မင်္ဂလာႏဗိုတုဲင်

"ငေါဝ်းတယ်ႏအွဉ်ရီး" လိုꩻမျိုꩻတွိုင်ꩻလိုꩻမျိုꩻတွိုင်ꩻ ဘာႏသာႏတွိုင်ꩻ ဘာႏသာႏတွိုင်ꩻဖုံႏယို ဖေႏနေးကယဉ်ႏငဲးအီတာႏ အာႏကွိုꩻနာႏထကရိုꩻတရာꩻယို အောဝ်ႏဗာႏလွဉ်းလွဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။

ကွပ်ပွိုးနုဲင်းနောဝ်ꩻမꩻ တယ်ႏနိန်ႏ ၁၃၄၄-ဗာႏ၊ ဒုတိယဝါႏဆိုႏဆန်ꩻ (၁၃)နီꩻ ဗွောင်လွေꩻဖေႏခန်း "ထွာနွောင်ꩻဆရာႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏသွဉ်တန်ꩻ အမုဲင်(၁)တာ"တဲင် အောဝ်ႏနောဝ်ꩻမာꩻငါ ဗꩻတွိုႏလွဉ် နိန်ႏ ၁၃၄၅-ဗာႏနောဝ်ꩻ ဗွောင်ဖြယ်တောလွေꩻယာင်းခန်း "ထွာနွောင်ꩻဆရာႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏသွဉ်တန်ꩻ"တွော့ꩻ ၁၃၄၄-ဗာႏတွမ်ႏ ၁၃၄၅-ဗာႏ နီနိန်ႏအတာႏနောဝ်ꩻ ဩဝါဒါစရိယ ဗွေႏဆရာႏတောႏတန်ဖုံႏ တွမ်ႏဝိန်ꩻနယ်ႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏအစွိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏတီႏပျꩻထန်ႏလွေꩻဖေႏခန်း (၁) လိတ်မွူးနီစောင်ႏ (၂) သိင်္ဂါလောဝါဒသုတ်နောဝ်ꩻသွူ။ နိန်ႏ ၁၃၄၆-ဗာႏ ယံသွဉ်သွိုပ်လွေꩻနွောင်ꩻထင်ႏအတာႏ နေးထူႏနာႏခံႏလွေꩻယာင်း ဩဝါဒါစရိယ ဗွေႏဆရာႏတောႏတန်သီး ငေါဝ်းငွါဩဝါဒတဲင် ဝိန်ꩻနယ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻတာႏအစွိုꩻ အွဉ်ႏတီႏပျꩻထန်ႏလွေꩻ "ဘာႏသာႏယဉ်ႏငဲးတာႏ မင်္ဂလာႏ (၃၈)ပါꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။

ယဉ်ႏငဲးရေꩻဘာႏသာႏ မင်္ဂလာႏ(၃၈)ပါꩻ ဖေႏနေးကထွာနွောင်ꩻ လိတ်စောင်ႏတွမ်ႏ ဆရာႏအွဉ်ႏနယ်သွဉ်တန်ꩻနယ်ꩻနောဝ်ꩻ ဝိန်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏအစွိုꩻယို လျောက်လောဝ်းတောင်ꩻပြန်ႏထာင်ႏခန်း ဗွေႏဆရာႏတောႏ "ဘဒ္ဒန္တအာလောက (ဓမ္မာစရိယ) ကျောင်ꩻတုံခံꩻ၊ ဝိန်ꩻဟိုပုံꩻ"တဲင် ဝွေꩻဗွေႏလဲ့ နေးတွမ်ႏသꩻရာင်ꩻစေႏတနာႏ တယ်ႏ ၁၃၄၅-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်ဟားဆန်ꩻ (၂)နီꩻ ဗꩻတွိုႏလွေꩻ ဒဲဉ်ဟားဆန်ꩻ(၈)နီꩻနောဝ်ꩻ ဗွောင်သွဉ်လွေꩻဖေႏခန်းသွူဩော။

မင်္ဂလာႏ အတ္ထုပ္ပတ္တိ

မင်္ဂလာႏတရာꩻယို လူꩻလိုꩻသီး ကကျံႏစယ်ႏလွဒါႏနောဝ်ꩻ ညဆွာꩻစွဉ်ႏ (၁၂)နိန်ႏလဲ့ တသေထွꩻနွောင်ꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻမꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻ ဟော်ꩻသေꩻခါꩻဗာႏသွူ။ မင်္ဂလာႏအတ္ထုပ္ပတ္တိနောဝ်ꩻ အွိုးနီဗွေႏဘုရာꩻ တခုဲင်ႏဟော်ꩻကျာꩻတောဝ်းဒိုန်း မင်္ဂလာႏအခါႏတွာင်ꩻ လောကယို မင်္ဂလာႏပျဿနာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ပေါႏပေါက်လွဉ်လွသွူ။ လောကယို ဟွိုန်ဟောဝ်ခရာႏဖုံႏလဲ့သာင်၊ အာႏရုံႏအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏလဲ့သာင် ယဟန်ႏသားနောဝ်ꩻ ကထီႏတွမ်ႏမဲ့အာႏရုံႏအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻရိုꩻလွ မင်္ဂလာႏဖုံႏ၊ ယဟန်ႏသားခါ ကဟွိုန်ဗာႏတွမ်ႏနား၊ ကနွံꩻတရေ့ꩻဗာႏ တွမ်ႏနေ့ꩻဖူ ကခွေါင်းရွဗာႏတွမ်ႏနမ်းစားယိုဖုံႏလဲ့ ဟဲ့ꩻရိုꩻလွ မင်္ဂလာႏသွူ။

ထာꩻယူႏနုဲင်းယိုဖုံႏနောဝ်ꩻ တဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ တလက်ခံႏလွတောဝ်းဝါင်ꩻလဲ့တရောဝ်း၊ တဖြာꩻဖေႏနေးကသေနာႏ ဒေါ့ꩻဟော်ꩻနွောင်ꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻလဲ့ တမျိုꩻတဲင် ငေါဝ်းထိန်ညာင်ꩻပျဿနာႏဖုံႏယို တသွတ်ꩻဆွိုးနွောင်ꩻတောဝ်းသွူ။ မင်္ဂလာႏပျဿနာႏယို လိုꩻလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း လူꩻသီးဖုံႏလဲ့ အောဝ်ႏတရိန်လွဒျာႏ၊ ကဉ်ꩻစာꩻဒျာႏဝါင်ꩻတွော့ꩻ လူꩻသီးဖုံႏယိုလဲ့ အယူႏအောဝ်ႏတရွို့ꩻကဝါင်ꩻ သွံစွိုးနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ ပျဿနာႏယို ညဆွာꩻစွဉ်ႏ (၁၂)နိန်ႏတဲ့ တသျာင်ꩻလျာင်ꩻနွောင်ꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻမꩻ အောဝ်ႏထွာစွူစွူဒျာႏ ပျဿနာႏသွူ၊ (၁၂)နိန်ႏကထာင်ႏလွို မင်္ဂလာႏပျဿနာႏယို လူꩻတာဝတိံသာႏခမ်းနောဝ်ꩻ အဖြေႏမဲဉ်ႏယံကပေါႏတဲင် လောဝ်းဟွိုန်တောင်ꩻပြန်ႏခန်း သီကျာꩻထျꩻ၊ သီကျာꩻယိုလဲ့ ဖေႏတာႏဝွန်ႏခန်း လူꩻပိုနတ်သာꩻတဖြာꩻတွော့ꩻ သီကျာꩻတွမ်ႏလူꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ယံနာႏဗာႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻယို တွိုႏလွဉ်ခန်း နီဗွေႏဘုရာꩻအထျꩻ၊ သီကျာꩻကဖေႏတာႏဝွန်ႏဒါႏအတွိုင်ꩻ လူꩻပိုနတ်သာꩻတဖြာꩻ ကထာင်ႏလျောက်လောဝ်း နီဗွေႏဘုရာꩻတဲင် နီဗွေႏဘုရာꩻလဲ့ ဟော်ꩻလွေꩻဖေႏခန်း မင်္ဂလာႏတရာꩻ (၃၈)ပါꩻ နုဲင်းဆငါယိုအတွိုင်ꩻသွူ။

မင်္ဂလာႏသုတ်

ဗုဒ္ဓသာသနံ စိရံ တိဋ္ဌတု နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ငေါဝ်းခီႏယော်ꩻအံႏဖြာႏ မင်္ဂလာႏ ပထမဂါႏထာႏပါဠိ

• (က) ယံ မင်္ဂလံ ဒွါဒသဟိ၊ စိန္တယိံသု သဒေဝကာ။

သောတ္ထာနံ နာဓိဂစ္ဆန္တိ၊ အဋ္ဌတိံသဉ္စ မင်္ဂလံ။

ဒုတိယဂါႏထာႏ

• (ခ) ဒေသိတံ ဒေဝဒေဝေန၊ သဗ္ဗပါပ ဝိနာသနံ။

သဗ္ဗလောက ဟိတတ္ထာယ၊ မင်္ဂလံ တံ ဘဏာမ ဟေ။

=ငေါဝ်းခီႏယော်ꩻအံႏဖြာႏ မင်္ဂလာႏပထမကဗျာ

• (က) လူꩻတွမ်ႏလိုꩻသီး - ချံꩻသာႏအီဗာႏ

မင်္ဂလာႏစီ - သွံဆီသွစ်ꩻပါꩻ တဆီနီနိန်ႏ - အချိန်ႏညဆွာꩻ ကျံႏစယ်ႏမွေး - ယူႏစွေး မလꩻဗာႏ။

ဒုတိယကဗျာ

• (ခ) လူꩻသီးလိုꩻသီး - စီꩻပွာꩻအီတာႏ

နီဗွေႏဘုရာꩻ - ကဟော်ꩻကျာꩻဒါႏ မင်္ဂလာႏယို - မူႏခိုသီးခါ ရွစ်လုဲင်းလောင်ꩻ - သူႏတောႏကောင်ꩻသီးယာ။

အဓိပ္ပါယ်ႏ

• (က) လူꩻလိုꩻသီးနောဝ်ꩻ စီꩻပွာꩻချံꩻသာႏ ကလꩻအီဗာႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻ သွံဆီသွစ်ꩻပါꩻယို တဆီနီနိန်ႏဗွေဗွေ ကျံႏစယ်ႏယူႏလွဝါင်ꩻဖုံႏသွူ၊ ကျံႏစယ်ႏယူႏစွဉ်ႏလဲ့ တသေနွောင်ꩻတောဝ်းဒျာႏရာင်ꩻသွူ။
• (ခ) ခွိုင်းကား သတ္တလောက သတ္တဝါႏသီး စီꩻပွာꩻအီအကျိုꩻတာႏ ခွိုင်းကားတဟောဝ်တောဝ်းမျိုꩻ ကမာꩻထိုꩻမားဒါႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻယို နီဗွေႏဘုရာꩻ ဟော်ꩻကျာꩻဖေႏလဲဉ်းသွူ၊ ကရိုꩻဒါႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻ သွံဆီသွစ်ꩻပါꩻယို ဟွိုႏ- သူႏတောႏကောင်ꩻသီးဖုံႏဟွေး နီအီႏရွစ်လွသွူ။

မင်္ဂလာႏအဓိပ္ပါယ်ႏ

ခွိုင်းကားတဟောဝ်တောဝ်းမျိုꩻ ကွပ်ပွိုးပယ်ႏထိုꩻဗာႏဒါႏတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏ "မင်္ဂလာႏ"သွူ။

(တစွိုး)

လောကီႏ လောကုတ္တရာႏ ချံꩻသာႏနီပါꩻ ကဖေႏနွောင်ꩻဒါႏ တရာꩻယို ဟဲ့ꩻဗာႏ "မင်္ဂလာႏ"သွူ။

မင်္ဂလာႏနိဒါန်ꩻ ပါဠိ

• (ဂ) ဧဝံ မေ သုတံ၊ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ၊ အထ ခေါ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ ဇေတဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ သာ ဒေဝတာ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ။
• (ဂ) ဩဗွေႏ ဩဗွေႏ ထေရကထွာဒါႏ မဟာကဿပ သိဿတပဲ့ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်ရိုꩻဗာႏ အာနန္ဒာႏ ခွေသွဉ်းနောဝ်ꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဆꩻငါသောင်ဒွို ဟွိုန်ဖိုဖူꩻဗာႏ နုဲင်းယိုသွူဩ။

အွိုးတလဲင်ႏတဲင်ခါ ဗွေႏဘုရာꩻနောဝ်ꩻ သာဝတ္ထိခမ်း အနာႏထပိဏ်ႏသဌေꩻ ကဆို့ꩻလူႏဒါႏ ကျောင်ꩻဇေႏတဝွန်ႏကို သတာင်ꩻသွုံꩻ အုံသော့ꩻသွူ ဗွေႏဩ။ ကရိုꩻဒါႏအလဲင်ႏနောဝ်ꩻ လူꩻပိုတဖြာꩻ မွူးကွို့ꩻနာꩻတိန်ႏတိန်ႏ အချိန်ႏနောဝ်ꩻတဲင် ကျောင်ꩻဇေႏတဝွန်ႏ တဖြုံႏလွုမ်းကိုယို အွဉ်ႏတာင်ႏလေလာင်းလို့စွဉ်ႏ အရောင်ႏသွူဗွေႏဩ၊ အပဲစ်သူပါꩻ ကလွစ်ရာꩻဒါႏ နေႏရာႏခါင်ႏလံး အုံထိုင်ႏတနွောင်းထွူတဲင် ကရိုꩻဒါႏ လူꩻပိုနတ်သာꩻနောဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏပါဠိဂါႏထာႏ လောဝ်းထာင်ႏခန်း ဗွေႏဘုရာꩻထွူနဲးဩ။ (တောင်ꩻသေꩻ - (ဇေတဝန) ဇေတ-အလꩻ ဇေတမာင်ꩻသာꩻ၊ ဝန-အလꩻ ဥယျာဉ်ႏခြံ၊ ဇေႏတဝွန်ႏကျောင်ꩻ တန်ႏဖိုꩻရွဉ် (၅၄)ကုဋေႏ။)

လူꩻပိနတ်သာꩻ တောင်ꩻပြန်ႏဂါႏထာႏပါဠိ

• (ဃ) ဗဟူ ဒေဝါ မနုဿာ စ၊ မင်္ဂလာနိ အစိန္တယုံ။

အာကင်္ခမာနာ သောတ္ထာနံ၊ ဗြူဟိ မင်္ဂလမုတ္တမံ။

လူꩻပိုနတ်သာꩻ တောင်ꩻပြန်ႏတရာꩻကဗျာ=

• (ဃ) လူꩻအာလိုꩻအာ - ယံထွာချံꩻသာႏ

သွံဆီသွစ်ꩻပါꩻ - အပျာꩻအောဝ်ႏဒါႏ မင်္ဂလာႏယို - ဗွန်ထိုဘုရာꩻ ဟော်ꩻကျာꩻဩ - ချိန်ႏနော တွိုႏလဲဉ်းဒျာႏ။

ပထမဂါႏထာႏ

၁။ အသေဝနာ စ ဗာလာနံ၊ ပဏ္ဍိတာနဉ္စ သေဝနာ။ ပူဇာ စ ပူဇနေယျာနံ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။

ပထမကဗျာ

• ၁။ လိုꩻရွိုင်ꩻလိုꩻမွိုက် - ကွိုက်ꩻမွိုန်းမာႏမာႏ

ပညာႏအောဝ်ႏလိုꩻ - ဟောင်ရိုꩻကွိုက်ꩻဗာႏ ပူႏဇောႏထွိုက်သာင်ꩻ - ပူႏဇောႏလာင်ꩻဗာႏ သွံပါꩻဟွေး - မျတ်မွေး မင်္ဂလာႏ။

ပထမ (ဂါႏထာႏကဗျာ) မင်္ဂလာႏ ၃-ပါꩻ

• ၁။ မီႏအုံထေ့တောဝ်းလိုꩻမွိုက်၊ မီႏကွိုက်တောဝ်းလိုꩻရွိုင်ꩻနောဝ်ꩻ ထွာ"အသေဝနာ စ ဗာလာနံ"မင်္ဂလာႏသွူ။
• ၂။ မီႏအုံကွိုက်ꩻ သူႏတောႏကောင်ꩻ မီႏပေါင်ꩻဖေါႏ ပညာႏသျိနောဝ်ꩻ ထွာ"ပဏ္ဍိတာနဉ္စ သေဝနာ"မင်္ဂလာႏသွူ။
• ၃။ ဘုရာꩻ တရာꩻ သင်္ဃာႏ ဆရာႏ မွိုးဖါသီးယို မီႏပူႏဇောႏနောဝ်ꩻ ထွာ "ပူဇာ စ ပူဇနေယျာနံ"မင်္ဂလာႏသွူ။

လိုꩻမွိုက်လက္ခဏာႏ ၃-ပါꩻ

• ၁။ လိုꩻမွိုက်သီးနောဝ်ꩻ ထာꩻကျံႏလဲ့ တဟောဝ်တောဝ်း
• ၂။ ဒေါ့ꩻငေါဝ်းလဲ့ တဟောဝ်တောဝ်း
• ၃။ ထာꩻမာꩻလဲ့ တဟောဝ်တောဝ်း

သူႏတောႏကောင်ꩻ လက္ခဏာႏ ၃-ပါꩻ

• ၁။ သူႏတောႏကောင်ꩻသီးနောဝ်ꩻ ထာꩻကျံႏလဲ့ဟောဝ်
• ၂။ ငေါဝ်းဟောဝ်လဲ့ဒေါ့ꩻ
• ၃။ ထာꩻမာꩻလဲ့စွို့ꩻသွူ။

ပူႏဇောႏထွိုက် ပုဂ္ဂိုလ်ႏ ၁၁-မျိုꩻ

(၁) ဘုရာꩻ (၂) သင်္ဃာႏ (၃) ဆရာႏ (၄) မွိုး (၅) ဖါ (၆) ဖီ (၇) ဖူ (၈) ဝေးခို (၉) ဝေးမူႏ (၁၀) လိုꩻသက်တန် သိက္ခာႏတန် ဂုဏ်ႏတန် (၁၁) ဝါꩻခို။

ထာꩻပူႏဇောႏ ၂-မျိုꩻ

၁။ အာမိသပူဇာ - ပူႏဇောႏတွမ်ႏ ဝတ္ထုပစ္စေꩻ။ ၂။ ဓမ္မပူဇာ - ပူႏဇောႏတွမ်ႏတရာꩻ ===(သတ္တိဂုမ္ဗ) မီႏကွိုက်ꩻလိုꩻမွိုက် ထွာလိုꩻမွိုက်၊ လိုꩻရွိင်ꩻအုံတွိုက် ထွာလိုꩻမွိုက် (ဝီသတိနိပါတ်-သတ္တိဂုမ္ဗဇာတ်)=== အွိုးစခါ ထာꩻခြာတန်ကို ညိုးမွူးလောင်း ဝါးကီႏဖုံႏနောဝ်ꩻ အုံခိုႏအောဝ်ႏရောဝ်းညီꩻလွဝါင်ꩻဖုံႏသွူ၊ တွိုႏတနီꩻနောဝ်ꩻ တလီꩻဝစ်ꩻ ကထင်ႏသတ်လွဉ်တဲင် အဆွဉ်ႏကစဒေါ့ꩻဒါႏ ဝါးကီႏတဖူးဝေးသီးနောဝ်ꩻ ပါလွေꩻလွည်ꩻခန်းဒျာႏ တလီꩻဝစ်ꩻတန်အကို တဖူးဝေးနီဗာႏ ဖြတ်ꩻဖြယ်ထိုꩻဖဗာႏခန်းဝါင်ꩻ တဗာႏတထွောင်းထွောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တဗာႏနောဝ်ꩻ လာင်ꩻထဲ့တနꩻသော့ꩻခန်း သျာင်ႏရသေ့ꩻကျောင်ꩻကိုနောဝ်ꩻသွူ၊ သျာင်ႏရေသ့ꩻလဲ့ခါ တွမ်ထူႏလွူးခန်းတဲင် "ပုပ္ဖကသူဝ"ဟဲ့ꩻခန်းတွမ်ႏအမဉ်ꩻနုဲင်းယိုသွူ။

ဝါးကီႏပေႏ ခတဗာႏနောဝ်ꩻတဲင်ခါ လွေꩻထဲ့ပတာသော့ꩻခန်း လိုꩻမွိုက်သီးဒုံကိုသွူ၊ လိုꩻမွိုက်တဲ့ တွမ်ထူႏလွူးခန်းတဲင် "သတ္တိဂုမ္ဗ"ဟဲ့ꩻခန်းတွမ်ႏအမဉ်ꩻနုဲင်းယိုသွူ။ ပဉ္စာလခွန်ဟော်ခံꩻ ပါတွမ်ႏသေလောသား ထန်ႏလဲႏလွေꩻထာꩻခြာ ဖျော်ပတာတွိုႏလွေꩻခန်း လိုꩻမွိုက်သီးဒုံသောင် ထီခြောင်ထျꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ ပဉ္စာလခွန်ဟော်ခံꩻနောဝ်ꩻလဲ့ လူးထာင်ႏခန်းထီ၊ လူးထီကထာင်ႏထွူတဲင် အရွိုးယကပြေႏ အုံပဆား ဗိန်ႏတလွာꩻခန်းထာꩻ၊ မဲ့ဗိန်ႏအွီႏထာင်ႏခန်းနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ လိုꩻမွိုက်သီးနောဝ်ꩻလဲ့ ကထာင်ႏသေ ခွန်ဟော်ခံꩻဖျော်လွဉ်တဲင် ငမ်းလွဝါင်ꩻ ပငါပရာꩻ၊ ဖါင်းအုံနို့ꩻခန်းထာꩻဖုံႏသွူ၊ ဒုံကိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏကုဲင်ခန်းရွုမ်ꩻ ဒုံပွေါးသားတဖြာꩻတွမ်ႏ သတ္တိဂုမ္ဗ ဝါးကီႏပေႏတဗာႏနောဝ်ꩻသွူ၊ နောဝ်ꩻမꩻ သတ္တိဂုမ္ဗ ဝါးကီႏနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏဒေါ့ꩻဖေႏခန်း ဒုံပွေါးသားနုဲင်းယိုသွူ။ "လွေꩻမာꩻသီထိုꩻခန်း ခွန်ဟော်ခံꩻသူꩻလုဲင်း၊ ဗွောင်ႏအဆဲင်ꩻ လွအကွဉ်ꩻ တွမ်ႏအခြွိုင်းအခြိုꩻ ထူႏထိုꩻခန်းလို့လို့ အွဉ်ႏတခြို့ဒို့ꩻဗျဉ်ႏခါꩻတွမ်ႏ သိန်ႏလာႏဝါႏစျꩻနောဝ်ꩻသနဲ'ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻ၊ ဒုံပွေါးသားနောဝ်ꩻ "ခွန်ဟော်ခံꩻဒျာႏ မာꩻဒါႏတောဝ်း"ဒေါ့ꩻခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ သတ္တိဂုမ္ဗ ဝါးကီႏလဲ့ တစူꩻတောဝ်း၊ တနာႏတောဝ်း၊ "နာꩻက ပွိုင်းလဲင်ႏပွိုင်းရာင်းနောဝ်ꩻ မွန်ꩻဒျာႏတွမ်ႏဒေါဝ် အောဝ်ႏဗားဒျာႏထာꩻ"ဟွိုက်ꩻဟက်ꩻချာစွဉ်ႏ ဒုံပွေါးသားနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ပဉ္စာလခွန်ဟော်ခံꩻ ကထာင်ႏဟွိုန်ငေါဝ်းနုဲင်းယိုတဲင် "ယိုကိုခြာနောဝ်ꩻ ဖေꩻကာင်ꩻတောဝ်း၊ ရန်ႏသူႏအောဝ်ႏ၊ အုံညညထဲင်း တထွာတောဝ်း"တထွာတောဝ်း၊ ထွဉ်ႏခန်းသေလာသား ဝါးလွေꩻခန်းမွိုင်မွိုင်နောဝ်ꩻသွူ။ သတ္တိဂုမ္ဗ ဝါးကီႏမွိုက်နောဝ်ꩻ ကျောင်ႏချာကျောင်ႏငါ တအုံစွူတောဝ်းဒွုမ်ထာꩻ၊ ကျောင်ႏတွို့ꩻကျောင်ႏကွဉ်ႏ ကျောင်ꩻနောဝ်ကျောင်ꩻထာင်ꩻ သိန်ႏတပါင်ထွူတပါင် ဖြောင်းလဲ့တဟွူဟွူး တဟားဟား "လွဉ်လုဲင်း၊ လောႏလုဲင်း ပဉ္စာလခွန်ဟော်ခံꩻထန်ႏလဲဉ်းသွူသူꩻ၊ ထူႏတွမ်ႏခြီႏ ခꩻလုဲင်း၊ ထူႏတွမ်ႏဗင် ထောင်းလွဉ်ꩻလုဲင်း၊ အွဉ်ႏလွစ်မွိုန်းတောဝ်းဒွုမ် အသက်လုဲင်း"။

(ပုပ္ဖကသူဝ) သူႏတောႏမီႏပေါင်ꩻ - သူႏတောႏကောင်ꩻ

သူႏရောင်ꩻမီႏပေါႏ - ထွာသူႏတောႏ။ ပဉ္စာလခွန်ဟော်ခံꩻ ကထာင်ႏလွေꩻလဲဉ်းငါငါ ဖျော်ပတာတွိုႏလွေꩻခန်း သျာင်ႏရသေ့ꩻကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ သျာင်ႏရသေ့ꩻ ကလွူးခါꩻဒါႏ "ပုပ္ဖကသူဝ"ဝါးကီႏနောဝ်ꩻတဲင်ခါ ငေါဝ်းလဲ့ကအာ ငွါလဲ့ကအွီႏ၊ တရီႏကျောင်ႏထေ့လွေꩻခန်း ပဉ္စာလခွန်ဟော်ခံꩻသီးထျꩻ၊ ကျိုႏဆွုမ်ႏ(စွော့ꩻတက်)ဆွုမ်ႏ၊ ဒေါ့ꩻရီဆွုမ်ႏ၊ ဒေါ့ꩻတောႏဆွုမ်ႏ ယဉ်ႏယဉ်ႏကေႏကေႏ၊ ဣန္ဒြေႏဟောဝ်ဟောဝ်၊ အုံမွန်းအုံကွံဆွုမ်ႏခန်း ပဉ္စာလခွန်ဟော်ခံꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဝါးကီႏတဖူးဝေး နီဗာႏနောဝ်ꩻ တိရစ္ဆာန်ႏနုဲင်းနုဲင်းဝါင်ꩻစွဉ်ႏလဲ့ သတ္တိဂုမ္ဗဝါးကီႏနောဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးတွော့ꩻ ထဲ့သော့ꩻလိုꩻမွိုက်စူကိုတဲင် အုံညီꩻလိုꩻမွိုက်၊ ကွိုက်ꩻလိုꩻမွိုက် မွိုက်လွဉ်ꩻဗာႏစွဉ်ႏသွူ၊ ပုပ္ဖကသူဝ ဝါးကီႏနောဝ်ꩻ လာင်ꩻထဲ့တနꩻဒျာႏ သူႏတောႏကောင်ꩻ သျာင်ႏရသေ့ꩻစူကိုတဲင် အုံညီꩻသူႏကောင်ꩻ ရောင်ꩻထေ့သူႏတောႏနောဝ်ꩻမꩻ ထွာဒျာႏ "ဝါးကီႏသူႏတောႏကောင်ꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။ မီႏကွိုက်ꩻသွꩻယို ကွိုက်ꩻသွော့ သွꩻလိမ္မာႏ၊ မီႏကိုꩻကွဲႏဆရာႏယို ကိုꩻကွဲႏသွော့ သူႏတောႏကောင်ꩻ။

ဒုတိယဂါႏထာႏ

၃။ ပတိရူပဒေသ ဝါသော စ၊ ပုဗ္ဗေ စ ကတပုညတာ။ အတ္တသမ္မာ ပဏိဓိ စ၊ ဧတံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။

ဒုတိယကဗျာ

၂။ သာႏယာႏလျောက်ပတ် - အရပ်အုံဗာႏ ဘဝရီးခါ - ကုသိုလ်ႏအာမာꩻ နမ်းသꩻနီပါꩻ - ဟောဝ်ရာꩻအွဉ်ႏဗာႏ သွံပါꩻဟွေး - မျတ်မွေးမင်္ဂလာႏ။

ဒုတိယဂါႏထာႏ (ကဗျာ)မင်္ဂလာႏ ၃-ပါꩻ

၁။ အုံဗာႏ ပတိရူပဒေသ ခါင်ႏလမ်းဟောဝ်ကို ၂။ ဘဝရီးပန်ချာ ကုသိုလ်ႏထာꩻဟောဝ် အောဝ်ႏဗာႏ ၃။ နမ်းသꩻနီပါꩻ မာꩻဗာႏဟောဝ်ဟောဝ်။

ပတိရူပဒေသ-ခင်ႏလမ်းဟောဝ်'ကရိုꩻနဝ်ꩻ

၁။ ပရိသတ်လစ်ꩻပါꩻ ကအောဝ်ႏဒါႏအရပ် ၂။ ဒါႏနသီႏလစတဲင် ကုသိုလ်ႏတရာꩻ ကမာꩻနွောင်ꩻဒါႏအရပ် ၃။ သာႏသနာႏလေ ထွန်ꩻကာꩻအရပ် ၄။ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ ပညာႏရေꩻတွမ်ႏ ဖြေꩻစာကူꩻကားရေꩻ ကယိုꩻဒါႏအရပ် စစွဉ်ႏအရပ်ယိုဖုံႏသွူ။ + ပတိရူပဒေသ-ခင်ႏလမ်းအုံကို မီႏအုံသော့ꩻဗာႏနောဝ်ꩻ ထွာ "ပတိရူပဒေသဝါသောစ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + ဘဝရီးပန်ချာ ကုသိုလ်ႏအာနောဝ်ꩻ ထွာ "ပုဗ္ဗေစ ကတပုညတာ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + မီႏမာꩻဟောဝ်ဟောဝ်နမ်း၊ မီႏအွဉ်ႏသꩻဟောဝ်ဟောဝ်နောဝ်ꩻ ထွာ "အတ္တသမ္မာမဏိဓိ"မင်္ဂလာႏသွူ။

တတိယဂါႏထာႏ

၃။ ဗာဟုသစ္စဉ္စ သိပ္ပဉ္စ၊ ဝိနယော စ သုသိက္ခိတော။ သုဘာသိတာ စ ယာ ဝါစာ၊ ဧတံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။

တတိယကဗျာ

၃။ ဗဟုသစ္စ - သိပ္ပထာꩻဒါႏ ဝိနယ်ꩻနမ်းကျင်ꩻ - ဟောဝ်ရာင်ꩻသွဉ်ဗာႏ သာႏယာႏငေါဝ်းငွါ - နောဝ်ꩻခါ ဒေါ့ꩻဗာႏ လစ်ꩻပါꩻဟွေး - မျတ်မွေး မင်္ဂလာႏ။

တတိယဂါႏထာႏ (ကဗျာ) မင်္ဂလာႏ ၄-ပါꩻ

၁။ အထီႏအဟွိုန် ဗဟုသုတ အာဗာႏ ၂။ အပဲစ်အဲဉ်ထောဝ္းပညာႏယို ဒါႏဗာႏ ၃။ ဝိနယ်ꩻကျင်ꩻဝွတ်ယို သွဉ်ဗာႏ ၄။ ငေါဝ်းအွီႏငွါသာႏ ဒေါ့ꩻဗာႏ + အဟွိုန်အထီႏ ဗဟုသုတမီႏအာနောဝ်ꩻ ထွာ"ဗဟုသစ္စဉ္စ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + အပဲစ်အဲဉ်ထောဝ်း ထာꩻဒါႏယို မီႏဒါႏနောဝ်ꩻ ထွာ "သိပ္ပဉ္စ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + ဝိနယ်ꩻကျင်ꩻဝွတ်ယို မီႏသွဉ်ဗာႏနောဝ်ꩻ ထွာ "ဝိနယော စ သုသိက္ခိတော"မင်္ဂလာႏသွူ။ + မီႏအွဉ်ႏဒေါ့ꩻ ငေါဝ်းအွီႏငွါသာႏနောဝ်ꩻ ထွာ "သုဘာသိတာ စ ယာဝါစာ"မင်္ဂလာႏသွူ။

ငေါဝ်းအွီႏငွါသာႏ ၄-မျိုꩻ

(၁) သုဘာသိတာဝါစာႏ - ငေါဝ်းဟောဝ် (၂) ဓမ္မဝါႏစာႏ - ငေါဝ်းတရာꩻ (၃) ပိယဝါစာ - ငေါဝ်းရက် (၄) သစ္စဝါစာ - ငေါဝ်းမဲဉ်ႏ။

ငေါဝ်းကျံꩻမီႏဒေါ့ꩻ ဆော့ꩻဝင်ꩻနား

(သုဇာတဇာတ်-၃၁၅၊ ဇာတကဋ္ဌ-၂) အွိုးစခါ ဘုရာꩻဂေါတမအလောင်ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏထွာဗာရာဏသီႏခွန်ဟော်ခံꩻ၊ ဘုရာꩻလောင်ꩻသီးမွိုးနောဝ်ꩻ ဒေါသတန်ငါႏထာꩻတဲင် ငေါဝ်းခွန်းလဲ့အာ၊ ငေါဝ်းကျံꩻထံꩻငါႏထာꩻသွူ၊ ဘုရာꩻလောင်ꩻလဲ့ ကအီႏဆုမ္မꩻဗာႏမွိုးယို ထုမ်ႏနေးတွမ်ႏအချက်ဥပမာႏသွူ။ တွိုႏတနီꩻတဲင် ဘုရာꩻလောင်ꩻနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻပါခန်းတွမ်ႏမွိုး တွမ်ႏအလိုꩻဖုံႏယင် ထန်ႏလွေꩻလယ်ႏခန်း ဥယဉ်ႏတောႏကိုနောဝ်ꩻသွူ၊ ကထာင်ႏတွိုႏ တဖူꩻလောင်းတဲင် ဟွိုန်လွခန်း ဝါးတဲစ်တျော ဖြိန်ꩻထာꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ လိုꩻအမျာꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻရိုꩻလွခန်း ဝါးတဲစ်ꩻတျော နုဲင်းယိုသွူ - "ဟွိုႏဝါးတဲစ်ꩻတျော၊ ဝါးတဲစ်ꩻတျော- ဖြိန်ꩻမွိုန်းဒွုမ်နော၊ လွꩻဟွိုန်ငါႏထာꩻနော"ပေ့ꩻနားဒေါ့ꩻရောင်လွခန်းဝါင်ꩻ ပငါပရာꩻဖုံႏနုဲင်းယိုသွူ။

ငေါဝ်းအွီႏငွါသာႏ ဝါင်ꩻမဲဉ်နာႏ

ကထာင်ႏလွေꩻငါငါ ကထာင်ႏကာထဲင်းထဲင်း ဖျော်တွိုႏလွေꩻခန်း ဥယဉ်ႏတောႏကိုတဲင် ဟွိုန်ထာင်ႏခန်း ဝါးကူဝေါဝ်းဖြိန်ꩻထာꩻ၊ လိုꩻအမျာꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ "ဟွိုႏ- ဝါးကူဝေါဝ်း၊ ဝါးကူဝေါဝ်း ဖြိန်ꩻထဲင်းထဲင်းလုဲင်းစောဝ်း၊ အွီႏငါႏအငေါဝ်း ဝါးကူဝေါဝ်း ဖြိန်ꩻထဲင်းထဲင်းလုဲင်းစောဝ်း"ဒေါ့ꩻရောင်လွဝါင်ꩻ ပငါပရာꩻနုဲင်းယိုသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ ဘုရာꩻလောင်ꩻနောဝ်ꩻ "မွိုးဗွေႏဟွေး- ဝါးတဲစ်ꩻတျောနောဝ်ꩻ အယောင်ꩻဆာင်ꩻတရေꩻကီလဲ့ ဖြိန်ꩻထာꩻတလေ့တောဝ်း၊ အငေါဝ်းတကုဲင်ငါႏသွူ၊ ဝါးတြစ်ꩻတျော ကဖြိန်ꩻထာꩻတဲင်ခါ လိုꩻအမျာꩻဖုံႏ ပေ့ꩻလွဝါင်ꩻနား ပငါပရာꩻဖုံႏ၊ ဝါင်ꩻတမဲဉ်ဟွိုန်လွတောဝ်းသွူ၊ ဝါးကူဝေါဝ်းနောဝ်ꩻ အယောင်ꩻတဗွိုး အလွိုးတကုဲင်ရိုꩻစွဉ်ႏလဲ့ ကထာင်ႏဖြိန်ꩻထာꩻနောဝ်ꩻ အငေါဝ်းတလေ့ငါႏသွူ၊ လိုꩻသီးနောဝ်ꩻ ငေါဝ်းတကုဲင် ငွါကျံꩻထံꩻယို မဉ်ဟွိုန်တောဝ်း၊ မဉ်ဟွိုန်လွဒျာႏ ငေါဝ်းသာႏယာႏနုညံꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ နေးတွမ်ႏထာꩻသေပညာႏတဲင် အောဝ်ႏလိုႏဒေါ့ꩻဒျာႏ ငေါဝ်းအွီႏငွါသာႏ၊ ငေါဝ်းအမျာꩻကမဉ်နာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဘုရာꩻလောင်ꩻ ကထာင်ႏဒေါ့ꩻ ဖေႏသတိꩻအမွိုးနုဲင်းယိုတဲင်ခါ တယ်ႏစွဉ်ႏနောဝ်ꩻမာꩻငါ ကထွာအမွိုးနောဝ်ꩻ ငေါဝ်းကျံꩻထံꩻယို ဒေါ့ꩻတောဝ်းဒွုမ်၊ ထာꩻခွန်းလဲ့ တခွန်းတောဝ်းဒွုမ်သွူ၊ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ငေါဝ်းကျံꩻ ဒေါ့ꩻမွိုန်း၊ ငေါဝ်းခွန်းငေါဝ်းတဖျ ဒေါ့ꩻလွမွိုန်းတောဝ်း၊ ဒေါ့ꩻလွဒျာႏသွော့ ငေါဝ်းအွီႏငွါနွိုးနော။

စတုတ္ထဂါႏထာႏ

၄။ မာတာပိတု ဥပဋ္ဌာနံ၊ ပုတ္တဒါရဿ သင်္ဂဟော။ အနာကုလာ စ ကမ္မန္တာ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။

စတုတ္ထကဗျာ

၄။ မွိုးဖါနီပါꩻ - လွူးမာꩻထာင်ႏဗာႏ ပိုမာသီးယို - မျောက်ထိုထာင်ႏဗာႏ တရိန်လွစ်ကာင်ꩻ - ထာꩻရာင်ꩻယိုမာꩻ လစ်ꩻပါꩻဟွေး - မျတ်မွေး မင်္ဂလာႏ။

စတုတ္ထဂါႏထာႏ (ကဗျာ)ကို မင်္ဂလာႏတရာꩻ ၄-ပါꩻ

၁။ လွူးဗာႏမွိုး ၂။ လွူးဗာႏဖါ ၃။ ခီႏမျောက်ပါင်ႏထိုဗာႏ ပိုမာ ၄။ အနောင်ႏအသျက်အဲဉ်ထောဝ်းထာꩻမာꩻယို မာꩻဗာႏ။

မင်္ဂလာႏတရာꩻ ထွာပွုံႏ

+ မီႏလွူးမွိုးဖါနောဝ်ꩻ ထွာ "မာတာပိတု ဥပဋ္ဌာနံ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + မီႏခီႏမျောက်ပါင်ႏထိုဗာႏ ပိုမာနောဝ်ꩻ ထွာ "ပုတ္တဒါရဿ သင်္ဂဟော"မင်္ဂလာႏသွူ။ + ထာꩻတရိန် အနောင်ႏအသျက် တအဲဉ်ထောဝ်းထာꩻမာꩻယို မဉ်ႏမာꩻနောဝ်ꩻ ထွာ "အနာကုလာ စ ကမ္မန္တာ"မင်္ဂလာႏသွူ။ "ပိုခိုပိုမူႏသီးယို ကထွာမွိုးတွမ်ႏဖါသီးနောဝ်ꩻ ပါင်ႏထိုခီႏမျောက်ဗာႏ"ကရိုꩻယို ထာꩻမာꩻအကုဲင်ယို ရဲးခါꩻဗာႏ၊ အွဉ်ႏနယ်ဖေႏဗာႏ ထာꩻမာꩻဟောဝ်၊ အွဉ်ႏသွဉ်ဗာႏပညာႏ၊ ဖေႏဗဲင်းဗာႏ အဥစ္စာႏပစ္စေꩻ၊ အချိန်ႏအရွဲႏ မဉ်ႏတွိုႏတဲင် လက်ထပ်မင်္ဂလာႏဖေႏဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပိုခိုပိုမူႏသီး ယံကဒါႏ ဉာဏ်ႏပညာႏနောဝ်ꩻ ကထွာမွိုးဖါသီးယို အရေꩻတန်ငါႏသွူ၊ မွိုးတွမ်ႏဖါယို မာꩻဗာႏဝွတ္တရာꩻကေႏကေႏသွူ။

ပညာႏအဲဉ်ထောဝ်း ကဉ်ꩻတဖြောဝ်း၊ ပညာႏမီႏကာင်ꩻ သွုမ်ꩻနီꩻရာင်ꩻ

မဟာဓန သဌေꩻပိုသီး မွိုးဖါနဝ်ꩻ ပစ္စေꩻဥစ္စာႏ ခြွေခြာႏစွဉ်ႏ ကုဋေႏပေါင်ꩻ (၄၀)လစ်ꩻဆီသွူ၊ "နီယိုကောင်း ခြွေခြာႏလဲဉ်း တခွိုင်းယို နီပိုနောဝ်ꩻ ဉာဏ်ႏပညာႏ သွဉ်ခရာႏ တလိုႏတောဝ်းဒွုမ်၊ ထာꩻမာꩻယိုလဲ့ မာꩻခရာႏတလိုႏတောဝ်းဒွုမ်"ယူႏလွနုဲင်းယိုသွူ၊ ထွဉ်ႏသွဉ်တောဒျာႏခန်း ထာꩻကျူႏ၊ သွဉ်ငေါဝ်းတဲက်၊ သွဉ်အဒုံႏ၊ သွဉ်အအူ စားယိုဖုံႏသွူ။ တနီꩻတဲင်ခါ မွိုးဖါဝါင်ꩻနီ ကထာင်ႏသီနꩻထိုꩻတဲင် မဟာဓနသဌေꩻပိုနောဝ်ꩻ ကွိုက်ꩻဒျာႏဒေါဝ်သား၊ ဖုဲင်းသား၊ ကွုတ်သား၊ အွꩻဒေါဝ်၊ တောႏဖုဲင်း၊ တောႏကွုတ်ဒါႏထာင်ႏတောယာင်းနုဲင်းယိုသွူ၊ ကွဲလားလားတဲင်မွ၊ ကွဲညညတဲင် ကဉ်ꩻ၊ မွိုးဖါသီး ကအွဉ်ႏကုဲင်ဖေႏဒါႏ ဥစ္စာႏကုဋေႏပေါင်ꩻ(၄၀)နောဝ်ꩻလဲ့ ကြိန်းကြာင်းလို့ထိုꩻခန်းဒျာႏသွူ။ တွိုႏနောဝ်ꩻတဲင်ခါ မဟာဓနသဌေꩻပိုနောဝ်ꩻ လဲႏကွီအံႏဗာႏစွဉ်ႏထာꩻ၊ ထွာခန်း ထာꩻကွီအံႏသားဘဝနောဝ်ꩻသွူ၊ မီႏထွာနုဲင်းဉာဏ်ႏပညာႏကအောဝ်ႏနောဝ်ꩻ မွိုးဖါသီး ကအွဉ်ႏကုဲင်ဖေႏဒါႏ ဥစ္စာႏကုဋေႏပေါင်ꩻ(၄၀)လစ်ꩻဆီယို မာꩻအနီꩻအရာင်ꩻ ကူꩻကားချာငါ ဖြေꩻစာလူႏလုဲင်ႏ မီႏမာꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ခြွေခြာႏထဲင်းထဲင်းယာင်းသွူ၊ ဝွေꩻမီႏမာꩻစီꩻပွာꩻရေꩻ ထွာသဌေꩻသွူ၊ ဝွေꩻမီႏအားထွုတ်တရာꩻ လꩻနွောင်ꩻအီ မဂ်ဖိုလ်ႏအခေႏခံႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ မွိုးဖါသီး ရက်ပိုဒါႏတောဝ်း၊ ထွဉ်ႏသွဉ်တောဝ်း ဉာဏ်ႏပညာႏ၊ မွိုးတွမ်ႏဖါသီး ဝွတ္တရာꩻ တကေႏတောဝ်းတဲင် မဟာဓနသဌေꩻပိုနောဝ်ꩻ လိုꩻဘဝသွုမ်ꩻထိုꩻခန်းနောဝ်ꩻသွူ။

မီႏရက်ပို ရက်ဒါႏဒါႏ ထွားနုဲင်းသွော့ အနာႏထပိဏ်ႏသဌေꩻနော

အနာႏထပိဏ်ႏသဌေꩻအပိုခို မောင်ႏကာဠနောဝ်ꩻ ဘုရာꩻထျꩻလဲ့ တထာင်ႏထေ့တောဝ်း၊ တရာꩻလဲ့ တနာႏတောဝ်း၊ သင်္ဃာႏဝေယျာဝစ္စလဲ့ တမာꩻတောဝ်း၊ အဖါမဉ်ႏဒေါ့ꩻလဲ့ တနာႏတောဝ်း။ တွိုႏတနီꩻတဲင်ခါ အဖါအနာႏထပိဏ်ႏသဌေꩻနောဝ်ꩻ ထွဉ်ႏခန်းအပို မောင်ႏကာဠနုဲင်းယိုသွူ။ "ပိုခိုမောင်ႏဟွေး- နာꩻမဉ်ႏထာင်ႏကျောင်ꩻ၊ နာꩻမဉ်ႏထာင်ႏနာႏတရာꩻ၊ နာꩻမဉ်ႏထာင်ႏဆောက်တဲႏ သီႏလနောတ်ꩻ နီဖါဖေႏနာꩻ ရွဉ်တစွဲး"ဒေါ့ꩻဖေႏအပိုနုဲင်းယိုသွူ၊ နောဝ်ꩻမꩻ အပိုခို မောင်ႏကာဠလဲ့ မဲဉ်လꩻရွဉ်တဲင် ထာင်ႏခန်းကျောင်ꩻ၊ ဆောက်တဲႏခန်းသီႏသွူ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ တရာꩻယိုတဲ့ ဝွေꩻတနာႏတောဝ်း၊ ထာင်ႏဗိန်ႏတစ်ꩻတောဒျာႏထာꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ မွူးကထာင်ႏခစ်ꩻနောဝ်ꩻတဲင် ပြန်သဲင်ꩻချာစောဝ်းစဲ့ယာင်းဒျာႏလမ်း၊ မွိုးတွမ်ႏဖါ ကထာင်ႏဖေႏအံႏဒဲဉ်လဲ့ အံႏတောဝ်းတလဲင်ႏချာင်ႏ၊ အဖါကထာင်ႏဖေႏခန်း ရွဉ်တစွဲးယိုနောဝ်ꩻမꩻ ကွဲးအံႏနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ အဖါလဲ့ ဒေါ့ꩻဖေႏထဲင်းယင်းနုဲင်းယို "ပိုခိုဟွေး- မွူးရဝ်ꩻနီꩻနောဝ်ꩻ ပိုခို မည်ႏထာင်ႏနာႏတရာꩻ၊ မီႏတောင်ꩻခါꩻဒါႏအွံလꩻ တပွုဒ်နောဝ်ꩻ နီဖါဖေႏနာꩻ ရွဉ်တရိန်"ရိုꩻနုဲင်းယိုတဲင် နောဝ်ꩻအပိုခို မောင်ႏကာဠလဲ့ မွူးထာင်ႏရောဝ်ꩻတဲင် ထာင်ႏခန်းကျောင်ꩻ ဘုရာꩻထျꩻ၊ ထာင်ႏနာႏတရာꩻ "မဉ်ႏမတ်တောင်ꩻလဲဉ်း တပုဒ်လဲ့ ဖါင်းသဲင်ꩻတွမ်"ယူႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ နောဝ်ꩻမꩻ ကွဲးနာႏနာႏတရာꩻ သဖော်ꩻကထာင်းဗွောင်တဲင် ထွာခန်း "သောတာႏပန်ႏ"နောဝ်ꩻသွူ။ အနာႏထပိဏ်ႏသဌေꩻတန် ကခီႏမျောက်ပါင်ႏထိုဗာႏ အပိုခို အဟောဝ်သွတ်ꩻသွူ။

ပုတ္တဒါရဿ သင်္ဂဟော-ကို သင်္ဂဟ ၄-လစ်ꩻပါꩻ

၁။ ဒါနသင်္ဂဟ- ခီႏမျောက်ပါင်ႏထိုတွမ်ႏ ဥစ္စာႏပစ္စေꩻ ၂။ ဝေယျာဝစ္စသင်္ဂဟ-ခီႏမျောက်ပါင်ႏထိုတွမ်ႏ ငေါဝ်းရက် ၃။ အတ္ထစရိယသင်္ဂဟ-ခီႏမျောက်ပါင်ႏထိုတွမ်ႏ အကျိုꩻစီꩻပွာꩻအကျောင်ꩻ ၄။ သမာနတ္တတာသင်္ဂဟ- ခီႏမျောက်ပါင်ႏထို ဗွိုန်ပီရွုမ်ꩻနီနမ်း

ပဉ္စမဂါႏထာႏ

၅။ ဒါနဉ္စ ဓမ္မစရိယာ စ၊ ဉာတကာနဉ္စ သင်္ဂဟော။ အနဝဇ္ဇာနိ ကမ္မာနိ၊ ဧတံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။

ပဉ္စမကဗျာ

၅။ ဒါနႏလဲ့မာꩻ- တရာꩻကျာင်ꩻဗာႏ စွိုးခွိုꩻဖူးဝေး - ထောက်ဖေႏဥစ္စာႏ အပဲစ်လွစ်ဒါႏ - ထာꩻမာꩻမာꩻဗာႏ လစ်ꩻပါꩻဟွေး - မျတ်မွေး မင်္ဂလာႏ။

ပဉ္စမဂါႏထာႏ(ကဗျာ)ကို မင်္ဂလာႏတရာꩻ ၄-ပါꩻ

၁။ လူႏတန်ꩻစာႏဂ ဖေႏဗဲင်းဗာႏ ၂။ နီနမ်းလောင်းကီ သုစရွိုက်တရာꩻ ယံကထွာကျာင်ꩻဗာႏ ၃။ ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻသီးယို ခီႏမျောက်ပါင်ႏထိုဗာႏ ၄။ အပဲစ်အဲဉ်ထောဝ်း ထာꩻမာꩻယို မာꩻဗာႏ။

မင်္ဂလာႏတရာꩻ ထွာပွုံႏ

+ လိုꩻကလူႏတန်ꩻဒါႏန လိုꩻကစာႏဂဖေႏဗဲင်းဒါႏနောဝ်ꩻ ထွာ"ဒါနဉ္စ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + သုစရွိုက်တရာꩻ ကကျာင်ꩻဒါႏလိုꩻနောဝ်ꩻ ထွာ "ဓမ္မစရိယာ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + လိုꩻကခီႏမျောက်ပါင်ႏထိုဒါႏ ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻနောဝ်ꩻ ထွာ "ဉာတကာနဉ္စ သင်္ဂဟော"မင်္ဂလာႏသွူ။ + အပဲစ်ကလွစ်ဒါႏ ထာꩻမာꩻဖုံႏယို မဉ်ႏမာꩻနောဝ်ꩻ ထွာ"အနဝဇ္ဇာနိ ကမ္မာနိ"မင်္ဂလာႏသွူ။

ဆဋ္ဌဂါႏထာႏ

၆။ အာရတီ ဝိရတီ ပါပါ၊ မဇ္ဇပါနာ စ သံယမော။ အပ္ပမာဒေါ စ ဓမ္မေသု၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။

ဆဋ္ဌဂါႏထာႏ (ကဗျာ)ကို မင်္ဂလာႏတရာꩻ ၃-ပါꩻ

၁။ တဟောဝ်တောဝ်း ထာꩻမာꩻဖုံႏယို သျောင်ႏညာꩻညာꩻဗာႏ ၂။ အွꩻဗာႏတဝ်းဒေါဝ် ၃။ အွဉ်ႏဖိန်ꩻဗာႏတောဝ်း ကုသိုလ်ႏတရာꩻ။

မင်္ဂလာႏတရာꩻထွာပွုံႏ

+ တဟောဝ်တောဝ်း ထာꩻမာꩻဖုံႏယို မီႏသျောင်ႏညာꩻညာꩻထိုꩻနောဝ်ꩻ ထွာ "အာရတီ ဝိရတီ ပါပါ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + မီႏအွꩻတောဝ်းဒေါဝ်နောဝ်ꩻ ထွာ "မဇ္ဇပါနာ စ သံယမော"မင်္ဂလာႏသွူ။ + မီႏအွဉ်ႏတဖိန်ꩻတောဝ်း ကုသိုလ်ႏတရာꩻနောဝ်ꩻ ထွာ "အပ္ပမာဒေါ စ ဓမ္မေသု" မင်္ဂလာႏသွူ။

အာရတီတွမ်ႏ ဝိရတီ ကွာႏဝင်ꩻပွုံႏ

၁။ သျောင်ႏတွမ်ႏသꩻနောဝ်ꩻ အာရတီ။ ၂။ သျောင်ႏတွမ်ႏနမ်းနောဝ်ꩻ ဝိရတီ။

== = သတ္တမဂါႏထာႏ ===

၇။ ဂါရဝေါ စ နိဝါတော စ၊ သန္တုဋ္ဌီ စ ကတညုတာ။ ကာလေန ဓမ္မဿဝနံ၊ ဧတံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။

သတ္တမကဗျာ

၇။ ရိုႏသေႏဗာႏလဲ့ - မာန်ႏထဲ့ဖွိုႏဗာႏ တွိုႏသꩻမာꩻဖူꩻ - ကေꩻဇူꩻသေဗာႏ ခွိုက်ခါႏခွိုက်ခါႏ - နာႏဗာႏတရာꩻ ငတ်ꩻပါꩻဟွေး - မျတ်မွေး မင်္ဂလာႏ။

သတ္တမဂါႏထာႏ (ကဗျာ)ကို မင်္ဂလာႏတရာꩻ ၅-ပါꩻ

၁။ ရိုႏသေႏဗာႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏသက်တန် သိက္ခာႏတန် ဂုဏ်ႏတန် ၂။ အွဉ်ႏလင်ꩻဖွိုႏဗာႏမာႏန ၃။ ကလꩻသမျ တွိုႏသꩻဗာႏ ၄။ သေဗာႏဝင်ꩻကေꩻဇူꩻ ၅။ ခွိုက်ခါႏခွိုက်ခါႏ နာႏဗာႏတရာꩻ။

မင်္ဂလာႏတရာꩻထွာပွုံႏ

+ မီႏရိုႏသေႏဗာႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏ သိက္ခာႏတန် ဂုဏ်ႏတန်သီးနောဝ်ꩻ ထွာ "ဂါရဝေါ စ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + မာႏနမီႏတတန်တောဝ်း၊ သꩻဖြုံႏမီႏတထိုတောဝ်းနောဝ်ꩻ ထွာ "နိဝါတော စ" မင်္ဂလာႏသါူ။ + မီႏသေဝါင်ꩻကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻ ထွာ"ကတညုတာ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + ယလဲင်ႏလဲင်ႏ မီႏနာႏဗာႏတရာꩻနောဝ်ꩻ ထွာ "ကာလေန ဓမ္မဿဝနံ"မင်္ဂလာႏသွူ။

ရိုႏသေႏထွိုက်ဗာႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻ

(၁) ဘုရာꩻ (၂) ပစ္စေကဗုဒ္ဓါႏ (၃) သင်္ဃာႏ (၄) ဆရာႏသမာꩻ (၅) မွိုးဖါ (၆) ဝေးခို (၇) ဝေးမူႏ။

အဋ္ဌမဂါႏထာႏ

၈။ ခန္တီ စ သောဝစဿတာ၊ သမဏာနဉ္စ ဒဿနံ။ ကာလေန ဓမ္မသာကစ္ဆာ၊ ဧတံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။

အဋ္ဌမကဗျာ

၈။ ယွိုန်းယောသယ်ꩻခံႏ - နာႏခံႏယိုꩻမာꩻ ဗွေႏရဟန်ꩻသီး - ယံထီႏမော့ꩻဗာႏ ခွိုက်ခါႏနောဝ်ꩻဟွေး - ဆွေꩻနွေꩻတရာꩻ လစ်ꩻပါꩻဟွေး - မျတ်မွေးမင်္ဂလာႏ။ "အဋ္ဌမဂါႏထာႏ(ကဗျာ)ကို မင်္ဂလာႏတရာꩻ ၄-ပါꩻ" ၁။ ယွိုန်းယောသယ်ꩻခံႏဗာႏ ၂။ နာႏငေါဝ်းယိုꩻမာꩻဗာႏ ၃။ ရဟန်ꩻသီးယို ယံထီႏမော့ꩻဗာႏ ၄။ ခွိုက်ခါႏတဲင်ခါ ဆွေꩻနွေꩻရီရွောင်ဗာႏတရာꩻ "မင်္ဂလာႏတရာꩻ ထွာပွုံႏ" + ထာꩻယွိုန်းယောသဲꩻခံႏ ကတန်ဒါႏလိုꩻနောဝ်ꩻ ထွာ "ခန္တီ စ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + သွဉ်သာင်ဆွုံꩻမꩻ ကနာႏငေါဝ်းယိုꩻဒါႏလိုꩻနောဝ်ꩻ ထွာ "သောဝစဿတာ" မင်္ဂလာႏသွူ။ + မီႏခွဲးဗာႏရဟန်ꩻ၊ မီႏမော့ꩻဗာႏရဟန်ꩻ၊ မီႏထီႏဗာႏရဟန်ꩻနောဝ်ꩻ ထွာ"သမဏာနဉ္စ ဒဿနံ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + ခွိုက်ခါႏ ကဆွေꩻနွေꩻဗာႏလို့ဝါင်ꩻတရာꩻနောဝ်ꩻ ထွာ"ကာလေန ဓမ္မသာကစ္ဆာ"မင်္ဂလာႏသွူ။ "နဝမဂါႏထာႏ" ၉။ တပေါ စ ဗြဟ္မစရိယဉ္စ၊ အရိယသစ္စာန ဒဿနံ။ နိဗ္ဗာန သစ္ဆိကိရိယာ စ၊ ဧတံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။ "နဝမကဗျာ" ၉။ ခြေ့ꩻခြိန်းကျာင်ꩻသတ် - ကျာင်ꩻမျတ်ကျာင်ꩻဗာႏ သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻ - သေငါꩻထီႏဗာႏ နိဗ္ဗာန်ႏခမ်းဆူꩻ - တွိုႏစူꩻလꩻဗာႏ လစ်ꩻပါꩻဟွေး - မျတ်မွေးမင်္ဂလာႏ။ "နဝမဂါႏထာႏ(ကဗျာ)ကို မင်္ဂလာႏတရာꩻ ၄-ပါꩻ" ၁။ ကျာင်ꩻဗာႏခြိန်းခြိန်း ၂။ ကျာင်ꩻဗာႏအကျာင်ꩻမျတ် ၃။ ထီႏသေဗာႏ သစ္စာႏ ၄။ မျက်မောက် လꩻဗာႏနိဗ္ဗာန်ႏ "မင်္ဂလာႏတရာꩻ ထွာပွုံႏ" + အကံအကျာင်ꩻ ကခြိန်းဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻ ထွာ "တပေါ စ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + မေႏထုန်ႏအကျာင်ꩻယို တကျာင်ꩻတောဝ်းတဲင် အကျာင်ꩻဟောဝ် အကျာင်ꩻမျတ် ကကျာင်ꩻဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻ ထွာ "ဗြဟ္မစရိယဉ္စ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻ ကထီႏသေငါꩻဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻ ထွာ "အရိယသစ္စာန ဒဿနံ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + နိဗ္ဗာန်ႏ မျက်မောက်ကလꩻဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻ ထွာ"နိဗ္ဗာန သစ္ဆိကိရိယာ စ"မင်္ဂလာႏသွူ။ "တပ-အကျာင်ꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ စက္ခု သောတစတဲင် ဒွါရ ၆-ပါꩻကို လောဘ ဒေါသ ယံကထွာဗာႏမွိုန်းတောဝ်းတဲင် နေးတွမ်ႏသတိတရာꩻ ကထွားမတ် အားထွုတ်ဒါႏအကျာင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ "ကထွား မတ်ကျာင်ꩻပွုံႏနောဝ်ꩻ" + မဉ်ႏထီႏလဲ့ "ထီႏသွူ ထီႏသွူ" + မဉ်ႏဟွိုန်လဲ့ "ဟွိုန်သွူ ဟွိုန်သွူ" + မဉ်ႏနွိုမ်ꩻလဲ့ "နွိုမ်ꩻသွူ နွိုမ်ꩻသွူ" + မဉ်ႏအံႏလဲ့ "အံႏသွူ အံႏသွူ" + မဉ်ႏခွေါင်းလဲ့ "ခွေါင်းသွူ ခွေါင်းသွူ"(ခွိုင်း) + မဉ်ႏယူႏလဲ့ "ယူႏသွူ ယူႏသွူ"ကျာင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ "ဗြဟ္မစရိယ-အကျာင်ꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ကံမေႏထုန်ႏတဲင် ကအားထွုတ်ဒါႏ အကျာင်ꩻမျတ်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ "(အရိယ) သစ္စာႏ ၄-ပါꩻ" ၁။ ဒုက္ခသစ္စာႏ - ဆာင်ꩻရဲꩻမဲဉ်ႏ ၂။ သမုဒယသစ္စာႏ - ဆာင်ꩻရဲꩻကထွာအီအကျောင်ꩻမဲဉ်ႏ ၃။ နိရောဓသစ္စာႏ - ဆာင်ꩻရဲꩻဖေ့ငြိမ်ꩻ ခါင်ႏလံးမဲဉ်ႏ ၄။ မဂ္ဂသစ္စာႏ - ဆာင်ꩻရယ်ꩻဖေ့ငြိမ်ꩻ ခါင်ႏလံးကိုသူꩻ တွိုႏအီအကျာင်ꩻမဲဉ်ႏ။ "ဒသမဂါႏထာႏ" ၁၀။ ဖုဋ္ဌဿ လောကဓမ္မေဟိ၊ စိတ္တံ ယဿ န ကမ္ပတိ။ အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။ "ဒသမကဗျာ" ၁၀။ လောကဓံႏနဲး - မီႏခွဲးမော့ꩻဗာႏ သꩻဖြုံႏစွူဖြွိုး - သီးသွိုးမွိုန်းထာꩻ သောကခြူႏခြီႏ - ဖေ့ရီႏကာင်ꩻညာꩻ လစ်ꩻပါꩻဟွေး - မျတ်မွေး မင်္ဂလာႏ။ "ဒသမဂါႏထာႏ (ကဗျာ)ကို မင်္ဂလာႏတရာꩻ ၄-ပါꩻ" ၁။ လောကဓံႏတရာꩻယို မီႏခွဲးမီႏကျွုံႏ မီႏမော့ꩻလွဉ်နောဝ်ꩻ သꩻဝꩻ သီႏသွိုးဗာႏမွိုန်းတောဝ်း ၂။ သောကစိုꩻရိန်ႏဗာႏမွိုန်းတောဝ်း ၃။ ရာဂ ဒေါသ မောဟ ခြူႏခြီႏ ထွာဗာႏမွိုန်းတောဝ်း ၄။ ထာꩻငမ်းဖေꩻရန်ႏ ထွာဗာႏမွိုန်းတောဝ်း "မင်္ဂလာႏတရာꩻ ထွာပုမ်ႏ" + လောကဓံႏတရာꩻယို မီႏခွဲး မီႏကျွုံႏ မီႏမော့ꩻလွဉ်တဲင်ခါ ထာꩻသꩻဝꩻသီႏသွိုး မီႏအဲဉ်ထောဝ်းနောဝ်ꩻ ထွာ "နကမ္ပတိ"မင်္ဂလာႏသွူ၊ တနယ်ꩻ- ထွာ"ဖုဋ္ဌဿ လောကဓမ္မေဟိ၊ စိတ္တံ ယဿ န ကမ္ပတိ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + ထာꩻသောကစိုꩻရိန်ႏ ထာꩻနန်းခီ မီႏအဲဉ်ထောဝ်းနောဝ်ꩻ ထွာ "အသောကံ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + ရာဂ ဒေါသ မောဟ ခြူႏခြီႏ မီႏအဲဉ်ထောဝ်းနောဝ်ꩻ ထွာ "ဝိရဇံ"မင်္ဂလာႏသွူ။ + ထာꩻငမ်းဖေꩻရန်ႏ မီႏအဲဉ်ထောဝ်းနောဝ်ꩻ ထွာ "ခေမံ"မင်္ဂလာႏသွူ။ "လောကဓံႏတရာꩻ ၈-ပါꩻ" ၁။ လာဘ - လာဘ်သပ္ပကာႏ လွိုင်ႏကွိုန်ꩻမု ၂။ အလာဘ - လာဘ်သပ္ပကာႏ ဆေ့ꩻခြောမု ၃။ ယသ - ချွေႏရံႏသွဉ်းသဲႏ လွိုင်ႏအာမု ၄။ အယသ - ချွေႏရံႏသွဉ်းသဲႏ ဆေ့ꩻခြောမု ၅။ နိန္ဒာ - ကဲ့ꩻရဲ့ꩻသဲ့ꩻသွမ်ꩻမု ၆။ ပသံသာ - ခီႏယော်ꩻအံႏဖြာႏမု ၇။ သုခ - ချံꩻသာႏမု ၈။ ဒုက္ခ - ဆာင်ꩻရဲꩻမု။ "အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ"ပါဠိပုဒ်ကို ကပါဒါဒါႏ "ခေမံ"အလꩻ ဖေꩻရန်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻ-" ၁။ ဇာတိ - ကအုံဗာႏဒါႏ ပဋိသန္ဓေႏဖေꩻ ၂။ ဇရာ - ထာꩻဖြားဖေꩻ ၃။ ဗျာဓိ - အအွို အဆာဖေꩻ ၄။ မရဏ - ထာꩻသီ ထာꩻမားဖေꩻ။ "နိဂုံꩻဂါႏထာႏ" ၁၁။ ဧတာဒိသာနိ ကတွာန၊ သဗ္ဗတ္ထ မပရာဇိတာ။ သဗ္ဗတ္ထ သောတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တံ တေသံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။ "နိဂုံꩻကဗျာ" ၁၁။ မင်္ဂလာႏနော - ပွိုးစောသွဉ်ဗာႏ ခွိုင်းကားလို့လို့ - နွောင်ꩻလို့အောင်ႏဒျာႏ ချံꩻသာႏကိုဆူꩻ - ဖျော်စူꩻသေႏချာႏ "သွံသွစ်ꩻ"ဟွေး - မျတ်မွေး မင်္ဂလာႏ။ "ယဉ်ႏငဲးရေꩻဘာႏသာႏ သွဉ်ခဏ်ꩻတာႏ မင်္ဂလာႏ ၃၈-ပါꩻ ထွူလဲဉ်းသွူ"