လူးဖုဲင်ꩻတွမ်ႏပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ
နီပအိုဝ်ႏကမာꩻဒါႏ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻယိုနဝ်ꩻ မာꩻဒျာႏပွယ်ꩻနေင်ႏတသာတွော့ꩻ သော့ꩻပါလူးဖုဲင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ အဝ်ႏ၊ အကျောင်ꩻပျုတွမ်ႏဗုဒ္ဓပူဇနိယပွယ်ꩻ ပူႏဇောႏဘုရာꩻစေႏတီႏတဆူႏဆူႏတွော့ꩻ သော့ꩻပါလူးဖုဲင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏတဲင် အထျꩻမူလ အဝ်ႏယင်းဒျာႏ ဘာႏသာႏရေꩻနေနေသွူ။ တဲႏနေင်ႏတသာဆန်ꩻမာꩻငါ ဗꩻလွေꩻဝါႏဆိုႏ အခါႏလယ်ႏကို ကမာꩻဒါႏ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻ အင်းရွယ်ႏချက်နဝ်ꩻ ကျိုႏဆွုမ်ႏခမ်း၊ ခမ်းဖေႏကလော့၊ ခမ်းဖေႏကဟွုန်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ လူးဖုဲင်ꩻ (လုတ်ဖုဲင်ꩻ)-ကရိုꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏငဝ်းမွေးတဝ်း၊ ဖြဝ်ꩻငဝ်းဒျာႏသွူ။ မီႏထွာပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏနဝ်ꩻ "လုတ်"နဝ်ꩻ "ထွိုင်ႏ"၊ "ဖုဲင်ꩻ"နဝ်ꩻ "မေႏ"တဲင် "လုတ်ဖုဲင်ꩻ"ယို "မေႏထွိုင်ႏ" ပြန်ႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ယိုခါနဝ်ꩻ လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ သေနာႏလွလဲဉ်း "လုတ်ဖုဲင်ꩻ" နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အီႏသွုံꩻအီႏဒေါ့ꩻ ပအိုဝ်ႏယင်း "မေႏထွိုင်ႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻ တယိုꩻတဝ်းသွူ။ လူးဖုဲင်ꩻယို မိဉ်ႏဒင်ႏသွူအကင်းလောင်း မိဉ်ႏလဲ့ꩻနဝ်ꩻ အတလွေꩻစွို့ꩻတဝ်း နီကရေႏခါꩻခင်ႏလမ်း၊ အမဲဉ်လွေꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻတဲ့ အဝ်ႏလွေꩻဒျာႏတဲင် လူးဖုဲင်ꩻယို ယရပ်ရပ် ပအိုဝ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဟဲ့ꩻလွ့ မေႏပန်တုံ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီးဘဝ သွစ်ꩻဆီရျာꩻခေါင်ꩻယို ထွာဒျာႏလုဲင်းလုပ်ꩻခြံမာꩻသား ကဲဉ်းအာအာတဲင် ခမ်းတခိုႏ(မို့ꩻဦꩻ)ယို ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဘဝအတာႏ ထွာဒျာႏခမ်းရတနာႏတပါꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ ကွပ်ပွိုးစွဉ်ႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဘဝအတာႏ အရေꩻတန် အခရာႏအောဝ်ႏငါႏတဲင် တယ်ႏစွဉ်ႏမော့ꩻလဲင်ႏစခါ လိုꩻဖြားအွဉ်ႏကုဲင်သေꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ ကျိုႏဆွုမ်ႏခမ်း၊ ကျိုႏဆွုမ်ႏထီ တလီꩻမဉ်ႏသန် ဖေႏကရဲးနွောင်ꩻတဲင် နေးထူႏတွမ်ႏယမ်ꩻအာႏ တောက်ꩻလူးဖုဲင်ꩻတဲင် တဲစ်ဒင်ႏကင်းလောင်း၊ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏမို့ꩻအေႏခြာထွူတဲင် ခမ်းတခိုႏ(မို့ꩻဦꩻ)ယံကလော့ဟောဝ်၊ လော့ညီႏ၊ တလီꩻဖုံႏ ယံကသာႏ၊ တျာႏတနံဆေႏ ဖေႏကလွစ်၊ အာႏယံကဆေ့ꩻ၊ လုပ်ꩻမာꩻသေင်ႏလာႏ ခမ်းရာႏဖေႏကလွစ်ဗာႏ၊ ပြောင်ႏ၊ ဗေ၊ ဗာႏ၊ ဗွူ အခိုႏအခွဉ်ႏ ယံကအောဝ်ႏ၊ အခန်ယံကဟောဝ်၊ ယံကအောဝ်ႏ၊ ထာꩻသောင်ꩻထာꩻသား ယူးဝါး ဖေႏကလွစ်ယား၊ နေင်ႏလေတာႏ ယံကအံႏအွꩻဗာႏပြန်ꩻပြော်ꩻ၊ ယံကလူႏဗာႏအာအာ၊ တန်ꩻဗာႏအာအာ၊ အဆော့အဆာဖုံႏ ယံကကင်ꩻ၊ ဆုတောင်ꩻမင်္ဂလာႏတဲင် နေင်ႏလီꩻဒဲဉ်ဟားလာ အလို့နေင်ႏတသာဒဲဉ်ရုတ်ꩻကို ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဖုံႏ လူႏတန်ꩻမာꩻလွေꩻ ပွယ်ꩻနေင်ႏတသာ အွဉ်ႏဗုဲင်သျင်ႏ၊ အွဉ်ႏဗုဲင်စင်ꩻ၊ တဲစ်ꩻလူႏလွေꩻပါ လူးဖုဲင်ꩻဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
ကအောဝ်ႏခါꩻလဲဉ်းဒါႏ နီသွဉ်းသီး ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏယိုတဗာႏလဲ့ တလိုႏအွဉ်ႏထိုꩻမားတောဝ်း၊ တလိုႏယားကုဲင်တောဝ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ နီသွဉ်းသီး မွိုးဖြားဖါဖြား အစိုးစခါ နေးထူႏဒျာႏ သꩻရင်ꩻစေႏတနာႏဗွာဗွာ၊ ယွုမ်းအံႏဒျာႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏအစဲစ်အမဲဉ်ႏတဲင် လူႏတန်ꩻဒျာႏရိုꩻရိုꩻ၊ လုဲင်းလုပ်ꩻခြံမာꩻသားအတာႏ ခမ်းယိုယံကဟောဝ်၊ ထီယိုယံကပြန်ꩻပြော်ꩻတဲင် တဲစ်ꩻလူႏတဲစ်ꩻတန်ꩻ မာꩻလွေꩻဒျာႏပွယ်ꩻလူႏပွယ်ꩻတန်ꩻ၊ သော့ꩻပါဒျာႏ လူးဖုဲင်ꩻရိုꩻရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ နေးထူႏတွမ်ႏပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻ တောႏအီလောင်ꩻအီ တအောဝ်ႏဗာႏတောဝ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ခေတ်ယို ကွဲပြောင်ꩻပြောင်ꩻ နီသွဉ်းသီးယို လောဘမောဟ ကွဲအာအာလွဉ်၊ နေးထူႏတွမ်ႏပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻယို ထုမ်ႏတောထာꩻမျတ်၊ တောႏအီလောင်ꩻအီတေားလွဝင်ꩻ၊ ထွိုင်ႏကွဲညညနောဝ်ꩻ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻယို ထွာတေားဒျာႏ ပွယ်ꩻတောႏပွယ်ꩻလောင်ꩻတဲင် ယားကုဲင်တေားဒျာႏ၊ မာꩻမဉ်ꩻကုဲင်တေားဒျာႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ အစဲစ်အမဲဉ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
ထွူတကာႏတောဝ်း ဗုဒ္ဓဂေါတမ သာႏသနာႏကိုယိုနောဝ်ꩻ အတောႏအလောင်ꩻ မာꩻတလꩻတောဝ်း ပညတ်သေꩻခါꩻ အောဝ်ႏပါထွူဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ နောဝ်ꩻမꩻ ဟန်ႏသနီꩻယိုမာꩻငါ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻယို အတောႏအလောင်ꩻဖေႏကလွစ်ပါ၊ ထွုံꩻစံႏဓလေ့ꩻအလꩻ မာꩻဒျာႏဘာႏသာႏ၊ သာႏသနာႏပွယ်ꩻရိုꩻရိုꩻ၊ လူႏဒျာႏရိုꩻရိုꩻ၊ တန်ꩻဒျာႏရိုꩻရိုꩻ၊ အကုသိုလ်ႏယို ဖေႏကလွစ်အောဝ်ႏ၊ ယံကထွာလွေꩻဒျာႏ ကုသိုလ်ႏထာꩻမာꩻထွူတဲင် နီဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ အစဲစ်အမဲဉ်ႏယို ဖေႏကထွာဗာႏမွိုန်း အမွီႏကုဲင်၊ ပဒေႏသရာဇ်စနစ်မွေႏခံႏ၊ ဖေႏကထွာဒျာႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ အစဲစ်အမဲဉ်ႏထွူတဲင် နေးထူႏတွမ်ႏပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻယို ကုသိုလ်ႏအကျိုꩻဖေႏကထွာ၊ ခမ်းရာႏသီႏဥတု ဖေႏကမဲဉ်ႏ၊ နီသွို့ꩻနီခြံ ဖေႏကအောင်ႏ၊ ဖေႏကလူႏဗာႏအာအာ၊ တန်ꩻဗာႏအာအာ၊ နီလူႏဒျာႏရိုꩻရိုꩻ၊ တန်ꩻဒျာႏရိုꩻရိုꩻ၊ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻတဗာႏ မေတ္တာႏရပ်ခံႏ တောင်ꩻပြန်ႏဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူဩ။
လူးဖုဲင်ꩻအစ အထျꩻအထောင်ꩻ
မွဉ်းဖျင်
မဉ်ႏထွေထောင်ထွားဒျာႏ လူးဖုဲင်ꩻယို အောဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻလွဉ်၊ လူးဖုဲင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏယမ်ꩻယို မာꩻထွာလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ယမ်ꩻယို အစအောဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻ၊ ယမ်ꩻယို အောဝ်ႏခမ်းမုဲင်ꩻ၊ ယမ်ꩻယို အောဝ်ႏခယ်ႏခမ်း၊ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အရီးသွတ်ꩻ တယ်ႏကောႏလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ဗီသီ(၁၁၀၀)ရပ်နောဝ်ꩻ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ မာꩻဒါႏလွဉ်စ ယမ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ၊ အကျောင်ꩻပျုဒါႏ ဝွေꩻသီးထုမ်ႏဒျာႏတသီႏ၊ တသီႏလိုꩻတသီဒါႏတောဝ်းတဲင် မော့ꩻလွဉ်ယမ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ထင်ႏတွိုႏလွေꩻ ခရစ် BC (၉၆၉) "ဆွန်"ခွန်ဟော်ခံꩻ အစိုးအဆွိုက် အမဉ်ꩻ "ဖန်စွိုးသွိုန်"နောဝ်ꩻ တယ်ႏကောႏဒါႏစလွေꩻယမ်ꩻယို ထောင်းသော့ꩻဗုတ်ꩻ၊ မာꩻဒါႏစလူးဖုဲင်ꩻ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ တွိုႏလွေꩻယင်း BC (၁၁၀၀)နောဝ်ꩻ အမဉ်ꩻ "ထန်ဖူ"ပါꩻနောဝ်ꩻတဖြာꩻ တယ်ႏကောႏမာꩻလွေꩻယင်း ယမ်ꩻယိုထောင်းသော့ꩻဗုတ်ꩻတဲင် မာꩻလွေꩻယင်းလူးဖုဲင်ꩻဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
တယ်ႏဒျာႏအွိုးနောဝ်ꩻခါကာႏ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီးယို နေးထူႏတွမ်ႏယမ်ꩻအာႏ၊ မေႏအာႏတွော့ꩻ တောက်ꩻလူးဖုဲင်ꩻထွူတဲင် ရန်ႏသူႏမဉ်ႏအောဝ်ႏလွဉ်နောဝ်ꩻ လွေꩻအွဉ်ႏပꩻရန်ႏသူႏခြာနုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ၊ တယ်ႏကောႏစတနတ်မေႏယိုတဲ့ အောဝ်ႏခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻဒါႏလွည်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ အကျောင်ꩻပျုတွမ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏတဲင် ယမ်ꩻယိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ လူးဖုဲင်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ၊ တနတ်ဖုံႏယိုတဲ့နောဝ်ꩻ အထျꩻအောဝ်ႏခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ တယ်ႏကောႏလွဉ်ရီးဝင်ꩻ ခယ်ႏသမဲင်ꩻမတ်တန်ꩻအလꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
ကွဲးတွော့ꩻ အောဝ်ႏကုဲင်ဒျာႏ နီသွဉ်းသီးပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို ကလꩻလွဉ်ယမ်ꩻစိန်ꩻ၊ ယမ်ꩻဖြေင်း၊ လူးဖုဲင်ꩻတောက်ꩻယိုနောဝ်ꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻအာ မရေႏမရာႏလဲဉ်းနောဝ်ꩻမꩻ ထွာတငါလွေꩻလဲဉ်း ဓလေ့ꩻထွုံꩻတပါꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အောဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻလꩻလွဉ်ကရိုꩻယိုနောဝ်ꩻ ခွေသွဉ်းလိတ်တဲမ်းသား ကရံꩻဆဗာႏယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလောဝ်ꩻခမ်း၊ လောဝ်ꩻ(လာအို)လိုꩻမျိုꩻထျꩻ လꩻလွဉ်ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ကွပ်ပွိုးတမုဲင်ꩻ ရိုꩻနွောင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻ (မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း အတွဲ-၅)ကိုနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အုံအောဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻ လောဝ်ꩻ၊ ကမ်ပူဆျားဆꩻဒွမ် မုဲင်းခေါင်ခြောင်တန်အထျꩻအသောင်ဖုံႏနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အောဝ်ႏအရိုꩻခါꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် အောဝ်ႏလောဝ်ꩻခမ်း လောဝ်ꩻလိုꩻမျိုꩻထျꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အီႏလꩻလွဉ်ယွုမ်းအံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ လောဝ်ꩻလိုꩻမျိုꩻကမာꩻပွယ်ꩻ လူးဖုဲင်ꩻသူꩻတဲ့ အကျောင်ꩻပျုတွမ်ႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ၊ သာႏသနာႏ၊ စေႏတီႏဖုံႏတဲင် လုဲင်းလုပ်ꩻခြံမာꩻသားအနေႏ ခမ်းယိုထီယို ယံကဟောဝ်၊ ယံကလော့ညီႏ ဉတုရာႏသီႏယံကမဲဉ်ႏ သွို့ꩻခြံအလုပ်ꩻအမာꩻ၊ အခိုႏအခွဉ်ႏ ယံကလꩻအာ၊ ယံကလူႏဗာႏထဲင်းထဲင်း၊ တန်ꩻဗာႏထဲင်းထဲင်း ဆုꩻတောင်ꩻမင်္ဂလာႏတဲင် ဝွေꩻသီးတဲ့ မာꩻလွေꩻ နေင်ႏတသာဆန်ꩻမာꩻငါ ဒဲဉ်ရုတ်ꩻ၊ ဒဲဉ်စေတ်ꩻလာ ဗꩻတွိုႏဝါႏဆိုႏ (ဧပီ၊ မေ၊ ဇွန်၊ ဇွန်လုဲင်)ကိုနုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။
လောဝ်ꩻခမ်း၊ လောဝ်ꩻလိုꩻမျိုꩻ မာꩻလွေꩻပွယ်ꩻလူႏပွယ်ꩻတန်ꩻ အွဉ်ႏလွေꩻပါလူးဖုဲင်ꩻပွယ်ꩻယိုနောဝ်ꩻ ဗွိုန်ပီဒျာႏတွမ်ႏ ပအိုဝ်ႏထွုံꩻဓလေ့ꩻဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ နီသွဉ်းသီး ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ပွယ်ꩻနေင်ႏတသာ ကမာꩻလွေꩻပွယ်ꩻစဲဉ်ႏနောဝ်ꩻ အစောဝ်းခါနောဝ်ꩻ လေပ်သျင်ႏလောင်ꩻ၊ လေပ်စင်ꩻလောင်ꩻ၊ လေပ်ပါအလူႏပဒေႏသာႏ၊ အလူႏမွူးထွူတဲင် မွူးပင်ꩻနာႏထွူအကျိုꩻနောဝ်ꩻမꩻ အီလေပ်လူးဖုဲင်ꩻ၊ လေပ်ထွူသွံလဲင်ႏနောဝ်ꩻမꩻ ဒင်ႏလူးဖုဲင်ꩻကင်း၊ တဲစ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ လူးဖုဲင်ႏထင်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ၊ လူးဖုဲင်ꩻပꩻတဲ့နောဝ်ꩻ လိုꩻကလွဉ်ထွားပွယ်ꩻ ပရိသတ်အမျာꩻနောဝ်ꩻ ဒုံႏထုံ၊ ဒုံႏမောင်း ကျူႏဗျာႏထွူတဲင် ပွိုင်းလဲင်ႏစခါနောဝ်ꩻ ထူႏဟံႏအောက်ꩻဟံႏဗော့ꩻ သူႏချာသူႏငါလွဝင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ဗွိုန်ပီဒျာႏ လောဝ်ꩻခမ်းလိုꩻမျိုꩻဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻ နေးထူႏတွမ်ႏယမ်ꩻတွော့ꩻ တောက်ꩻလူးဖုဲင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻမတ်တန်ꩻ၊ လောဝ်ꩻလိုꩻမျိုꩻမတ်တန်ꩻ၊ ထုဲင်ꩻလိုꩻမျိုꩻမတ်တန်ꩻသမဲင်ꩻအလꩻ လူးဖုဲင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ ညလွေꩻလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ အရျာꩻတန်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ကတယ်ႏကောႏမော့ꩻလွဉ်ယမ်ꩻစိန်ꩻ၊ မာꩻလွဉ်ဒါႏယမ်ꩻဖြေင်းဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ တယ်ႏစွဉ်ႏ(၉)ရျာꩻဗူႏကိုနောဝ်ꩻသွူ၊ ဗုဒ္ဓကဖျော်လွဉ်စ သထွုံႏယိုနောဝ်ꩻ တယ်ႏဒျာႏ(၁၀)ရျာꩻဗူႏ(၁၁)ရျာꩻဗူႏ အရပ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ (၁၃)ရျာꩻဗူႏ ဗုဒ္ဓသာႏသနာႏယို ရောင်ႏလေမွေး ပုဂံႏခမ်းကိုနောဝ်ꩻသွူ၊ (၁၄/၁၅)ရျာꩻဗူႏကာႏလဖုံႏနောဝ်ꩻ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏယို အာသျဟံႏအခေါဝ်ကွဉ်ႏနောဝ်ယို စွစ်ꩻလီလွဉ်လဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ၊ လောဝ်ꩻခမ်းကို လောဝ်ꩻလိုꩻမျိုꩻဖုံႏ ကအောဝ်ႏမာꩻပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻယိုတဲ့ အခေႏခံႏဒျာႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ သွဉ်လွူꩻသေထွꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏအလꩻ ကအောဝ်ႏမာꩻလွေꩻပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ အထျꩻအောဝ်ႏလောဝ်ꩻခမ်း၊ ထုဲင်ꩻခမ်းကိုစပ်ဆွိုင်ꩻ ယွုမ်းအံႏသေနာႏဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ နီသွဉ်းသီးပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ကအောဝ်ႏယွုမ်းအံႏ တောက်ꩻဒါႏလူးဖုဲင်ꩻယို ညဆွာꩻလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ (၄၀၀-၅၀၀)ရပ်ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ယွုမ်းအံႏသေနာႏဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
ကွပ်ပွိုးပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ နေးထူႏယွုမ်းအံႏ ယမ်ꩻဗွာ၊ ယမ်ꩻဖြေင်း ရော်ꩻပေါင်ꩻစပ်တဲင် ကတောက်ꩻဒါႏလွဉ်လူးဖုဲင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ ကလွိုင်ႏအာ၊ သက်တန်ꩻကထွိုင်ႏညယိုနောဝ်ꩻ ဗွိုန်ပီလွေꩻထိုꩻလဲဉ်း ပအိုဝ်ႏနမ်းပဲင်ႏထာꩻခြိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ဖြောဝ်ꩻခမ်းအကို လိုꩻမျိုꩻအလောင်ႏအလင် မဲဉ်မာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻမာꩻ ထူႏလဒျာႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ၊ ထွားနုဲင်းဒျာႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ-မဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့ လꩻဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻ ဖေႏကအောဝ်ႏနွောင်ꩻတွမ်ႏခမ်း တွမ်ႏထီယိုနောဝ်ꩻ ဘာႏသာႏ၊ ငေါဝ်းငွါ၊ လိတ်လုဲင်ꩻ၊ ဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ၊ အကွဉ်အကꩻယို အရေꩻတန်မွေးစွဉ်ႏဒျာႏထာꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ (၁၉၇၁-၇၂)ဗာႏနေင်ႏယံတွင်ꩻကာႏလ ပအိုဝ်ႏဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏအစဲစ်အမဲဉ်ႏယို ငမ်းအထိုꩻမားထိုꩻတဲင် နောဝ်ꩻခါ တက္ကသိုလ်ႏကျောင်ꩻသားဖုံႏ တယ်ႏကောႏအွဉ်ႏထွော့လွေꩻ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻငေါဝ်းသချင်ꩻ၊ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻ ထာꩻကျူႏဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊
ခွေသွဉ်းကသွဉ်လွူꩻသေထွꩻဗာႏ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻကအောဝ်ႏဒါႏ ခမ်းနဲင်ႏငံႏဖုံႏနောဝ်ꩻ- ခယ်ႏ၊ လောဝ်ꩻ၊ ထုဲင်ꩻ၊ မန်း၊ ကိုးရီးယား၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယ အခေါဝ်ကွဉ်ႏ၊ အထာႏဝခမ်းကထွာဒါႏ မွတ်စလဉ်ခမ်း၊ အာရပ်ခမ်းဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻ သေထွꩻဗာႏသွူ။ ဟံႏတန်လောင်း ကအောဝ်ႏဒါႏ ခမ်းနုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ယိုခါ တယ်ႏကောႏလွေꩻနွောင်ꩻလဲဉ်း ဒုံႏကျည်ဒုံးပျံစတဲင် အမျိုꩻမျိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ နီသွဉ်းသီးပအိုတ်ႏလိုꩻမျိုꩻယိုနောဝ်ꩻ ဗꩻတွိုႏဒျာႏယိုငခါ တောက်ꩻထွူလူးဖုဲင်ꩻ ဗော့ꩻတကွပ်ပါတောဝ်း၊ ကျꩻပါတောဝ်း လူးဖုဲင်ꩻတာနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻလꩻဒါႏတောဝ်းဒွိုန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။[၁]
ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻတွမ်ႏ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻ
မွဉ်းဖျင်ကမ္ဘာႏလောင်း ကအဝ်ႏဒါႏလိုꩻမျိုꩻတွိုင်ꩻ၊ ဘာႏသာႏတွိုင်ꩻ၊ ခမ်းထီတွိုင်ꩻနဝ်ꩻ နမ်းပဲင်ႏထုံꩻစံႏ၊ နမ်းပဲင်ႏယေန်ႏကေႏမုယို အဝ်ႏလွဒျာႏ ပငါပရာꩻသွူ။ လိုꩻမျိုꩻနမ်းပဲင်ႏ ယေန်ႏကေႏမု-ကရိုꩻယိုနဝ်ꩻ အကျောင်ꩻမာꩻထွာတွမ်ႏ လိုꩻမျိုꩻသမဲင်ꩻ၊ ဘာႏသာႏသမဲင်ꩻတဲင် ပေါႏပေါက်ထွာလွဉ် ကဲဉ်းအာအာဒျာႏသွူ။ မဉ်ႏနုဲင်းနီပအိုႏ ကမာꩻဒါႏပွယ်ꩻမန်ႏသမျနဝ်ꩻ တကင်ꩻတဝ်းတွမ်ႏ ဘာႏသာႏရေꩻ မီႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏလꩻဒျာႏသွူ။ ကမာꩻဒါႏနဲင်ႏငန်ႏရေꩻပွယ်ꩻ၊ နုဲင်းပွယ်ꩻတောႏလန်ႏ ပဒေႏသရာဇ်စနေစ်ဖုံႏ၊ ပွယ်ꩻမွူးနီꩻခွိုꩻပအိုႏ ဒဲဉ်သီႏဗွေဖုံႏနဝ်ꩻမတဲ့ ဖစ်ရဟန်ꩻပင်ꩻသံဃာႏ၊ မာꩻဒါႏန ဖကုသိုလ်ႏ အဝ်ႏပါနေဒွုန်းတဲင် တကင်ꩻတဝ်းတွမ်ႏဘာႏသာႏရေꩻနေနေသွူ။ နီပအိုႏကမာꩻဒါႏ ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻယိုနဝ်ꩻ မာꩻဒျာႏပွယ်ꩻနေင်ႏတသာတွော့ꩻ သော့ꩻပါလုတ်ဖုဲင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ အဝ်ႏ၊ အကျောင်ꩻပျုတွမ်ႏဗုဒ္ဓပူဇနိယပွယ်ꩻ ပူႏဇောႏဘုရာꩻစေႏတီႏတဆူႏဆူႏတွော့ꩻ သော့ꩻပါလုတ်ဖုဲင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏတဲင် အထျꩻမူလ အဝ်ႏယင်းဒျာႏ ဘာႏသာႏရေꩻနေနေသွူ။ တဲႏနေင်ႏတသာဆန်ꩻမာꩻငါ ဗꩻလွေꩻဝါႏဆိုႏ အခါႏလယ်ႏကို ကမာꩻဒါႏ ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻ အင်းရွယ်ႏချက်နဝ်ꩻ ကျိုႏဆွုမ်ႏခမ်း၊ ခမ်းဖေႏကလော့၊ ခမ်းဖေႏကဟွုန်ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
နဝ်ꩻတွော့ꩻ ကွပ်မာꩻပွဲꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻတဲင် ခမ်းလော့မွေး၊ ခမ်းကွုန်ꩻမွေးနေဟောင်း မီႏရီနဝ်ꩻ- မာꩻပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻတွော့ꩻ ခမ်းလော့လဲနဝ်ꩻ၊ လော့တဝ်းလဲ့နဝ်ꩻ အင်းရွယ်ႏချက်ယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဗာႏဒျာႏရင်ꩻသွူ။ အင်းရွယ်ႏချက်အတွိုင်ꩻ ထွာတထွာတဝ်းနဝ်ꩻ တကဏ္ဍခေါဒျာႏသွူ။ နဲင်ႏငန်ႏတောႏအစိုႏရ ကမာꩻဒါႏ ပွယ်ꩻလွတ်လပ်ရေꩻနီꩻ၊ ပွယ်ꩻခမ်းပေါင်ꩻစုနီꩻ၊ ပွယ်ꩻတောႏလန်ႏရေꩻနီꩻ-စတဲင်ပွယ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏအွဉ်ႏတွမ်ႏ ရေႏမိုးချက်ဖုံႏနေနေသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ရေႏမိုးချက်အတွိုင်ꩻ ထွာတထွာတဝ်း၊ မာꩻလွဉ်ꩻ တမာꩻလွဉ်ꩻတဝ်းနဝ်ꩻ တကဏ္ဍခေါဒျာႏသွူ။ ပအိုႏကမာꩻဒါႏ ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻယိုနဝ်ꩻ အကျောင်ꩻမာꩻထွာတွမ်ႏ ဘာႏသာႏရေꩻရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ ကွဲညညနဝ်ꩻ ဘာႏသာႏရေꩻ (ဗုဒ္ဓပူဇနိယ)နဝ်ꩻ ဆေ့ꩻဆေ့ꩻ၊ မွန်းပျောႏမုနဝ်ꩻ ကဲဉ်းအာအာတဲင် မီႏတွက်ထွားအကျိုꩻဟဝ် တွမ်ႏအကျိုꩻကုဲင်နဝ်ꩻ အကျိုꩻကုဲင်အာ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အကျိုꩻကုဲင်ကရိုꩻနဝ်ꩻ လုတ်ဖုဲင်ꩻတန်ႏဖိုꩻ၊ ဗုတ်ꩻငိုꩻ၊ ယံꩻငိုꩻဖုံႏလဲ့လို့ရွဉ်၊ ကေားတောက်ꩻကေားစွယ်ꩻသားလဲ့ လွတ်လွဉ်ꩻ၊ မီႏတွိုႏပွယ်ꩻနီꩻလဲ့ လွေꩻဗာႏတဲင် လွတ်ဖျင်၊ ကေားလွေꩻကေားထွားသားလဲ့ လွတ်နုဲင်း၊ ကေားလောင်ꩻသားလဲ့ သုမ်ꩻလွဉ်ꩻ၊ လွေꩻအံႏလွေꩻအွꩻတဲင် ရွဉ်လို့-စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။
ကွပ်အကျိုꩻကုဲင်အာတဲင်တွော့ꩻ ကထွာဒါႏ ပအိုႏခွန်ကွဉ် လိုꩻတန်ယဟန်ႏနဝ်ꩻ တကျွိုက်တဝ်း၊ တမဲဉ်ဖေႏအာႏတဝ်း၊ ဖေႏအာႏတဝ်းသွူတကာႏတဝ်း ရဲးပေ့ꩻခါꩻနေးထဲင်းသွူ။ ရဲးပေ့ꩻစွဉ်ႏလဲ့ ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻယိုနဝ်ꩻ တောက်ꩻသားလဲ့စွယ်ꩻ၊ လောင်ꩻသားလဲ့စွယ်ꩻ၊ ထွားသားလဲ့စွယ်ꩻတဲင် ယထွောင်းထွောင်း၊ ယရပ်ရပ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏအွဉ်ႏဒျာႏနွိုင်ႏနွိုင်ႏသွူ။ ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ကလꩻဒါႏလုတ်ဖုဲင်ꩻ ကောမရှင်ရွဉ်ယို အွဉ်ႏအမျာꩻရွဉ်ရံႏပွုံႏရိုꩻနဝ်ꩻတဲင် မာꩻလွေꩻလဲ့ အဝ်ႏသွူ။ ခေတ်ယိုခါနဝ်ꩻ ဖုန်းခေတ်တဲင်တွော့ꩻ ပေါႏပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻ အဝ်ႏတထွောင်းထွောင်းလဲ့ တွို့ꩻကွဉ်ႏနဝ်ထင်ꩻ၊ ဗော့ꩻဗော့ꩻညာꩻညာꩻ ဟွုန်လို့သေလို့တဲင် လုတ်ဖုဲင်ꩻဆရာႏဖုံႏ၊ လုတ်ဖုဲင်ꩻဝါႏသနာႏသားဖုံႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏကာꩻတွမ်ႏသင်ကယ် ဖျောလွဉ်လွဝင်ꩻတွော့ꩻ ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻနဝ်ꩻ အကွုန်ꩻတဝ်းအဲဉ်ထဝ်း၊ ကွုန်ꩻဒျာႏလွဉ်ႏလွဉ်း ထာꩻစာသားဖုံႏလဲ့ စာဟဝ်မွေးစွဉ်ႏထာꩻသွူ။ ပွယ်ꩻထွိုင်ႏဝုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ဘီယာဗုတ်ꩻတွမ်သား လꩻလွဉ်ꩻနေးစွဉ်ႏရွဉ်အသောင်ႏတန်ꩻ အဝ်ႏဟွုန်ဗာႏဖိုနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻယိုနဝ်ꩻ ကွပ်အကျိုꩻကုဲင်နဝ်ꩻ အာလဲဉ်းအကျိုꩻဟဝ်တဲင်တွော့ꩻ ခွန်ကွဉ်ပအိုႏယဟန်ႏသီး တကျွိုက်တဝ်း၊ အဝ်ႏရဲးပေ့ꩻခါꩻလဲ့ တလꩻတဝ်း၊ ရဲးပေ့ꩻနွောင်ꩻတဝ်းသွူ။ ကွပ်အခေႏအနေႏ အဝ်ႏနုဲင်းယိုတဲင် ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻယိုနဝ်ꩻ ပအိုႏယိုꩻယာႏပွယ်ꩻတမျိုꩻအနေႏ "အွဉ်ႏထွော့ထွိုက်နဲ့၊ အွဉ်ႏထွော့ထွိုက်တဝ်းနဲ့"ရီခရာႏအဝ်ႏထိုꩻသွူ။ မီႏရိုꩻအွဉ်ႏထွော့ထွိုက်တဝ်းလဲ့ ကတဲမ်းနယ်ဒါႏ နုဲင်းကီယိုအတွိုင်ꩻ အကျိုꩻကုဲင်(အပဲစ်)သံးအာတဲင် နုဲင်းစွဉ်ႏတမွေးတဝ်း၊ နုဲင်းစွဉ်ႏတသေန်ႏတဝ်းသွူ။ မီႏရိုꩻတမွေးတဝ်း၊ တသေန်ႏတဝ်းလဲ့ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ နီမန်းခမ်း ထုံꩻစံႏယေန်ႏငဲးမုꩻ ပွယ်ꩻအလင်ဖုံႏနဝ်ꩻကား "အနယ်ꩻလွစ်၊ အပဲစ်လွစ်နေဟောင်း"ရီခရာႏအဝ်ႏဖျင်သွူ။ ပွယ်ꩻအလင်ဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ အနယ်ꩻတလွစ်တဝ်းနေနေသွူ။ ဥပမာႏ- ပွယ်ꩻသင်ႏကဲန်ႏဟုဲင်း၊ သင်ႏကဲန်ႏတွင်ꩻ ကဆူလွဝင်ꩻထီယို မီႏတွက်ထွား တခမ်းလုမ်းအနေႏနဝ်ꩻ ရွဉ်လို့ကုတ်တေႏပေါင်ꩻခွိုင်းမုဲင်ꩻ၊ ကဆူထီပျောႏထာꩻနဝ်ꩻ ထာꩻမာꩻလွတ်အခိန်ႏလို့ တကားမုဲင်ꩻ၊ ဝင်ꩻကလွေꩻထာꩻတွမ်ႏကိစ္စအရေꩻဖုံႏ၊ ထင်ႏကျောင်ꩻထင်ႏကန်ႏဖုံႏယို ဆူဆွုမ်ႏဝင်ꩻတွော့ꩻ ဝင်ꩻသꩻဒုက္ခဆင်ꩻရယ်ꩻလွဉ်ꩻ၊ ကမော့ꩻလွဉ်ꩻထာꩻဆော့ဆာဖုံႏနဝ်ꩻ ဆေ့ꩻအာတကာႏမုဲင်ꩻ၊ ပျောႏထာꩻတဲင် သင်ကယ်မောက်၊ ကာꩻမောက်တွော့ꩻ ကဆာကကဲင်၊ ကထို့ကလွတ်ꩻ၊ ကဆော့ကဆာ၊ ကသီကမားနဝ်ꩻ တနေင်ႏနေင်ႏယို တကားမုဲင်ꩻ၊ သင်ႏကဲန်ႏတွင်ꩻ ဆူထီပျောႏထာꩻတဲင် လꩻအကျိုꩻဟဝ်နုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ မီႏစဲစ်ဆေꩻစဉ်ꩻစာꩻထွားနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ဟုဲင်းထဲင်းက ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻသွူ။
ဥပမာႏထဲင်း ပွယ်ꩻတမျိုꩻ နဲင်ႏငန်ႏခမ်းထီအကို မိဉ်ꩻကတန်ဒါႏ ပွယ်ꩻတန်ကထိန်ႏ (တန်ဆောင်တိုင်)တောင်ႏကီꩻယို ကအွဉ်ႏဒါႏ ထာꩻတောႏထာꩻလောင်ꩻ၊ ထာꩻခွုမ်ပဆိုး၊ ထာꩻမွန်းထာꩻပျောႏ အမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ လိုꩻခမ်းလိုꩻထီ ရွဉ်လို့လွဉ်ꩻ၊ သုမ်ꩻလွဉ်ꩻတခွိုင်းမုဲင်ꩻ။ မေႏကျောင်ႏတဖြုံႏတာႏ ခမ်ႏလို့ရွဉ် အသိန်ꩻပဉ်ဆီဆီတဲင် အွဉ်ႏစွꩻပြဲင်ႏလွဝင်ꩻ ကဖေႏတွမ်ႏဆုနဝ်ꩻ အကျိုꩻတရာꩻအဝ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ၊ မေႏကျောင်ႏကထဲ့လူးသီဒါႏလိုꩻ နုဲင်းဟန်ႏနေင်ႏနဝ်ꩻ အီႏရိုꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻ- မီႏစဉ်ꩻစာꩻစဲင်းစဲင်းနဝ်ꩻ ဟုဲင်းထဲင်း ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻနေနေသွူ။
ပွယ်ꩻသင်ႏကဲန်ႏဖုံႏ၊ ပွယ်ꩻကထိန်ႏ တောင်ႏကီꩻဖုံႏယို မီႏရိုꩻဘာႏသာႏ လိုꩻမျိုꩻထုံꩻစံႏ ယေန်ႏကေႏမုꩻအနေႏ အဝ်ႏထွိုက်အဝ်ႏသင်ꩻဒျာႏလဲ့ နီပအိုဝ်ႏပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻယိုလဲ့ အဝ်ႏထွိုက်အဝ်ႏသင်ꩻဒျာႏသွူ။ ကွဲးတွော့ꩻ မီႏရိုꩻရွဉ်လို့အာငါႏ၊ ထာꩻမာꩻလွတ်ငါႏလဲ့ ကထွာဒါႏ ခွန်ကွဉ်လိုꩻတန်၊ လိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏယေန်ႏငဲးမုအစွိုꩻ (ဗဟိုႏ)နဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏထွော့ဖေႏ စီꩻကန်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလွုမ်ꩻသွူ။
- (က) အွိုင်ႏတဖြုံႏအကို တနေင်ႏနေင်ႏယို အွဉ်ႏဗာႏပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻ ခွိုင်းမုဲင်ꩻဖြုံႏ။
- (ခ) ပွယ်ꩻတဖြုံႏယို လုတ်ဖုဲင်ꩻဆေ့ꩻအာ အွဉ်ႏဖေႏနေး အခန်ꩻတွိုင်ꩻ။
- (ဂ) လုတ်ဖုဲင်ꩻတဖြုံႏယို အဒွေါင်ႏအဆွာꩻ အဝ်ႏဗာႏခွိုင်းမုဲင်ꩻပေ။
- (ဃ) လုတ်ဖုဲင်ꩻယို လဲ့ꩻလို့လို့ဗာႏ တနီꩻချင်ꩻ-စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။
ယိုခါခါနဝ်ꩻ ဖေႏခွင်ꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ ဖေႏခွင်ꩻတဝ်းလဲ့နဝ်ꩻ ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻယို အခန်ꩻတွိုင်ꩻ တအဲဉ်ထဝ်း၊ စီꩻကန်ꩻတအဲဉ်ထဝ်း၊ ကအဝ်ႏအွဉ်ႏလွေꩻ ဒုံရပ်ဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏအွဉ်ႏလွေꩻဒျာႏရင်ꩻရင်ꩻတဲင် ပွယ်ꩻလုတ်ဖုဲင်ꩻယို ပအိုႏယိုꩻယာႏ ပွယ်ꩻတမျိုꩻအနေႏ အွဉ်ႏထွော့လွေꩻဖေႏထွူတွော့ꩻ မီႏအွဉ်ႏလွေꩻဖေႏနေး စီꩻကန်ꩻနဝ်ꩻ ဟဝ်ဟောင်း-ယူႏစဉ်ꩻစာꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် တဲမ်းလွေꩻဗာႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻယိုသွူ။
ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ခွေသွဉ်းရောမ်ဖြုဲင်ꩻကို ဝွေႏဖန်ႏဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏဖုံႏယို ကထွာဒါႏ ပအိုႏခွန်ကွဉ် လိုꩻတန်သီး၊ လိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏ ယေန်ႏကေႏမုအစွိုꩻ (ဗဟိုႏ)သီးနဝ်ꩻ မွေးတမွေးတဝ်း-စဉ်ꩻစာꩻဝွေႏဖန်ႏထွူတဲင် လိုႏမာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻလဲ့ လိုႏမာꩻလိုႏဆုံꩻဖျတ်အွဉ်ႏထွော့လွေꩻလဲဉ်းသွူ-သွူ။[၂]