သꩻရာႏရောႏဂါႏ
"သꩻရာႏရောႏဂါႏတွမ်ႏ ရဲးကာႏကွယ်ႏနယ်ꩻ" လိုꩻသီးနမ်းခန္ဓာႏ တဗာႏလွုမ်းလွုမ်း ကအဝ်ႏဒါႏ အင်္ဂါႏလက္ခဏာႏ (အခြွိုင်း)အမျိုꩻမျိုꩻအကို တယ်ႏစွဉ်ႏကအုံသန္ဓေႏမွိုးဟို့ꩻကိုကာႏ ပေါႏလက္ခဏာႏစွုမ်ႏလွဉ်လဲ့ ဗꩻစွဉ်ႏကသီ ခေ့ꩻလေနီꩻနာꩻ တအုံပဆားတဝ်းတွော့ꩻ ကအဝ်ႏမာꩻသေႏသေႏထာꩻမာꩻနဝ်ꩻ သꩻရာႏ(နှလုံး)သွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ လိုꩻသီးနမ်းခြွိုင်းအကိုယို အရေꩻတန်သွတ်ꩻအခြွိုင်းတမျိုꩻနဝ်ꩻ သꩻရာႏသွူ။
| သꩻရာႏကြွက်သားတစ်ရှူးသီထိုꩻ | |
|---|---|
| Synonym | သꩻရာႏရောႏဂါႏ |
 | |
| နှလုံးကြွက်သားတစ်ရှူးသေခြင်းသည် နှလုံးပတ်သွေးကြော၏ အတွင်းနံရံတွင် ကျစ်လျစ်သောအလွှာတစ်ခု နှေးကွေးစွာ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ၎င်းသည်ရုတ်တရက် ကွဲသွားသောအခါ သွေးခဲများဖြစ်ပေါ်စေ၍ သွေးကြောကိုပိတ်ဆို့စေကာ သွေးစီးဆင်းမှုကို ရပ်တန့်စေသောကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာရခြင်းဖြစ်သည်။ | |
| Specialty | သꩻရာႏရောႏဂါႏပညာႏ၊ အရေးပေါ်တသီႏပညာႏ |
| လက္ခဏာႏဖိုင်ႏ | သꩻအင်ဆာ၊ သာတလီꩻကွို့ꩻတဝ်း၊ ပျို့ခြင်း ၊ ခံႏစာꩻဗာႏနုဲင်းအီႏတဖေင်ꩻထိုꩻ၊ ချွေးစီးချွေးပေါက်ကျခြင်း ၊ ရွိုးအိုန်းပင်းပန်ꩻ၊ စူဗောင်၊ ပြေင်၊ ငင်းအုံႏ၊ငွဉ်ꩻ မွေးတဝ်းလဲ့ ဟို့ꩻ ဆာခြေ့ |
| သျုက်တရေင်မုꩻဖိုင်ႏ | သꩻရာႏခွုမ်မာꩻအာႏယောမ်ꩻလွဉ်၊ သꩻရာႏတဖုံပုင်ႏ ပုင်ႏမဲဉ်ႏမွေးတဝ်း၊ သꩻရာႏဆွိုးထိုꩻ မွေးတဝ်းလဲ့ နှလုံးရှော့ခ်ရခြင်း |
| ယီးနယ်အန္တရာယ်ႏကိင်ꩻ | သွီႏထင်ႏရောႏဂါႏ ၊ ဆွဉ်းအာယာလိတ်၊ ဆီႏနွိုးရောႏဂါႏ၊ နမ်းရုဲင်ꩻတသွိုးချာငါဆေ့ꩻထိုꩻ၊ ပြွောင်ႏလွဉ်ꩻထာꩻ ၊ သွီႏကိုအဗဲ့ꩻဓာတ်အာလွဉ် |
နမ်းတဗာႏလွုမ်း ကပသာဖေႏဒါႏသွီႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏသꩻရာႏကို ပသာလွေꩻသွူ။ အဝ်ႏနမ်းတဗာႏလွုမ်း ကသဲင်ꩻချာဒါႏသွီႏ တသာႏဖြွီꩻနဝ်ꩻ မန်းဟဲ့ꩻ"သွေးလွတ်ကြော"၊ ကပသာသဲင်ꩻဒါႏသွီႏ တသာဖြွီꩻနဝ်ꩻ မန်းဟဲ့ꩻ"သွေးပြန်ကြော"သွူ။ သꩻရာႏယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုꩻသီးသꩻအင်ကို၊ သꩻရာႏတဖြုံႏယိုနဝ်ꩻ အခန်ꩻအဝ်ႏလစ်ꩻခန်ꩻ၊ တခန်ꩻတွမ်ႏတခန်ꩻယို အတခါꩻပေ့ꩻဗွောင် (အဆို့ရှင်)အဝ်ႏ၊ တခန်ꩻတွမ်ႏတခန်ꩻ အဝ်ႏကူꩻဖြောင်လွေꩻလွဝင်ꩻ၊ ကပသာလွေꩻဒါႏသွီႏခန်ꩻ၊ ကလက်ခံႏဆွုမ်ႏဒါႏသွီႏသဲင်ꩻခန်ꩻ၊ အခန်ꩻပငါပရာꩻ၊ တာႏဝွန်ႏပငါပရာꩻသွူ။ လိုꩻတဖြာꩻ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ ဟဝ်တဟဝ်တဝ်း၊ အာႏဟဝ်တဟဝ်တဝ်းနဝ်ꩻ သꩻရာႏယို ထွာအထျꩻ၊ အဓိကအရေꩻတန် အခြွိုင်းတမျိုꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ သꩻရာႏဖေႏကခွေါင်ခံႏ၊ ဖေႏကထွာပုဲင်ႏရောႏဂါႏ တမျိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏအအုံအအဝ်ႏ၊ အအံႏအအွꩻတဲင် ရဲးကားကွယ်ႏဗာႏသွူ။ သꩻရာႏရောႏဂါႏကရိုꩻနဝ်ꩻ သာမညအနေႏ အဝ်ႏအမဉ်ꩻ "သꩻရာႏရောႏဂါႏ"တမျိုꩻလွုမ်ꩻလဲ့ ဝိသေသအနေႏနဝ်ꩻ အမျိုꩻအာတန်သွူ။
"သꩻရာႏရောႏဂါႏအမျိုꩻမျိုꩻအမဉ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ" = သꩻရာႏသွီႏအိုအဲဉ်ႏ (နှလုံးသွေးကြောကျဉ်း) = သꩻရာႏသွီႏအိုလုဲင်း (နှလုံးသွေးကြောကျယ်) = သꩻရာႏသေင် (နှလုံးကြွက်သားပုပ်) = သꩻရာႏအခန်ꩻကုဲင် (နှလုံးအခန်ꩻပျက်စီး) = သꩻရာႏအခန်ꩻပေ့ꩻဗွောင်ကုဲင် (နှလုံးအဆို့ရှင်ပျက်စီး) = သꩻရာႏအာႏပေႏ (နှလုံးအားနည်း) = သꩻရာႏယော့ꩻ (နှလုံးရောင်) = သꩻရာႏတန် (နှလုံးကြီး) = သꩻရာႏသွီႏဖြွီꩻတို (နှလုံးသွေးကြောပေါက်) = သꩻရာႏပကျောက်ꩻမဲဉ်ႏတဝ်း (နှလုံးခုန်မမှန်) စတဲင်နုဲင်းယိုဖုံႏသွူ။ မဉ်ႏထွာမဉ်ႏမော့ꩻ သꩻရာႏရောႏဂါႏတမျိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ လက္ခဏာႏနုဲင်းလယိုဖုံႏနဝ်ꩻ တမျိုꩻတဝ်းတမျိုꩻ ကုဲင်းခံႏစာꩻလွဉ်ဗာႏဒါႏသွူ။
- ၁။ စူဗောင်ဖဲ့ꩻစေႏထွေ ကုဲင်းဆာခြေ့ ဆာအဲင်ႏလွဉ်ဒါႏ။
- ၂။ နဲဉ်းဖဲ့ꩻစေႏ ဆꩻချာတဲ့ꩻတဲ့ꩻနဝ်ꩻ တဟဝ်သျင်ꩻတဝ်းတဲင် အချလွိုႏလွိုႏ၊ ခြေင်းပတဉ်ႏလွိုႏလွိုႏ ခံႏစာꩻဗာႏဒါႏ။
- ၃။တလီꩻတဖူꩻ (အဆုတ်)ကို ထီနွို့သော့ꩻတဲင် တဟေခွိုꩻဒါႏထာꩻ၊ သာထာꩻတခြင်တဝ်း။
- ၄။ ကတူႏအဲင်ႏဒါႏ၊ သီးမူꩻမဲ့ဝေ့ꩻဒါႏ၊ တသိုꩻသဉ်၊ တသိုꩻတအဲဉ်ထန်ႏလွဉ်ဒါႏ။
- ၅။ အဝ်ႏလွိုႏလွိုႏကာႏကာႏလဲ့ ရွိုးလွဉ်ဒါႏ၊ အုံထာꩻအာႏအဲဉ်ထဝ်း၊ အွန်းဖူးဒါႏ။
- ၆။ အုံထာꩻနုဲင်းတလီꩻဆန်ယောင်ႏယောင်ႏတဲင် အံႏအွꩻထာꩻလဲ့ တအွီႏတွိုင်ꩻတဝ်း။
- ၇။ အစနဝ်ꩻ သꩻအင်ဖဲ့ꩻစေႏ ခြေ့ယောင်ႏယောင်ႏ၊ ဆာ(အောင့်)ယောင်ႏယောင်ႏ ခံႏစာꩻဗာႏထွူတဲင် ညညနဝ်ꩻ စူဗောင်၊ စူနဲင်ႏ၊ ငွဉ်ꩻ၊ ကာႏပေါင်၊ ပြေင်ဗꩻချာ တဖဲ့ꩻရပ်ယို ဆာခြေ့လွဉ်ဒါႏ။
- ၈။ သွီႏပကျောက်ꩻ အဆင်ႏမဲဉ်ႏတဝ်း၊ သွီႏဆင်ႏအယွိုက်ꩻအမွိုင် ညီႏတဝ်း။
- ၉။ လွေꩻပသာႏသာႏ၊ မာꩻပသာႏသာႏလဲ့ ရွိုးမွိုင်၊ ရွိုးယိုꩻ။
- ၁၀။ သာထာꩻကွို့ꩻတဝ်း၊ သာထာꩻတွိုႏသꩻတဝ်း။
- ၁၁။ သꩻဝꩻထာꩻလꩻတဝ်း၊ သꩻသျုတ်သꩻတရေင်လꩻတဝ်း၊ ထာꩻငမ်းတန်၊ ထာꩻသꩻဝꩻတန်-စတဲင် လက္ခဏာႏနုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ကုဲင်းခံႏစာꩻဗာႏဒါႏသွူ။
လိုꩻသီးယို သꩻရာႏရောႏဂါႏ ဖေႏကထွာပုဲင်ႏ၊ ထွာဒါႏနေနေတဲ့ ထွာရျာꩻခေါင်ꩻ ဖေႏကဆေ့ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏလွောက်ꩻနာႏ ကျင်ꩻသွုံꩻ အချက်နုဲင်းဆꩻငါယိုဖုံႏသွူ။
- ၁။ ဆွဉ်းမွုန်းယာထူ (ဆေးလိပ်)
လိုꩻဆွဉ်းယာထူနဝ်ꩻ သꩻရာႏရောႏဂါႏ ထွာစဝ်းပိုႏလဲဉ်း လိုꩻတဆွဉ်းတဝ်းယာထူသား ၅-နေင်ႏရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ယာထူလွီးကိုကပါဒါႏ ဓာတ်အမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ မာꩻထွာအီရောႏဂါႏ အစွိုးအမျိုꩻအာတန်ရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ အထူꩻတဗာႏနဝ်ꩻ ကုဲင်းထွာဒါႏ တလီꩻတဖူꩻရောႏဂါႏသွူ။
- ၂။ ပြွောင်ႏလွဉ်ꩻမွုန်းထာꩻ
လိုꩻပြွောင်ႏသီးဖုံႏနဝ်ꩻ သꩻရာႏထေပိုႏဗာႏအာႏ၊ မာꩻပိုႏဗာႏထာꩻမာꩻတဲင် သꩻရာႏသွီႏဖြွီꩻ ရောႏဂါႏတမျိုမျိုꩻထွာအီဒါႏ၊ လိုꩻပြွောင်ႏနဝ်ꩻ သွီႏတိုꩻ ဆီႏနွိုးရောႏဂါႏဖုံႏလဲ့ ကုဲင်းထွာဒါႏသွူ။
- ၃။ ကိုလစ်စထရောဓာတ် တွမ်ႏအာလွဉ်ꩻမွုန်း
သွီႏထီကို ကအဝ်ႏဒါႏ ကိုလက်စထရောဓာတ် မဉ်ႏအာလွဉ်ꩻနဝ်ꩻ သွီႏနျသွီႏဗဲ့ꩻ ဗွို့ꩻခြꩻစပ်ꩻပယ် သွီႏအိုအကိုဖဲ့ꩻတဲင် ထွာဒါႏ သွီႏအိုအဲဉ်ႏရောႏဂါႏတွော့ꩻ သွီႏပကျောက်ꩻဆင်ႏယွိုက်ꩻလွဉ်ဒါႏသွူ။ ကိုလက်စထရောကရိုꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏငဝ်းအဲဉ်ထဝ်းဒွိုန်းသွူ။
- ၄။ အွဉ်ႏမွုန်းသꩻသျုတ်သꩻတရေင်
သꩻမဉ်ႏသျုတ်တရေင်ည တရေင်အာနဝ်ꩻ ထိခွိုက်ဒါႏ သꩻရာႏနေနေသွူ။ သွီႏတိုꩻရောႏဂါႏ ထွာလွဉ်ပေါႏလွဉ်ဒါႏသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ သꩻကသျုတ်တရေင်အီဒါႏ ထာꩻမာꩻ၊ ထာꩻဒေါ့ꩻဖုံႏယို အဝ်ႏလိုႏသျောင်ႏသွူ။
- ၅။ သွီႏဖေႏကတိုꩻပုဲင်ႏနဝ်ꩻ ကျံႏအုံအဝ်ႏသွော့
သွီႏတိုꩻရောႏဂါႏ မဉ်ႏထွာညလွဉ်သွူနဝ်ꩻ သꩻရာႏယို ထေဗာႏပိုႏအာႏ၊ မာꩻဗာႏပိုႏထာꩻမာꩻတဲင် သွီႏတိုꩻရောႏဂါႏသားနဝ်ꩻ သꩻရာႏရောႏဂါႏ ထွာပိုႏ(၃)ရျာꩻခေါင်ꩻရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ဖေႏကထွာပုဲင်ႏ သွီႏတိုꩻရောႏဂါႏနဝ်ꩻ အံႏဆုမ်မွုန်းတသာႏ၊ အံႏတန်မွုန်းနံးမန်ꩻ၊ အံႏအာမွုန်း အဗွမ်ႏအဆိမ်ꩻ၊ အအွို့ꩻအသေင်မျိုꩻဖုံႏလဲ့ လိုႏအံအာႏတဝ်း၊ လိုႏအံႏပါ အဆျာႏအခါႏမျိုꩻဖုံႏ၊ လိုႏဗေင်ႏကွို့ꩻကွို့ꩻထာꩻ၊ ဆေ့ꩻတွမ်ႏအာ အဝ်ႏလိုႏရုဲင်ꩻတသွိုး(ခွုမ်နံႏခွုမ်နꩻ)စွုမ်ႏနီꩻနီꩻသွူ။
- ၆။ လိုႏအံႏပါ ဗီတာမဲဉ်တသီႏအာႏဖုံႏ
နီနမ်းခန္ဓာႏယို ဗီတာမဲဉ်ဓာတ် ဖေႏကချို့ꩻယွင်ꩻပုဲင်ႏ တစွိုးစွိုးနဝ်ꩻ ထာꩻအံႏယို အံႏဒဲဉ်ဟန်ႏအိုလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ဗီတာမဲဉ်စီ၊ ဗီတာမဲဉ်ဘီဝန်း၊ ဘီစိတ်၊ ဗီထွဲလ်း-စတဲင် ဗီတာမဲဉ်တသီႏအာႏမျိုꩻဖုံႏယိုလဲ့ အဝ်ႏလိုႏဖြေꩻအံႏပါသွူ။ ဗီတာမဲဉ်အာႏမဉ်ႏဗွေစွုမ်ႏ၊ လုမ်းကုမ်ႏမꩻ သꩻရာႏအာႏလဲ့ဗွေသွူ။
- ၇။ လိုꩻအံႏစွုမ်ႏစွုမ်ႏ အာဟာႏရမျိုꩻဖုံႏ
နီပအိုဝ်ႏ အဓိကထာꩻအံႏနဝ်ꩻ ဒဲဉ်ရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ ဒဲဉ်ကိုနဝ်ꩻ ဗီတာမဲဉ်တစွုမ်ႏတဝ်း၊ တလုမ်းကုမ်ႏတဝ်းတဲင် ကအံႏဒါႏဟန်ႏအိုယို အဝ်ႏလိုႏအံႏလုဲင်ႏ အမျိုꩻစွုမ်ႏစွုမ်ႏသွူ။ နီပအိုဝ်ႏသီး ကအံႏပဉ်စွိုးဒါႏထာꩻ ဟန်ႏလွူးခိန်ႏလဲ့ ဟန်ႏလွူး၊ နွေႏခိန်ႏလဲ့ နွေႏကဲဉ်းအာအာ၊ တွိုႏခမ်းခါခိန်ႏနဝ်ꩻ ဟန်ႏနွန်းစော့ꩻ ရင်းစွုမ်ႏတာႏနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဗီတာမဲဉ်ဓာတ် တဗွေစွုမ်ႏတဝ်းသွူ။ အဝ်ႏလိုႏအံႏအာအာပါ ဗာႏခူꩻအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏသွူ။
- ၈။ ရုဲင်ꩻတသွိုး(လှုပ်ရှား)ဖေႏသွော့ စွုမ်ႏနီꩻနီꩻ
သွိုꩻလုဲင်းခြံမာꩻသား (ထာꩻလုပ်ꩻသား)နဝ်ꩻ ဆေ့ꩻတွမ်ႏအာ အဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးဖေႏစွုမ်ႏနီꩻနီꩻတဲင် သွီႏတလီꩻအဝ်ႏလွေꩻညီႏဒျာႏလဲ့ လိုꩻဝေင်ꩻယဟန်ႏ၊ လိုꩻဖြေꩻလိုꩻစာသား၊ ရွုမ်ꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ ရုဲင်ꩻတသွိုးမုꩻ အဲဉ်ထဝ်းတဲင် သွီႏတလီꩻတညီႏတဝ်း၊ သꩻရာႏအာႏပေႏဒါႏသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ တစွိုးတဝ်းလဲ့တစွိုး အဝ်ႏလိုႏရုဲင်ꩻတသွိုးဖေႏသွူ။ မွေးတဝ်းလဲ့ မာꩻဗာႏထာꩻခွုမ်ပဆိုး (အားကစား)တမျိုꩻမျိုꩻသွူ။
- ၉။ အံႏဖေႏသွော့ ဖက်ꩻခေါ်တသဉ်စွုမ်ႏနီꩻ
ဖက်ꩻခေါ်တသဉ်ယို အမာꩻဟတ်အီဒါႏ ဗဲ့ꩻလွိုဗဲ့ꩻပိုႏဖုံႏ၊ မာꩻစင်ႏကြယ်ႏအီဒါႏသွီႏတဲင် ဖေႏကထွာပုဲင်ႏ သွီႏတိုꩻရောႏဂါႏ၊ သွီႏအိုအဲဉ်ႏရောႏဂါႏ၊ ကဉ်ဆောရောႏဂါႏဖုံႏနဝ်ꩻ ကအံႏဒဲဉ်ယို အဝ်ႏလိုႏအံႏမူပါ ဖက်ꩻခေါ်တသဉ် စွုမ်ႏတာႏတာႏသွူ။ ဖက်ꩻခေါ်အိုႏထွူယို စိတိုစိကဲင်သွူတွော့ꩻ စဲးတွမ်ႏတမူထီ(တဝတ်ꩻထီ)အံႏဖေႏတနီꩻ ၂-၃လဲင်ႏနဝ်ꩻလဲ့ ရဲကားကွယ်ႏနွောင်ꩻ ရောႏဂါႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။
- ၁၀။ အံႏအာအာသွော့ ဟန်ႏအိုထီသား
သꩻရာႏအာႏဖေႏကတလာ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ ဖေႏကဟဝ်နဝ်ꩻ အငိုးအကျော် အပိန်း အဗွမ်ႏ အဆိမ် အဆွံဖုံႏယို ချင်းအံႏသျော့ꩻ အံႏဆေ့ꩻထွူတဲင် မဉ်ႏအံႏအာဒျာႏ ဟန်ႏအိုထီသားနဝ်ꩻ ရောႏဂါႏဆေ့ꩻ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဟဝ် သက်ထိုစိုးဆွာꩻသွူ။
- ၁၁။ အံႏမွုန်း "အင်းချိုမုန့်"၊ "ကြက်သားမုန့်"ဖုံႏ
ခေတ်ယိုခါ ဝင်ꩻကမာꩻလွဉ်ဒါႏ တွမ်ႏဓာတုတခြိုꩻ အမျိုꩻမျိုꩻ၊ ဟင်းချိုမုန့်၊ ကြက်သားမုန့်ဖုံႏနဝ်ꩻ တဖေႏတဝ်းလိုꩻနမ်းခန္ဓာႏအကျိုꩻဟဝ်၊ မာꩻထွာအီရောႏဂါႏအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏတဲင် လိုႏအံႏတဝ်း၊ လိုႏသျောင်ႏလꩻလꩻသွူ။[၁][၂]