူႏ၊ ကနေဒါခမ်း၊ သွီဒဉ်ခမ်း၊ ဩသတေးလျခမ်း၊ သီရိလင်္ကာခမ်း၊ အေင်ဒိယခမ်းထီ၊ ဘရာသီးလ်ခမ်း၊ ရတ်ဆျခမ်း၊ ယင်း နောဝေခမ်းကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ မော့ꩻအာ တုဲက်တေနီယမ် သတ္တုပသဲ့ꩻဖုံႏသွူ။

တုဲင်တေနီယမ်,  22Ti
ကအောဝ်ႏလုဲင်ႏဒါႏ ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အမဉ်ꩻ၊ သင်္ကေတတုဲင်တေနီယမ်, Ti
အယောင်ꩻsilvery grey-white metallic
ဒြတ်စင် အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရှောင်ကို တုဲင်တေနီယမ်
Element 1: Hydrogen (H), Other non-metal
Element 2: Helium (He), Noble gas
Element 3: Lithium (Li), Alkali metal
Element 4: Beryllium (Be), Alkaline earth metal
Element 5: Boron (B), Metalloid
Element 6: Carbon (C), Other non-metal
Element 7: Nitrogen (N), Other non-metal
Element 8: Oxygen (O), Other non-metal
Element 9: Fluorine (F), Halogen
Element 10: Neon (Ne), Noble gas
Element 11: Sodium (Na), Alkali metal
Element 12: Magnesium (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: Aluminium (Al), Other metal
Element 14: Silicon (Si), Metalloid
Element 15: Phosphorus (P), Other non-metal
Element 16: Sulfur (S), Other non-metal
Element 17: Chlorine (Cl), Halogen
Element 18: Argon (Ar), Noble gas
Element 19: Potassium (K), Alkali metal
Element 20: Calcium (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: Scandium (Sc), Transition metal
Element 22: Titanium (Ti), Transition metal
Element 23: Vanadium (V), Transition metal
Element 24: Chromium (Cr), Transition metal
Element 25: Manganese (Mn), Transition metal
Element 26: Iron (Fe), Transition metal
Element 27: Cobalt (Co), Transition metal
Element 28: Nickel (Ni), Transition metal
Element 29: Copper (Cu), Transition metal
Element 30: Zinc (Zn), Transition metal
Element 31: Gallium (Ga), Other metal
Element 32: Germanium (Ge), Metalloid
Element 33: Arsenic (As), Metalloid
Element 34: Selenium (Se), Other non-metal
Element 35: Bromine (Br), Halogen
Element 36: Krypton (Kr), Noble gas
Element 37: Rubidium (Rb), Alkali metal
Element 38: Strontium (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: Yttrium (Y), Transition metal
Element 40: Zirconium (Zr), Transition metal
Element 41: Niobium (Nb), Transition metal
Element 42: Molybdenum (Mo), Transition metal
Element 43: Technetium (Tc), Transition metal
Element 44: Ruthenium (Ru), Transition metal
Element 45: Rhodium (Rh), Transition metal
Element 46: Palladium (Pd), Transition metal
Element 47: Silver (Ag), Transition metal
Element 48: Cadmium (Cd), Transition metal
Element 49: Indium (In), Other metal
Element 50: Tin (Sn), Other metal
Element 51: Antimony (Sb), Metalloid
Element 52: Tellurium (Te), Metalloid
Element 53: Iodine (I), Halogen
Element 54: Xenon (Xe), Noble gas
Element 55: Caesium (Cs), Alkali metal
Element 56: Barium (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: Lanthanum (La), Lanthanoid
Element 58: Cerium (Ce), Lanthanoid
Element 59: Praseodymium (Pr), Lanthanoid
Element 60: Neodymium (Nd), Lanthanoid
Element 61: Promethium (Pm), Lanthanoid
Element 62: Samarium (Sm), Lanthanoid
Element 63: Europium (Eu), Lanthanoid
Element 64: Gadolinium (Gd), Lanthanoid
Element 65: Terbium (Tb), Lanthanoid
Element 66: Dysprosium (Dy), Lanthanoid
Element 67: Holmium (Ho), Lanthanoid
Element 68: Erbium (Er), Lanthanoid
Element 69: Thulium (Tm), Lanthanoid
Element 70: Ytterbium (Yb), Lanthanoid
Element 71: Lutetium (Lu), Lanthanoid
Element 72: Hafnium (Hf), Transition metal
Element 73: Tantalum (Ta), Transition metal
Element 74: Tungsten (W), Transition metal
Element 75: Rhenium (Re), Transition metal
Element 76: Osmium (Os), Transition metal
Element 77: Iridium (Ir), Transition metal
Element 78: Platinum (Pt), Transition metal
Element 79: Gold (Au), Transition metal
Element 80: Mercury (Hg), Transition metal
Element 81: Thallium (Tl), Other metal
Element 82: Lead (Pb), Other metal
Element 83: Bismuth (Bi), Other metal
Element 84: Polonium (Po), Metalloid
Element 85: Astatine (At), Halogen
Element 86: Radon (Rn), Noble gas
Element 87: Francium (Fr), Alkali metal
Element 88: Radium (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: Actinium (Ac), Actinoid
Element 90: Thorium (Th), Actinoid
Element 91: Protactinium (Pa), Actinoid
Element 92: Uranium (U), Actinoid
Element 93: Neptunium (Np), Actinoid
Element 94: Plutonium (Pu), Actinoid
Element 95: Americium (Am), Actinoid
Element 96: Curium (Cm), Actinoid
Element 97: Berkelium (Bk), Actinoid
Element 98: Californium (Cf), Actinoid
Element 99: Einsteinium (Es), Actinoid
Element 100: Fermium (Fm), Actinoid
Element 101: Mendelevium (Md), Actinoid
Element 102: Nobelium (No), Actinoid
Element 103: Lawrencium (Lr), Actinoid
Element 104: Rutherfordium (Rf), Transition metal
Element 105: Dubnium (Db), Transition metal
Element 106: Seaborgium (Sg), Transition metal
Element 107: Bohrium (Bh), Transition metal
Element 108: Hassium (Hs), Transition metal
Element 109: Meitnerium (Mt), Transition metal
Element 110: Darmstadtium (Ds), Transition metal
Element 111: Roentgenium (Rg), Transition metal
Element 112: Copernicium (Cn), Transition metal
Element 113: Ununtrium (Uut)
Element 114: Ununquadium (Uuq)
Element 115: Ununpentium (Uup)
Element 116: Ununhexium (Uuh)
Element 117: Ununseptium (Uus)
Element 118: Ununoctium (Uuo)
 –
↑
Ti
↓
Zr
သကဲန္ဒီယမ် ← တုဲင်တေနီယမ် → ဗှနေဒီယမ်
အဲက်တမ် အမုဲင်ရဲန်ႏ (Z)22
အဗူႏ၊ ဘလော့group 4
အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင်period  4
အှောန်ႏထော့ခါꩻ အဲက်တမ်မေက် အထှူႏခေန်ႏ (Ar)
အီလဲက္ထရွန် ကဖျင်ထာꩻ[Ar] 3d2 4s2
အပီတထွိုင်ကို ကပါဒါႏ အီလဲက္ထရွန်2, 8, 10, 2
ပှိုင်းဝှို့တုမ်ႏ ယောင်ꩻဖဲ့ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အခြုံးခြီအီအလျား1941 K ​(1668 °C, ​3034 °F)
အထီဗို့ꩻအီအလျား3560 K ​(3287 °C, ​5949 °F)
အနဲန်းအတဉ်ႏ (အခန်ꩻအလျား ၊ လမ်းဟောင်းကိုအလျား)4.506 g/cm3
4.11 g/cm3
ဖျှူးဆဉ်းအလျား14.15 kJ/mol
အတအှိုထန်ႏအလျား425 kJ/mol
မိုလာ အလျားအာႏရဲင်ꩻ25.060 J/(mol·K)
အတအှိုထီတေက်ꩻအာႏ
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1982 2171 (2403) 2692 3064 3558
အဲက်တမ်မေက်ဂုဏ်ႏဖုံႏ
ဓာတ်ငင်ႏအီလက်ထရွန် Pauling scale: 1.54
အာႏတောင်ႏတာႏမာꩻထွာအုဲင်းယွန်း1st: 658.8 kJ/mol
2nd: 1309.8 kJ/mol
3rd: 2652.5 kJ/mol
(more)
အဲက်တမ်မေက် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻempirical: 147 pm
ကိုဗေးလဲန့်ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ 160±8 pm
Miscellanea
ကမာꩻထွာခါꩻထာꩻကြုံး ​hexagonal close-packed (hcp)
Hexagonal close packed crystal structure for တုဲင်တေနီယမ်
အသံ၏အမြန်နှုန်း ပသီႏကှို့ꩻ ဗှိုဗှို5090 m/s (at r.t.)
အလျားမာꩻတခြက်ထာꩻ8.6 µm/(m·K) (at 25 °C)
အလျားတွီကာႏထာꩻ21.9 W/(m·K)
တျာႏရဲးကမ်းထာꩻ420 nΩ·m (at 20 °C)
ပသီႏထှို့ꩻဓာတ်paramagnetic
ပသီႏထှို့ꩻ ကခှေါင်းအီဒါႏထာꩻ (χmol)+153.0×10−6 cm3/mol (293 K)[၁]
Young's modulus116 GPa
Shear modulus44 GPa
Bulk modulus110 GPa
ပွုဲင်သွန် အဗျင်ႏ- ပွိုင်စွန် အချိုး0.32
Mohs hardness6.0
Vickers hardness830–3420 MPa
Brinell hardness716–2770 MPa
CAS Number7440-32-6
ထွာလှောန်ခြောင်ꩻ
ကထုမ်ႏမော့ꩻသားWilliam Gregor (1791)
ဖဖြှဲ့ꩻထန်ႏအရီးသွတ်ꩻလဲင်ႏJöns Jakob Berzelius (1825)
ကဖေႏခါꩻ အမဉ်ꩻသားMartin Heinrich Klaproth (1795)
အစှူဖြှိုးသွတ်ꩻ တုဲင်တေနီယမ်သီး အုဲင်သိုတုပ်ဖုံႏ
iso NA သက်တန်ꩻတာကွို့ꩻ DM DE

( MeV)

DP
44Ti syn 63 y ε – 44Sc
γ 0.07D, 0.08D –
46Ti 8.25% is stable with 24 neutrons
47Ti 7.44% is stable with 25 neutrons
48Ti 73.72% is stable with 26 neutrons
49Ti 5.41% is stable with 27 neutrons
50Ti 5.18% is stable with 28 neutrons
ဝီကီဒေတာကို |
| အုံနောင်

တုဲက်တေနီယမ်ယို အဖွီ၊ တဉ်ႏခှေါင်တဲင် ဝင်ꩻမာꩻအီအာ ထာꩻကွင်ႏ (သင်္ဘောကျောင်ႏ) နမ်းဖုံႏ။

ထူႏတောမ်

မွဉ်းဖျင်
  1. ↑ Weast၊ Robert (1984)။ CRC, Handbook of Chemistry and Physics။ Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing။ pp. E110။ ISBN 0-8493-0464-4။
ထူႏ "https://blk.wikipedia.org/w/index.php?title=တုဲင်တေနီယမ်&oldid=24263" ကို