မဉ်ႏခီႏမျောက်ထောက်ပံ့တဝ်း
"မဉ်ႏခီႏမျောက်ထောက်ပံ့တောဝ်း ဖူးဝေးသွꩻဟောဝ်နောဝ်ꩻ" မွူးကွို့ꩻနာꩻတိန်ႏတိန်ႏ အမဉ်ꩻတထင်ႏသျာꩻတောဝ်း အညတြ လူꩻပိုတဖြာꩻ လွဉ်တောင်ꩻပြန်ႏတွော့ꩻ ဗွေႏဘုရာꩻကဟော်ꩻဖေႏဒါႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻ သွံဆီသွစ်ꩻပါꩻအကို ပဉ္စမဂါႏထာႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏနုဲင်းလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။ - ဒါနဉ္စ ဓမ္မစရိယာ စ၊ ဉာတကာနဉ္စ သင်္ဂဟော။ အနဝဇ္ဇာနိ ကမ္မာနိ၊ ဧတံ မင်္ဂလ မုတ္တမံ။
ပဉ္စမဂါႏထာႏ မင်္ဂလာႏတရာꩻ (၄)ပါꩻ
မွဉ်းဖျင်(၁) စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ ဖေႏဖလူႏတန်ꩻ၊ (၂) အကျင်ꩻဟောဝ်မျတ် သုစရဲက်တရာꩻဖုံႏယို အုံအောဝ်ႏကျင်ꩻသွုံꩻ၊ (၃) ခီႏမျောက်ထောက်ပမ်းဗာႏ ဖူးဝေးသွꩻဟောဝ်၊ (၄) မာꩻဒျာႏ အပဲစ်တအဲဉ်ထောဝ်း ထာꩻဟောဝ်မျိုꩻ။ မင်္ဂလာႏတရာꩻလစ်ꩻပါꩻယိုအကို အမုဲင်(၃)မင်္ဂလာႏတရာꩻနောဝ်ꩻ "ခီႏမျောက်ထောက်ပမ်းဗာႏ ဖူးဝေးသွꩻဟောဝ်"ရိုꩻနောဝ်ꩻတဲင် မဉ်ႏခီႏမျောက် ထောက်ပမ်းတောဝ်း ဖူးဝေးသွꩻဟောဝ်နောဝ်ꩻ ထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း ဖေႏကသေနောဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်လွေꩻဗာႏ သက်သေႏနုဲင်းငါယိုအတွိုင်ꩻသွူ။
ဟိတောပဒေသ သမ္ပတ္တိသဌေꩻဝတ္ထု
မွဉ်းဖျင်ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ ယက္ခဒီပတုံး သံသုမာဂီရိခမ်းနောဝ်ꩻ "မာရယု"ခွန်ဟော်ခံꩻ အောဝ်ႏထွာခွန်သွူ။ ခမ်းနောဝ်ꩻအကိုနောဝ်ꩻ မဟာႏဓနအမဉ်ꩻကအောဝ်ႏဒါႏ သဌေꩻတမာဝါꩻအောဝ်ႏသွူ။ မဟာႏဓနသဌေꩻသီး တမာဝါꩻနောဝ်ꩻ စေႏတနာႏသꩻရင်ꩻဟောဝ်ငါႏ၊ ကုသိုလ်ႏဒါႏနမျိုꩻယို စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ ဖေႏဖဒျာႏ စွုမ်ႏနီꩻနီꩻသွူ။ ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻ အရေꩻ၊ ဒုံဆောင်ႏရပ်ရာႏအရေꩻဖုံႏလဲ့ ကူႏညီႏစွဲးကမ်းကိုဒျာႏသေႏသေႏသွူ။ သီႏလလဲ့အောဝ်ႏ၊ နမ်းကျင်ꩻတရꩻလဲ့ ဟောဝ်လို့ဒျာႏသွူ။ မဟာႏဓနသဌေꩻသီး တမာဝါꩻနောဝ်ꩻ တခုဲင်ႏတန်ဖြိုတောဝ်းဒွိုန်း "သဉ္စီဝ"ကမဉ်ꩻဒါႏ ပိုခိုတဖြာꩻ၊ "မိဂီ"ကမဉ်ꩻဒါႏ ပိုမူႏတဖြာꩻလဲ့ အောဝ်ႏသွူ။ ပိုခိုသက်လꩻ (၁၂)နေင်ႏ၊ ပိုမူႏသက်လꩻနေင်ႏ (၁၀)အခိန်ႏနောဝ်ꩻ ရောႏဂါႏဝွေႏဒနာႏနိက်စက်တဲင် ထွိုင်ႏအီႏသီနောဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻသေꩻဖေႏ ဖူးဝေးဟို့ꩻလုဲင်ဖြုံႏ ပါꩻကမဉ်ꩻဒါႏ "ဇောတိ"နောဝ်ꩻ "ဝွေꩻမဉ်ႏသီပြောင်ꩻနောဝ်ꩻ ထွားစောင်းသျောက်ပါသွော့ ပစ္စေꩻဥစ္စာႏဖုံႏ"ငေါဝ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ မဟာႏဓနသဌေꩻနောဝ်ꩻ ထွဉ်ႏခါꩻသွူအဖူး ဇောတိနုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ တညတောဝ်းအခိန်ႏ သီပြောင်ꩻလွေꩻမွေးခန်းဒျာႏသွူ။ မဟာႏဓနသဌေꩻ ထွိုင်ႏသီပြောင်ꩻထွူနောဝ်ꩻ ကထွာဒါႏ အဖူးဇောတိကနောဝ်ꩻ တွမ်ႏပိုတွမ်ႏမာ ပြောင်ꩻလွေꩻအုံခန်းဒျာႏ မဟာႏဓနသဌေꩻလမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲးတွော့ꩻ ဇောတိနောဝ်ꩻ တနုဲင်းတောဝ်း မဟာႏဓနသဌေꩻ၊ သေလူႏသေတန်ꩻတောဝ်း၊ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻအဲဉ်ထောဝ်း၊ သွိုန်ႏဟောဝ်သꩻဒါႏအဲဉ်ထောဝ်း၊ ရဟန်ꩻပုဏ္ဏာꩻထာꩻကွီအံႏသားဖုံႏ မဉ်ႏဖျော်လွဉ်လမ်းထျꩻလဲ့ လူႏလောင်ꩻတောဝ်း၊ စွဉ်ꩻကြယ်ꩻတောဝ်း၊ ဟွိုက်ꩻဟက်ꩻဝါးထိုꩻဆွုမ်ႏထဲင်းသွူ။ မဟာႏဓန သဌေꩻအလမ်းသားနောဝ်ꩻလဲ့ တညတောဝ်းအခိန်ႏ မော့ꩻအအွိုအဆာတဲင် သီပြောင်ꩻနုဲင်းနုဲင်းခန်းဒျာႏသွူ။ ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻဖုံႏ မဉ်ႏဖျော်ထေ့ ဖျော်လယ်ႏလဲ့ အွီႏအွီႏနွိုးနွိုး ဒေါ့ꩻရီသွုပ်သံႏတောဝ်း၊ ဟွိုက်ꩻဟွိုက်ꩻဟက်ꩻဟက်ꩻ ဝါးထိုꩻဆွုမ်ႏထဲင်းသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻဖုံႏလဲ့ တလယ်ႏဒွုမ်ဝွေꩻသွူ။ သွဉ်းသယ်ႏလမ်းကိုဖုံႏလဲ့ လွꩻအုံညီꩻတဲင် ခွေထိုꩻနာꩻဖင်းလို့ခန်းဒျာႏသွူ။ ပုရောဟိတ်အမတ်တန်ꩻ ထွိုင်ႏဟွိုန်ဝွေꩻသတင်ꩻနုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻလွဉ်သွူဝွေꩻတဲင် "ဇောတိဟွေး- ခီႏမျောက်ထောက်ပမ်းသွော့ ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻဖုံႏလုဲင်း၊ စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ ဖေႏဖလူႏတန်ꩻသွော့လုဲင်း၊ ဒုံဆောင်ႏရပ်ရာႏအရေꩻဖုံႏလဲ့ ထွားလွိုမွော့လုဲင်း"ဒေါ့ꩻသွဉ်ဆုံꩻမꩻလွေꩻခန်း နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲးတွော့ꩻ ဇောတိနောဝ်ꩻ တနာႏတောဝ်းအမတ်တန်ငေါဝ်း၊ အောဝ်ႏဒျာႏတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻ နုဲင်းအလီꩻနောဝ်ꩻသွူ။ မဟာႏဓနသဌေꩻ ပိုခိုပိုမူႏနီဖြာꩻယိုလဲ့ တမတ်တောဝ်းနုဲင်း ပိုသွီႏယာႏ၊ မတ်နုဲင်းဒျာႏသွဉ်းသယ်ႏ အရန်းတဲင် ထွဉ်ႏအံႏကားကထွာဒျာႏသွူ။ တနွောင်ꩻတောဝ်းလဲ့ မာꩻဗာႏအနွောင်ꩻ၊ မာꩻနွိုင်ႏနွိုင်ႏဗာႏသွူ။ ဇောတိနောဝ်ꩻ အုံသွူဝင်ꩻလမ်း တရက်တောဝ်းဝင်ꩻပို၊ ထီႏဝင်ꩻပိုယို ထွဉ်ႏအံႏဒျာႏ နုဲင်းဖိုးပနားသွူ။ နောဝ်ꩻတွော့ꩻ မဟာႏဓနသဌေꩻပိုဝင်ꩻနီနောဝ်ꩻ မော့ꩻဗာႏထာꩻခိုးလျား၊ ဒုက္ခဆင်ꩻရယ်ꩻငါႏတဲင် အောဝ်ႏငွိုးကော့ꩻဗာႏစွဉ်ႏမွိုးဖါရင်ꩻ စွုမ်ႏနီꩻစွုမ်ႏဟာသွူ။ တွိုႏတလဲင်ႏ ဇောတိလမ်းသားမာမူႏနောဝ်ꩻ လွူးဖွာꩻလင်ꩻခန်း ပိုခိုတဖြာꩻသွူ။ ထွိုင်ႏလꩻသွူ ပိုရင်ꩻနောဝ်ꩻ ဇောတိနောဝ်ꩻ ထီႏဒါႏမဟာႏဓနသဌေꩻပိုဝင်ꩻနီယို ယိန်းလွꩻထီႏထီႏသွူတွော့ꩻ ကျံႏမာꩻသီတေ့ꩻထိုꩻသွူ။ ဝွေꩻကျံႏမာꩻသီတေ့ꩻ မဟာႏဓနသဌေꩻပို ဝင်ꩻနီသတင်ꩻယို ဟွိုန်တွိုႏ မာရယုခွန်တန်ထျꩻတွော့ꩻ မာရယုခွန် ဆွမ်ꩻထွူဇောတိသီးတမာဝါꩻတွော့ꩻ ဝါးထန်ႏထိုꩻခန်းဒျာႏ ခမ်းထီသွူ။ ကအောဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ သဉ္စီဝတွမ်ႏ မိဂီတဖူးဝေးယို ဒင်ႏမျောက်လွေꩻခန်းဒျာႏ သဌေꩻအရာႏသွူ။ ထွိုင်ႏထွာသဌေꩻနောဝ်ꩻ သဉ္စီဝတွမ်ႏ မိဂီတဖူးဝေးနောဝ်ꩻ မွိုးဖါရင်ꩻဝတ္တရာꩻအတွိုင်ꩻ စွဉ်ꩻကြယ်ꩻစာႏဂ ဖေႏဖလူႏတန်ꩻလွေꩻယင်းဒျာႏ၊ ခီႏမျောက်ထောက်ပမ်းလွေꩻယင်းဒျာႏ ဖူးဝွေးသွဟောဝ်ဖုံႏသွူ။ ဝွေꩻသီးတဖူးဝေးနောဝ်ꩻ ချံꩻချံꩻသာႏသာႏ အုံအောဝ်ႏလွေꩻဗာႏယင်းသွူ။
ဥပဒေသ
မွဉ်းဖျင်မဉ်ႏခီႏမျောက် ထောက်ပမ်းတောဝ်း ဖူးဝေးသွꩻဟောဝ် စွိုးခွိုꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ပညာႏအောဝ်ႏ သူႏတောႏကောင်ꩻသီး တကျွိုက်တောဝ်းတဲင် ဟောဝ်ဟောဝ်ဒါႏဒါႏ အုံအောဝ်ႏလွေꩻဗာႏတောဝ်း၊ မော့ꩻဗာႏထာꩻဒုက္ခအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ "လိုꩻယိုခါလူႏထာꩻ" ထုံꩻစံႏအောဝ်ႏတွော့ꩻ လူႏနုဲင်းပါꩻ ဝတ္တရာꩻအောဝ်ႏတွော့ꩻ လူႏလေႏကြွို့ꩻ လူႏကြွို့ꩻတန်ꩻကြွို့ꩻ ကဲဉ်းအာအာ လိုꩻခေတ်ယိုခါ လူႏထာꩻနောဝ်ꩻ။[၁][၂]