ကဲမ်မရွန်းခမ်းထီ

ကဲမ်မရွန်းခမ်းထီ (အဲင်းကလေတ်: Cameroon) တရာꩻဝင်ႏအမိဉ်ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်ဒျာႏ ကဲမ်မရွန်းခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ တဲင် အဝ်ႏဒျာႏ အာဖရိကတွိုက် အခဝ်ထာႏဝကို ခမ်းတခမ်းဒျာႏသွူ။ ဖဲ့ꩻတွို့ꩻနဝ်ꩻ နုဲင်စီးရီးယားခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်ꩻ ဗဟိုႏအာဖရိကခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏထင်ꩻနဝ်ꩻ ဆျတ်ခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻနဝ်နဝ်ꩻ အီကွေတာဂီနီခမ်းထီ၊ ဂါဗွန်ခမ်းထီတောမ်ႏ ကွန်ဂိုခမ်းထီ ဖုံႏ အဝ်ႏခူရောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကဲမ်မရွန်းခမ်းထီ (ကမ်းရိုးတန်း)ပင်ႏလယ်ႏကူရဲဉ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ ဟုဲက်အကိုပင်ႏလယ်ႏကွေ့တဗာႏ ကထွာဒါႏ ဗွန်နီပင်ႏလယ်ႏအောႏလောင်းတဲင် နဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဂီနီပင်ႏလယ်ႏကွေ့တောမ်ႏ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာႏသီး အကွို့ꩻအခဝ်ဒျာႏသွူ။ ကဲမ်မရွန်းခမ်းထီ အအဲဉ်ႏအလုဲင်းဧရိယာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏ ၁၈၃,၅၆၉ စတုရန်းမဲင်ႏ (၄၇၅,၄၄၂ စတုရန်းကီလိုမီတာ) တဲင် ခရိစ်နေင်ႏ ၂၀၂၁ ဗာႏ စာႏရင်ꩻအလꩻ ခမ်းကိုနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၂၆)သန်းလွိုသွူ။ ကဲမ်မရွန်းခမ်းထီ ဝေင်ꩻတန်‌နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻယွဉ်းဒယ် သွူ။

ကဲမ်မရွန်းခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ Republic of Cameroon République du Cameroun  (ပဉ်တစ်)
အလံႏတောႏ အမိတ်မုဲင်
ဆောင်ႏအွံ:  "Paix – Travail – Patrie" (ပဉ်တစ်) "Peace – Work – Fatherland"
ခမ်းထီငဝ်းသꩻချင်ꩻ:  "Ô Cameroun, Berceau de nos Ancêtres" (ပဉ်တစ်) "O Cameroon, Cradle of Our Forefathers"
ဝေင်ꩻတန်	ဝေင်ꩻယွဉ်းဒယ် 3°52′N 11°31′E
အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ	ဝေင်ꩻဒူအာလာ
ရွုမ်ꩻသွုံꩻ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏ	ပိဉ်တိစ် • အဲင်းကလေတ်
အွဉ်ႏရေꩻ ဒေႏသခံႏဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏ	ကဲမ်မရွန်းအဲင်းကလေတ်(Cameroonian Pidgin English) Fula Ewondo en:Chadian Arabic en:Camfranglais
လိုꩻခွိုꩻ	24.3% Bamileke-Bamum 21.6% Beti/Bassa-Mbam 14.6% Biu-Mandara 11% Fulani & Shuwa 9.8% Adamawa-Ubangi (Mbum-Gbaya) 7.7% Grassfielders 3.3% Pygmy peoples 2.7% Sawa / Cotier 0.7% Southwest Bantu 4.5% အလင်/ခမ်းလင်သား WP:MOSNUM-->
ကိုꩻကွဲႏ	59.7% ခရိယာန်ႏဘာႏသာႏ 20.2% အိစ်သာလမ်ဘာႏသာႏ 19.0% အဖရိကယိုꩻယာႏဘာႏသာႏ 0.8% ဘာႏသာႏအဲဉ်ထဝ်း 0.3% အလင်
Demonym	ကဲမ်မရွန်းခွိုꩻ(Cameroonian)
အစိုႏရ	ခမ်းခြွဉ်းဗူႏ တပါတီခမ်းနမ်းဗွေႏတကွို့ꩻ ဖြွမ်းဗူႏပုင်ႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏစနိစ်
• ခမ်းနမ်းဗွေႏ	en:Paul Biya
• ဝွန်ႏတန်ချုတ်	en:Joseph Ngute
• သီးနေက်(လွတ်တောႏအရန်းကီ)ဥက္ကဋ္ဌ	en:Marcel Niat Njifenji
• လွတ်တောႏအရန်းလ့ဥက္ကဋ္ဌ(president of House)	en:Cavayé Yéguié Djibril
ထေဥပဒေႏလွတ်တောႏ	ပါလီမန်လွတ်တောႏ
• လွတ်တောႏအရန်းကီ	သီးနေက်လွတ်တောႏ
• လွတ်တောႏအရန်းလ့	စွိုးခွိုꩻလွတ်တောႏ
လꩻလွစ်တခြင်ရေꩻ ပိဉ်တိစ် တောမ်ႏ ယူကေ(UK) ထျꩻ
• လꩻလွစ်တခြင်ရေꩻ ပိဉ်တိစ်ထျꩻ	၁၉၆၀ ဇန်နဝါရီ ၁
• လꩻလွစ်တခြင်ရေꩻ ယူကေခမ်းခြွဉ်းဗူႏခွန်ခမ်းတန်ထျꩻ	၁၉၆၁ အောက်တိုဗာ ၁
ဧရိယာႏ
• ခြွဉ်း	၄၇၅,၄၄၂ km2 (၁၈၃,၅၆၉ sq mi) (အရန်း: ၅၃)
• ထီနမ်း (%)	0.57
လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း
• ၂၀၂၂ အရမ်ꩻ	29,321,637 (အရန်း - ၅၁)
•  တချ	၃၉.၇/km2 (၁၀၂.၈/sq mi)
GDP (PPP)	၂၀၂၁ အရမ်ꩻ
• ခြွဉ်း	$101.950 ဗီလီယံ (အရန်း - ၉၄)
• Per capita	$3,745 (အရန်း - ၁၈၇)
GDP (nominal)	၂၀၂၁ အရမ်ꩻ
• ခြွဉ်း	$44.893 ဗီလီယံ (အရန်း - ၈၉)
• Per capita	$1,649 (အရန်း - ၁၅၀)
Gini (၂၀၁၄)	46.6 ထို
HDI (၂၀၁၉)	0.563 ထာႏဝ · ၁၅၃
ရွဉ်ဗီႏ	ဗဟိုႏအာဖရိက ဖြေက်(CFA)ရွဉ်ဗီႏ (XAF)
အခိင်ႏအွိုင်ꩻ	အာဖရိကတွိုက်ခဝ်တွို့ꩻအခိန်ႏအွိုင်ႏ(WAT) (UTC+1)
မွူးနီꩻစွယ်ꩻပွုံႏစံႏ	နီꩻ/လာ/နေင်ႏ နေင်ႏ/လာ/နီꩻ
ဝါးကာꩻစနိစ်	ထွေ
ဖိုန်းကိုဒ်အမုဲင်	+237
Internet TLD	.cm
These are the titles as given in the Constitution of the Republic of Cameroon, Article X (English at the Wayback Machine (archived 28 February 2006) and French at the Wayback Machine (archived 28 February 2006) versions). 18 January 1996. The French version of the song is sometimes called Chant de Ralliement, as in Swarovski Orchestra (2004). National Anthems of the World. Koch International Classics; and the English version "O Cameroon, Cradle of Our Forefathers", as in DeLancey and DeLancey 61.

ခမ်းထီအကိုနဝ်ꩻ ဟံႏပထဝီႏ သဘာႏဝအသောင်အရင်ꩻပေါင်ꩻစွုမ်ႏတောမ်ႏ ယေန်ႏငဲးရေꩻပေါင်ꩻစွုမ်ႏ အဝ်ႏသော့ꩻစွုမ်ႏငါႏတဲင် ကဲမ်မရွန်းခမ်းယိုနဝ်ꩻ ယဟန်ႏ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်လွ့ အာဖရိကတွိုက်ပေႏ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ သဘာႏဝအသောင်ရင်ꩻအနေႏနဝ်ꩻ အရွိုးပြေႏပင်ႏလယ်ႏဖင်ႏ(ကမ်းခြေ)၊ သုဲင်ကန္တာရ၊ ကောင်ဆောင်ႏ၊ တခြာခမ်းခါ(မိုးသစ်တော)၊ သာဗားနားထာꩻအီႏကွင်ꩻ(ပြက်ခင်းပြင်) ဖုံႏ အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းကို အထိုသွတ်ꩻကောင်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ကဲမ်မရွန်းကောင်နာတဲင် အဝ်ႏဒျာႏ ခမ်းအခဝ်တွို့ꩻနဝ်ကိုသွူ။ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻဒူဝါလာ (Douala)၊ ဝေင်ꩻယွဉ်းဒဲ (Yaoundé) တောမ်ႏ ဝေင်ꩻဂရူဝါ (Garoua) ဖုံႏဒျာႏသွူ။ ကဲမ်မရွန်းခမ်းကိုနဝ်ꩻ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါပေါင်ꩻ အဝ်ႏ(၂၀၀)လွိုသွူ။ ခမ်းထီကို တရာꩻဝင်ႏရွုမ်ꩻသုင်ꩻ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ အဲင်းကလေတ် တောမ်ႏ ပိဉ်တိစ် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏဒျာႏသွူ။

အစိုႏရ တောမ်ႏ ခမ်းထီရေꩻ

ခမ်းနမ်းဗွေႏ ကအုံဒါႏ ယူနတီဟော်နန်ꩻ

ကဲမ်မရွန်းခမ်းနမ်းဗွေႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ လွိုက်ရွေꩻခံႏတဖြာꩻတဲင် ခွုမ်မာꩻနွောင်ꩻ ဖန်ဆင်ꩻပေါ်လသီ၊ အိုပ်ချုတ်အစိုႏရအေစိဉ်သီဖုံႏ၊ ဖေႏစဲ့ꩻတပ်အမိန်း၊ ခြိꩻထူႏအွောန်ႏတီႏ လိတ်ချုတ်လိတ်လာႏ(စာချုပ်စာတမ်း)ဖုံႏ တောမ်ႏ ကေႏညာႏ အရေꩻပေါႏအခေႏနေႏတာႏ တွိုင်ႏပင်ႏအိုင်ကိုမ် ခွုမ်မာꩻငီꩻဗာႏ လွတ်တောႏနဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏအပ် အစိုႏရအရာႏ အစွိုးစွိုးဖုံႏ (တယ်ႏဝွန်ႏတန်ချုတ် ဗꩻလင်ꩻတွိုႏ အိုပ်ချုတ်ရေꩻကယ်ႏ တောမ်ႏ တွိုင်ꩻ၊ ဒေႏသ အရာႏသားဖုံႏသွူ။ ခမ်းနမ်းဗွေႏအရာႏနဝ်ꩻ လွိုက်လွေꩻတောမ်ႏဆန္ဒမဲး (၇)နေင်ႏတလဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။

ပညာႏရေꩻ

ကဲမ်မရွန်းခမ်းထီ ကျောင်ꩻသားဖုံႏ

၂၀၁၀ ဗာႏနဝ်ꩻ ကဲမ်မရွန်းခမ်းထီကို လိုꩻဒါႏလိတ်သား(စာတတ်မြောက်မှုနှုန်း)အဝ်ႏ ၇၁.၃ % (လိုꩻခို ၇၈.၃%၊ လိုꩻမူႏ ၆၄.၈ %) ရပ်သွူ။ လိုꩻပေႏဖုံႏကဲဉ်းအာနဝ်ꩻ ထင်ႏအာဒျာႏ အငိုꩻကသက်သာႏဒါႏ အစိုႏရကျောင်ꩻဖုံႏတဲင် နမ်းပဲင်ႏကျောင်ꩻတောမ်ႏ ဘာႏသာႏရေꩻကျောင်ꩻနဝ်ꩻ ပေါႏထင်ႏတဝ်းသွူ။ ပညာရေး စနစ်မှာ ပြင်သစ် နှင့် ဗြိတိသျှတို့၏ ပညာရေး စနစ်ကို ရောနှော ဆက်ခံထားခြင်း ဖြစ်ပြီး ပညာႏရေꩻစနိစ်နဝ်ꩻ သွုပ်ခံႏစပ်ဆွိုင်ꩻရောꩻခါꩻဒျာႏ ပိဉ်တိစ်တောမ်ႏ ဗိတိသျအဲင်းကလေတ်သီး ပညာႏရေꩻစနိစ်တဲင် သွောန်ထူႏလိတ်တဲ့ သုင်ꩻအီဒျာႏ အဲင်းကလေတ်ဘာႏသာႏတောမ်ႏ ပိဉ်တိစ်ဘာႏသာႏ သွူ။ ကဲမ်မရွန်းခမ်းထီနဝ်ꩻ အာဖရိကတွိုက်ကို ထင်ႏကျောင်ꩻသား ထွာအအာသွတ်ꩻ ခမ်းတခမ်းဒျာႏသွူ။ လိုꩻမူႏဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုးတောမ်ႏ ယိုꩻယာႏထုင်ꩻစံႏအစွဲꩻအလမ်ꩻဖုံႏ၊ ကိစ္စလမ်းကိုဖုံႏ၊ နေးထူႏအုဲင်ႏစဝ်းဝါꩻဖုံႏ၊ အဝ်ႏပဋိသန္ဓေႏတောမ်ႏ ခံႏဗာႏအတေက်ꩻနျꩻနိစ္စအံႏနွောင်ꩻဖုံႏတဲင် မိဉ်ႏတဲက်တောႏတောမ်ႏလိုꩻခိုနဝ်ꩻ ထင်ႏကျောင်ꩻပေါႏမဲဉ်ႏငါႏတဝ်းထဲင်း နုဲင်းလိုꩻခိုဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။