သင်္ဂါႏယနာႏ
သဗ္ဗညုတဂေါတမနီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကူꩻပရိနိဗ္ဗာန်ႏကထွိုင်ႏထွူ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကဟော်ꩻသေꩻခါꩻဒါႏ ဓမ္မတရာꩻတောႏဖုံႏ ဖေႏနေးကဖေ့ဝုဲင်ꩻထိုꩻဗာႏမွုန်းအတာႏ ကသေလဲပ်ဒါႏလျင်ႏဒါႏ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ တပဲ့တပန်ꩻ ရဟန်ꩻသင်္ဃာႏသီးဖုံႏ ကရွစ်ဖတ်မတ်တန်ꩻဒင်ႏသေꩻခါꩻဒါႏ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻတရာꩻတောႏအစဲစ်အမဲဉ်ႏစားနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻ ဒင်ႏသင်္ဂါႏယနာႏ (အိန်းကလေတ်: Buddhist councils) နဝ်ꩻသွူ။ မီႏဒင်ႏသင်္ဂယနာႏနဝ်ꩻ ခွန်အစိုႏရသီး တောမ်ႏ ခမ်းသားထီသားသီးဖုံႏ အဝ်ႏစွဲကမ်းကူႏငီႏရောင်လွဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။
ခံႏဆွုပ်သာႏသနာႏအမွီႏ -နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကူꩻပရိနိဗ္ဗာန်ႏ ကထွိုင်ႏထွူ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကအွဉ်ႏကုဲင်သေꩻခါꩻဒါႏ သာႏသနာႏတောႏအမွီႏဖုံႏ ယံကထိုꩻမားထိုꩻဗာႏမွုန်းတဲင် ခေတ်အဆက်ဆက် နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ တပဲ့ꩻတပန်ꩻ ရဟန်ꩻသင်္ဃာႏသီးနဝ်ꩻ ပေါင်ꩻတောမ်ႏ ခွန်အစိုႏရသီး၊ ခမ်းသားသီးဖုံႏ အွဉ်ဝင်ꩻထိန်ꩻသိမ်ꩻလွတဲင်တွော့ꩻ ဒင်ႏသင်္ဂါႏယနာႏ အောင်ႏလꩻလဲဉ်း (၆) လဲင်ႏ (၆)ခြွိုက်နဝ်ꩻသွူ။
ဝေါဟာရအရွီးအခိုႏ- သင်္ဂီတိ ကရိုꩻဒါႏပုဒ်နဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုး ထီႏဗာႏ ဒီဃနိကာယ် ပါထိကဝဂ် (၁၀)သုတ်ကိုတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏ သင်္ဂီတိသုတ် နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ သုတ်ယိုတသုတ်နဝ်ꩻ နီဗွေႏမျတ်ꩻဘုရာꩻ ခါးလားကကူꩻပရိနိဗ္ဗာန်ႏခိန်ႏ (၁၀) ဝါႏ ရပ် ဗွေႏသာရိပုတ္တရာႏမထေရ်ႏမျတ်ဟော်ꩻခါꩻ အွိုး..မလ္လခမ်း၊ ဝေင်ꩻပါဝါ၊ တကာႏစင်းခံꩻသုန္ဒတခေါ့ꩻခြံကိုနဝ်ꩻသွူ။ သုတ်နဝ်ꩻကို ကပါသော့ꩻဒါႏ သင်္ဂါယိတဗ္ဗံနဝ်ꩻ ရွစ်ငီႏငီႏသွိုသွိုနေးတဝင်ꩻ၊ ထာꩻယူႏဝါႏဒဗွိုန်တဝ်းဝင်ꩻ တအဝ်ႏတဝ်းတဲင် ရွစ်ဖတ်နေး၊ တောမ်ႏ ခံႏထူႏချက် တဗာႏချင်ႏတဲင် ရွစ်ဖတ်လွနေး စတဲင် ဗွေႏဗုဒ္ဓဃောသနဝ်ꩻ ဖွင်ꩻသေꩻခါꩻအဓိပ္ပာယ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုးနဝ်ꩻမꩻတဲင် တောမ်ႏ အဓိပ္ပာယ်ႏ တဖွောင်းတဖဲင်းတွော့ꩻ တဟဝ်ထင်းယူႏမာႏတဝ်း ဝင်ꩻရွစ်ရိုꩻရိုꩻ(ရွစ်ပဆိုးပဆဲ)ထာꩻ နဝ်ꩻသွူ။
သင်္ဂါႏယနာႏ = သံ - စုဗူႏထွူ၊ ဂါယနာ - ရွစ်ဖတ်နေး။
သင်္ဂါယနာ = စုဗူႏထွူတဝင်ꩻတဲင် ရွစ်ဖတ်နေး။
ဒင်ႏသင်္ဂါႏယနာႏသမဲင်ꩻ
မွဉ်းဖျင်ခါးလား ခရစ်တောႏ ကပေါႏပေါက်လွဉ်ခိန်ႏ ၅၈၉ ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ပွင်ꩻပေါႏလွဉ် လိုꩻအခမ်းနဝ်ꩻသွူ။ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ သက်တောႏလꩻ ၃၅နေင်ႏနဝ်ꩻ ထွာဘုရာꩻ၊ သက်တောႏကထွိုင်ႏလꩻ ၈၀နေင်ႏနဝ်ꩻ သံးကူꩻပရိနိဗ္ဗာန်ႏတဲင် ၄၅ဝါႏ လွုမ်းလွုမ်း နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနဝ်ꩻ တဝေင်ꩻနွို့ တဝေင်ꩻအုံ တဒုံနွို့ တဒုံထန်ႏ တောမ်ႏ မဟာဂရုဏာႏတောႏ တန်တန်အာအာတဲင် အဝ်ႏလယ်ႏကယ်ႏချွစ်ဖေႏ ဝေႏနေႏယျသတ္တဝါႏသီးဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနဝ်ꩻ အာနန္ဒာ - အာနန္ဒာႏဟွေး l မယာ - ခွေဘုရာꩻနဝ်ꩻ l ဝေါ - တပဲ့ꩻဖူးခိုသီးအတာႏ l ယောဓမ္မောစ - သင်ꩻခဝ်းသုတ်၊ အဘိဓမ္မာႏယိုလဲ့ l ဒေတိတော - ဟော်ꩻဖေႏအပ်လဲဉ်းသွူ၊ l ယောဝိနယောစ - ဝိနယ်ꩻဖုံႏတဲ့ lပညတ္တော - ပညတ်အပ်လဲဉ်းသွူ၊ l သော - ခွေဘုရာꩻကဟော်ꩻအပ်ဒါႏ သုတ် - အဘိဓမ္မာ - ဝိနယ်ꩻ ဓမ္မက္ခန္ဓာဖုံႏနဝ်ꩻ l မမစ္စယေန - ခွေဘုရာꩻကူꩻထွူနိဗ္ဗာန်ႏဆꩻချာ၊ ဝေါတုမာကံ - အီႏထွာ တပဲ့ꩻဖူးခိုသီး l သတ္တာ - အဆုင်ꩻအမ့ꩻ ဆရာႏသနယ်။" ...ဟော်ꩻသေꩻခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "တပဲ့ꩻဖူးခို အာနန္ဒာႏဟွေး၊ ခွေဘုရာꩻကဟော်ꩻသေꩻခါꩻဒါႏ သုတ်၊ ဝိနယ်ꩻ၊ အဘိဓမ္မာႏ တရာꩻတောႏဖုံႏနဝ်ꩻ ခွေဘုရာꩻ မီႏကူꩻထိုꩻထွူ ပရိနိဗ္ဗာန်ႏဆꩻချာ အီႏထွာ တပဲ့ꩻဖူးခိုသီး ဆရာႏသနယ်" စတဲင် မိန်းလဝ်းသေꩻခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
ငဝ်းမိန်းလဝ်းနဝ်ꩻအလွောက်ꩻ "ဓမ္မဝိနယ" ကရိုꩻဒါႏ သုတ်၊ ဝိနယ်ꩻ၊ အဘိဓမ္မာႏ တရာꩻတောႏဖုံႏ မီႏအဝ်ႏနေကဒွိုန်းနဝ်ꩻ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻလဲ့ သက်တောႏအဝ်ႏတင်ႏသျာꩻနေကဒွိုန်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ “သာႏသနာႏ”ကရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ သုတ်ယို၊ ဝိနယ်ꩻယို၊ အဘိဓမ္မာႏတရာꩻတောႏယိုဖုံႏ ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ သုတ်၊ ဝိနယ်ꩻ၊ အဘိဓမ္မာႏ တရာꩻတောႏဖုံႏ မီႏထိုꩻမာႏဖေ့ဝုဲင်ꩻမ့ꩻ သာႏသနာႏတောႏလဲ့ အီႏဖေ့ဝုဲင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။
ကွပ်ပွိုး နုဲင်းနဝ်ꩻမ့ꩻတဲင် နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ တပဲ့ꩻတပန်ꩻ ရဟန်ꩻသင်္ဃာႏ သီးဖုံႏနဝ်ꩻ ဓမ္မဝိနယ ကရိုꩻဒါႏ သုတ်၊ ဝိနယ်ꩻ၊ အဘိဓမ္မာႏ တရာꩻတောႏယိုဖုံႏ ဖေႏနေးကဖေ့ဝုဲင်ꩻထိုꩻမားဗာႏမွုန်းအတာႏ ခေတ်ကာႏလ အဆက်ဆက် အဝ်ႏထွားထိန်ꩻတီလွဒျာႏ နဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမ့ꩻတဲင် ခေတ်အဆက်ဆက်ကို သာႏသနာႏရန်ႏသူႏ အန္တရာယ်ႏဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏပေါႏထန်ႏလွဉ်နဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုး အရေꩻကိစ္စနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏတဲင် တပဲ့ꩻတပန်ꩻ ရဟန်ꩻသင်္ဃာႏ သီးဖုံႏနဝ်ꩻ သာႏသနာႏတောႏ ဖေႏကဖေ့ဝုဲင်ꩻထိုꩻမွုန်း၊ သာႏသနာႏ ဖေႏနေးကကြောင်းစင်၊ သာႏသနာႏဖေႏနေး ကလွိုင်ႏကွုန်ꩻပꩻဖြယ်တဲင်တွော့ꩻ အဝ်ႏဒင်ႏလွေꩻ သင်္ဂါႏယနာႏ အခြွိုက်ခြွိုက်နဝ်ꩻသွူ။
နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနဝ်ꩻ ခါးလားခရစ်နေင်ႏ ကပေါႏထန်ႏလွဉ်ခိန်ႏ ၅၄၄ - ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ကူꩻခန်းဒျာႏ အရိနိပ္ပာန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ တယ်နဝ်ꩻမာꩻတငါတဲင် အဝ်ႏနပ်တွက်စ သွုပ်သွုပ်လွေꩻ သာႏသနာႏတောႏနေင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ယိုခါနဝ်ꩻ သာႏသနာႏတောႏနေင်ႏ ၂၅၀၀လွိုလဲဉ်း နဝ်ꩻသွူ။ နေင်ႏ ၂၅၀၀လွိုအကို ဒင်ႏဗာႏဖိုလဲဉ်း ထေရဝါဒ သင်္ဂါႏယနာႏ (၆) လဲင်ႏဗွေဗွေ နဝ်ꩻသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ ဗွေႏဝရသာမိ ကျောင်ꩻဟွေးသင်ꩻ၊ ပိဋကတ်ကျမ်ꩻမျတ် သမဲင်ꩻဇာတ်ခြောင်ꩻ တရာꩻတောႏ