တဖူꩻလွေꩻသား
တဖူꩻလွေꩻသား
မွဉ်းဖျင်လိုꩻမန်ႏသမျ တဖူꩻလွေꩻသားလွဉ်းလွဉ်းဒျာႏ၊ တဖူꩻလွေꩻသားမန်ႏသမျ ရေႏမိုးချက်အောဝ်ႏလွဉ်းလွဉ်း၊ ကွဲးကားတဲင် အာႏရဲင်ꩻအဗွေတဗာႏ မဉ်ႏအဝ်ႏဒွိုန်းကမꩻ၊ ကေားအွဉ်ငါသားလဲ့ မဉ်ႏအဝ်ႏဒွိုန်းကမꩻ၊ ထာꩻသေတရာꩻလဲ့ မဉ်ႏအောဝ်ႏဒွိုန်းကမꩻ နီနာꩻကအီႏထောင်လွေꩻတဖူꩻယို အဆင်ႏအီႏပြေႏနွောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ နီနာꩻတဖူꩻလွေꩻသားအတွက် အဟဝ်သွတ်ꩻ သꩻအဆွော့ꩻသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻ ယီးနယ်ဟော်ꩻသေꩻခါꩻဖေႏ နုဲင်းဆလယိုသွူ။
၁။ ဒီဃာ ဇာဂရော ရတ္တိ- မဲ့မဉ်ႏဗေင်ႏတောဝ်းနောဝ်ꩻ မွူးနာꩻဆွာꩻငါႏ။
၂။ ဒီဃံ သန္တဿ ယောဇနံ- အာႏရဲင်ꩻဆေ့ꩻခြေားသားနောဝ်ꩻ တဖူꩻဆွာꩻငါႏ။
၃။ ဒီဃော ဗာလာနံ သံသာရော- သူႏတောႏကောင်ꩻတရာꩻ အဆွုံꩻအမꩻ တထွꩻနေးလꩻတောဝ်း လိုꩻမွိုက်ဖုံႏနောဝ်ꩻ တဖူꩻသံႏသရာႏ ယိန်းဆွာꩻငါႏ။
နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ တဖူꩻသံႏသရာႏ ဖေႏကသွတ်ꩻလꩻအီအတွက် ထောင်လွေꩻဗာႏတဖူꩻ လစ်အသင်္ချေႏပုဲင် ကမ္ဘာႏတသိန်ꩻသွူ။
- ပစ္စုပ္ပန်ႏယိုခါလဲ့ ဖေႏကချွစ်လꩻအီ အာဠာဝကဘီပလူꩻနောဝ်ꩻ ကျွꩻလွေꩻဗာႏတဖူꩻ ယူႏဇနာႏ(၃၀)။
- ဖေႏကချွစ်လꩻအီ အင်္ဂုလိမာလတွမ်ႏ ပက္ကုသာတိနောဝ်ꩻ ကျွꩻလွေꩻဗာႏ ယူႏဇနာႏ(၄၅)။
- ဖေႏကချွစ်လꩻအီ မဟာကပ္ပိန ခွန်တန်နောဝ်ꩻ ကျွꩻလွေꩻဗာႏ ယူႏဇနာႏ (၂၀၀၀)။
- ဖေႏကချွစ်လꩻအီ ဓနိယမထေရ်ႏနောဝ်ꩻ ကျွꩻလွေꩻဗာႏ ယူႏဇနာႏ(၇၀၀)တဲင် ယံတွင်ꩻကာႏလ နီဗွေႏဘုရာꩻ ကလယ်ႏချွစ် ဝေႏနေႏယျသတ္တဝါႏ၊ ကကျွꩻလွေꩻဒါႏတဖူꩻနောဝ်ꩻ လဲင်ꩻကျောႏနေးစွဉ်ႏ လိုꩻလောကကိုကရိုꩻနောဝ်ꩻ သေထွꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။
ဇာတက ဧကနိပါတ် ကာဠကဏ္ဏီဇာတ်တောႏကိုလဲ့-
၁။ မဉ်ႏလွေꩻညီꩻဗာႏ ခင်ႏကာ(၇)ကာနောဝ်ꩻ ထွာ"မိတ္တ-သွꩻဟောဝ်"။
၂။ မဉ်ႏလွေꩻညီꩻဗာႏ (၁၂)နီꩻနောဝ်ꩻ ထွာ"သဟာယ-ခြွေညီꩻခြာႏညီꩻ"။
၃။ မဉ်ႏလွေꩻညီꩻဗာႏ တလာလွို နီလာနောဝ်ꩻ "ဉာတိ-ထွာဖူးဝေး"။
၄။ မဉ်ႏလွေꩻညီꩻဗာႏ နီလာမာꩻငါနောဝ်ꩻ "အတ္တသမ-ဝင်ꩻနီတထွိုင် နီပွိုင်တယာႏချင်ႏ"ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ တဖူꩻလွေꩻ သံႏသရာႏတွမ်ႏ ပစ္စုပ္ပန်ႏနောဝ်ꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻအွဉ်ဟိုနယ်သေꩻ နုဲင်းဆကီဟွဉ်ႏအတွိုင်ꩻ ၂၁-ရျာꩻဗူႏ အခိန်ႏစောဝ်းအယံတွင်ꩻ နီနာꩻခွိုꩻပအိုဝ်ႏသီး ကထောင်လွဉ်ဒါႏတဖူꩻ၊ တနယ်ꩻ- ၂၁ရျာꩻဗူႏ ခွိုꩻပအိုဝ်ႏတဖူꩻလွေꩻသားဖုံႏ ကတွူႏတရန်ꩻလွဉ်ဒါႏ အယပ်ꩻအခုဲင်ႏ၊ ကကာႏဗာႏလွဉ်ဒါႏ အရဲးအတံꩻ အစွိုးစွိုးအဒေါဝ်ႏဒေါဝ်ႏ၊ ကစဒါႏစားနောဝ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ဟန်ႏသနီꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻယွဲသီး ဟောဝ်သေထွꩻလွငါႏ ပငါပရာꩻနောဝ်ꩻသွူ။
ခွိုꩻပအိုဝ်ႏသီး နဲင်ႏငံႏရေꩻရုဲင်ꩻတသွိုးမု ရက်စွိုးခွိုꩻသꩻဓာတ်
မွဉ်းဖျင်၁၈၈၆-ဗာႏနေင်ႏ၊ မန်းခမ်းတခမ်းလွုမ်း လဲဉ်းသော့ꩻနယ်ႏခြဲ့ꩻ ကုလာꩻဗွာအင်္ဂလိပ်သီး အုပ်ချုပ်ရေꩻဆလအယံတွင်ꩻ ခွိုꩻရက်ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏနောဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏဗော့ꩻရာꩻ စူခွုမ်ဖုံႏတွော့ꩻ တွူႏတရန်ချာ လွဉ်ꩻကာႏရေꩻသားဖုံႏရိုꩻလဲ့ ထွို့ꩻဗူႏရေꩻ နွောင်ꩻနမ်းတောဝ်းတဖဲ့ꩻ၊ အောဝ်ႏကုဲင်ကွို့ꩻ သꩻရက်ခွိုꩻလွုမ်ꩻတဲင် ပြုဲင်ပြင်ꩻထိုꩻဗာႏ တဖူꩻတကွို့ꩻလောင်းကိုနောဝ်ꩻသွူ။
ကာလနောဝ်ꩻခါ ဖွဲ့ဗူႏနေး နုဲင်းနုဲင်ႏငံႏရေꩻ အစွိုꩻအဗူႏ လꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻမꩻ ၁၈၉၇-ဗာႏနေင်ႏ မောႏလမဲင်ႏဝေင်ꩻကို ဖွဲ့ဗူႏလꩻ "သာသနဓဇစွိုꩻ"၊ မြင်းခြံဝေင်ꩻကို ဖွဲ့ဗူႏလꩻ "ဗုဒ္ဓကလျာဏမိတ္တအစွိုꩻ"၊ ၁၉၀၆-ဗာႏနေင်ႏကို ဖွဲ့ဗူႏလꩻယင်း (Y.M.B.A)(ဗုဒ္ဓသာသနာ ကလျာဏယုဝ)အစွိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲကားဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻယို Y.M.B.A နောဝ်ꩻ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏတော G.C.B.A အစွိုꩻ (မန်းစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုပ်)နောဝ်ꩻမꩻ စွိုးခွိုꩻရေꩻ နဲင်ႏငံႏရေꩻထာꩻထီႏဖုံႏ ကပါဒါႏ အစွိုꩻအဗူႏဖုံႏ ပေါႏထန်ႏလွဉ်တဲင် မန်းခမ်းတွမ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဒေႏသ ရပ်ရာႏကိုဖုံႏလဲ့ ထာꩻထီႏကွဲးလုဲင်းလွဉ်၊ ထာꩻသေကွဲးတွိုႏဆွိုက်လွဉ်ဗာႏသွူ။ စောက်ꩻခမ်းရင်ꩻသား "စောက်ꩻဗဟိုႏအစွိုꩻချုပ်" (ကေ-စီ-အို)၊ "မန်းခမ်း စောက်ꩻစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုပ်"(ဘီ-ကေ-အဲန်-အေ)၊ "စောက်ꩻလိုꩻယွဲးစွိုꩻ"(အေ-ဝဲင်-အို)၊ "စောက်ꩻစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻအဗူႏ"(ကေ-အဲန်-ယူ)တွမ်ႏ ခမ်းရင်ꩻသားစွိုꩻ အလောင်ႏအလင်ဖုံႏလဲ့ ပေါႏလွဉ်ယင်းနောဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻကိုနောဝ်ꩻ-
- ၁။ စောစံဖိုးသင် - ဥက္ကဋ္ဌ
- ၂။ ခွန်လှဖေ (ဖြားဗွာ) - ဒု-ဥက္ကဋ္ဌ
- ၃။ ဆရာႏသာထို - အွဉ်အကိုရေꩻ
ကစဒါႏ လိုꩻ(၁၇)ဖြာꩻအစွိုꩻနောဝ်ꩻ နွို့သော့ꩻဖွဲ့ဗူႏလွေꩻနောဝ်ꩻသွူ။
ယံတွင်ꩻကာလ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏယို အီႏဟဲ့ꩻချာနမ်း "ပအိုဝ်ႏ"ငါလဲ့ တခုဲင်ႏဗွိုန်ႏတဝ်းဒွိုန်းတဲင် အီႏဖွဲ့ဗူႏနေး အစွိုꩻအဗူႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏညာꩻယော့နေကဒျာႏနောဝ်ꩻမꩻ အောဝ်ႏစောက်ꩻစွိုးခွိုꩻ အစွိုꩻအဗူႏဖုံႏကိုတရန်းတွော့ꩻ ကျံႏစဲႏလွဉ်ဗာႏ တလဲင်ႏတစိꩻစိꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၀၉-၁၉၇၅ နေင်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ခွန်လှဖေ (ဖြားဗွာ)(ဘီအက်စီ-ဘီအယ်လ်)အောဝ်ႏသထွုံႏဆꩻထင်ꩻ မဲ့ဆန္ဒနယ်ႏတဲင် ကိုလိုနီကုလာꩻဗွာ လွတ်တောႏကို ထွာလွဉ်အမတ်တွော့ꩻ အသက်(၂၆)နေင်ႏကို ထွာလွဉ်တေား ဒု-ဥက္ကဋ္ဌသွူ၊ ခွန်လှဖေ ခွန်စံညွန့် ခွန်ဖိုးဖျင်သီးယို ကိုလိုနီခေတ် လွတ်တောႏကို အောဝ်ႏစောက်ꩻအစွိုꩻအဗူႏကို တရန်းတဲင် ထွာလွဉ်ပအိုဝ်ႏအမတ် အရီးသွတ်ꩻဖုံႏသွူ။
ပအိုဝ်ႏအစွိုꩻအဗူႏဖုံႏ ပေါႏလွဉ်သွူ-
မွဉ်းဖျင်ခွန်လှဖေ ကအောဝ်ႏသွဉ်ထူႏလိတ် ရန်ႏတကွုန်ႏအယံတွင်ꩻ မောꩻခွဲးတွမ်ႏစိန်ႏကျောင်ꩻသား ခွန်ကြည်၊ ခွန်ဖြူသီးတဲင် ခွိုꩻပအိုဝ်ႏလွောင်ႏဗူႏရေꩻ ပအိုဝ်ႏအစွိုꩻအဗူႏ လွစ်ထန်ႏရေꩻတွမ်ႏ ခမ်းကောင်ခမ်းဒွမ် ခွိုꩻပအိုဝ်ႏဖုံႏ ဖေႏကမော့ꩻခွဲးလို့ဝင်ꩻတွော့ꩻ ယံကသေနာႏလူႏလုဲင်ႏလို့ဝင်ꩻအတွက် ခေါင်းဆောင်တန်သွံဖြာꩻ ချꩻသေꩻအွတ်ꩻရွီး တဲႏစနောဝ်ꩻကိုကာႏသွူ။ ကေ-ဝဲင်-အို(ဟဲ့ꩻ) စောက်ꩻလိုꩻယွဲးစွိုꩻကို ဥက္ကဋ္ဌ (မန်းတင်ဝင်းမောင် သမ္မတ-အလီꩻယိုခါ)၊ ခွန်ကျော်စိန် (ပအိုဝ်ႏ-ယိုခါတောင်ႏကီꩻ)၊ စောတာရင်(စောက်ꩻပအိုဝ်ႏ)၊ စောချစ်သန်း(စောက်ꩻ)သီး နွို့သော့ꩻဖွဲ့ဗူႏသေꩻသွူ၊ ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻဖွဲ့ဗူႏယင်း "ပအိုဝ်ႏလိုꩻယွဲးအစွိုꩻအဗူႏ"(ပီ-ဝဲင်-အို)တဲင် ဥက္ကဋ္ဌနောဝ်ꩻ ခွန်ပန်းစိန်(လမ်းစဉ်ပါတီ)၊ ဒု-ဥက္ကဋ္ဌနောဝ်ꩻ ခွန်ဘဆွေ(သထွုံႏညောင်ႏဝွုန်ꩻ)၊ အွဉ်အကိုရေꩻ- ခွန်ကျော်စိန် (ယိုခါတောင်ႏကီꩻ)သီး အွဉ်ဝင်ꩻဖွဲ့ဗူႏသေꩻသွူ။ ၁၉၄၇-ဗာႏနေင်ႏ၊ ဝေင်ꩻသထွုံႏကို ဖွဲ့ဗူႏလွဉ် ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻအဗူႏ (ပအိုဝ်းအမျိုးသားအစည်းအရုံး)တဲင် ဦးဖြူ၊ ဦးအောင်ႏသာႏ၊ ဦးဘိုးမျင်၊ ဖြားဗွာလှဖေ အွဉ်ကတူႏဖွဲ့သေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အင်းရွယ်ႏချက်နောဝ်ꩻ- (၁) လိုꩻမျိုꩻဘာႏသာႏ သာႏသနာႏ ထင်ႏတသွောင်းရေꩻ (၂) ခွိုꩻရက်သꩻဓာတ်လွူးတဲင်ရေꩻ (၃) နဲင်ႏငံႏရေꩻထာꩻထီႏဖြောင်ဒေါင်ရေꩻ (၄)ပညာႏရေꩻ ယေန်ႏငဲးရေꩻတွမ်ႏ လိုꩻမုꩻရေꩻ ထာꩻမာꩻဖုံႏလဲ့ ယံပင်ႏတသွောင်းရေꩻ (၅) ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ ကစဒါႏဖုံႏယိုလဲ့ ဆောင်ႏရွက်လွေꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ထွို့ꩻဗူႏရေꩻ ဟံႏနယ်ႏနောဝ်ꩻ ခူႏကရစ်ꩻ၊ ဖါအင်း၊ ယင်ပွယ်ꩻ(လှိုင်းဘွဲ့)၊ သထွုံႏခရဲင်ႏ တဖြုံႏလွုမ်း၊ တောင်ႏအူ၊ ဒိုက်ဦး ကစဒါႏ ပအိုဝ်ႏရပ်ရာႏဖုံႏ နွို့သော့ꩻပါလို့သွူ၊ တခြွိုက်ချင်ꩻကို ကောင်ရွေꩻလောင်းနောဝ်ꩻလဲ့ ခွန်ကြည်၊ ဖြားဗွာလှဖေ၊ ဦးဖြူသီး ကစဒါႏ ခေါင်းဆောင်တန်ဖုံႏ အွဉ်ကတူႏမုꩻအလꩻ ဖွဲ့ဗူႏလꩻ"ပအိုဝ်ႏလွောင်ႏဗူႏ'တဲင် ဥက္ကဋ္ဌနောဝ်ꩻ ဖြားဘိုးခင်(တောင်ႏကီꩻ)၊ အွဉ်အကိုရေꩻနောဝ်ꩻ ဦးခမ်းခိုင်(နောင်ဒေႏသ)ယို ထွာလွဉ်ကေားအွဉ်ငါသားဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ထွို့ꩻဗူႏရေꩻဟံႏနယ်ႏနောဝ်ꩻ- ဖြောဝ်ꩻကောင်ရွေꩻအခေါဝ်နောဝ်၊ အင်းရွယ်ႏချက်နောဝ်ꩻ- (၁) လိုꩻမျိုꩻဘာႏသာႏ သာႏသနာႏ ထင်ႏတသွောင်းရေꩻ (၂) ပဒေႏသရာဇ်စနစ် လွိုဆန်ရေꩻ (၃) ခွိုꩻရက်သꩻဓာတ် လွူးတဲင်ရေꩻ (၄)ထာꩻတောႏထာꩻလောင်ꩻ ယံထိုꩻမားကုဲင်ပြင်ꩻရေꩻ-ကစဒါႏနုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏ တဲမ်းထွို့ꩻပါနောဝ်ꩻသွူ။ ခါးလားကဖွဲ့ဗူႏ ပအိုဝ်ႏလွောင်ႏဗူႏနောတ်ꩻ ကောင်ရွေꩻလောင်း ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏယို ကွပ်ဂျပန်စိုး စဲ့ꩻဘေꩻစဲ့ꩻတံႏတဲင် ရောႏဂါႏဝွေႏဒနာႏ လွိုင်ႏအာလွဉ်၊ စွန်တခွန်ꩻလွိုင်ႏအာလွဉ်၊ ပဒေႏသရာဇ်စနစ် စောက်ꩻဖါးဖုံႏ တေက်ꩻနျꩻမုꩻ လွိုင်ႏအာလွဉ်တဲင် အင်းပေါခုံဗွေႏဆရာႏတောႏ၊ ထီသိမ်ႏဗွေႏဆရာႏတောႏ၊ ဝေင်ꩻသထွုံႏပေႏသီႏသဲင်ႏ ဗွေႏဆရာႏတောႏ၊ ဗွေႏစင်ꩻတန်ဓမ္မသာမိ(ကျောင်ꩻတန်မွဉ်ခြဲင်)၊ နောင်ဟဲင်းဗွေႏဆရာႏတောႏ ဗွေႏဗွန်ဂန္ဓမာႏ၊ ဆောင်ႏဖိုးဗွေႏဆရာႏတောႏ ဗွေႏဝရိန္ဒ၊ နောင်ကာꩻဗွေႏဆရာႏတောႏ ဗွေႏပဏ္ဍိတတွမ်ႏ ကျောင်ꩻလွယ်ဗွေႏဆရာႏတောႏသီး အွဉ်ငါတဲင် ဖွဲ့ဗူႏလွဉ် "သီႏလငတ်ꩻပါꩻ"အစွိုꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏနေးဗြဟ္မစိုရ်ႏတရာꩻလစ်ꩻပါꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏတွမ်ႏ ကောင်ရွေꩻခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ ဒေါႏသꩻကအောဝ်ႏဒင်ႏဒါႏ ပဒေႏသရာဇ် စောက်ꩻဖါးလောင်းယို ဖေႏကခွꩻညီမ်ꩻအတွက် တယ်ႏဆို့ꩻဖေႏနွောင်ꩻတွမ်ႏ "သီႏလငတ်ꩻပါꩻစွိုꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။ အင်းရွယ်ႏချက်နောဝ်ꩻ- ၁။ ဣတ္ထိဓုတ္တ - အုဲင်ႏမာပေႏ၊ ၂။ အက္ခဓုတ္တ - ထာꩻတောႏထာꩻလောင်ꩻ၊ ၃။ မံသဓုတ္တ - ဖို့ꩻအံႏညီႏငါဖိုးပနား၊ ၄။ သူရာဓုတ္တ - ဒေါဝ်ထီ ယာလံ ဖိန်ꩻဖင်ꩻ-စတဲင် ထာꩻမာꩻစားယို ဖေႏကမာꩻမွိုန်းအကျောင်ꩻ ဗွေႏဆရာႏတောႏသီး ရဲးပေ့ꩻဖေႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲးကားတဲင် ကောင်ရွေꩻခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏတွမ်ႏ စောက်ꩻဖါးစူထျꩻ တပ်စဲ့ꩻလဲဗီးဖုံႏ မညမမွိုင် ထွာလို့ဝင်ꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်း ခမ်းရင်ꩻသား ဒုံဆောင်ႏရပ်ရာႏကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ကွပ်ပဒေႏသရာဇ် စောက်ꩻဖါးဖုံႏ ဖေႏအာႏတဲင် ဒုစရဲက်အစွိုꩻအဗူႏဖုံႏလဲ့ အောဝ်ႏပေါႏထန်ႏလွဉ်ဒွိုန်းကနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻယို "ပအိုဝ်ႏလွောင်ႏဗူႏ"အစွိုꩻနောဝ်ꩻ ပေါႏထန်ႏလွဉ်ဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။
ဖဲစ်ဆစ်ဂျပန် လွိုဆန်ရေꩻ
မွဉ်းဖျင်၁၉၄၂-ဗာႏနေင်ႏ၊ မတ်လာ(၈)နီꩻနောဝ်ꩻ မန်းခမ်းတဖြုံႏလွုမ်း ဖဲစ်ဆစ်ဂျပန်သီး ထူႏသိမ်ꩻထွူတဲင် ၁၉၄၂-ဗာႏနေင်ႏ၊ မေလာ(၂၁)နီꩻကို မန်းခမ်းဆဲင်ႏရာꩻ ဂျပန်စဲ့ꩻသေနာပတိ ဂျဲင်နရယ်အီဒါး ထွဉ်ႏဟွိုန်ချက်ဆꩻလကို ဖေႏကအုပ်ချုပ်အီ မန်းခမ်းအတွက် ဒေါက်တာဘမော် ဟဲ့ꩻအစီꩻဝွေꩻတောႏ ထင်ႏလွဉ်ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻ-
- ၁။ သခင်ကိုယ်တောင်မှိုင်း
- ၂။ ဒေါက်တာဘမော်
- ၃။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း
- ၄။ သခင်မြ
- ၅။ သခင်နု
- ၆။ သခင်သန်းထွန်း (ဗ-က-ပ)
- ၇။ ဦးလှဖေ (ပအိုဝ်ႏ)
- ၈။ သခင်ထွန်းအုပ် သီးဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။
၁၉၄၃-ဗာႏနေင်ႏကို ဂျပန်ဖေႏလွတ်လပ်ရေꩻတဲင် ဖွဲ့ဗူႏအစိုႏရ နုဲင်းဆꩻလယိုသွူ။
- (၁)ဒေါက်တာဘမော် - အဓိပတိ
- (၂)သခင်မြ - ဒုတိယ ဝွန်ႏတန်ချုပ်
- (၃)ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း - ကာႏကွယ်ႏရေꩻဝွန်ႏတန်
- (၄)ဦးလှဖေ (ပအိုဝ်ႏ)- သေင်ႏတခြာတွမ်ႏ သတ္တုအောင် ကစဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏယိုသွူ။
ကွဲးကား ဖြားဗွာလှဖေ ယွုမ်းအံႏတောဝ်း ဂျပန်ဖုံႏတဲင် သထွုံႏခရဲင်ႏကို ကအောဝ်ႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏယို ဖေႏကနွို့သော့ꩻသွော့ ဗော့ꩻရာꩻတပ်စွိုꩻဖု့ႏထျꩻ ထွဉ်ႏသေꩻနွန်ႏဖေႏအာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၄၅-ဗာႏနေင်ႏ ဂျပန်ဖုံႏ ကအီႏဆွတ်သဲင်ꩻ မောႏလမဲင်ႏဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻ သခင်နု(ဝွန်ႏတန်ချုပ်အလီꩻ)တွမ်ႏ ဖြားဗွာလှဖေယို ဂျပန်ယွုမ်းအံႏတောဝ်းတဲင် ဆွမ်ꩻလွေꩻမုဒုံဖဲ့ꩻ တွယ်ႏနိစ္စက်ထွူမꩻ ကွဲးအွဉ်ႏစွꩻချာနောဝ်ꩻသွူ။ ဖြောဝ်ꩻကောင်ရွေꩻလောင်းကို ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏလဲ့ ခေါင်းဆောင်တန်ခွန်ကြည် အွဉ်ငါဆꩻလကို ဖြားတန်နမ်းဩ (ဂျပန်လွိုဆန်ရေꩻ)တပ်ဖုံႏ တွိုက်ꩻထန်ႏလွေꩻဂျပန် ဗꩻတွိုႏလွေꩻစွဉ်ႏ လွယ်ကောႏဆꩻနောဝ်သွူ။ ဟိုပုံꩻဆꩻကွဉ်ႏထင်ꩻ ကျောက်တန်ꩻနယ်ႏ၊ ဟွေးရေးဒုံအသောင်ကို မဟာမိတ်သီး အွဉ်ႏလင်ꩻဖေႏတွမ်ႏ သင်ႏဘော်ႏကျောင်ႏလောင်း စူခွုမ်ရိက္ခာႏဖုံႏတဲင် တောႏလန်ႏခွိုန်ꩻချာလဲဉ်း ဂျပန်ဖုံႏသွူ။ ဟိုပုံꩻဆꩻကွဉ်ႏ မုဲင်းကောင် ကောင်ရွေꩻလောင်းကိုလဲ့ ပအိုဝ်ႏတောႏလန်ႏရေꩻသားဖုံႏ တွိုက်ꩻခꩻတွော့ꩻ ဂျပန်တပ်ပဉ်ပြုံႏ လဲင်ꩻကြောင်းထံစွဉ်ႏအကျောင်ꩻ သေထွꩻဗာႏသွူ။
ပွယ်ꩻပျꩻဆန္ဒ ဝေင်ꩻသထွုံႏ
မွဉ်းဖျင်ဖွဲ့ဗူႏထွူ "ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ အစွိုꩻအဗူႏ"ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻယို ဦးကျော်ငြိမ်းအွဉ်ငါဒါႏ ဆိုရှယ်လစ် အစွိုꩻသားဖုံႏရိုꩻ"ပအိုဝ်ႏ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ အဲဉ်ထောဝ်း၊ အောဝ်ႏဒျာႏ "တောင်သူ"လွုမ်ꩻ၊ တောင်သူကရိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ လိုꩻမျိုꩻအနေႏတမွေးတောဝ်း၊ လုဲင်းလွုပ်ꩻသားအနေႏလွုမ်ꩻအကျောင်ꩻ ဒေါ့ꩻထွူနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ၁၉၄၇-ရပ်ကို သထွုံႏခရဲင်ႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ လုဲင်းဟံႏယာႏတွမ်ႏခြံဖုံႏနောဝ်ꩻ ထူႏသိမ်ꩻထွူတွော့ꩻ ဖန်းဝွေႏဖေႏ သေလောသား၊ ဆိုက်ကားသား လိုꩻလေႏပျာႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ၁၉၄၈-ဗာႏနေင်ႏကို ဝေင်ꩻသထွုံႏကို ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻအဗူႏ အွဉ်ကတူႏဆꩻလကို ခွိုꩻပအိုဝ်ႏအာႏရဲင်ꩻ (၂၀၀၀၀)လွိုနောဝ်ꩻ ခြွဉ်းဗူႏမော်ကျော့ရပ် ရေကျော်ဗွေႏဗွန်ကျောင်ꩻကိုသွူ၊ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻမꩻ အွဉ်ႏထွော့လင်ꩻ- ၁။ ပအိုဝ်ႏယို ဝင်ꩻဟဲ့ꩻဗာႏတောဝ်း "တောင်သူ"၊ ဖေႏကဟဲ့ꩻဗာႏ"ပအိုဝ်ႏ"။ ၂။ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏအတွက် ယံဖွဲ့ဗူႏဖေႏဗာႏ စဲ့ꩻတပ်ရဲဉ်ႏ (၂)ဖြုံႏအကျောင်ꩻ ဒင်ႏကီလွေꩻ လမ်းပေါင်ꩻစု အစိုႏရထျꩻတဲင် အမုဲင်(၁)နောဝ်ꩻ လက္ခံႏထွူတွော့ꩻ အမုဲင်(၂)နောဝ်ꩻ ဖွဲ့ခေါ်ခေါ်ဖေႏနွောင်ꩻတောဝ်းကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻဟွိုန်ချာနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
စောက်ꩻသိမ်ꩻထူႏ ဝေင်ꩻသထွုံႏတောမ်ႏတောင်ႏကီꩻ
မွဉ်းဖျင်စောက်ꩻထူႏသိမ်ꩻ ဝေင်ꩻသထွုံႏ
မွဉ်းဖျင်၁၉၄၈-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာဩဂုတ်(၃၁)နီꩻ စောက်ꩻထူႏသိမ်ꩻဝေင်ꩻသထွုံႏ ခမ်းဒွမ်သူꩻတဲင် အုပ်ချုပ်ရေꩻအစွိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ ဖွဲ့ဗူႏပါနုဲင်းဆလယိုသွူ။
- ၁။ ဖြားဗွာလှဖေ (ပအိုဝ်ႏ)(အုပ်ချုပ်ရေꩻအတန်အကဲႏ)
- ၂။ စောအုန်းဖေညွန့် (တွယ်ꩻဖက်အတန်အကဲႏ)
- ၃။ စောရွှေဒုန်း (နယ်ႏဖဲ့ꩻအရေꩻ အတန်အကဲႏ)
စတဲင်နေးတွမ်ႏအစွိုꩻသား (၁၆)ဖြာꩻတွော့ꩻ အုပ်ချုပ်လွေꩻ သထွုံႏနယ်ႏတွမ်ႏ စောက်ꩻခမ်းအကျောင်ꩻ သေဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
စောက်ꩻထူႏသိမ်ꩻ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ
မွဉ်းဖျင်၁၉၄၉-ဗာႏနေင်ႏ နေင်ႏစောဝ်းခါ စောက်ꩻလိုꩻတန် ဘဦးတန်၊ ဖြားဗွာလှဖေ၊ ကာနယ်အဲစ်သိမ်း(စောက်ꩻ)နောင်ဆိုင်း (ခင်) လိုꩻတန်စွိုꩻ မော့ꩻခွဲးလွဝင်ꩻ လွယ်ကောႏဝေင်ꩻကိုတဲင် ၁၉၄၉-ဗာႏနေင်ႏ လာဇူလဲင်ကို တွိုက်ထူႏဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကထူႏသိမ်ꩻဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻနောဝ်ꩻ စောက်ꩻတပ်(ကာနယ်အဲစ်သိမ်း)အွဉ်ကတူႏ ထူႏသိမ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ ထူႏသိမ်ꩻဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻထွူ (၅)နီꩻမꩻ ခင်တပ်(နောင်ဆိုင်း)နောဝ်ꩻ ဆွတ်သဲင်ꩻထင်ꩻနောင်ချို၊ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻမꩻ သဲင်ꩻချာခင်ခမ်းသွူ၊ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻနောဝ်ꩻလဲ့ နေးတွမ်ႏစဲ့ꩻအုပ်ချုပ်ရေꩻ ပွုံႏစံႏတွော့ꩻ အုပ်ချုပ်လွေꩻနောဝ်ꩻသွူ။
ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ အုပ်ချုပ်ရေꩻအစွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ၁။ ဖြားဗွာလှဖေ (ပအိုဝ်ႏ) (အုပ်ချုပ်ရေꩻအတန်အကဲႏ)
- ၂။ ဖြားဝိဒါ (စောက်ꩻ) (အုပ်ချုပ်ရေꩻအစွိုꩻသား)
- ၃။ ကာနယ်အဲစ်သိမ်း (စောက်ꩻ) (အုပ်ချုပ်ရေꩻအစွိုꩻသား)
- ၄။ မေဂျာအရဲစ်မဲန်း (အုပ်ချုပ်ရေꩻအစွိုꩻသား)စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။
ထူႏသိမ်ꩻဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻထွူ ဆုဲင်ꩻယို ဝေင်ꩻအုပ်ချုပ်ရေꩻ ကောႏမတီႏတွမ်ႏ ယူအဲမ်ပီတပ်(ကျောက်တန်ꩻ)၊ တပ်ဖိုးဂျမေဒါ-ချန်ဇုံ၊ ဂျမေဒါ-လှဖေပေႏ၊ လိုꩻစွန်ꩻဟောဝ်ဖြားဒွီႏစွိုꩻ၊ ခွန်စိန်(သီႏသဲင်ႏ)၊ ဗိုလ်ဟိန်မောင်(ဖါမွန်း)၊ မောင်ႏသျင်ႏငွေ(ကျောက်တန်ꩻ)သီး အုံကွံလွဝင်ꩻ ဖြားဘိုးခင်လမ်း(တောင်ႏကီꩻ)ကိုတဲင် ဖေႏကမာꩻလွေꩻညီꩻဝင်ꩻ ပဒေႏသရာဇ်တောႏလန်ႏရေꩻ သဘော်ꩻလꩻညီꩻဝင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
တဖူꩻလွေꩻသား
မွဉ်းဖျင်နီဗွေႏဘုရာꩻ ကဟော်ꩻသေꩻခါꩻ တဖူꩻလွေꩻခရာႏကို မဉ်ႏလွေꩻညီꩻဗာႏတဖူꩻ နီလာမာꩻငါနောဝ်ꩻ ထွာလဲဉ်း "အတ္တသမ-ဝင်ꩻနီတထွိုင် နီပွိုင်တယာႏချင်ႏ"ရိုꩻပီႏနောဝ်ꩻတဲင် နီနာꩻခွိုꩻပအိုဝ်ႏသီး ကလွေꩻညီꩻဒါႏဝင်ꩻ တဖူꩻကရိုꩻလဲ့ မဉ်ႏတွက်ချာ တယ်ႏစဘီစီ ၁၁၃၃-ဗာႏနေင်ႏ ဗꩻတွိုႏဟန်ႏသနီꩻယို လꩻလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ(၃၀၀၀)လွိုလဲဉ်းဒျာႏသွူ။
၂၁-ရျာꩻဗူႏ တဖူꩻလွေꩻသားနောဝ်ꩻငါလဲ့ တယ်ႏစအေဒီ(၁၉၃၀)ဗꩻတွိုႏဟန်ႏသနီꩻယို လꩻလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ (၆၀)လွိုလဲဉ်းဒျာႏ၊ ပဒေႏသရာဇ် တောႏလန်ႏရေꩻသားဖုံႏ ကလွေꩻညီꩻဒါႏတဖူꩻကရိုꩻလဲ့ တယ်ႏစ ၁၉၄၉-ဗာႏနေင်ႏ ဗꩻတွိုႏဟန်ႏသနီꩻယို လꩻလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ (၄၀)လွိုလဲဉ်းဒျာႏ၊ ဒုတိယအလဲင်ႏ စွိုးခွိုꩻတောႏလန်ႏရေꩻ တဖူꩻလွေꩻသားနောဝ်ꩻလဲ့ တယ်ႏစ ၁၉၆၆-ဗာႏနေင်ႏ မာꩻလွဉ်ယို လꩻလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ(၃၀)လွိုလဲဉ်းးဒျာႏ စွိုးခွိုꩻအတွက် လျားလဲ့လျားညီꩻညီꩻ ခွꩻလဲ့ခွꩻညီꩻ ခြို့ꩻညီꩻထွိုင်ႏညီꩻ ယပ်ꩻခုဲင်ႏညီꩻဗာႏလဲဉ်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။
ဂျပန်စိုးကိုလဲ့နောဝ်ꩻ၊ ရ-ပ-လကိုလဲ့နောဝ်ꩻ သွုမ်ꩻတိန်ဗာႏလဲဉ်းသွီႏသက် လမ်းပါႏ ဒုံဆောင်ႏ ခွိုင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲဉ်းဒျာႏ၊ ပဒေႏသရာဇ် တောႏလန်ႏရေꩻကို သွုမ်ꩻတိန်ဗာႏလဲဉ်း နီနာꩻသွီႏသက် တရေင်လွို၊ ဒုတိယအလဲင်ႏ စွိုးခွိုꩻတောႏလန်ႏရေꩻကိုလဲ့ သွုမ်ꩻတိန်ဗာႏလဲဉ်း နီနာꩻသွီႏသက် နီရေင်လွို၊ လွိုဒွိုန်းက လမ်းပါႏ ဒုံဆောင်ႏ အသွုမ်ꩻအတိန်ခွိုင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻသွူ။ ပဒေႏသရာဇ် တောႏလန်ႏရေꩻတွမ်ႏ ဒုတိယအလဲင်ႏ စွိုးခွိုꩻတောႏလန်ႏရေꩻ ကေားအွဉ်ငါသားဖုံႏ ရက်ခွိုꩻအာႏဇာႏနီႏဖုံႏနောဝ်ꩻလဲ့ ယဟန်ႏသားနောဝ်ꩻ ဘဝခန္ဓာႏပြောင်ꩻငါတေားလဲဉ်း၊ ကအောဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ ယဟန်ႏသားရိုꩻလဲ့ ဇရာႏထောင်းတဲင် အရွယ်ႏဖြားကုဲင်လို့လဲဉ်းဒျာႏ၊ နောဝ်ꩻမꩻ စွိုးခွိုꩻအတွက် အနာႏဂတ်ဘဝ သာႏယာႏရေꩻနောဝ်ꩻ တရန်တိုꩻ လိုႏကာႏငါလဲဉ်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။
ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ခိုမူႏနီနာꩻလိုꩻယွဲးဖုံႏ အောဝ်ႏလိုႏကျိုꩻစာꩻ မာꩻသွပ်ငါလွေꩻဖေႏယင်းငါႏ ပငါပရာꩻ၊ နီနာꩻသွီႏယို အောဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏခွꩻတောဝ်း၊ ကအောဝ်ႏသမျအာႏ၊ ကဒါႏသမျဉာဏ်ႏ၊ ကလꩻသမျအခိန်ႏ၊ ကလꩻသမျအခွင်ꩻရေꩻ မာꩻလွေꩻခန်းသွော့ဝင်ꩻ၊ ပညာႏသားတဲ့ စွို့ꩻစွဉ်ႏတဗာႏအွဉ်ငါ၊ အာႏတလာသားတဲ့ နေးတွမ်ႏစွိုꩻခွိုꩻသꩻဓာတ်တဲင် ကျိုꩻစာꩻလွဉ်ꩻ၊ ရွဉ်ထာသားတဲ့ အွဉ်ႏစေႏတနာႏဗွာဗွာ ဖေႏအာႏထွိုင်ႏတရန် ပငါပရာꩻနောဝ်ꩻမꩻ နီစွိုးခွိုꩻ ကမဲဉ်ထီႏငါႏထာꩻလေ၊ နီလိုꩻမျိုꩻ ကမဲဉ်သေငါႏ၊ ကမဲဉ်လꩻငါႏ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုရေꩻယို မွူးရောဝ်ꩻဖူꩻတရူꩻကိုသူꩻ အီႏတွိုႏဗာႏတိက်ချ၊ အီႏလꩻဗာႏအမဲဉ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ ပိုလ်ႏခံꩻ (သုဝဏ္ဏခမ်း)၊ လိုꩻယွဲးအာႏရဲင်ꩻ အမုဲင်-၂