ဝီခီပီးဒီးယား

ဇျာမေနီယမ်

ဇျာမေနီယမ်ယို ထွာ သင်္ကေတ Ge တုမ်ႏ အဲတ်တမ် အမုဲင် ၃၂ ကိုကအောဝ်ႏဒါႏ ဓာတုဗေဒ ဒြတ်စင်တဗာႏသှူ။ အောဝ်ႏပါငီꩻ ကာဗွန်အဗူႏကို။ ဓာတုသဘာဝနောဝ်ꩻ ဗွန်ပီ သီလီကွန်အဗူႏ။ ဇျာမေနီယမ်စင်စင်နောဝ်ꩻ တျာႏစပ်ꩻဒါႏ တခူးတခေါဝ် ပီနုဲင်း သီလီကွန်သှူ။ သဘာဝအလꩻ ဇျာမေနီယမ်ယို အမာꩻဓာတ်တုမ်ႏ အောက်သီစဲန်။ မော့ꩻလꩻဗော့ꩻ ထာꩻနဲန်းတဉ်ႏအာႏ ကအာဒါႏ ခင်ႏလမ်းကိုခြာတဲင် မော့ꩻလဲန်းဆုဲင်ꩻဗာႏ ဇျာမေနီယမ်သှူ။

ဇျာမနီယမ်,  32Ge
Grayish lustrous block with uneven cleaved surface
A 12 gram (2×3 cm) polycrystalline block of germanium with uneven cleaved surfaces
ကအောဝ်ႏလုဲင်ႏဒါႏ ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အမဉ်ꩻ၊ သင်္ကေတဇျာမနီယမ်, Ge
အငေါဝ်းထန်ႏ/dʒərˈmeɪniəm/
jər- MAY -nee-əm
အယောင်ꩻgrayish-white
ဒြတ်စင် အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရှောင်ကို ဇျာမနီယမ်
Element 1: Hydrogen (H), Other non-metal
Element 2: Helium (He), Noble gas
Element 3: Lithium (Li), Alkali metal
Element 4: Beryllium (Be), Alkaline earth metal
Element 5: Boron (B), Metalloid
Element 6: Carbon (C), Other non-metal
Element 7: Nitrogen (N), Other non-metal
Element 8: Oxygen (O), Other non-metal
Element 9: Fluorine (F), Halogen
Element 10: Neon (Ne), Noble gas
Element 11: Sodium (Na), Alkali metal
Element 12: Magnesium (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: Aluminium (Al), Other metal
Element 14: Silicon (Si), Metalloid
Element 15: Phosphorus (P), Other non-metal
Element 16: Sulfur (S), Other non-metal
Element 17: Chlorine (Cl), Halogen
Element 18: Argon (Ar), Noble gas
Element 19: Potassium (K), Alkali metal
Element 20: Calcium (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: Scandium (Sc), Transition metal
Element 22: Titanium (Ti), Transition metal
Element 23: Vanadium (V), Transition metal
Element 24: Chromium (Cr), Transition metal
Element 25: Manganese (Mn), Transition metal
Element 26: Iron (Fe), Transition metal
Element 27: Cobalt (Co), Transition metal
Element 28: Nickel (Ni), Transition metal
Element 29: Copper (Cu), Transition metal
Element 30: Zinc (Zn), Transition metal
Element 31: Gallium (Ga), Other metal
Element 32: Germanium (Ge), Metalloid
Element 33: Arsenic (As), Metalloid
Element 34: Selenium (Se), Other non-metal
Element 35: Bromine (Br), Halogen
Element 36: Krypton (Kr), Noble gas
Element 37: Rubidium (Rb), Alkali metal
Element 38: Strontium (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: Yttrium (Y), Transition metal
Element 40: Zirconium (Zr), Transition metal
Element 41: Niobium (Nb), Transition metal
Element 42: Molybdenum (Mo), Transition metal
Element 43: Technetium (Tc), Transition metal
Element 44: Ruthenium (Ru), Transition metal
Element 45: Rhodium (Rh), Transition metal
Element 46: Palladium (Pd), Transition metal
Element 47: Silver (Ag), Transition metal
Element 48: Cadmium (Cd), Transition metal
Element 49: Indium (In), Other metal
Element 50: Tin (Sn), Other metal
Element 51: Antimony (Sb), Metalloid
Element 52: Tellurium (Te), Metalloid
Element 53: Iodine (I), Halogen
Element 54: Xenon (Xe), Noble gas
Element 55: Caesium (Cs), Alkali metal
Element 56: Barium (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: Lanthanum (La), Lanthanoid
Element 58: Cerium (Ce), Lanthanoid
Element 59: Praseodymium (Pr), Lanthanoid
Element 60: Neodymium (Nd), Lanthanoid
Element 61: Promethium (Pm), Lanthanoid
Element 62: Samarium (Sm), Lanthanoid
Element 63: Europium (Eu), Lanthanoid
Element 64: Gadolinium (Gd), Lanthanoid
Element 65: Terbium (Tb), Lanthanoid
Element 66: Dysprosium (Dy), Lanthanoid
Element 67: Holmium (Ho), Lanthanoid
Element 68: Erbium (Er), Lanthanoid
Element 69: Thulium (Tm), Lanthanoid
Element 70: Ytterbium (Yb), Lanthanoid
Element 71: Lutetium (Lu), Lanthanoid
Element 72: Hafnium (Hf), Transition metal
Element 73: Tantalum (Ta), Transition metal
Element 74: Tungsten (W), Transition metal
Element 75: Rhenium (Re), Transition metal
Element 76: Osmium (Os), Transition metal
Element 77: Iridium (Ir), Transition metal
Element 78: Platinum (Pt), Transition metal
Element 79: Gold (Au), Transition metal
Element 80: Mercury (Hg), Transition metal
Element 81: Thallium (Tl), Other metal
Element 82: Lead (Pb), Other metal
Element 83: Bismuth (Bi), Other metal
Element 84: Polonium (Po), Metalloid
Element 85: Astatine (At), Halogen
Element 86: Radon (Rn), Noble gas
Element 87: Francium (Fr), Alkali metal
Element 88: Radium (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: Actinium (Ac), Actinoid
Element 90: Thorium (Th), Actinoid
Element 91: Protactinium (Pa), Actinoid
Element 92: Uranium (U), Actinoid
Element 93: Neptunium (Np), Actinoid
Element 94: Plutonium (Pu), Actinoid
Element 95: Americium (Am), Actinoid
Element 96: Curium (Cm), Actinoid
Element 97: Berkelium (Bk), Actinoid
Element 98: Californium (Cf), Actinoid
Element 99: Einsteinium (Es), Actinoid
Element 100: Fermium (Fm), Actinoid
Element 101: Mendelevium (Md), Actinoid
Element 102: Nobelium (No), Actinoid
Element 103: Lawrencium (Lr), Actinoid
Element 104: Rutherfordium (Rf), Transition metal
Element 105: Dubnium (Db), Transition metal
Element 106: Seaborgium (Sg), Transition metal
Element 107: Bohrium (Bh), Transition metal
Element 108: Hassium (Hs), Transition metal
Element 109: Meitnerium (Mt), Transition metal
Element 110: Darmstadtium (Ds), Transition metal
Element 111: Roentgenium (Rg), Transition metal
Element 112: Copernicium (Cn), Transition metal
Element 113: Ununtrium (Uut)
Element 114: Ununquadium (Uuq)
Element 115: Ununpentium (Uup)
Element 116: Ununhexium (Uuh)
Element 117: Ununseptium (Uus)
Element 118: Ununoctium (Uuo)
 Si
↑
Ge
↓
Sn
ဂယ်လီယမ် ← ဇျာမနီယမ် → အာသဉ်းနေက်
အဲက်တမ် အမုဲင်ရဲန်ႏ (Z)32
အဗူႏ၊ ဘလော့group 14 (carbon group)
အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင်period  4
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ  metalloid
အှောန်ႏထော့ခါꩻ အဲက်တမ်မေက် အထှူႏခေန်ႏ (±) (Ar)72.630(8)[၁]
အီလဲက္ထရွန် ကဖျင်ထာꩻ[Ar] 3d10 4s2 4p2
အပီတထွိုင်ကို ကပါဒါႏ အီလဲက္ထရွန်2, 8, 18, 4
ပှိုင်းဝှို့တုမ်ႏ ယောင်ꩻဖဲ့ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
ဖေ့စ်အခြုံးအတူႏ
အခြုံးခြီအီအလျား1211.40 K ​(938.25 °C, ​1720.85 °F)
အထီဗို့ꩻအီအလျား3106 K ​(2833 °C, ​5131 °F)
အနဲန်းအတဉ်ႏ (အခန်ꩻအလျား ၊ လမ်းဟောင်းကိုအလျား)5.323 g/cm3
5.60 g/cm3
ဖျှူးဆဉ်းအလျား36.94 kJ/mol
အတအှိုထန်ႏအလျား334 kJ/mol
မိုလာ အလျားအာႏရဲင်ꩻ23.222 J/(mol·K)
အတအှိုထီတေက်ꩻအာႏ
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1644 1814 2023 2287 2633 3104
အဲက်တမ်မေက်ဂုဏ်ႏဖုံႏ
ထွာအောက်သုဲက် (အောက်သုဲက်ဒေးဆဉ်း) အထျꩻအအုံ4, 3, 2, 1, 0, −1, −2, −3, −4 ​(an amphoteric oxide)
ဓာတ်ငင်ႏအီလက်ထရွန် Pauling scale: 2.01
အာႏတောင်ႏတာႏမာꩻထွာအုဲင်းယွန်း1st: 762 kJ/mol
2nd: 1537.5 kJ/mol
3rd: 3302.1 kJ/mol
အဲက်တမ်မေက် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻempirical: 122 pm
ကိုဗေးလဲန့်ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ 122 pm
ဗန်ဒါဝေါ့သ် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ211 pm
Miscellanea
ကမာꩻထွာခါꩻထာꩻကြုံး ​face-centered diamond-cubic
Diamond cubic crystal structure for ဇျာမနီယမ်
အငေါဝ်းအမှိုင် 5400 m/s (at 20 °C)
အလျားမာꩻတခြက်ထာꩻ6.0 µm/(m·K)
အလျားတွီကာႏထာꩻ60.2 W/(m·K)
တျာႏရဲးကမ်းထာꩻ1 Ω·m (at 20 °C)
Band gap0.67 eV (at 300 K)
ပသီႏထှို့ꩻဓာတ်diamagnetic[၂]
ပသီႏထှို့ꩻ ကခှေါင်းအီဒါႏထာꩻ (χmol)−76.84·10−6 cm3/mol[၃]
Young's modulus103 GPa[၄]
Shear modulus41 GPa[၄]
Bulk modulus75 GPa[၄]
ပွုဲင်သွန် အဗျင်ႏ- ပွိုင်စွန် အချိုး0.26[၄]
Mohs hardness6.0
CAS Number7440-56-4
ထွာလှောန်ခြောင်ꩻ
ကဖေႏအမဉ်ꩻသားအှောန်ႏဖေႏခါꩻ ဇျာမနီခမ်းနမ်း
ကဟောꩻခြုဲင်းခါꩻရီးထာꩻDmitri Mendeleev (၁၈၇၁)
ကထုမ်ႏမော့ꩻသားClemens Winkler (၁၈၈၆)
အစှူဖြှိုးသွတ်ꩻ ဇျာမနီယမ်သီး အုဲင်သိုတုပ်ဖုံႏ
iso NA သက်တန်ꩻတာကွို့ꩻ DM DE

( MeV)

DP
68Ge syn 270.8 d ε – 68Ga
70Ge 20.52% is stable with 38 neutrons
71Ge syn 11.26 d ε – 71Ga
72Ge 27.45% is stable with 40 neutrons
73Ge 7.76% is stable with 41 neutrons
74Ge 36.52% is stable with 42 neutrons
76Ge 7.75% 1.78×1021 y β−β− 2.039 76Se
ဝီကီဒေတာကို |
| အုံနောင်

ဇျာမေနီယမ် အယာႏစင်ခြေင်ခြေင်နောဝ်ꩻ ထွာ သတ္တုခြုမ်ႏ၊ အရောင်ႏဗွာတမောင်းသှူ။ ကမာꩻထွာခါꩻဝွေꩻနောဝ်ꩻ ဗွန်ပီသဲင် (diamond)၊ ယောင်ꩻတွမ်ႏ ဓာတ်ဂုဏ်သတ္တိနောဝ်ꩻ ဗွန်ပီ သီလီကွန်။ ဇျာမေနီယမ်ယို ထီကိုတုမ်ႏ တလီꩻခြာနောဝ်ꩻ အမာꩻတောဝ်းဓာတ် တုမ်ႏထာꩻခြိုꩻလောင်းလင်၊ အုံတဉ်ႏနှောင်ꩻနမ်းချာဒျာႏသှူ။ လှိုနုဲက်ထရစ် အဲက်သစ်ယိုငါ အဲက်သစ်လောင်းလင်နောဝ်ꩻ အမာꩻကုဲင် ဇျာမေနီယမ် နှောင်ꩻတောဝ်းသှူ။

မာꩻအီ

မွဉ်းဖျင်

ဇျာမေနီယမ်ယို ထွာ လိုꩻကသေငါꩻအာဒါႏ ထာꩻခြိုꩻတျာႏမေႏစပ်ꩻ တခူးတခေါဝ် (semiconductor)၊ အဓိက မာꩻအီ ထရန်သစ်သတာ (transistor) တုမ်ႏ သားကစ်ပျာႏ (circuit board) ကို။ ထရန်သစ်သတာ တုမ်ႏ သားကစ်ပျာႏဖုံႏကိုယို အဓိက ဇျာမေနီယမ်ထှူ သော့ꩻပါငီꩻခါꩻ အာသဉ်းနေက်၊ ကဲလီယမ် တွမ်ႏယင်း သတ္တုလောင်းလင်ဆေ့ꩻဆေ့ꩻနောဝ်ꩻသှူ။ မာꩻဒြတ်ခြှောန်းလောင်းလင်ကိုလဲ့ သော့ꩻငီꩻ ဇျာမေနီယမ်နေနေ။ ယမ်ဖေႏနေး ထာꩻလေ ကတငေါ်ꩻငါထဲင်းတာႏ (မန်း- အလင်းယိုင်ညွန်းကိန်း တိုးမြှင့်ရန်) တဲင် သော့ꩻငီꩻပါ ဇျာမေနီယမ် အှိုး လုံးထီႏဖြှောန် (မန်း- ဖန်) ကို။ ရေဒီယိုသတ္တိ ကတပြုင်းဒါႏ ကိရိယာခှေါင်းမာꩻအီထာꩻ (မန်း- စမ်းသပ်ကိရိယာ) ကမာꩻခါꩻတုမ်ႏ ဇျာမေနီယမ်ယို အခှေါင်းမာꩻဖေႏမော်စဲင်းစဲ့တဲင် အှောန်ႏခါꩻတဲးဝါးမွေးဝင်ꩻ ထာꩻကွင်ႏ ထင်ႏလင်ꩻဌာန ဗဉ်ႏပေတ်ꩻအီတာႏ (မန်း- လေဆိပ်လုံခြုံရေး) ကိုဖုံႏရာသှူ။ ဇျာမေနီယမ်ယို သဘာဝကိုနောဝ်ꩻ လှိုင်ႏအာထွꩻတောဝ်း ပသီႏဗွာ (မန်း- သံဖြူ) Tin တုမ်ႏ စှိုန်ꩻ (မန်း- ခဲ) ဖုံႏ။ သဘာဝကို ထုမ်ႏမော့ꩻဆေ့ꩻငါႏတှော့ꩻ ထေထူႏထန်ႏလꩻ ဆေ့ꩻလုမ်ꩻသှူ။ ဇျာမေနီယမ် အခြုံးထာꩻခြာယို အောဝ်ႏဆေ့ꩻခြေားမွေးထာꩻ။ copper-iron-germanium-sulfide (germanite) ယို ထွာ ကကဉ်ႏခြေားဒါႏ ဇျာမေနီယမ်သတ္တုထာꩻခြာတူႏ၊ ဟူႏထန်ႏလꩻဗော့ꩻ ညညမꩻ တလဲင်ႏသှူ။

အဗာႏလိုꩻ ထာꩻခြှိုင်ႏသန်ꩻဖဲ့ꩻဖုံႏရာ

မွဉ်းဖျင်

ဇျာမေနီယမ်ယို မဉ်ႏအမ်ႏ တနီꩻ ၁ မီလီဂရမ်လꩻ။ သိပ္ပဖဲ့ꩻရာနောဝ်ꩻ စေခြုဲင်းနယ်ခါꩻ အောဝ်ႏတောဝ်းရိုꩻလဲ့ အမာꩻဟောဝ်အီဒါႏ လိုꩻထာꩻခြှိုင်ႏသန်ꩻသှူ။ လိုꩻနမ်းအတာႏ ကအီးထူႏ အောက်သီစဲန်ယို ဇျာမေနီယမ်ဓာတ် စွဲးကမ်းငီꩻထှူ အအုံဖှို့ꩻဟောဝ်ဖေႏပါ လိုꩻထာꩻခြှိုင်ႏသန်ꩻ။ ထာꩻကယားဒါႏလိုꩻနုဲင်း ဝင်ꩻကဟဲ့ꩻ free radicals ဖုံႏယိုကဲႏကဲႏ ဇျာမေနီယမ် နူႏနီႏ ယားပြုဲင်ထိုꩻဖေႏပါ။ အရဲးကမ်းဖေႏ ဓာတ်ရောင်ႏတောင်ႏ (မန်း- ဓာတ်ရောင်ခြည်) ကအီးဗာႏ ကေားအမ်ႏသေႏသေႏသားသှူ။ ဇျာမေနီယမ် ဟုဲက်ဒရုဲဒ် (Germanium hydride) တုမ်ႏ ဇျာမေနီယမ် တဲတ္ထရာ ဟုဲက်ဒရုဲဒ်ဖုံႏယို မေႏခိုးဒါႏယိုꩻ။ မဉ်ႏဗာႏတုမ်ႏ တလီꩻနောဝ်ꩻ အပꩻ ဖောင်းဒါႏ။ မဉ်ႏတရေ့ꩻဗာႏနောဝ်ꩻ ထွာ ဟို့ꩻဆာ၊ တဟေထာꩻ၊ ယာႏပီပသꩻ၊ မဲ့ဆျှောန်းဒါႏလိုꩻသှူ။

အဗာႏ ထာꩻအသောင်အထျꩻလောင်း

မွဉ်းဖျင်

ဇျာမေနီယမ်ယို အထှူႏထဲင်းတလီꩻတဲင် အောဝ်ႏစှောတ်ꩻစဲတ်ꩻဒါႏ ဟမ်ႏလောင်းသှူ။

ထူႏတောမ်

မွဉ်းဖျင်
  1. ↑ Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
  3. ↑ Weast၊ Robert (1984)။ CRC, Handbook of Chemistry and Physics။ Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing။ pp. E110။ ISBN 0-8493-0464-4။
  4. ↑ ၄.၀ ၄.၁ ၄.၂ ၄.၃ "Properties of Germanium"၊ Ioffe Institute]။ 
ထူႏ "https://blk.wikipedia.org/w/index.php?title=ဇျာမေနီယမ်&oldid=24300" ကို