ဒြပ်
ဒြပ် (အိန်းကလေတ်: Matter) ကရိုꩻနောဝ်ꩻ အထွူႏအဖွီအောဝ်ႏထွူ ကထူႏပါဒါႏခင်ႏလမ်း(ဒြပ်ထု)အတူႏအဖွန်ႏ တွမ်ႏ (ထုထည်)ပေႏတန် ဖွိုႏထို ဒွိုန်ဗွို ဒွေါင်ႏဆွာꩻ ပုံႏစမ်ႏမျိုꩻစွုမ်ႏကအောဝ်ႏဒါႏဖုံႏယို ဟဲ့ꩻဒြပ်နောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဉ်းသီး ကအောဝ်ႏခွုမ်စမ်ႏ ကအောဝ်ႏခွိုင်းဗာႏစွုမ်ႏနီꩻအကို မဲဉ်ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်းနောဝ်ꩻ အဲစ်တမ် (Atom) အစုအဗူႏဖုံႏဒျာႏကွေꩻကွေꩻတဲင် အဲစ်တမ် ဖုံႏနောဝ်ꩻတဲ့ ထွာဒျာႏ အဲစ်တမ်အဖွန်ႏဖုံႏအစုအဗူႏနောဝ်ꩻသွူ။[၁] ခွိုင်ႏကားတဲင် ထာꩻဖွန်ႏ ထာꩻမို့ အစားစား စွုမ်ႏမျိုꩻမျိုꩻလို့လို့ယိုနောဝ်ꩻ လဲဉ်းလို့စွဉ်ႏ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ ဒြပ် အကိုတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏဒြပ်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏနောဝ်ꩻ လုံးတူႏ တဲ့ ဒြပ်အစုအဗူႏ၊ လမ်း တဲ့ဒြပ်အစုအဗူႏ ၊ ကာꩻတဲ့ ဒြပ်အစုအဗူႏ ဖုံႏကွေꩻကွေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ယဟန်ႏနောဝ်ꩻ သမ်းပါသော့ꩻတောဝ်း သမ်းဟဲ့ꩻတောဝ်း ဒြပ် အောဝ်ႏနေကသွူ။ ဥပမာႏ ဖိုတွန် နောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်တောဝ်း ဒြပ်သွူ။[၂] ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻနဲတဲင် အနမ်းတဲတဲတအောဝ်ႏတောဝ်းအဖွန်ႏဖုံႏလွုမ်ꩻ၊ အရောင်ႏလေ တွမ်ႏ အခွꩻအလျားကရိုꩻဒါႏအစွန်ꩻအအာႏ Energy တွမ်ႏ wave လဲင်ꩻသဖော်ꩻဖုံႏယို တပါနွို့သော့ꩻတောဝ်း ဒြပ်ကိုသွူ။
ရိုꩻစွဉ်ႏဒြပ်လဲ့ အောဝ်ႏဒွိုန်းက အခေႏအနေႏအမျိုꩻမျိုꩻ အရန်းအစားစားကသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻစားနဲတင် အတူႏအခယ်ꩻ၊ အထီ၊ အလွီး နုဲင်းယိုဖုံႏသွူ။ သာဓကနောဝ်ꩻ ဥပမာႏနုဲင်း " ထီ " နောဝ်ꩻသွူ။
- ထီနောဝ်ꩻ မိဉ်ႏခွꩻငါႏတဲ့ ထီခွꩻခယ်ꩻအခေႏအနေႏ ၊
- အခွꩻအလျား မိဉ်ႏမဲဉ်ႏတဲ့ ထီ အခေႏနေ၊
- မိဉ်ႏလျားနောဝ်ꩻ ဗို့ꩻလွဉ်ထွူတဲင် အလွီးထန်ႏလွဉ် ထွာ ထီလွီးကြုံႏ အခေႏအနေႏ
ရိုꩻတဲင် အောဝ်ႏအခေႏအနေႏသွံမျိုꩻ ယို ဒြပ်အောဝ်ႏကွေꩻကွေꩻသွူ။ အခေႏအနေႏ ယိုသွံမျိုꩻလွုမ်ꩻ တကာႏတောဝ်း ဒြပ်ဖုံႏအောဝ်ႏကဒွိုန်းထဲင်းက အလင်တဲ့ အောဝ်ႏသွူ။ ဥပမာႏ အယုဲင်ပဲစ်ꩻ အအောက် ပုံႏ - အတူႏတဲ့တမွေးတောဝ်း အထီတဲ့မွေးတောဝ်းတဲ့အောဝ်ႏ၊ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ဒြပ် တမျိုꩻနေနေဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ အခေႏအနေႏသွံရပ်ကို ထွူတကာႏတောဝ်း ကအောဝ်ႏကဒွိုန်း ဒြပ် ဖုံႏနောဝ်ꩻ ပလာစမာ (Plasma)၊ ဘို့စ်–အုဲင်းစတုဲင် ကွန်ဒန်သေက် (Bose–Einstein condensate) ၊ ဖာမီယွန်နစ် ကွန်ဒန်သေက် (Fermionic condensates) ကွာ့–ဂလူယွန် ပလာစမာ (Quark–gluon plasma) ဖုံႏနောဝ်ꩻ အခေႏအနေႏအလင်ကိုတဲ့ အောဝ်ႏနွောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။[၃]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ ။R. Penrose (1991)။ "The mass of the classical vacuum"။ in S. Saunders; H.R. Brown (eds.)။ The Philosophy of Vacuum။ Oxford University Press။ pp. 21–26။ ISBN 978-0-19-824449-3။
- ↑
Matter (physics)။ 17 June 2011 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2009-05-24 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Unknown parameter
|encyclopedia=ignored (အကူအညီ) - ↑ "RHIC Scientists Serve Up "Perfect" Liquid" (သတင်းထုတ်ပြန်ချက်)။ Brookhaven National Laboratory။ 18 April 2005။ 16 July 2012 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2009-09-15 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။