အီဂျစ်ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ

အီဂျစ်ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ (အိန်းကလေက်: Ancient Egypt) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ အာဖရိကအခဝ်ထင်ꩻ လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏ ယေန်ႏငဲးရေꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါဒျာႏသွူ။ အဝ်ႏဗူႏဒျာႏ အီဂျစ်ခမ်းထီခေတ်ယိုခါ ကအဝ်ႏဒါႏ နုဲင်းခြောင်အခဝ်ဒေါမ် တခဝ်လုမ်းကိုသွူ။ လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏယိုနဝ်ꩻ တယ်ႏစ အရီးသွတ်ꩻ ဖာရိုခွန်ဟော်ခံꩻစိုး ဆလꩻကို ကအဝ်ႏဒါႏ အီဂျစ်အခဝ်ခိုႏတောမ်ႏ အီဂျစ်အခဝ်ဒေါမ်သား ခမ်းထီရေꩻအလꩻ အရီးသွတ်ꩻ လွောင်ႏဗူႏအုံညီꩻနွောင်ꩻဒါႏဝင်ꩻ ဗီသီ ၃၁၅၀ ရပ်ခိန်ႏဒျာႏသွူ။ တယ်ႏနဝ်ꩻမာꩻငါ ရေင်ဗူႏနေင်ႏ ၃ ဗာႏအကိုကျာꩻ လွိုင်ႏကွုန်ꩻထင်ႏထို ပြောင်ꩻလုဲင်ႏလွဉ်ထဲင်းစွဉ်ႏသွူ။

ပိရမစ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ အီဂျစ်လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏစခါသီး တင်ႏသျာꩻအီဒါႏ အမုဲင်ဒျာႏသွူ။

အီဂျစ်ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ ဟံႏနယ်ႏပုင်ႏ၊ Map of ancient Egypt, showing major cities and sites of the Dynastic period (c. 3150 BC to 30 BC)

အုံအဝ်ႏလွောက်ꩻလွဉ်ꩻဒါႏ နုဲင်းခြောင် ကောင်ခါႏဒေႏသ အသောင်အရင်ꩻတဲင် အီဂျစ်ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏ ယေန်ႏငဲးရေꩻဖုံႏ လွိုင်ႏကွုန်ꩻထင်ႏထိုꩻလွဉ်ဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကောင်ခါႏဒေႏသကိုနဝ်ꩻ ကောပ်စွဉ်ႏ ဟံႏယာႏဗဲ့ꩻ ဟံႏယာႏဟဝ်ငါႏတဲင် တေင်ထိန်ꩻသိမ်ꩻခါꩻပါ ထီနောင်တဲင် သေင်ႏအဒီႏအရာႏကဝ်ႏဖုံႏ လွိုင်ႏပြန်ႏပြော်ꩻပါနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻတွော့ꩻ ဖေႏကထွန်ꩻကာႏထဲင်းတာႏ စွဲးကမ်းကိုဖေႏနွောင်ꩻသမ်း လိုꩻမုꩻရေꩻ၊ ယေန်ႏငဲးရေꩻဖုံႏသွူ။ ကောပ်စွောန်ႏ သဘာဝအရွီးအခိုႏ လွိုင်ႏပြင်ꩻပြော်ꩻငါႏတဲင် အိုပ်ချုတ်ရေꩻသားဖုံႏ ထေခူႏပါ လုံးသတ္တုဖုံႏ၊ တဲမ်းထွင်ႏနွောင်ꩻပါ အစဝ်းခိင်ႏ နမ်းပဲင်ႏလိတ်အတဲမ်းဖြဝ်ႏဖုံႏ၊ တယ်ႏဆို့ꩻရေꩻ၊ လွူးမွေးရေꩻ၊ ဆို့ꩻရုဲင်ꩻရေꩻ စတဲင်ပရောစဲစ်ထာꩻမာꩻဖုံႏ ဖေႏကခွုမ်မာꩻနွောင်ꩻ ကောင်ခါႏဒေႏသ အသောင်အရင်ꩻထျꩻတာႏတောမ်ႏ ဖေႏကဖလူႏလုဲင်ႏ ဖြေꩻစာကူꩻကားနွောင်ꩻပါ တောမ်ႏခမ်းလင်အသောင်အရင်ꩻဒေႏသသားဖုံႏ၊ ဖေႏကရဲးကမ်းနွောင်ꩻပါ ခမ်းထန်ႏရန်ႏသူႏတာႏ တယ်ႏထောင်ႏပါ စဲ့ꩻရဲင်ꩻအာႏ စဲ့ꩻတပ်ဖုံႏ စတဲင်ထာꩻမာꩻဖုံႏယို အိုပ်ချုတ်ရေꩻသား အဝ်ႏဖေႏအာႏစွဲးကမ်းကိုတဲင် စိုးနဝ်ꩻခါ အီဂျစ်သီး ဒို့ꩻတခြို့နွောင်ꩻအာႏ တလာတန်လွဉ်စွဉ်ႏသွူ။

အီဂျစ်ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ သမဲင်ꩻကို ကသေခါꩻဒါႏ ခမ်းထီ(Kingdoms)ဖုံႏ ကအဝ်ႏခွꩻငိမ်ꩻသာႏယာႏဒါႏ အခိင်ႏကာႏလဖုံႏတောမ်ႏ ကသေခါꩻဒါႏ ကာႏလအခါႏ(Intermediate Periods)ကို တခွꩻငိမ်ꩻသာႏယာႏတဝ်းဒါႏ ခိင်ႏကာႏလဖုံႏ ပါနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီတသာ(New Kingdom) ကသေခါꩻဒါႏ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻခမ်းထီ ထွိုင်ႏကုဲင်ထိုꩻခိင်ႏနဝ်ꩻ အီဂျစ်ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏ ယေန်ႏငဲးရေꩻဖုံႏလဲ့ ကွဲးတမို့သဲင်ꩻလွဉ် တလဲင်ႏတစိꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခိန်ႏနဝ်ꩻခါ အီဂျစ်နဝ်ꩻ ခံႏဗာႏ ခမ်းအလောင်ႏအလင်သား လွဉ်တွိုက်ꩻခꩻ အခြွိုက်ခြွိုက်အလဲင်ႏလဲင်ႏနေးစွဉ်ႏသွူ။ အစဝ်းခိင်ႏနဝ်ꩻ ရိုမန်အဉ်ပါယာ တွိုက်အောင်ႏနွောင်ꩻလꩻ အီဂျစ်တဲင် ဟံႏနယ်ႏဒေႏသလဲ့ အွောန်ႏထွော့လွေꩻခန်း ဝွေꩻသီးဟံႏနယ်ႏအနေႏခိန်ႏ ဗီသီ ၃၁ နေင်ႏကျာꩻ အီဂျစ်ဖာရိုခွန်ဟော်ꩻခံꩻ အိုပ်ချုတ်ရေꩻလဲ့ ထွူသွတ်ꩻထိုꩻခန်းဒျာႏသွူ။