အရေꩻတန်ထီ
"ခမ်းသဲင်လာကို လိုꩻတွမ်ႏဖိုးပနားဖုံႏအတာႏ ထီယိုအရေꩻတန်ငါႏ" ထီမဉ်ႏတအောဝ်ႏတောဝ်းနောဝ်ꩻ နီနာꩻလိုꩻသီးတွမ်ႏ သက်ကအောဝ်ႏဒါႏ သတ္တဝါႏ ကားကအောဝ်ႏ အသက်တမွန်နွောင်ꩻတောဝ်းသွူ။ ဒဲဉ်ယို အသက်အောဝ်ႏနွတ်ꩻနီꩻ၊ ထီယိုအသက်အောဝ်ႏတရောဝ်ꩻ-ကရိုꩻဒါႏငေါဝ်းနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ပါꩻမုဲင်ꩻခန်းတယောဝ်း အံႏဗာႏတောဝ်းဒဲဉ်တနီꩻ အောဝ်ႏလꩻဒျာႏလဲ့ အွꩻဗာႏတောဝ်းထီတနီꩻနောဝ်ꩻ တအုံနွောင်ꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻတဖြာꩻ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻအတာႏ ထီယို ထွာစွဉ်ႏဒျာႏအထျꩻ၊ ထာꩻလျားလာယိုမာꩻငါ လိုꩻခိုတဖြာꩻယို ဝင်ꩻထွဉ်ႏအွꩻထီ တနီꩻ(၁၃)ကောက်ꩻ၊ လိုꩻမူႏတဖြာꩻယို ဝင်ꩻအွဉ်ႏအွꩻ တနီꩻ(၉)ကောက်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏအွꩻမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏဗာႏထီမꩻ အသꩻလဲ့ခွꩻ၊ အကနောက်ꩻ ကတူႏခီးလဲ့မွန်ဗန်၊ ရွိုးလွားပင်ႏပန်ꩻတရွော့ꩻဖုံႏထိုꩻမား၊ သီးမူꩻမဲ့ဝေ့ꩻဖုံႏဟောဝ်၊ နမ်းတွမ်ႏနမ်းလဲ့ အုံထာꩻခြွော့၊ သꩻတဲ့စွူနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏတအွꩻဗာႏတောဝ်းထီနောဝ်ꩻ ထာꩻဆာဝွေႏဒနာႏနုဲင်းဆꩻကီအတွိုင်ꩻ မော့ꩻလွဉ် ခံႏစာꩻလွဉ်ဗာႏနောဝ်ꩻမꩻ လိုꩻတွမ်ႏဖိုးပနား ခွိုင်းကားတဲင် သက်ကအောဝ်ႏမွန်ဒါႏ သတ္တဝါႏဖုံႏ ကားကအောဝ်ႏအတာႏ ထီယိုနောဝ်ꩻ ထွာငါႏအထျꩻတဲင် နီအောဝ်ႏလိုႏထိန်ꩻသိမ်ꩻဟောဝ်ဟောဝ်ငါႏဝင်ꩻ ထီအုံႏထီနောင် ထီခြောင်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ထိန်ꩻသိမ်ꩻဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ စွုမ်ႏနီꩻနီꩻ နီကအောဝ်ႏအွꩻဒါႏ အမျာꩻကသွုံꩻဒါႏ အမျာꩻသွုံꩻ အလွိုးရကလꩻနွောင်ꩻဒါႏ ထီအုံႏ ထီခြောင် ထီနောင်ဖုံႏကို နုဲင်ႏသော့ꩻမွိုန်း ဆပ်ပျာႏစေးဖုံႏ၊ ထောက်ꩻသော့ꩻဝွေႏမွိုန်း ထာꩻအီႏထာꩻစျꩻဖုံႏ၊ စက်အမျိုꩻမျိုꩻအေႏဖုံႏ၊ တနေင်ႏနီလဲင်ႏ ဖျိုးထိုꩻအဝွေႏအဝက်ဖုံႏ၊ အွဉ်ဝင်ꩻဆို့ꩻသေင်ႏပေႏဖုံႏ၊ ထိန်ꩻသိမ်ꩻခြေင်းခြေင်း သေင်ႏတနွိုင်ဖုံႏ၊ သေင်ႏကောင်ဖုံႏ၊ လဲ့ꩻမွိုန်းမေႏတခြာဖုံႏ-စစွဉ်ႏအနယ်ꩻဟောဝ်ဖုံႏယို နီအွဉ်ဝင်ꩻ လွောက်ꩻနာႏကျင်ꩻသွုံꩻမꩻ နီရပ်ရာႏနီဒုံဆောင်ႏ အံႏမဗာႏတောဝ်းထီနောဝ်ꩻသွူ။ ယိုခါ ခမ်းဒွမ်လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း နီပအိုဝ်ႏရပ်ရာႏခမ်းကောင် ယထွောင်းထွောင်း နီသွံနေင်ႏတွင်ꩻကို တွမ်ႏရိုꩻမွော့အီႏလူးတာႏ အွꩻတာႏငါလဲ့ မော့ꩻလဲဉ်းအယပ်ꩻအခုဲင်ႏ၊ လွေꩻတွောင်ဗာႏနေးဝင်ꩻဒုံ၊ လောႏဗာႏနေးဝင်ꩻရပ်မꩻ အွꩻဗာႏထီ၊ လူးဗာႏထီနောဝ်ꩻသွူ။ ယထွောင်းထွောင်းနောဝ်ꩻ တဒုံတွမ်ႏတဒုံ၊ တရပ်တွမ်ႏတရပ် ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏထီတွော့ꩻ ရွို့ꩻရန်ႏထေင်ညင်ꩻဗာႏလဲဉ်းဝင်ꩻ၊ မဉ်ႏတွိုႏနေင်ႏ (၂၀၃၀)ရပ်သူꩻနောဝ်ꩻ ကွပ်စွဉ်ႏထီတဲင် အီႏထွာလွဉ်နွောင်ꩻစွဉ်ႏ စဲ့ꩻပွယ်ꩻအကျောင်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်းအတန်သွတ်ꩻ ကုလသမဂ္ဂလိုꩻတန် အောဝ်ႏဒေါ့ꩻခြုဲင်းနယ်လွေꩻဖေႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်စွဉ်ႏလိုꩻသီးဖုံႏ ယားကုဲင်အာငါႏသေင်ႏတဲင် ဟန်ႏနေင်ႏယိုမာꩻငါ မြန်မာခမ်းတခမ်းလွုမ်း လျားတဲ့အီႏလျားကယ်ꩻထဲင်းပွိုင်းနေင်ႏ၊ ထီတဲ့ အီႏခြောသဲင်ꩻ (၇၀%)ရျာꩻခေါင်နုံꩻတဲင် နီဒုံနီရပ်ရာႏ ကထန်ႏဒါႏထီအုံႏ၊ ထီနောင်၊ ထီခြောင်ဖုံႏနောဝ်ꩻ ဖေႏကေသ့ꩻထိုꩻဗာႏမွိုန်းအတာႏ တဲႏစအခန်ႏယိုမာꩻငါ နီအောဝ်ႏလိုႏမွဉ်းဖျင် ထိန်ꩻသိမ်ꩻဟောဝ်ဟောဝ်သွော့ဝင်ꩻအကျောင်ꩻ ဖေႏသေလွေꩻဗာႏ ခမ်းသားမွိုးဖါသီးဖုံႏသွူ။[၁][၂]