ပသာအီထာꩻ

စွဲးထူႏပသာတာႏ (အဲင်းကလေတ်: Transport) ပသာအီလိုꩻဖုံႏ အောဝ်ႏတထွောင်း တွိုႏတထွောင်း၊ ပသာအီထာꩻခြိုꩻ အောဝ်ႏတထွောင်း တွိုႏတထွောင်းဖုံႏစားယို ဟဲ့ꩻ ထာꩻပသာအီ (မန်း- သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး) ကပသာအီ နုဲင်းနောဝ်ꩻနဝ်ꩻ အောဝ်ႏဒျာႏ လိုꩻမီꩻ လိုꩻယေန်ႏငဲးတောဝ်းစိုး စခေါင်းစခါကိုကာႏ။ လိုꩻမီꩻ လိုꩻယေန်ႏငဲးတောဝ်းသားဖုံႏယို တေင်းထမ်ႏနေး ဝွေꩻသီးထာꩻခြိုꩻ ပြေင်လောင်းထွူခါ လွေꩻခင်ႏနေး အောဝ်ႏတထွောင်း တွိုႏတထွောင်း။ ထာꩻစားနောဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာစိုးနောဝ်ꩻထာꩻပသာအီ တစား။ လိုꩻမီꩻ လိုꩻယေန်ႏငဲးတောဝ်းသား ထာꩻနယ်ꩻယို မဉ်ႏအွောန်ႏခေးတွမ်ႏ ထာꩻပသာအီ စိုးယိုခါနောဝ်ꩻ အွန်အန် အွုအ လဲန်းစောဝ်းထိုꩻမွေးငါႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻမꩻ သေဒင်ႏလွောန်နေး သေ၊ ဖိုး၊ ပနား၊ ကလာꩻအုက်လောင်း။ ဆုဲင်ꩻနောဝ်ꩻ မာꩻဒါႏလꩻ ထာꩻတလွီႏတဲင် သေမာꩻလွောန်လေားဖုံႏ ဒင်ႏအီထာꩻတာႏ။

ရပ်ရာႏဒေသ ဥတုရာႏသီႏအွောန်တဲင် ရော့ꩻတမုဲင်ꩻ မာꩻအီတွမ်ႏတမုဲင်ꩻသွူ။ ထီဖဲ့ꩻသားတဲ့ အောဝ်ႏဖြီထုထုဲက်ꩻ ရုက်ရက်ꩻ ထွာလွောန်ဖြီလွုမ်းချောꩻ၊ ဖြီလာႏသား ဖြီတလီꩻအွောန်၊ ဖြီတန်စက်ခြွုင်းပါ မာꩻထွာလꩻလွေꩻပဉ်ရန်းရန်း။ အောဝ်ႏစိုးတစိုး ကထွိုင်ႏကြုဲင်းလုဲင်ႏတေားယင်း တစိုးကို ဝင်ꩻစမ်ႏစယ်ႏမာꩻထွာတဲင် ထာꩻမာꩻပသာထာꩻယို အထိုထင်ႏတန်မွေးထာꩻ။ တွိုႏအနာဂတ်ငါယို အီးထိုထင်ႏထဲင်း တွာမုဲင်ꩻတဲ့ နီဖုံႏတသေနွောင်ꩻတောဝ်းသွူ။ လိုꩻသီးယို အောဝ်ႏတထွောင်း မဉ်ႏလွေꩻဒါႏယိုꩻယိုꩻ ယင်းတထွောင်းဒျာႏမꩻ အီႏထင်ႏထို ယမ်ဒါႏသွူ။ လိုꩻဖုံႏအောဝ်ႏ ရပ်ရာႏကိုချာဒျာႏ မဉ်ႏတလွေꩻနွောင်ꩻတောဝ်း ရပ်ရာႏလောင်းလင်ဖုံႏနောဝ်ꩻ ဗာဟုသုတအဲန်ထောဝ်းတဲင် အအီႏထိုꩻထဲ့ဖွိုႏဗာႏထာꩻသွူ။ အွိုးစခေါင်ႏစခါ လိုꩻအာဖရိက ဟမ်ႏဖဲန်တန်ကိုသား ကလဲန်းဆုဲင်ꩻ ညဆွာꩻဗာႏထာꩻနောဝ်ꩻ ကောပ်စွောန်ႏလိုꩻအာခမ်းလင် နှို့လွေꩻသဲင်ꩻတာႏ ယပ်ခုဲင်ႏလွောန်ꩻငါႏဒျာႏ။ လိုꩻဥရောပ ဟမ်ႏဖဲန်ဖဲ့ꩻသား ကထွိုင်ႏတွိုႏလꩻ၊ မာꩻဖေႏတဖူꩻ ရပ်ရာႏအာကိုမꩻ အာဖရိက ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ ကွဲးခြွေခြာႏ ထင်ႏထိုလꩻသွူ။

ဗွိုန်ပီနုဲင်းနီသွောန်းသီးနမ်း သွီႏဖြွီꩻ ပသာစွောတ်ဖေႏသွီႏ နမ်းတဗာႏလုမ်းကိုနေနေ၊ ပသာအီထာꩻ တဖူꩻဖုံႏအောဝ်ႏမꩻ ပသာဒါႏ ထာꩻခြိုꩻပစ္စေꩻဖုံႏ ကမ္ဘာႏဟံႏတဖြုံႏလို့ကို ကအောဝ်ႏဒါႏ လိုꩻသီးထျꩻသွူ။ ကောပ်နောဝ်ꩻမꩻ ကအောဝ်ႏထို တန်တသွောင်းဒါႏ ခမ်းဖုံႏနောဝ်ꩻ မာꩻခါꩻဒျာႏဝင်ꩻ မေႏရထာꩻတဖူꩻ၊ ကားတဖူꩻ၊ ယင်း ထီခြောင်တန် လိုꩻဟူႏခါꩻနေး(မန်း-တူးမြောင်း)စားဖုံႏ။ ဖြေꩻစာထာꩻတာႏ၊ ယင်း စက်ခြွုင်းထာꩻမာꩻအတာႏ တဖူꩻဟမ်ႏလောင်း၊ တဖူꩻထီလောင်း အောဝ်ႏခါꩻလုမ်ꩻ ထွူတောဝ်း မာꩻဗာႏဝင်ꩻ မေႏရထာꩻ၊ ဖြီတန် မေႏသင်္ဘောꩻဖုံႏ။ တခမ်းတုမ်ႏတခမ်း မဉ်ႏလုဲင်ႏဝင်ꩻ ထာꩻခြိုꩻနောဝ်ꩻ မေႏသင်္ဘောꩻယို အယမ်ဟောဝ်ထဲင်း မေႏရထာꩻ။ မာꩻဒါႏလွောန်လꩻ ထာꩻကွင်ႏ ထာꩻကျောင်ႏ၊ သင်္ဘောꩻကွင်ႏ သင်္ဘောꩻကျောင်ႏဖုံႏတဲင် ပသာချာငါအီထာꩻတာႏ မွိုင်အာငါႏမွေး။ ပသာအီထာꩻအတာႏ ကမာꩻထွာဝင်ꩻ ထာꩻခြွုင်းဖုံႏယို အဗွေစွောတ်လꩻကာႏ ၁၉၁၀ ဗွေနေင်ႏကိုရပ်ကာႏသွူ။ စိုးယိုခါ လိုꩻကအောဝ်ႏထုမ်း ဝါးအွောန်ဒါႏ မေႏရထာꩻ၊ မေႏသင်္ဘောꩻ၊ မောတောကား၊ ထာꩻကွင်ႏဖုံႏယို မာꩻထွာလꩻခါꩻ အနေင်ႏနောဝ်ꩻရပ်။ ခါးလားနောဝ်ꩻကတှိုႏ ထီတန်ပင်ႏလယ်ႏ ကအောဝ်ႏရဲးခါꩻဒါႏ ခမ်းအာဖုံႏကို ပသာနွောင်ꩻဗော့ꩻ ခုမ်လာꩻမာꩻတွမ်ႏသေ့ꩻလူႏ (မန်း-ပိုးထည်၊ အဲန်းဂလေတ်: silk)၊ နေင်းသဲင် ယင်း ဟန်ႏအိုမွိုတ်ꩻလွီးဟောမ်၊ ဝန်ႏဗေး ဝန်ႏဖယ်ဖုံႏ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ယိုခါလဲင်ႏနောဝ်ꩻ ပသာဒါႏလꩻလဲန်း ထာꩻခြွိုင်း၊ ထာꩻခြိုꩻကွောန်ကꩻ၊ ထာꩻအမ်ႏအွꩻ အစားစားဖုံႏသွူ။