အီလဲစ်ထရွန်
အီလဲစ်ထရွန် (အိန်းကလေတ်: Electron)ယို အဲစ်တမ်တဗာႏအကို အခေႏခံႏအထွာသွတ်ꩻ အဖွန်ႏတဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ အီလဲစ်ထရွန် ဆောင်ႏသေꩻခါꩻ တျာႏမေႏ အမွူးဓါတ် (negative charge) တဲင် အောဝ်ႏလေပ်ဗဲဉ် နျူကလိယပ် (Nucleus) နောဝ်ꩻသွူ။ လဲင်ꩻ သဘာဝ တောမ်ႏ အဖွန်ႏသဘာဝ အောဝ်ႏဆောင်ႏပါနောဝ်ꩻသွူ။ အခေႏခံႏလွေꩻ အီလဲစ်ထရွန် ကပါသော့ꩻ အဆေ့ꩻအအာ တောမ်ႏ ပရိုတွန်အဆေ့ꩻအအာ တဲင် အုဲင်ယွန် (ion) ဖုံႏ ထွာလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။
 Hydrogen atomic orbitals at different energy levels. The more opaque areas are where one is most likely to find an electron at any given time. | |
| နွို့ပါမုꩻ | elementary particle[၁] |
|---|---|
| နွို့စာႏရင်ꩻ | fermionic |
| ခွိုꩻသွုပ် | first |
| အတွင်းစည်း | weak, electromagnetic, gravity |
| သင်္ကေတ | e− , β− |
| ဆန့်ကျင်ဘက်အမှုန် | positron[မတ်ရောမ် ၁] |
| သီအိုရီပြု | Richard Laming (1838–1851),[၂] G. Johnstone Stoney (1874) and others.[၃][၄] |
| ထိုမ်ႏမော့ꩻခါꩻ | J. J. Thomson (1897)[၅] |
| ဒြပ်ထု | 9.1093837015(28)×10−31 kg[၆] [1822.888486209(53)]−1 Da[မတ်ရောမ် ၂] MeV/c2 |
| သက်တန်ꩻ | stable ( > 6.6×1028 yr[၇]) |
| လျှပ်စစ် | −1 e −1.602176634×10−19 C[၈] |
| သံလိုက်ရွေ့လျားမှု | −1.00115965218128(18) µB[၉] |
| စပင် | 1 /2 |
| အားပျော့သော အိုင်ဆိုစပင် | LH: − 1 /2, RH: 0 |
| Weak hypercharge | LH: −1, RH: −2 |
အွိုးကရီးစခါနောဝ်ꩻတဲး ထင်းဒျာႏ ဒြပ်စင်တဖြုံႏ အပေႏသွတ်ꩻ အခေါဝ်အပဲင်ꩻနောဝ်ꩻ အဲစ်တမ် ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ၊ ပေႏထဲင်း အဲစ်တမ်နောဝ်ꩻအဲဉ်ထောဝ်း ယူႏဆလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ သာစျေစျေတွန်မသေဉ် (Sir Joseph John Thomson , 18 December 1856 – 30 August 1940) ကရို့ဒါႏ ကိန်းဘရစ်ချ် တက္ကသိုလ်ႏပါမောက္ခ ရိုꩻ ပေႏထဲင်းအဲစ်တမ် အဖွန်ႏအခေါဝ် အောဝ်ႏကဒွိုန်းအကျောင်ꩻ သျင်ꩻနယ်လွေꩻ ခရစ် ၁၈၉၇ တဲင် အဖွန်ႏ အခေါဝ်ဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻစားဖုံႏနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်လွေꩻ အီလဲစ်ထရွန် နောဝ်ꩻသွူ။ ဟုဲက်ဒရိုစဲန် နောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားကမော့ꩻလဲဉ်း ဓါတုဒြပ်စင်ဖုံႏအကိုယို အဖွီသွတ်ꩻ အွဉ်ႏထွော့သေꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ဟုဲက်ဒရိုစေဉ်အဲစ်တမ်အလေꩻခိဉ်ႏ အပွန်းအဆနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ (၁.၀၀၈ )လွုမ်ꩻ နောဝ်ꩻသွူ။ အီလဲစ်ထရွန် အလေꩻခိဉ်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလုဲင်ႏကွို့ꩻ ဝွေꩻဟုဲက်ဒရိုစေဉ်အဲစ်တမ်အလေꩻခိဉ်ႏ အပွုံႏ တရေင်သွစ်ꩻရျာꩻလစ်ဆီငတ်ꩻပွုံႏနောဝ်ꩻ တပွုံႏ (၁/၁၈၄၅) ရပ်နောဝ်ꩻသွူ။[၁၀]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedprl50 - ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedfarrar - ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedarabatzis - ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedbuchwald1 - ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedthomson - ↑ 2018 CODATA Value: electron mass in u။ The NIST Reference on Constants, Units, and Uncertainty။ NIST (20 May 2019)။
- ↑ "Test of electric charge conservation with Borexino" (2015). Physical Review Letters 115 (23). doi:. PMID 26684111. en:Bibcode: 2015PhRvL.115w1802A.
- ↑ 2018 CODATA Value: elementary charge။ The NIST Reference on Constants, Units, and Uncertainty။ NIST (20 May 2019)။
- ↑ 2018 CODATA Value: electron magnetic moment to Bohr magneton ratio။ The NIST Reference on Constants, Units, and Uncertainty။ NIST (20 May 2019)။
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)
အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: <ref> tags exist for a group named "မတ်ရောမ်", but no corresponding <references group="မတ်ရောမ်"/> tag was found