ရသျားခမ်းထီ
ရသျားခမ်းထီ (အိန်းကလေတ်: Russia) (ရသျား : Россия) ယို တရာꩻဝင်ႏအမိဉ်ꩻအနေႏ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်ခါꩻ ရသျားဖဲတ်ဒရယ်ခမ်းထီ (Russian Federation) တဲင် အဝ်ႏဒျာႏ အာသျတွိုက်အခဝ်ထင်ꩻ တောမ်ႏ ဥရောပတွိုက်အခဝ်ကွဉ်ႏ ကိုသွူ။ ဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏစတုရန်းမဲင်ႏ (၆.၅ သန်း)မဲင်ႏလွိုတဲင် ဧရိယာႏအလꩻ ကမ္ဘာႏလောင်း ထွာအတန်လုဲင်းသွတ်ꩻ ခမ်းထီတဖြုံႏဒျာႏသွူ။ ရသျားခမ်းထီကိုနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ ၁၄၇ သန်း ရပ်သွူ။ ရသျားခမ်းထီယို (တယ်ႏဖဲ့ꩻတွို့ꩻနဝ် ဗꩻလွေꩻဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်) နော်ဝေခမ်းထီ၊ ဖိဉ်လန်ခမ်းထီ၊ အဲတ်သတိုးနီးယားခမ်းထီ၊ လတ်ဗီးယားခမ်းထီ၊ လိစ်တူယေးနီးယားခမ်းထီ၊ ပိုလန်ခမ်းထီ၊ ဗီလာရုခမ်းထီ၊ ယူကရေင်းခမ်းထီ၊ စျော်စီယာခမ်းထီ၊ ကာသဲတ်သတန်ခမ်းထီ၊ ခယ်ႏခမ်းထီ၊ မွန်ဂိုလီးယားခမ်းထီ၊ ကိုးရီးယားခမ်းထင်ꩻခမ်းထီဖုံႏ အကူ အဝ်ႏခူရောင်ꩻခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ထွူတကာႏတဝ်း တောမ်ႏ ဂျပန်ခမ်းထီ(Okhotsk ပင်ႏလယ်ႏ)၊ အမေႏရိကန်ႏခမ်းခြွဉ်းဗူႏ( Bering Strait)ဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏစပ်ဆွိုင်ꩻဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီဝေင်ꩻတန်တောမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻမော်သကိုသွူ။
| ရသျားဖဲတ်ဒရယ်ခမ်းထီ Российская Федерация (ရသျား) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
ခမ်းထီငဝ်းသꩻချင်ꩻ: Государственный гимн Российской Федерации Gosudarstvennyy gimn Rossiyskoy Federatsii "en:State Anthem of the Russian Federation" | |||||
![ကမ္ဘာႏဟံႏလောင်း ရသျားခမ်းထီ တောမ်ႏ ရသျားကကွီထူႏခါꩻဒါႏ ဟံႏနယ်ႏဖုံႏ(အချိုဆား) [မတ်ရောမ် ၁]](/wiki/%E1%80%96%E1%80%AF%E1%80%B2%E1%80%84%E1%80%BA:Russian_Federation_(orthographic_projection)_-_All_Territorial_Disputes.svg) ကမ္ဘာႏဟံႏလောင်း ရသျားခမ်းထီ တောမ်ႏ ရသျားကကွီထူႏခါꩻဒါႏ ဟံႏနယ်ႏဖုံႏ(အချိုဆား) [မတ်ရောမ် ၁] | |||||
| ဝေင်ꩻတန် တွမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ | ဝေင်ꩻမော်သကို 55°45′21″N 37°37′02″E / 55.75583°N 37.61722°E | ||||
| တရာꩻဝင်ႏ တောမ်ႏ ခမ်းထီဘာႏသာႏငဝ်းငွါ | ရသျား[၃] | ||||
| အွဉ်ႏရေꩻ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါအလင်ဖုံႏ | ထွားသွော့ ရသျားခမ်းကိုဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏ | ||||
| လိုꩻခွိုꩻ (၂၀၂၁) | |||||
| ကိုꩻကွဲႏ |
| ||||
| Demonym | ရသျားခမ်းသား | ||||
| အစိုႏရ | ဖဲတ်ဒရယ် ခမ်းနမ်းဗွေႏတကွို့ꩻ မ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ အဝ်ႏလွေꩻ အာႏဏာႏသျင်ႏစနိစ် ဆꩻလ[၅][၆][၇] | ||||
| ဗီလာဒီမာ ပူတိဉ် | |||||
| en:Mikhail Mishustin | |||||
| en:Valentina Matviyenko | |||||
| en:Vyacheslav Volodin | |||||
| Vyacheslav Lebedev | |||||
| ထေဥပဒေႏလွတ်တောႏ | ဖဲတ်ဒရယ်လွတ်တောႏ | ||||
| ဖဲတ်ဒရယ်ကောင်သီ | |||||
| en:State Duma | |||||
| သမဲင်ꩻ | |||||
| ၈၇၉ | |||||
| ၁၁၅၇ | |||||
| ၁၂၆၃ | |||||
| ၁၅၄၇ ဇန်နဝါရီ ၁၆ | |||||
| ၁၇၂၁ နိုဝဲင်ဗာ ၂ | |||||
| ၁၉၁၇ မတ် ၁၅ | |||||
| ၁၉၂၂ ဒီသိဉ်ဗာ ၃၀ 30 December 1922 | |||||
| ၁၉၉၀ ဇွန် ၁၂ | |||||
| ၁၉၉၁ ဒီသိဉ်ဗာ ၁၂ | |||||
| ၁၉၉၃ ဒီသိဉ်ဗာ ၁၂ | |||||
| ၁၉၉၉ ဒီသိဉ်ဗာ ၈ | |||||
| ဧရိယာႏ | |||||
• ခြွဉ်း | ၁၇,၀၉၈,၂၄၆ km2 (၆,၆၀၁,၆၇၀ sq mi)[၈] (within internationally recognised borders) ၁၇,၂၃၄,၀၂၈ km2 (၆,၆၅၄,၀၉၅ sq mi) (including claimed territories) (အရန်း: ၁) | ||||
• ထီနမ်း (%) | 13[၉] (including swamps) | ||||
| လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း | |||||
• ၂၀၂၂ အရမ်ꩻ |
| ||||
•
တချ | ၈.၄/km2 (၂၁.၈/sq mi) (အရန်း - ၁၈၁) | ||||
| GDP (PPP) | ၂၀၂၂ အရမ်ꩻ | ||||
• ခြွဉ်း |  $4.650 trillion[၁၂] (အရန်း - ၆) | ||||
• Per capita | $31,967[၁၂] (အရန်း - ၅၉) | ||||
| GDP (nominal) | ၂၀၂၂ အရမ်ꩻ | ||||
• ခြွဉ်း | $2.133 trillion[၁၂] (အရန်း - ၉) | ||||
• Per capita | $14,665[၁၂] (အရန်း - ၆၅) | ||||
| Gini (၂၀၂၀) |  36.0[၁၃]ထာႏဝ | ||||
| HDI (၂၀၂၁) | 0.822[၁၄] ထိုမွေး · ၅၂ | ||||
| ရွဉ်ဗီႏ | ရသျားရွဉ်ဗီႏ ရူဗွော် (₽) (RUB) | ||||
| အခိင်ႏအွိုင်ꩻ | (UTCတယ်ႏ +2 ဗꩻ +12) | ||||
| ဝါးကာꩻစနိစ် | ထွေ | ||||
| ဖိုန်းကိုဒ်အမုဲင် | +7 | ||||
| Internet TLD | |||||
ရသျားခမ်းထီယို လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအနေႏ ကမ္ဘာႏလောင်း လိုꩻဖြာꩻအအာသွတ်ꩻ ခမ်းထီဖုံႏအကို အဝ်ႏအရန်း(၉)သွူ။ ခမ်းကိုနဝ်ꩻ ကိုꩻကွဲႏအာဒျာႏ ရသျားခရိစ်ယာန်ႏဘာႏသာႏတဲင် အဝ်ႏစွဉ်ႏတထာႏဝ(၄၇%)ရပ်၊ ဘာႏသာႏအဲဉ်ထဝ်သားနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၃၈%)သွူ။ ရသျားခမ်းထီနဝ်ꩻ ကာႏလွေꩻ အာသျတွိုက်အခဝ်ထင်ꩻတဲင် ဥရောပတွိုက်ကိုနဝ်ꩻ ဟံႏနယ်ႏအဝ်ႏပါသော့ꩻ (၄၀%)ရပ်သွူ။ ထွူတကာႏတဝ်း ဟံႏနယ်ႏလုဲင်းတဲင် ဒေႏသအခိင်ႏထွော့လဲ့ အဝ်ႏစွဉ်ႏ(၁၁)ဗာႏသွူ။ ရသျားခမ်းထီယိုခါနဝ်ꩻ ထွာလွေꩻလဲဉ်း ဖဲတ်ဒရယ်ဒီမိုကရေသီခမ်းတဲင် အဝ်ႏမာꩻလွေꩻလဲဉ်း ပွယ်ꩻလွိုက်ရွေꩻ ခမ်းထီအတန်အကယ်ႏအွဉ်ငါ မဲးပွယ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီအတန်အကယ်ႏယိုခါနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဗလာဒီမီယာ ပူတင် ဒျာႏသွူ။ ရသျားခမ်းထီကို ထူႏသုင်ꩻအာဒျာႏ ရသျာႏဘာႏသာႏလဲ့ ကောပ်ခမ်းထီဟံႏနယ်ႏ တန်လုဲင်းငါႏတဲင် လိုꩻမျိုꩻလင်တဲ့အဝ်ႏတွော့ꩻ ဒေႏသယဟန်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏထူႏသုင်ꩻလွေꩻပါ ဒေႏသဘာႏသာႏငဝ်းငွါလင် ၂၇ မျိုꩻရပ်သွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ တရာꩻဝင်ႏရွုမ်ꩻသုင်ꩻဘာႏသာႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ရသျာႏဘာႏသာႏသွူ။
အာႏကွိုꩻ မွဉ်းဖျင်
- ↑ Pifer၊ Steven (17 March 2020)။ Crimea: Six years after illegal annexation။ Brookings Institute။
- ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedchapple-2019 - ↑ Chevalier, Joan F. (2006). "Russian as the National Language: An Overview of Language Planning in the Russian Federation". Russian Language Journal 56: 25–36. American Councils for International Education ACTR / ACCELS.
- ↑ Shevchenko၊ Nikolay (February 21, 2018)။ Check out Russia's Kalmykia: The only region in Europe where Buddhism rules the roost။
- ↑ Prof. Dr. Martin Krzywdzinski (26 January 2020)။ Consent and Control in the Authoritarian Workplace: Russia and China Compared။ Oxford University Press။ pp. 252–။ ISBN 978-0-19-252902-2။ OCLC 1026492383။
officially a democratic state with the rule of law, in practice an authoritarian dictatorship
- ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedcia - ↑ World Statistics Pocketbook 2016 edition။ United Nations Department of Economic and Social Affairs. Statistics Division။
- ↑ The Russian federation: general characteristics။
- ↑ Including 2,482,450 people living on the annexed Crimean Peninsula Archive copy (in ru)။ Russian Federal State Statistics Service။ 24 January 2020 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 24 March 2023 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ ၁၁.၀ ၁၁.၁ Archive copy (XLS) (in ru)။ Russian Federal State Statistics Service။ 24 March 2022 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 24 March 2023 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ ၁၂.၀ ၁၂.၁ ၁၂.၂ ၁၂.၃ World Economic Outlook Database, October 2022။ International Monetary Fund။
- ↑ GINI index (World Bank estimate) – Russian Federation။ World Bank။
- ↑ Human Development Report 2021/2022 (in en)။ United Nations Development Programme (8 September 2022)။
အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: <ref> tags exist for a group named "မတ်ရောမ်", but no corresponding <references group="မတ်ရောမ်"/> tag was found