ခွဲꩻချာꩻ ဇီဝဗေဒ စွိုးခွိုꩻခရာႏအရန်းဖုံႏကိုနဝ်ꩻ နယ်ႏပယ်ႏ (အိန်းကလေတ်: Domain) (လဲတ်တိဉ် : regio)[၁] မွေးတဝ်းလဲ့ ဒိုမေင်း နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ Carl Woeseတောမ်ႏ ပညာႏသျင်ႏသီးတစွိုꩻ ကဖန်ဆင်ꩻခါꩻဒါႏ နယ်ႏပယ်ႏဖြယ်သိုမ်စွိုး ခွဲꩻချာꩻစွိုးခွိုꩻစနစ်ကိုနဝ်ꩻ ထွာအထိုသွတ်ꩻအရန်းသွူ။ အရန်းယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဟဲ့ꩻလွ့ သူပါကိဉ်းဒန်း (superkingdom)၊ ရဲလ်မ် (realm)၊ အဲမ်ပုဲင်ယာ (empire) နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

သက်အဝ်ႏနယ်ႏပယ်ႏ (ဇီဝဗေဒ)လောက (ဇီဝဗေဒ)ခွိုꩻပေါင်ꩻဗူႏခွိုꩻပေါင်ꩻခွိုꩻရဲဉ်ႏခွိုꩻအထျꩻခွိုꩻဗူႏခွိုꩻစွိုး
(ခွဲꩻချာꩻ ဇီဝစွိုးခွိုꩻခရာႏ အဓိကအရန်းတန်) အဝ်ႏ(၈)ရန်းသွူ။ သက်အဝ်ႏ (Life) အစွိုꩻဆꩻလနဝ်ꩻ နယ်ႏပယ်ႏ (domain)ဖုံႏအဝ်ႏသွူတဲင်၊ နဝ်ꩻဖုံႏယို ဖြယ်လွေꩻသမ်းယင်း အစွိုꩻပေႏအလင်ဖုံႏကိုသွူ။ အရန်းဖြယ်ပေႏအလင်ဖုံႏနဝ်ꩻ တအွဉ်ႏနယ်တဝ်း ယိုကိုသွူ။
ခွဲꩻချာꩻ ဇီဝစွိုးခွိုꩻခရာႏ အဓိကအရန်းဖုံႏ၊ နယ်ႏပယ်ႏ(Domain)၊ လောက(kingdom)၊ ခွိုꩻပေါင်ꩻဗူႏ(phylum)၊ ခွိုꩻပေါင်ꩻ(class)၊ ခွိုꩻရဲဉ်ႏ(order)၊ ခွိုꩻအထျꩻ(family)၊ ခွိုꩻဗူႏ(genus)၊ ခွိုꩻစွိုး(species)။ ပုင်ႏကိုယိုနဝ် နမူႏနာႏအနေႏ အွဉ်ႏနယ်ဖေႏ ခွဲꩻချာꩻ ထွီႏဟံႏတနျာႏ ဇီဝစွိုးခွိုး ခွဲꩻပုင်ႏခွဲꩻနယ်ႏအရန်းဖုံႏ ဒျာႏသွူ။

နယ်ႏပယ်ႏ ဝိသေသလက္ခဏာႏဖုံႏ မွဉ်းဖျင်

 BacteriaArchaeaEucaryotaAquifexThermotogaCytophagaBacteroidesBacteroides-CytophagaPlanctomycesCyanobacteriaProteobacteriaSpirochetesGram-positive bacteriaGreen filantous bacteriaPyrodicticumThermoproteusThermococcus celerMethanococcusMethanobacteriumMethanosarcinaHalophilesEntamoebaeSlime moldAnimalFungusPlantCiliateFlagellateTrichomonadMicrosporidiaDiplomonad
အာရ်အဲန်အေ(RNA) ခွိုꩻဗီဇ(gene)ကွဲပြားမှုအပေါ်မှတစ်ဆင့် မှန်းဆထားသော ဗဲတ်တီးရီးယား (Bacteria)၊ အာခီးယာ (Archaea)၊ ယူကဲရီးယုတ်တာ (Eukaryota)ဟု ခေါ်သော အဓိကအကိုင်း ၃-ကိုင်းပါ မြစ်တွယ်သစ်ပင်ကိုင်းဖြာသရုပ်ပြပုံ (rooted tree diagram)

အာႏကွိုꩻ မွဉ်းဖျင်