အာဖရိက
အာဖရိကတွိုက် (အိဉ်ႏကလေက်: Africa) နဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏဟံႏလောင်း အာသျတွိုက်ထွူနဝ်ꩻ ထွာစွောန်ႏ ဒုတိယ အတန်သွတ်ꩻ ဟံႏနယ်ႏအလုဲင်းသွတ်ꩻ တောမ်ႏ လိုꩻဖြာꩻခြွောန်း ဒုတိယအအာသွတ်ꩻ တွိုက်တန်တဖြုံႏသွူ။ မိဉ်ႏတွက်ထူႏသော့ꩻပါ ကွန်ဖုံႏနဝ်ꩻ အအဲဉ်ႏအလုဲင်ႏအဝ်ႏ စတုရန်းမဲင်ႏ ၁၁.၇ သန်း (စတုရန်းကီလိုမီတာ ၃၀.၂ သန်း) ရပ်တဲင် အဝ်ႏဒို့ꩻတတွာလွေꩻ ကမ္ဘာႏဟံႏခိုႏမဲ့ငါခြွဉ်း (၆%)တောမ်ႏ ထူႏခါꩻခင်ႏလမ်း ကမ္ဘာႏဟံႏယာႏကောင်အကို (၂၀.၄%)သွူ။ ခရိစ်နေင်ႏ ၂၀၁၉ စာႏရင်ꩻအလꩻ ဟံႏနယ်ႏခြွဉ်း ၆၁ ဗာႏအကို လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း အဝ်ႏအုံသော့ꩻ (၁ ဗီလီယံ)ရပ်တဲင် တတွာစွဉ်ႏ ကမ္ဘာႏဟံႏလိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း (၁၄.၇၂%)သွူ။
.svg) | |
| ဧရိယာႏ | ၃၀,၃၇၀,၀၀၀ km2 (၁၁,၇၃၀,၀၀၀ sq mi), အရန်း၂ |
|---|---|
| လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း | ၁,၂၂၅,၀၈၀,၅၁၀[၁] (၂၀၁၆, 2nd) |
| လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း အာတချꩻမုꩻ | ၃၆.၄/km2 (၉၄/sq mi) |
| GDP (nominal) | US$ ၃.၃ ထရီလီယံ (၂၀၁၇, ပဥ္စမ) |
| en:Demonym | African |
| ခမ်းထီဖိုင်ႏ | ၅၄ ( ၂ ဖြုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏသျုတ်တရေင်) |
| အုံနောင်ဟံႏနယ်ႏဖုံႏ | |
| ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖိုင်ႏ | ခမ်းရင်ꩻသား ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ ၁၂၅၀–၃၀၀၀ ရပ် |
| အခိန်ႏအွိုင်ꩻဖိုင်ႏ | တယ်ႏ UTC-1 ဗꩻ UTC+4 |
| အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻဖိုင်ႏ | အာဖရိကတွိုက်ကို ဝေင်ꩻဖုံႏစာႏရင်ꩻ ဝေင်ꩻလာဂို့စ် ဝေင်ꩻကိုင်ရို ဝေင်ꩻကင်ရှာဆာ ဝေင်ꩻဂျိုဟန္နက်စဗတ် ဝေင်ꩻခါတွမ်း ဝေင်ꩻဒါအက်စ် ဆယ်လန်း ဝေင်ꩻအလက်ဇန္ဒရီးယားတမ်းပလေက်:Country data Ivory Coast Abidjan  ဝေင်ꩻအယ်လဂျီးယား ဝေင်ꩻကနိုတမ်းပလေက်:Country data Morocco ဝေင်ꩻကာဆာဘလန်ကာ ဝေင်ꩻအိုင်ဘာဒန် ဝေင်ꩻနိုင်ရိုဘီတမ်းပလေက်:Country data Ethiopia ဝေင်ꩻအာဒစ် အာဘာဘာ ဝေင်ꩻအဘူဂျာတမ်းပလေက်:Country data Ghana ဝေင်ꩻအက်ခရာ |
အာဖရိကတွိုက် ဖဲ့ꩻထင်ꩻနဝ်ꩻ ပင်ႏလယ်ႏဟံႏခါႏ၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏထင်ꩻနဝ်ꩻ သီနုဲင်းကွန်ရဲဉ်ႏလောင်း ကအဝ်ႏဒါႏ သူးအဲက်ရောင်ꩻတန်(တူးမြောင်း)တောမ်ႏ ပင်ႏလယ်ႏတနျာႏ၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်နဝ်ꩻ အေင်ဒိယသမုဒ္ဒရာႏ၊ ဖဲ့ꩻတွို့ꩻနဝ်ꩻ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာႏဖုံႏ အဝ်ႏခူရောင်ခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ အာဖရိကတွိုက်ကို ကပဲင်ႏချာဒါႏ ခမ်းထီတန်အာႏဏာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၅၄)ခမ်းတဲင် မဒါဂတ်စကားတောမ်ႏ ကွန်အလင်ဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻသွူ။
သိပ္ပံပညာႏဆဲင်ႏရာꩻ အသောင်အရင်ꩻအနယ်ꩻအလꩻ အာဖရိကတွိုက်ယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ လိုꩻဖုံႏ ကအဝ်ႏအုံလွဉ်ရီးဒါႏ ဒေႏသတဖြုံႏဒျာႏအကျောင်ꩻ အွောန်ႏထွော့မတ်ခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကထွူလဲဉ်း ကရီးစခါ နေင်ႏပေါင်ႏ(၇)သန်းရပ် ခိန်ႏနဝ်ꩻခါ ကအဝ်ႏအုံဒါႏ ထမ်(လူဝံ)အထောက်အထားဖုံႏယို ထီႏမော့ꩻလွေꩻ အာဖရိကကိုတဲင် လိုꩻဖုံႏကအဝ်ႏအုံ အစဝ်းသွတ်ꩻ အထောက်အထားနဝ်ꩻ ထီႏမော့ꩻလွေꩻ အီတီယိုးပီးယားခမ်းထီ ခမ်းလမ်းတထွောင်းကို သက်တန်ꩻနဝ်ꩻ လꩻလဲဉ်း နေင်ႏပေါင်ꩻ (၂)သန်းလွိုသွူ။ အာဖရိကနဝ်ꩻ အဝ်ႏကိပ်ꩻဒင်ႏလွေꩻ အီကွေတာလောင်းတဲင် ရာႏသီႏဥတုလဲ့ အဝ်ႏစွုမ်ႏမွေးသွူ။ ကမ္ဘာႏဟံႏ အခဝ်ထင်ꩻ ရာႏသီႏဥတုတောမ်ႏ ကမ္ဘာႏဟံႏ အခဝ်နဝ် ရာႏသီႏဥတုဖုံႏ နီစွိုးကလꩻလို့ဒါႏ တွိုက်တဖြုံႏဒျာႏသွူ။ အာဖရိကတွိုက် စီꩻပွာꩻရေꩻထင်ႏထိုအာႏနဝ်ꩻ ၂၀၁၀ စာႏရင်ꩻအလꩻ အဝ်ႏ(၅%)၊ တွိုင်ႏ ၂၀၁၁ နဝ်ꩻ အဝ်ႏ (၅.၅%)သွူ။
ခမ်းထီဟံႏနယ်ႏတောမ်ႏ ဒေႏသဖုံႏ
မွဉ်းဖျင်
| ခမ်းထီတောမ်ႏ ဒေႏသမိဉ်ꩻ[၂] | ဧရိယာႏ (km²) |
လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း (၂၀၀၂ အရမ်ꩻ) |
လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းတချꩻမုꩻ (per km²) |
ဝေင်ꩻတန် |
|---|---|---|---|---|
| အာဖရိကခဝ်ကွဉ်ႏ: | ||||
| ကိုမိုရိုခမ်းထီ | ၂,၁၇၀ | ၆၁၄,၃၈၂ | ၂၈၃.၁ | Moroni |
| ကင်ညာခမ်းထီ | ၅၈၂,၆၅၀ | ၃၁,၁၃၈,၇၃၅ | ၅၃.၄ | ဝေင်ꩻနိုင်ရိုဘီ |
| ဂျီဘူတီခမ်းထီ | ၂၃,၀၀၀ | ၄၇၂,၈၁၀ | ၂၀.၆ | ဝေင်ꩻဂျီဘူတီ |
| ဆေးရှဲခမ်းထီ | ၄၅၅ | ၈၀,၀၉၈ | ၁၇၆.၀ | Victoria |
| ဆိုမာလီယာခမ်းထီ | ၆၃၇,၆၅၇ | ၇,၇၅၃,၃၁၀ | ၁၂.၂ | Mogadishu |
| ဇင်ဘာဘွေခမ်းထီ | ၃၉၀,၅၈၀ | ၁၁,၃၇၆,၆၇၆ | ၂၉.၁ | Harare |
| ဇမ်ဘီယာခမ်းထီ | ၇၅၂,၆၁၄ | ၉,၉၅၉,၀၃၇ | ၁၃.၂ | Lusaka |
| တန်ဇေးနီးယားခမ်းထီ | ၉၄၅,၀၈၇ | ၃၇,၁၈၇,၉၃၉ | ၃၉.၃ | Dodoma |
| ဘူရွန်ဒီခမ်းထီ | ၂၇,၈၃၀ | ၆,၃၇၃,၀၀၂ | ၂၂၉.၀ | Bujumbura |
| မဒါဂတ်စကားခမ်းထီ | ၅၈၇,၀၄၀ | ၁၆,၄၇၃,၄၇၇ | ၂၈.၁ | Antananarivo |
| မာလဝီခမ်းထီ | ၁၁၈,၄၈၀ | ၁၀,၇၀၁,၈၂၄ | ၉၀.၃ | Lilongwe |
| တမ်းပလေက်:Country data မာယော့တ် (ပဉ်တစ်) | ၃၇၄ | ၁၇၀,၈၇၉ | ၄၅၆.၉ | Mamoudzou |
| မောရစ်ရှခမ်းထီ | ၂,၀၄၀ | ၁,၂၀၀,၂၀၆ | ၅၈၈.၃ | ဝေင်ꩻပေါ့တ်လူးဝစ် |
| မိုဇမ်ဘစ်ခမ်းထီ | ၈၀၁,၅၉၀ | ၁၉,၆၀၇,၅၁၉ | ၂၄.၅ | Maputo |
| ယုဂန္ဓခမ်းထီ | ၂၃၆,၀၄၀ | ၂၄,၆၉၉,၀၇၃ | ၁၀၄.၆ | Kampala |
| ရဝမ်ဒါခမ်းထီ | ၂၆,၃၃၈ | ၇,၃၉၈,၀၇၄ | ၂၈၀.၉ | Kigali |
| ဟေညွန် (réunion)(ပဉ်တစ်) | ၂,၅၁၂ | ၇၄၃,၉၈၁ | ၂၉၆.၂ | Saint-Denis |
| အီရီထရီးယားခမ်းထီ | ၁၂၁,၃၂၀ | ၄,၄၆၅,၆၅၁ | ၃၆.၈ | Asmara |
| အီသီယိုးပီးယားခမ်းထီ | ၁,၁၂၇,၁၂၇ | ၆၇,၆၇၃,၀၃၁ | ၆၀.၀ | ဝေင်ꩻအာဒစ် အာဘာဘာ |
| အာဖရိကခဝ်ထာႏဝ: | ||||
| ကင်မရွန်းခမ်းထီ | ၄၇၅,၄၄၀ | ၁၆,၁၈၄,၇၄၈ | ၃၄.၀ | Yaoundé |
| ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ်ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ | ၂,၃၄၅,၄၁၀ | ၅၅,၂၂၅,၄၇၈ | ၂၃.၅ | Kinshasa |
| ကွန်ဂိုခမ်းထီ | ၃၄၂,၀၀၀ | ၂,၉၅၈,၄၄၈ | ၈.၇ | Brazzaville |
| ချဒ်ခမ်းထီ | ၁,၂၈၄,၀၀၀ | ၈,၉၉၇,၂၃၇ | ၇.၀ | N'Djamena |
| ဂါဘွန်ခမ်းထီ | ၂၆၇,၆၆၇ | ၁,၂၃၃,၃၅၃ | ၄.၆ | Libreville |
| ဆေတိုမီတောမ်ႏပရင်စီပီခမ်းထီ | ၁,၀၀၁ | ၁၇၀,၃၇၂ | ၁၇၀.၂ | São Tomé |
| ဗဟိုႏအာဖရိကခမ်းထီ | ၆၂၂,၉၈၄ | ၃,၆၄၂,၇၃၉ | ၅.၈ | Bangui |
| အီကွေတာဂီနီခမ်းထီ | ၂၈,၀၅၁ | ၄၉၈,၁၄၄ | ၁၇.၈ | Malabo |
| အင်ဂိုလာခမ်းထီ | ၁,၂၄၆,၇၀၀ | ၁၀,၅၉၃,၁၇၁ | ၈.၅ | Luanda |
| အာဖရိကခဝ်ထင်ꩻ: | ||||
| ဆူဒန်ခမ်းထီ | ၂,၅၀၅,၈၁၀ | ၃၇,၀၉၀,၂၉၈ | ၁၄.၈ | Khartoum |
| တူနီးရှားခမ်းထီ | ၁၆၃,၆၁၀ | ၉,၈၁၅,၆၄၄ | ၆၀.၀ | ဝေင်ꩻတူးနစ် |
| မော်ရိုကိုခမ်းထီ | ၄၄၆,၅၅၀ | ၃၁,၁၆၇,၇၈၃ | ၆၉.၈ | Rabat |
| လစ်ဗျားခမ်းထီ | ၁,၇၅၉,၅၄၀ | ၅,၃၆၈,၅၈၅ | ၃.၁ | ဝေင်ꩻထရီပိုလီ |
| ဆဟာရတွို့ꩻ[၃] | ၂၆၆,၀၀၀ | ၂၅၆,၁၇၇ | ၁.၀ | El Aaiún |
| တမ်းပလေက်:Country data အီဂျစ်ခမ်းထီ[၄] | ၁,၀၀၁,၄၅၀ | ၇၀,၇၁၂,၃၄၅ | ၇၀.၆ | ဝေင်ꩻကိုင်ရို |
| အယ်လ်ဂျီးရီးယားခမ်းထီ | ၂,၃၈၁,၇၄၀ | ၃၂,၂၇၇,၉၄၂ | ၁၃.၆ | Algiers |
| အာဖရိကခဝ်ထင်ꩻကို ကအဝ်ႏဒါႏစပိန်ခမ်းထီတောမ်ႏ ပေါ်တူဂီခမ်းထီ ပွိုင်ႏဒါႏဟံႏနယ်ႏဖုံႏ: | ||||
| တမ်းပလေက်:Country data ကနေရီကျွန်းများ (စပိန်ခမ်းထီ)[၅] | ၇,၄၉၂ | ၁,၆၉၄,၄၇၇ | ၂၂၆.၂ | Las Palmas de Gran Canaria, Santa Cruz de Tenerife |
| တမ်းပလေက်:Country data ဆိုတာ (စပိန်ခမ်းထီ)[၆] | ၂၀ | ၇၁,၅၀၅ | ၃,၅၇၅.၂ | — |
| တမ်းပလေက်:Country data မက်ဒိုင်ရာကျွန်းများ (ပေါ်တူဂီခမ်းထီ)[၇] | ၇၉၇ | ၂၄၅,၀၀၀ | ၃၀၇.၄ | Funchal |
| တမ်းပလေက်:Country data မလီယာ (Melilla) (စပိန်)[၈] | ၁၂ | ၆၆,၄၁၁ | ၅,၅၃၄.၂ | — |
| အာဖရိကခဝ်နဝ်: | ||||
| ဆွာဇီလန်ခမ်းထီ | ၁၇,၃၆၃ | ၁,၁၂၃,၆၀၅ | ၆၄.၇ | Mbabane |
| တောင်အာဖရိကခမ်းထီ | ၁,၂၁၉,၉၁၂ | ၄၃,၆၄၇,၆၅၈ | ၃၅.၈ | Bloemfontein, Cape Town, Pretoria[၉] |
| နမီးဘီးယားခမ်းထီ | ၈၂၅,၄၁၈ | ၁,၈၂၀,၉၁၆ | ၂.၂ | Windhoek |
| ဘော့ဆွာနာခမ်းထီ | ၆၀၀,၃၇၀ | ၁,၅၉၁,၂၃၂ | ၂.၇ | Gaborone |
| လီဆိုသိုခမ်းထီ | ၃၀,၃၅၅ | ၂,၂၀၇,၉၅၄ | ၇၂.၇ | Maseru |
| အာဖရိကခဝ်တွို့ꩻ: | ||||
| တမ်းပလေက်:Country data ကိုယ့်ဒီဗွားနိုင်ငံ (အိုင်ဗိုရီကိုစ့်) | ၃၂၂,၄၆၀ | ၁၆,၈၀၄,၇၈၄ | ၅၂.၁ | Abidjan, Yamoussoukro[၁၀] |
| ကိတ်ဗာဒီခမ်းထီ | ၄,၀၃၃ | ၄၀၈,၇၆၀ | ၁၀၁.၄ | Praia |
| ဂါနာခမ်းထီ | ၂၃၉,၄၆၀ | ၂၀,၂၄၄,၁၅၄ | ၈၄.၅ | Accra |
| ဂီနီ-ဘီစောခမ်းထီ | ၃၆,၁၂၀ | ၁,၃၄၅,၄၇၉ | ၃၇.၃ | Bissau |
| ဂီနီခမ်းထီ | ၂၄၅,၈၅၇ | ၇,၇၇၅,၀၆၅ | ၃၁.၆ | Conakry |
| ဂမ်ဘီယာခမ်းထီ | ၁၁,၃၀၀ | ၁,၄၅၅,၈၄၂ | ၁၂၈.၈ | Banjul |
| တမ်းပလေက်:Country data စိန့်ဟယ်လယ်နာ (ဂရိတ်ဗြိတိန်ခမ်းထီ) | ၄၁၀ | ၇,၃၁၇ | ၁၇.၈ | Jamestown |
| ဆီနီဂေါခမ်းထီ | ၁၉၆,၁၉၀ | ၁၀,၅၈၉,၅၇၁ | ၅၄.၀ | Dakar |
| ဆီရာလီယွန်ခမ်းထီ | ၇၁,၇၄၀ | ၅,၆၁၄,၇၄၃ | ၇၈.၃ | Freetown |
| တိုဂိုခမ်းထီ | ၅၆,၇၈၅ | ၅,၂၈၅,၅၀၁ | ၉၃.၁ | Lomé |
| နိုင်ဂျီးရီးယားခမ်းထီ | ၉၂၃,၇၆၈ | ၁၂၉,၉၃၄,၉၁၁ | ၁၄၀.၇ | Abuja |
| နိုင်ဂျာခမ်းထီ | ၁,၂၆၇,၀၀၀ | ၁၀,၆၃၉,၇၄၄ | ၈.၄ | Niamey |
| ဘီနင်ခမ်းထီ | ၁၁၂,၆၂၀ | ၆,၇၈၇,၆၂၅ | ၆၀.၃ | Porto-Novo |
| ဘူကီးနားဖာဆိုခမ်းထီ | ၂၇၄,၂၀၀ | ၁၂,၆၀၃,၁၈၅ | ၄၆.၀ | Ouagadougou |
| မာလီခမ်းထီ | ၁,၂၄၀,၀၀၀ | ၁၁,၃၄၀,၄၈၀ | ၉.၁ | Bamako |
| မော်ရီတေးနီးယားခမ်းထီ | ၁,၀၃၀,၇၀၀ | ၂,၈၂၈,၈၅၈ | ၂.၇ | Nouakchott |
| လိုက်ဘေးရီးယားခမ်းထီ | ၁၁၁,၃၇၀ | ၃,၂၈၈,၁၉၈ | ၂၉.၅ | မွန်ရိုးဗီးယားမြို့ |
| ခြွောန်း | ၃၀,၃၆၈,၆၀၉ | ၈၄၃,၇၀၅,၁၄၃ | ၂၇.၈ | |
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ World Population Prospects: The 2017 Revision။ United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division။
- ↑ Continental regions as per UN categorisations/map.
- ↑ ဆာဟာရတွို့ꩻ is disputed between the Sahrawi Arab Democratic Republic, who administer a minority of the territory, and Morocco, who occupy the remainder.
- ↑ အီဂျစ်ခမ်းထီ is generally considered a transcontinental country in Northern Africa (UN region) and Western Asia; population and area figures are for African portion only, west of the Suez Canal.
- ↑ The Spanish Canary Islands, of which Las Palmas de Gran Canaria are Santa Cruz de Tenerife are co-capitals, are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco and Western Sahara; population and area figures are for ၂၀၀၁.
- ↑ The Spanish exclave of Ceuta is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for ၂၀၀၁.
- ↑ The Portuguese Madeira Islands are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco; population and area figures are for ၂၀၀၁.
- ↑ The Spanish exclave of Melilla is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for ၂၀၀၁.
- ↑ Bloemfontein is the judicial capital of South Africa, while Cape Town is its legislative seat, and Pretoria is the country's administrative seat.
- ↑ Yamoussoukro is the official capital of Côte d'Ivoire, while Abidjan is the de facto seat.
