အေင်ဒိယ သမုဒ္ဒရာႏ

အေင်ဒိယ သမုဒ္ဒရာႏ
အေင်ဒိယ သမုဒ္ဒရာႏ
	အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရေအားလျှပ်စစ်အဖွဲ့အစည်း၏ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာရဲ့ အတိုင်းအတာ
အဝ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်း	အာသျနဝ် တောမ်ႏ အာသျခဝ်ကွဉ်ႏနဝ်၊ အာသျခဝ်နဝ်၊ အာဖရိက ခဝ်ကွဉ်ႏထင်ꩻ, အာဖရိက ခဝ်ကွဉ်ႏ တောမ်ႏ အာဖရိကခဝ်နဝ်၊ ဩသတေးလျ
အစွိုးအမျိုꩻ	သမုဒ္ဒရာႏ
အလုဲင်းသွတ်ꩻအနားဆွာꩻ	၉,၆၀၀ km (၆,၀၀၀ mi) (တယ်ႏအာတန်တိက ဗꩻ ဘင်္ဂလားပင်ႏလယ်ႏအော်)
အလုဲင်းသွတ်ꩻအနားဒွေါင်ႏ	၇,၆၀၀ km (၄,၇၀၀ mi) (တယ်ႏအာဖရိက ဗꩻ ဩသတေးလျ)
ထီမဲ့ငါခိုႏ ဧရိယာႏ	၇၀,၅၆၀,၀၀၀ km2 (၂၇,၂၄၀,၀၀၀ sq mi)
ပုင်ႏမဲဉ်ႏအဆုံး	၃,၇၄၁ m (၁၂,၂၇၄ ft)
အဆုံးသွတ်ꩻအဆုံး	၇,၂၅၈ m (၂၃,၈၁၂ ft); (ဂျာဗား)
ကမ်းခြေအဆွာꩻ၁	၆၆,၅၂၆ km (၄၁,၃၃၇ mi)
ဗွော့ꩻရာꩻဝေင်ꩻဖုံႏ	အဘူဒါဘီ၊ အဲလ်ဒီလစ်၊ အေဒင်၊ ဘန်ကူလူ၊ ကျယ်နိုင်း၊ စစ်တကောင်း၊ စီလာခပ်၊ ကိုလံဘို၊ ကော့စ်ဘဇား၊ ဒမ်မာ၊ ဒါအက်ဆလာမ်၊ ဒိုဟာ၊ ဒူဗုဲင်း၊ ဒါဘန်၊ ဂျော့ခ်ျတောင်း၊ ဂျီခယူဘေဟဲလ်၊ ဟားဖင့်လ်၊ ဘူဂါဒါ၊ ဂျဒ်ဒါ၊ ခါရက်ချိ၊ ခိုချီ၊ ကာလကတ္တား၊ ကူဝိတ်၊ မနန်မာ၊ မန်ဂလို၊ မာပူတို၊ မိုဂါဒစ်ရှူး၊ မွမ်ဘာဆာ၊ မွမ်ဘိုင်း၊ မူစကတ်၊ ပါစီတန်၊ ပါးတန်၊ ပန်နာဂျီ၊ ပါ့ဖော့၊ ဖူးခဲက်၊ ဆူဒန်ဆိပ်ကမ်း၊ ပူဒူးချယ်ရီ၊ ဆားဘန်၊ ဆိုကိုထရာ၊ ထီရှူးဝနန်ထဘူရာ၊ ဗစ်တိုးရီးယား၊ နိဆားခါးပနန်၊ ရန်ႏတကုင်ႏ
အာႏကွိုꩻအုံနောင်
	၁ ကမ်းခြေအဆွာꩻနဝ်ꩻ တဲက်ထွားခါꩻစဲင်းစဲ့ တိတိကျကျ မွေးတဝ်းသွူသြ။

အေင်ဒိယ သမုဒ္ဒရာႏ (အဲင်းကလေတ်: Indian Ocean) နဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်း ကအဝ်ႏဒါႏ သမုဒ္ဒရာႏတန် (၅)ဖြုံႏအကို ထွာတတိယအတန်သွတ်ꩻ သမုဒ္ဒရာႏတဲင် အဝ်ႏဒို့ꩻတခြို့ခါꩻ ကမ္ဘာႏဟံႏခိုႏ ထီနမ်း (၁၉.၈%) စတုရန်းကီလိုမီတာ ၇၀,၅၆၀,၀၀၀ (စတုရန်းမဲင်ႏ ၂၇,၂၄၀,၀၀၀) သွူ။^[၅] ဖဲ့ꩻတွို့ꩻနဝ်ꩻ အာဖရိက၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်ꩻ အဉ်ဒိုဆုဲင်းနား သန်းဒါးကွန် တောမ်ႏ ဩသတေးလျတွိုက်၊ ဖဲ့ꩻထင်ꩻနဝ်ꩻ အာသျ၊ ဖဲ့ꩻနဝ်နဝ်ꩻ အခဝ်နဝ် သမုဒ္ဒရာႏ တောမ်ႏ အာတန်တိကတွိုက်ဖုံႏ အဝ်ႏခူရောင်ꩻခါꩻနဝ်ꩻသွူ။^[၆] အေင်ဒိယ သမုဒ္ဒရာႏယိုအကို အဝ်ႏဖဖြယ်ခါꩻသမ်း ဒေႏသအလွောက်ꩻ ပင်ႏလယ်ႏဖုံႏကထွာဒါႏ အာရေးဗီးယား ပင်ႏလယ်ႏ၊ လာကာဒုဲက် ပင်ႏလယ်ႏ၊ ဗိဉ်းကလားပင်ႏလယ်ႏအောႏ တောမ်ႏ အန်ဒမန် ပင်ႏလယ်ႏဖုံႏ နုဲင်းယိုသွူ။

စီꩻပွာꩻရေꩻ

အေင်ဒိယ သမုဒ္ဒရာႏနဝ်ꩻ အဓိက အဝ်ႏဆွိုက်သွုပ်ခါꩻဖေႏ အခဝ်ကွဉ်ႏထာႏဝ၊ အာဖရိကတောမ်ႏ အာသျခဝ်ကွဉ်ႏဖုံႏတောမ်ႏ ဥရောပတောမ်ႏ အမေႏရိက ခမ်းထီဖုံႏ ထီပင်ႏလယ်ႏတဖူꩻရဲဉ်ႏဒျာႏသွူ။ အထူꩻအနေႏ ပါသျန်းပင်ႏလယ်ႏထျတောမ်ႏ အဉ်ဒိုနီးသျားခမ်း ရေနံအောင်ကို ကထန်ႏဒါႏ ဓာတ်ထီတောမ်ႏ ဓာတ်ထီကွန်ႏကျံꩻဖုံႏ အဝ်ႏဒင်ႏတောႏလွေꩻသဲင်ꩻအီ ထီပင်ႏလယ်ႏတဖူꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဟုဲက်ဒရိုကာဗွန် ကအဝ်ႏအာဒါႏ အရပ်လဲ့ ထွာဒျာႏ သော်ဒီအရေးဗဗီးယား၊ အီရန်၊ အေင်ဒိယ တောမ်ႏ ဩသတေးလျအခဝ်တွို့ꩻ ဒေႏသထီပင်ႏလယ်ႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ အရမ်ꩻအနေႏ ကမ္ဘာႏလောင်း ကထေထန်ႏဒါႏရေနံ ထီပင်ႏလယ်ႏကိုနဝ်ꩻ ထေထန်ႏဒျာႏ အေင်ဒိယ သမုဒ္ဒရာႏထီကိုတဲင် အဝ်ႏစွဉ်ႏ (၄၀%)နဝ်ꩻသွူ။ ^[၇]

အာႏကွိုꩻ

↑ ^၁.၀ ^၁.၁ Demopoulos, Smith & Tyler 2003, Introduction, p. 219
↑ Keesing & Irvine 2005, Introduction, p. 11–12; Table 1, p.12
↑ CIA World Fact Book 2018
↑ Indian Ocean။ en:The World Factbook။ en:Central Intelligence Agency။
↑ Eakins & Sharman 2010
↑ 'Indian Ocean' — Merriam-Webster Dictionary Online။ “ocean E of Africa, S of Asia, W of Australia, & N of Antarctica area ab ၇၃,၄၂၇,၇၉၅ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၂၈,၃၅၀,၆၃၀ စတုရန်းမဲင်ႏ)”
↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၅)

[Demo-etal-intro-1] ၁.၀ ^၁.၁ Demopoulos, Smith & Tyler 2003, Introduction, p. 219

[KeeIrv-2005-2] Keesing & Irvine 2005, Introduction, p. 11–12; Table 1, p.12

[CIAWFB-2018-3] CIA World Fact Book 2018

[4] Indian Ocean။ en:The World Factbook။ en:Central Intelligence Agency။

[NOAA-volume-5] Eakins & Sharman 2010

[6] 'Indian Ocean' — Merriam-Webster Dictionary Online။ “ocean E of Africa, S of Asia, W of Australia, & N of Antarctica area ab ၇၃,၄၂၇,၇၉၅ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၂၈,၃၅၀,၆၃၀ စတုရန်းမဲင်ႏ)”

[7] မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၅)

[၅]

[၆]

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[၇]