ဗွေႏဗိုန်ဇဝန
လꩻတံႏဆိပ်တောႏ "အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ" ဖြောဝ်ꩻခမ်းခေါဝ်နောဝ် ဝေင်ꩻသထွုံႏပေႏသီႏသဲင်ႏ သီႏသဲင်ႏတဝိန်ꩻနယ်ႏလုမ်းဆဲင်ႏရာꩻ ဇဝနာရာမလိတ်သွဉ်တွိုက် ပဓာနာယက ဗွေႏဆရာႏတောႏတန် ဘဒ္ဒန္တဇဝန ထေရုပ္ပတ္တိအအဲဉ်ႏ (သက်တောႏ ၈၆-သိက္ခာႏတောႏ ၆၄-ဝါႏ)
- ၁။ လွူးဖွါꩻခန်ꩻ- ဗွေႏဗွန်ဖြား (သီႏသဲင်ႏ ဘဒ္ဒန္တဇဝန)ယိုနောဝ်ꩻ လွူးဖွါꩻလွဉ် သက္ကရာဇ် ၁၂၆၆-ဗာႏ၊ ပထမဝါႏဆိုႏလောင်း ၉-နီꩻ၊ မွူးနီꩻအင်ႏဂါႏ၊ ဖြောဝ်ꩻခမ်းခေါဝ်နောဝ် ဝိန်ꩻ(သထွုံႏပေႏ) သီႏသဲင်ႏ၊ ဒုံသီႏသဲင်ႏတန်၊ ကျောင်ꩻစိတ္တ မုဲင်းကျောင်ꩻကီး သီးပို (နင်ႏတွုမ်း၊ မောင်ႏပေါဝ်း၊ အောင်ႏမူꩻ၊ မောင်ႏယွန်ꩻ) လစ်ꩻဖြာꩻအကို ဝွေꩻဗွေႏယို ထွာအပေႏသွတ်ꩻ၊ အမဉ်ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ "မောင်ႏယွန်ꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။
- ၂။ ထွာသျင်ႏ တွမ်ႏ ထွာရဟန်ꩻခန်ꩻ- သီႏသဲင်ႏ ဒုံဟော်ဆနောဝ် သျင်ႏဖါမောင်ႏ+သျင်ႏမွိုးထာႏ သီး ခံႏတကာႏပစ္စေꩻတဲင် နိန်ႏ ၁၂၈၁-ဗာႏ၊ ဝွေꩻဗွေႏသက်တောႏ ကလꩻ ၁၅-ကိုတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ဗုဲင်သျင်ႏ သထွုံႏသီႏသဲင်ႏကျောင်ꩻထင်ꩻ ဗွေႏဗွန်ဆရာႏတောႏ (ဦးအာဒိစ္စဝံသ)ထျꩻ၊ ဝွေꩻဗွေႏအမဉ်ꩻတောႏနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻခန်း သျင်ႏဇဝနနောဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻဖားခွန်စီ (ခွန်ကြည်)သီႏသဲင်ႏ ကောခံႏတကာႏပစ္စေꩻတဲင် နိန်ႏ ၁၂၈၈-ဗာႏ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻဆန်ꩻ ၁၂-နီꩻ၊ မွူးနီꩻ ကျာႏသပတေꩻ၊ မွူးရဝ်ꩻခိုႏ ၉-နားရီႏ အချိန်ႏနောဝ်ꩻ ဗုဲင်စင်ꩻ ထင်ႏသိမ်ႏ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ ကျောင်ꩻနဂါꩻပတ် ခဏ္ဍသိမ်ႏတောႏကို၊ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ကျောင်ꩻကံဦး ဦးအာဒိစ္စဝံသနောဝ်ꩻ ထွာဖေႏဥပဇ္ဈာယ်ႏဆရာႏ၊ ဝွေꩻဗွေႏအမဉ်ꩻတောႏနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻစွူစွူဒျာႏ "စင်ꩻဇဝန"နောဝ်ꩻသွူ။
- ၃။ သွဉ်လိတ်ပရိယတ္တိခန်ꩻ- ဝွေꩻဗွေႏယိုနဝ်ꩻ တဲႏစွဉ်ႏကော်ပီႏခါ သက်ကလꩻ ၁၄ တွင်ꩻနောဝ်ꩻကာႏ အုံသီႏသဲင်ႏကျောင်ꩻထင်ꩻ ဗွေႏဗွန် (ဦးအာစာရ)ထျꩻထွူတဲင် သွက်ဗာႏလိတ်မွူး၊ ပရိတ်၊ သျင်ႏကျင်ꩻစတဲင် လိတ်အချေႏခံႏဖုံႏနောဝ်ꩻယင်၊ နောဝ်ꩻထွူတွော့ꩻ ကျွꩻလွေꩻအုံတော ဝိန်ꩻရန်ႏကွုန်ႏ၊ စလင်းကျောင်ꩻတွိုက်၊ ဝိန်ꩻမန္တလေꩻ ဘုရာꩻတန်တွိုက်၊ ဝိန်ꩻမောႏလမဲင်ႏ ကျောင်ꩻလစ်ꩻထပ်၊ ကျောင်ꩻပီတိ၊ ကျောင်ꩻခရဲး၊ ဝိန်ꩻဘီးလဲင်ꩻ ကျောင်ꩻမြို့ဦးဖုံႏနောဝ်ꩻထွူတဲင် သွဉ်လွေꩻဗာႏ လိတ်လုဲင်ꩻကျမ်ꩻဂန်ႏ ပိဋကတ်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။
- ၄။ သဲင်ꩻသွဉ်ဖေႏတော တပဲ့ꩻဖုံႏခန်ꩻ- ဝွေꩻဗွေႏယိုနဝ်ꩻ နိန်ႏ ၁၂၉၀ ဗွေတွင်ꩻ သတင်ꩻသွုံꩻ ဝိန်ꩻဗန်းယဉ်ႏ ကျောင်ꩻတန်၊ ၁၂၉၁-ဗာႏနိန်ႏနောဝ်ꩻ သတင်ꩻသွုံꩻ ဝိန်ꩻဗန်းယဉ်ႏ ကျောင်ꩻမွေႏတောႏ (ကျောင်ꩻကံꩻကောႏ)နောဝ်ꩻထွူတဲင် သွဉ်ဖေႏတော တပဲ့ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ နိန်ႏ ၁၂၉၈- ဒဲဉ်ရုတ်ꩻဆန်ꩻ ၁၁ နီꩻ၊ ကျာႏသပတေꩻနီꩻနောဝ်ꩻ သထွုံႏဝိန်ꩻလီꩻကျောင်ꩻထင်ꩻယို အပ်လူႏဝွေꩻဗွေႏ ပုဂ္ဂလိကအနေႏတဲင် လက်ခံႏထွူတွော့ꩻ သတင်ꩻသွုံꩻသော့ꩻကျောင်ꩻနောဝ်ꩻကို ချꩻသွဉ်ဖေႏ တပဲ့ꩻပေႏဖုံႏလိတ်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၃၀၉-ဗာႏနိန်ႏနောဝ်ꩻ သထွုံႏဝိန်ꩻတသာ၊ ကျောင်ꩻတယ်ꩻ (ကျောင်ꩻယာႏယီႏ)တဲ့နောဝ်ꩻ၊ နိန်ႏ ၁၃၁၁-ဗာႏတွင်ꩻ ကဆို့ꩻတသာထွူဒါႏ ကျောင်ꩻဝိန်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ အပ်လူႏဝွေꩻဗွေႏ ပုဂ္ဂလိကအနေႏတဲင် ဝွေꩻဗွေႏလက်ခံႏထွူ နင်းတငါကျောင်ꩻတွော့ꩻ ချꩻသွဉ်လွေꩻဖေႏ တပဲ့ꩻပေႏ စင်ꩻသျင်ႏကော်ပီႏသီးဖုံႏလိတ်နောဝ်ꩻသွူ။
- ၅။ သာသနာႏရေꩻအတွက် ဖေႏအာႏဆောင်ႏရွက်ခန်ꩻ- တွိုႏနိန်ႏ ၁၃၂၂-ဗာႏနောဝ်ꩻ ကအောဝ်ႏဟဲ့ꩻဒါႏ ကျောင်ꩻဝိန်ꩻယို (ကျောင်ꩻသိမ်ႏ) ဝွေꩻဗွေႏကျောင်ꩻယို ဖန်တောခန်း "ဇဝနာရာမ"နုဲင်းနောဝ်ꩻထွူတဲင် ဗွောင်လိတ်သွဉ်တွိုက် အုပ်ချုပ်ထူႏတာႏဝွန်ႏဗꩻစွဉ်ႏယိုခါနောဝ်ꩻသွူ။ တဲႏစွဉ်ႏ ၁၃၃၃-ဗာႏမာꩻငါ ဗꩻစွဉ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ ကျောင်ꩻကို သံဃာႏ အောဝ်ႏသေႏသေႏ တရျာꩻလွိုတဲင် နဲင်ႏငန်ႏတောႏ ပွယ်ꩻရီလိတ် "ပထမပြန်တွမ်ႏ ဓမ္မာစရိယ"ဖုႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊ ဖြောဝ်ꩻခမ်း တခမ်းလုမ်းဆဲင်ႏရာꩻ ကမာꩻလွေꩻဒါႏ ဝိန်ꩻညောင်ႏရွီႏကို ဝိနယာဒိနုဂ္ဂဟ ပွယ်ꩻပြန်ႏလိတ် ပွယ်ꩻဖြေႏလိတ်ဖုံႏတဲ့နောဝ်ꩻ နွို့ပြန်ႏနွို့ဖြေႏ အောဝ်ႏအောင်ႏလွေꩻတသေႏ စွုမ်ႏနိန်ႏနိန်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏယိုနောဝ်ꩻ ထွာဗာႏဖို ( သျှမ်းရိုးမ ဂဏမူဟ သံဃအဖွဲ့ချုပ် ) နာယက၊ (ရိုးမတောင်တန်း သာသနာတော် စောင့်ရှောက်ရေး ရဟန်းပျိုအဖွဲ့ချုပ်) ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဝိန်ꩻနယ်ႏသီႏသဲင်ႏ၊ ပွယ်ꩻပြန်ႏလိတ် လွယ်ပွတ်ꩻ အွဉ်ငါနာယက၊ ကတဲႏထောင်ႏမာꩻလွေꩻ ကျောင်ꩻတန်မွဉ်ခြဲင်၊ တောင်ႏကီꩻနောဝ်ꩻ ထွာနာယက၊ ကဆို့ꩻမာꩻလွေꩻဒါႏ ပအိုဝ်ႏအမျိုꩻသာꩻကျောင်ꩻ တောင်ႏကီꩻကျောင်ꩻတွိုက်၊ ရန်ႏကုန်ႏနောဝ်ꩻ ထွာဥက္ကဋ္ဌ၊ သီႏသဲင်ႏတဝိန်ꩻနယ်ႏလုမ်းဆဲင်ႏရာꩻ ထွာသံဃာဂိုဏ်ꩻချုပ်၊ ဝိန်ꩻနယ်ႏသီႏသဲင်ႏ သံဃနာယကအစွိုꩻ ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဖြောဝ်ꩻခမ်းတခမ်းလုမ်းဆဲင်ႏရာꩻ ဝိနယာဒိနုဂ္ဂဟ ပွယ်ꩻလိတ်တန် ထိန်ꩻသိမ်ꩻပွေါထွားရေꩻ သံဃနာယက အွဉ်ကတူႏသားအစွိုꩻချုပ် ဩဝါဒါစရိယ၊ နဲင်ႏငန်ႏတောႏ ဩဝါဒါစရိယ ထွာအတန်နုဲင်းနောဝ်ꩻထွူတဲင် သာႏသနာႏတောႏကြောင်းစင် တဲဉ်ႏခွေါင်စွစ်ꩻလီရေꩻအတွက် ထူႏတာႏဝွန်ႏ ဆောင်ႏရွက်ကခွုမ်မာꩻလွေꩻနောဝ်ꩻ ဗꩻတွိုႏစွဉ်ႏယိုခါနောဝ်ꩻသွူ။
- ၆။ ကီႏညိုႏခရာႏ ကဟောဝ်ငါႏအချက်ဖုံႏ- ဗွေႏဗွန်ဖြားယိုနောဝ်ꩻ ဟန်ဆောင်မုအဲဉ်ထောဝ်း (အွဉ်ႏမွေးဒါႏတောဝ်းနမ်း) လွေꩻသဲင်ꩻဒေါ့ꩻဖြဝ်ႏ အုံအောဝ်ႏ ရိုꩻရိုꩻသာꩻသာꩻဒျာႏ၊ အွဉ်ႏဒေါ့ꩻသျင်ꩻသျင်ꩻ အွဉ်ႏဒေါ့ꩻစွဉ်ႏစွဉ်ႏဒါႏထာꩻ၊ ထိန်ညင်ꩻခရာႏ ပျဿနာႏ မဉ်ႏထွာတမျိုꩻမျိုꩻတဲ့ နေးတွမ်ႏငေါဝ်းဒွေါင်ႏသွတ်ꩻꩻ အထွူယိုꩻသွတ်ꩻတဲင် ဖြေႏသျင်ꩻဖေႏဒါႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်စွဉ်ႏဝွေꩻဗွေႏတဲင် ဝင်ꩻကရဆာအီဒါႏ၊ ကနစ်နာႏအီတော ထာꩻမာꩻမျိုꩻ၊ ထာꩻဒေါ့ꩻမျိုꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏသတိꩻမရေႏမရာႏတွော့ꩻ မာꩻတောဝ်း ဒေါ့ꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။
ကွပ်စွဉ်ႏဝွေꩻဗွေႏဘွုန်ꩻကံႏတဲင် နေးတွမ်ႏထာꩻတရာꩻ ကလꩻလွဉ်ဒါႏ (ဓမ္မိယလဒ္ဓ)တခြိုꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ဖန်းလူႏတောဒါႏ သွꩻချင်ꩻတွမ်ႏတပဲ့ꩻသံႏဃာႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ရွဉ်တဲ့ စုရွမ်ခါꩻတောဝ်း၊ နေးတွမ်ႏ အနယ်ꩻအပ်စပ်တဲင် မာꩻဒျာႏအလူႏဒါႏန၊ ထောပမ်းတပဲ့ꩻသွဉ်လိတ်သားဖုံႏ၊ ချီႏမျောက်ကောချꩻဖေႏလိတ်သားဖုံႏ၊ စွုမ်ႏနိန်ႏ ဝါႏဆိုႏလောင်း ၉-နီꩻ ဝွေꩻဗွေႏမွူးနီꩻလွူးနောဝ်ꩻ ကပ်သွမ်ꩻ စွုမ်ႏနိန်ႏ၊ ပွယ်ꩻသင်ႏကန်ꩻကထိန်ႏကို ကလꩻလွဉ်ဒါႏ သင်ႏကန်ꩻစတဲင် တခြိုꩻဖုံႏနောဝ်ꩻတဲ့ ဗို့ꩻနေးမဲးရိုꩻတောဝ်း၊ အွဉ်ႏလင်ꩻနေးပန့်တကူႏရိုꩻတောဝ်း လူႏတန်ꩻလွေꩻဒါႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ သီႏသဲင်ႏတဝိန်ꩻနယ်ႏလုမ်းဆဲင်ႏရာꩻ ဇဝနာရာမလိတ်သွဉ်တွိုက်ကို ကအောဝ်ႏဒါႏ တပဲ့ꩻသင်ႏဃာႏ ၁၅၀-လွိုဖုံႏယိုတဲ့ ကသင်ꩻရာꩻ အချိန်ႏခါႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဖေႏလွေꩻ ဩဝါဒနောဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏယိုနောဝ်ꩻ လွေꩻအုံသတင်ꩻသွုံꩻ ကောင်ဝါးတောင်ꩻ (ဥဒေါင်းတောင်)နောင် ဆကီတွို့ꩻနောဝ်ꩻတဲင် ထူႏနေးအနယ်ꩻ ဗွေႏဗွန်ဆရာႏတောႏ ဥဒေါင်းတောင်ထျꩻထွူတွော့ꩻ ကျိုꩻစာꩻအားထွုတ်ဗာႏ ဘာႏဝနာႏတရာꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ယိုခါနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏအုံသတင်ꩻသွုံꩻ ဝိန်ꩻသီႏသဲင်ႏဆကွဉ်ႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ သုမ်မဲင်ႏရပ်၊ ကောင်လွယ်တဖြီးခင်ႏထျꩻ၊ တောႏရꩻကျောင်ꩻ "ကောင်တဖြေ"ကိုနောဝ်ꩻတဲင် ခွꩻခွꩻသꩻသꩻ အောဝ်ႏကျိုꩻစာꩻအားထွုတ်ဒျာႏ ဘာႏဝနာႏတရာꩻနောဝ်ꩻသွူ။
လꩻအဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတဘွဲ့တောႏခန်ꩻ
မွဉ်းဖျင်သာႏသနာႏတောႏအတွက် ကဆောင်ႏရွက်ဖေႏဒါႏ လဇ္ဇီပေသလ သိက္ခာကာစတဲင် တွမ်ႏဂုဏ်ႏကပြဲ့ꩻစွုံႏဟောဝ်ဒါႏ ဆရာႏတောႏတန် "ဘဒ္ဒန္တဇဝန"ဗွေႏဗွန်ဖြားသီႏသဲင်ႏယိုနောဝ်ꩻ နိန်ႏ ၁၃၅၁-ဗာႏကို လꩻစွဉ်ႏဒျာႏ (ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့) ကကပ်လူႏဒါႏ "အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ"ဘွဲ့တံꩻဆိပ်တောႏယိုနောဝ်ꩻသွူ။ ကျိုႏဆွုမ်ႏ "အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ"ဗွေႏဗွန်ဖြား သီႏသဲင်ႏတွင်ꩻ ရွစ်ပူႏဇောႏတာႏ ငေါဝ်းလင်္ကာႏကဗျာ
- ၁။ အဂ္ဂပဏ္ဍိတ် ဆရာႏတောႏ
ချိန်ႏခါႏပူႏဇောႏ တွိုႏလွဉ်သွူး တွိုႏလွဉ်သွူ ။
၂။ အဂ္ဂပဏ္ဍိတ် နီဆရာႏ
ကျွꩻလွဉ်လဲဉ်းဒျာႏ စူဝုဲင်ႏသွူး စူဝုဲင်ႏသွူ ။
၃။ အဂ္ဂပဏ္ဍိတ် နီဆရာႏ
ကျွꩻလွဉ်လဲဉ်းဒျာႏ ကျိုႏဆွုမ်ႏသွူး ကျိုႏဆွုမ်ႏသွူ ။
၄။ အဂ္ဂပဏ္ဍိတ် နီဆရာႏ
ကျွꩻလွဉ်လဲဉ်းဒျာႏ ထီႏဗာႏသွူး ထီႏဗာႏသွူ ။
၅။ အဂ္ဂပဏ္ဍိတ် ဆရာႏတောႏ
ပူႏဇောႏဗာႏတွော့ꩻ သꩻရေꩻငါႏ သꩻရေꩻငါႏ ။
၆။ အဂ္ဂပဏ္ဍိတ် နီဆရာႏ
လွစ်ကင်ꩻရောႏဂါႏ ခြွိုင်ႏသွော့အော ခြွိုင်ႏသွော့အော် ။
၇။ အဂ္ဂပဏ္ဍိတ် နီဆရာႏ
ဘေꩻရန်ႏကင်ꩻခွါႏ ရောင်းသွော့အော ရျူႏသွော့အော် ။
၈။ အဂ္ဂပဏ္ဍိတ် နီဆရာႏ
ချမ်ꩻသာႏနမ်းသꩻ သေႏသွော့အော သေႏသွော့အော် ။
၉။ အဂ္ဂပဏ္ဍိတ် နီဆရာႏ
သက်တောႏသိက္ခာႏ ဆွာꩻသွော့အော ဆွာꩻသွော့ဗွေႏအော်။
( သာႏဓု ၃ လဲင်ႏ )
ဗွေႏဗွန်ဖြား တပဲ့ꩻရင်ꩻ - စင်ꩻတန်ကောဝိဒ ( ဓမ္မာစရိယ ) တဲမ်းစန်ႏပူႏဇောႏနောဝ်ꩻသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ ထေရုပ္ပတ္တိအအဲဉ်ႏ၊ ဗွေႏဗွန်ဖြားဘဒ္ဒန္တဇဝန၊ စင်ꩻကောဝိဒ(ဓမ္မာစရိယ)တဲမ်း