ဖရာꩻဂေါတမ
ဖရာꩻဂေါတမ ဂေါတမဗုဒ္ဓ[၄] (ဗီသီ ၅၆၃/၄၈၀ ရပ်– ၄၈၃/၄၀၀ ရပ်) သိဒ္ဓတ္ထဂေါတမ[၅]၊ သကျမုနိဗုဒ္ဓ [၆][၇](တဝ်းလဲ့) ဗုဒ္ဓ ဗွေႏဖရာꩻဂေါတမနဝ်ꩻ ဘဒ္ဒကမ္ဘာႏကို ကပွင်ꩻတောႏမူႏထွူလဲဉ်းဒါႏ ဖရာꩻကကုသန်၊ ဖရာꩻကောဏဂုံ၊ ဖရာꩻကဿပ၊ ဖရာꩻဂေါတမ ဖရာꩻ(၄)ဆူႏအကို ထွာဒျာႏ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ ပွင်ꩻတောႏမူႏဒါႏ ဗွေႏမျတ်ဖရာꩻဒျာႏသွူ။
| ဖရာꩻဂေါတမ | |
|---|---|
.jpg) ဗုဒ္ဓရုက်ထု၊ အိန္ဒိယခမ်းထီ၊ ဥတ္တရပဒေသခမ်းနယ်ႏ မိဂဒါဝုန် (၄ ရျာꩻဗူႏခေတ်စူခြောင်ꩻ) | |
| ဘာႏသာႏ | ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ |
| မိဉ်ꩻအွီႏလွီးဟွမ်ကျော်ႏအီ | တယ်ႏထောင်ႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသား |
| မိဉ်ꩻလင်ဖုံႏ | သိဒ္ဓတ္ထဂေါတမ၊ စကြာမုနိ |
| ပုဂ္ဂိုလ်ႏရေꩻရာႏ | |
| လွူးဖွာꩻ | ဗီသီ ၅၆၃ မွေးတဝ်းလဲ့ ၄၈၀[၁][၂] လုမ္ဗိနီ၊ သက္ကခမ်း |
| လွဉ်ႏ(သီမား) | ဗီသီ ၄၈၃ မွေးတဝ်းလဲ့ ၄၀၀ (သက်တောႏ ၈၀) ကုသိနာရုံ၊ မလ္လခမ်း [note ၁] |
| လမ်းသား | ယသောဓရာ |
| ပိုဖုံႏ | |
| မွိုးဖာဗွေႏ(ဖုံႏ) |
|
| ထူႏတာႏဝွန်ႏ | |
| ကရီးခါ | ကဿပဘုရာꩻ |
| ခံႏသွုပ် | မေတ္တေယျဘုရာꩻ |
ဗုဒ္ဓဝင်ႏ
မွဉ်းဖျင်နီဗွေႏဖရာꩻဂေါတမဗုဒ္ဓဝင်ႏအအဲဉ်း အဝ်ႏဆ့ꩻလယိုအတွိုင်ꩻသွူဩ ။
၁။ လိုꩻမဉ်ꩻ -- ခွန်သိဒ္ဓတ္ထ ။
၂။ ဘုရာꩻမဉ်ꩻဘွဲ့တောႏ -- ဗွေႏဂေါတမ ။
၃။ မွိုးဖာမဉ်ꩻ -- ခွန်တန်သုဒ္ဓေါဒန တွမ်ႏ သီရိမဟာ နင်ꩻမာႏယာႏဒေႏဝီႏ ။
၄။ မာနင်ꩻမူႏမဉ်ꩻ -- ယသောႏဓရာႏ(ဘဒ္ဒကဉ္စနာ) ။
၅။ ပိုခိုမဉ်ꩻ- ရာဟုလာႏ ။
၆။ တမက်ꩻမဉ်ꩻ -- ဒေဝဒတ် ။
၇။ မွိုးပေႏမဉ်ꩻ -- မဟာပဇာပတိဂေါတမီ ။
၈။ ခမ်း(တွိုင်ႏ) - ကပ္ပိလဝတ် ၊ သက္ကတွိုင်ႏ ၊ မဇ္စျိမဒေႏသ။
၉ ။ လွူးဖွာꩻဌာႏန -- လုမ္ဗိနီႏဥယျာဉ်ႏ (ကပ္ပိလဝတ်ခမ်းတွမ်ႏ ဒေဝဒဟခမ်းအခါႏ ။
၁၀ ။ ခံႏစာꩻဟော်နေင်ႏပေါင်ꩻ -- ၁၃ - နေင်ႏ (တယ်ႏသက် -၁၆ -နေင်ႏ , ဗ့ꩻသက် - ၂၉ - နေင်ႏ ။
၁၁ ။ နိမိတ်တန်လစ်ꩻပါꩻ -- လိုꩻဖြား၊ လိုꩻဆာ၊ လိုꩻသီ၊ ရဟန်ꩻ ။
၁၂။ ခံႏထူႏဗျာႏဒိတ်ဖဝ -- သုမေႏဓာႏရသေ့ꩻဖဝ။
၁၃။ ကဖေႏဗျာႏဒိတ် -- ဒီပင်္ကရာႏဖရာꩻ ။
၁၄။ ပါႏရမီႏဖွာꩻဖက် -- သုမိတ္တာႏနင်ꩻမူႏ ။
၁၅ ။ ဖြဲ့ꩻပါႏရမီႏအခိန်ႏကာႏလ -- လစ်ꩻသင်္ချေႏပုဲင်ကမ္ဘာႏတသိန်ꩻ ။
၁၆။ ဖြဲ့ꩻပါႏရမီႏရေႏရွယ်ႏချက် -- ယံကမာꩻနွောင်ꩻအီ သတ္တဝါႏသီးအကျိုꩻစီꩻပွာꩻ ။
၁၇။ ကံကျင်ꩻဒုက္ကရစရိယာႏခင်ႏလမ်း -- ဥရုဝေဠတခြာတန်ကို ။
၁၈။ဒုက္ကရစရိယာႏကရိုꩻနဝ်ꩻ -- ခုဲင်ႏခွော့ယပ်ꩻငါႏ ကကံကျင်ꩻဗာႏဒါႏအကျင်ꩻ ။
၁၉။ ကျင်ꩻဒုက္ကရစရိယာႏနေင်ႏပေါင်ꩻ -- ည ( ၆ ) နေင်ႏ ။
၂၀။ ကထန်ႏတခြာခိန်ႏသက်အရွယ်ႏ -- ၂၉ နေင်း ။
၂၁။ ကထွာဖရာꩻခိန်ႏသက်အရွယ်ႏ -- ၃၅ နေင်ႏ ။
၂၂။ ဖရာꩻပွင်ꩻခိန်ႏသက်တန်ꩻ -- သက်တန်ꩻ(၁၀၀) ။
၂၃။ မာꩻဝေယျာဝစ္စသား -- ပဉ္စဝဂ္ဂီႏ -၅ -ပါꩻ (ကံဒုက္ကရစရိယာႏ အခိန်ႏတွင်ꩻ) ။
၂၄ ။ပဉ္စဝဂ္ဂီႏငတ်ꩻပါꩻမဉ်ꩻ -- ကောဏ္ဍည၊ ဝပ္ပ၊ ဘဒ္ဒိယ၊ မဟာနာမျ ၊အဿဇိ ။
၂၅။ ဝါႏတောႏ -၂၀ - ကို ဝေယျာဝစ္စသား -- အဲဉ်ထဝ်းဒွိုန်း။
၂၆။ ဝါႏတောႏ -၂၀ - မာꩻငါ ဝေယျာဝစ္စသား -- ဗွေႏအာနန္ဒာမထေရ်ႏ ။
၂၇။ ကဟော်ꩻရီးတရာꩻဦꩻခင်ႏလမ်း -- ဗာႏရာႏဏသီႏခမ်း၊ မိဂဒါဝုန်ႏတခြာကို ။
၂၈။ ပထမအရီးသွတ်ꩻသာဝက -- ပဉ္စဝဂ္ဂီႏငတ်ꩻပါꩻ ။
၂၉။ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻသာဝက -- သုဘဒ္ဒပရိဗိုဇ် ။
၃၀။ အထွေဖဲ့ꩻသာဝက-- ဗွေႏသာရိပုတ္တရာႏမထေရ်ႏ ။
၃၁။ အစေႏဖဲ့ꩻသာဝက -- ဗွေႏမဟာမောဂ္ဂလာန်ႏမထေရ်ႏ ။
၃၂။အဆွုံꩻအမ့ꩻ -- ပရိယတ္တိသာႏသနာႏ, ပဋိပတ္တိသာႏသနာႏ၊ ပဋိဝေဓသာႏသနာႏ ။
၃၃။ အကျင်ꩻသိက္ခာႏ -- သီႏလ၊ သမာဓိ၊ ပညာႏ ။
၃၄။ ကအွဉ်ႏနယ်တဖူꩻရဲဉ်ႏ -- မဇ္စျိမပဋိပဒါ(မဂ္ဂင်တဖူꩻရဲဉ်ႏ) ။
၃၅။ လွူးဖွာꩻဖက်(သွို)ဝင်ꩻနွတ်ꩻ -- ၁။ ကာဠုဒါယီ။ ၂။ ယသောႏဓရာႏ ။ ၃။ အာနန္ဒာႏ ။ ၄။ ဆန္နအမတ် ။ ၅။ ကဏ္ဍကသေဗွာ ။ ၆။ သောဏ္ဏ(ခံꩻဖွိုင်ꩻလစ်ꩻဖြုံႏ) ။ ၇။ ဗုဒ္ဓဟေ (ဗောဓိညောင်ႏမွူး) ။
၃၆။ ကထူႏပဋိသန္ဓေႏနီꩻ -- မဟာႏသက္ကရဇ် - ၆၇ - ဗာႏ၊ ဝါႏဆိုႏလာဗွေနီꩻ၊ မွူးနီꩻကျာႏသပတေꩻ ။
၃၇။ ကလွူးဖွာꩻနီꩻ -- မဟာႏသက္ကရဇ် - ၆၈ - ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာဗွေနီꩻ၊ မွူးနီꩻသောက္ကျာႏ ။
၃၈။ ကထန်ႏတခြာတောႏထွက်နီꩻ - မဟာႏသက္ကရဇ် - ၉၇ - ဗာႏ၊ ဝါႏဆိုႏလာဗွေနီꩻ မွူးနီꩻတနင်္လာႏ။
၃၉။ ကထွာဖရာꩻနီꩻ -- မဟာႏသက္ကရဇ် - ၁၀၃ - ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာဗွေနီꩻ၊ မွူးနီꩻဗုဒ္ဓဟူꩻ။
၄၀။ ကဟော်ꩻဒါႏ ဓမ္မစက္ကျာႏတရာꩻနီꩻ -- မဟာႏသက္ကရဇ် - ၁၀၃ - ဗာႏ-၊ ဝါႏဆိုႏလာဗွေနီꩻ၊ မွူးနီꩻစနေႏ ။
၄၁။ ကကူꩻပရိနိဗ္ဗာန်ႏနီꩻ - မဟာႏသက္ကရဇ် - ၁၄၈-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာဗွေနီꩻ၊ မွူးနီꩻအင်္ဂါႏ ။
၄၂။ တေဇောဓာတ်မေႏကခိုးနီꩻ - မဟာႏသက္ကရဇ် - ၁၄၈-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာလောင်း ၁၂ နီꩻ၊ မွူးနီꩻတနင်္ဂနွေႏ ။[၈]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ Cousins 1996, pp. 57–63.
- ↑ Norman 1997, p. 33.
- ↑ "Maha-parinibbana Sutta"၊ Digha Nikaya၊ Access insight၊ part 5
- ↑ /ˈɡɔːtəmə, ˈɡaʊ- ˈbuːdə, ˈbʊdə/
- ↑ /sɪˈdɑːrtə, -θə/; သက္ကတ: [sid̪ːʱɑːrt̪ʰə gəut̪əmə]
- ↑ Baroni 2002, p. 230.
- ↑ သက္ကတ: [ɕɑːkjəmun̪i bud̪ːʱə]
- ↑ ဗုဒ္ဓဝင်ႏအအဲဉ်ႏ၊ ခွန်အာႏရဲင်ꩻ
အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: <ref> tags exist for a group named "note", but no corresponding <references group="note"/> tag was found